Patricia Ryan: Don't insist on English!

Patricia Ryan: Đừng khăng khăng đòi tiếng Anh!

Translator: Phy Tran Reviewer: Dang Trang Nguyen

I know what you're thinking.

Tôi biết các bạn đang nghĩ gì.

You think I've lost my way,

Bạn nghĩ rằng tôi đang đi lạc,

and somebody's going to come on the stage in a minute

và có ai đó sẽ bước lên sân khấu này trong giây lát

and guide me gently back to my seat.

và nhẹ nhàng dẫn dắt tôi quay trở về chỗ ngồi của mình.

(Applause)

(vỗ tay)

I get that all the time in Dubai.

Tôi bị mọi người nghĩ thế suốt ở Dubai.

"Here on holiday are you, dear?"

"Bạn đến đây để nghỉ ngơi à?"

(Laughter)

(cười)

"Come to visit the children?

"Bạn đến đây để thăm những đứa trẻ hay sao?"

How long are you staying?"

"Bạn định ở đây trong bao lâu?"

Well actually, I hope for a while longer yet.

Thực tình mà nói, tôi hy vọng là lâu hơn thế.

I have been living and teaching in the Gulf

Tôi hiện đã sống và dạy học ở vùng Vịnh

for over 30 years.

hơn 30 năm.

(Applause)

(vỗ tay)

And in that time, I have seen a lot of changes.

Và trong những năm này, tôi thấy được nhiều sự đổi thay.

Now that statistic

Bây giờ số liệu thống kê đó

is quite shocking.

là khá sốc.

And I want to talk to you today

Và tôi muốn nói chuyện với tất cả quý vị hôm nay

about language loss

về sự mất dần của ngôn ngữ

and the globalization of English.

và sự toàn cầu hóa của tiếng Anh.

I want to tell you about my friend

Tôi muốn nói với bạn về bạn của tôi

who was teaching English to adults in Abu Dhabi.

một người dạy tiếng Anh cho người lớn ở Abu Dhabi.

And one fine day,

Và một ngày đẹp trời,

she decided to take them into the garden

cô ấy quyết định đêm học sinh của cô ấy tới một vườn cây

to teach them some nature vocabulary.

để dạy họ về từ vựng thiên nhiên.

But it was she who ended up learning

Nhưng cuối cùng cô ấy lại là người phải học

all the Arabic words for the local plants,

tất cả những từ ngữ Ả Rập cho các cây cối địa phương,

as well as their uses --

cũng như cách sử dụng chúng--

medicinal uses, cosmetics,

làm thuốc, mỹ phẩm,

cooking, herbal.

nấu ăn hay thảo mộc.

How did those students get all that knowledge?

Làm sao mà những học sinh này biết được những kiến thức đó?

Of course, from their grandparents

Tất nhiên là từ ông bà của họ

and even their great-grandparents.

hay ngay cả ông bà cố của họ.

It's not necessary to tell you how important it is

Tôi không cần thiết phải nói cho bạn biết nó quan trọng thế nào

to be able to communicate

để có thể giao tiếp, chia sẻ

across generations.

qua thế hệ.

But sadly, today,

Nhưng buồn thay hôm nay

languages are dying

ngôn ngữ đang chết dần đi

at an unprecedented rate.

ở một tỷ lệ chưa từng thấy trước đây.

A language dies every 14 days.

Một ngôn ngữ chết đi mỗi 14 ngày.

Now, at the same time,

Cùng lúc đó,

English is the undisputed global language.

Tiếng Anh trở thành một ngôn ngữ toàn cầu, không cần tranh cãi.

Could there be a connection?

Liệu có sự liên quan nào ở đó hay không?

Well I don't know.

Tôi không biết.

But I do know that I've seen a lot of changes.

Nhưng tôi biết rằng tôi đấy thấy được rất nhiều thay đổi.

When I first came out to the Gulf, I came to Kuwait

Khi tôi đên vùng Vịnh lần đầu, đó là ở Kuwait

in the days when it was still a hardship post.

trong những ngày khi mà nó vẫn còn nghèo khó.

Actually, not that long ago.

Thực ra cách đây không lâu lắm.

That is a little bit too early.

Hình ảnh đó hơi bị sớm hơn một chút.

But nevertheless,

Nhưng tuy nhiên,

I was recruited by the British Council,

Tôi được tuyển bởi Hội Đồng Anh

along with about 25 other teachers.

cùng với 25 giáo viên khác.

And we were the first non-Muslims

chúng tôi là một trong những người đầu tiên không theo giáo đạo Muslim

to teach in the state schools there in Kuwait.

đến dạy cho các trường học của chính phủ ở Kuwait.

We were brought to teach English

Chúng tôi được mang đến để dạy tiếng Anh

because the government wanted to modernize the country

bởi vì chính phủ họ muốn hiện đại hóa đất nước

and to empower the citizens through education.

và tăng sức mạnh cho công dân của họ bằng giáo dục.

And of course, the U.K. benefited

Và tất nhiên là Anh Quốc cũng được lợi

from some of that lovely oil wealth.

từ một phần sự giàu sang đáng yêu của dầu mỏ.

Okay.

Được.

Now this is the major change that I've seen --

Bây giờ thì một sự thay đổi chính tôi đã chứng kiến --

how teaching English

về làm sao dạy tiếng Anh

has morphed

biến từ

from being a mutually beneficial practice

một lợi ích cho cả hai bên

to becoming a massive international business that it is today.

thành một công việc kinh doanh toàn cầu đồ sộ mà nó trở thành như ngày nay.

No longer just a foreign language on the school curriculum,

Không còn chỉ là một ngoại ngữ trên giáo trình của nhà trường.

and no longer the sole domain

Và không chỉ có mỗi

of mother England,

đất mẹ Anh Quốc.

it has become a bandwagon

Nó đã trở thành một phong trào

for every English-speaking nation on earth.

cho mỗi quốc gia nói tiếng Anh trên trái đất.

And why not?

Và tại sao không?

After all, the best education --

Tất cả vì nền giáo dục tốt nhất --

according to the latest World University Rankings --

theo Xếp hạng Trường Đại Học Thế Giới mới nhất--

is to be found in the universities

được tìm thấy ở những trường đại học ở

of the U.K. and the U.S.

Anh và Hoa kỳ.

So everybody wants to have an English education, naturally.

Vì vậy tất cả mọi người muốn có một nền giáo dục Anh ngữ, tự nhiên thôi.

But if you're not a native speaker,

Nhưng nếu bạn không phải là một người địa phương

you have to pass a test.

bạn phải đậu một bài kiểm tra

Now can it be right

Vậy bây giờ, điều đó còn đúng không

to reject a student

khi chúng ta loại một học sinh

on linguistic ability alone?

chỉ qua xét tuyển khả năng ngôn ngữ?

Perhaps you have a computer scientist

Có lẽ bạn có một nhà khoa học máy tính

who's a genius.

một thần đồng

Would he need the same language as a lawyer, for example?

Vậy anh ta có cần khả năng ngôn ngữ tương đương với một luật sư hay không?

Well, I don't think so.

Tôi không nghĩ vậy.

We English teachers reject them all the time.

Chúng ta, giáo viên tiếng Anh, loại bỏ những người như vậy suốt.

We put a stop sign,

Chúng ta đặt bản chỉ dẫn "dừng lại",

and we stop them in their tracks.

và chúng ta dừng họ trên con đường sự nghiệp của họ.

They can't pursue their dream any longer,

Và họ không thể theo đuổi ước mơ của họ nữa

'til they get English.

cho tới khi nào họ có chứng chỉ tiếng Anh.

Now let me put it this way:

Bây giờ, để tôi nói thử theo cách này,

if I met a monolingual Dutch speaker

nếu tôi gặp một người Hà Lan chỉ nói được duy nhất tiếng Hà Lan,

who had the cure for cancer,

một người có thể chữa bệnh ung thư

would I stop him from entering my British University?

liêu tôi có thể dừng anh ta lại trong việc bước vào đại học Anh hay không?

I don't think so.

Tôi không nghĩ vậy.

But indeed, that is exactly what we do.

Nhưng quả thực, đó chính là điều chúng ta làm.

We English teachers are the gatekeepers.

Chúng tôi những giáo viên tiếng Anh là những người gác cống.

And you have to satisfy us first

Và bạn phải thõa mãn chúng tôi trước

that your English is good enough.

rằng tiếng Anh của bạn phải đủ tốt.

Now it can be dangerous

Bây giờ, điều đó có thể trở nên nguy hiểm

to give too much power

nếu ban quá nhiều quyền lợi

to a narrow segment of society.

cho một bộ phận nhỏ của xã hội

Maybe the barrier would be too universal.

có lẽ rào cảng sẽ trở nên toàn cầu

Okay.

Được.

"But," I hear you say,

"Nhưng," tôi nghe bạn nói,

"what about the research?

"còn những nghiên cứu?"

It's all in English."

"chúng đều bằng tiếng Anh."

So the books are in English,

Vậy những cuốn sách đều viết bằng tiếng Anh,

the journals are done in English,

những tạp chí cũng được viết bằng tiếng Anh,

but that is a self-fulfilling prophecy.

nhưng đó chỉ là một tiên đoán tự hoàn thành.

It feeds the English requirement.

nó nuôi những yêu cầu về Anh ngữ.

And so it goes on.

và tiếp tục như thế.

I ask you, what happened to translation?

Tôi hỏi bạn, thế điều gì đã xảy ra với dịch ngữ?

If you think about the Islamic Golden Age,

Nếu bạn nghĩ về thời hoàng kim của Islam,

there was lots of translation then.

hồi ấy người ta dịch rất nhiều

They translated from Latin and Greek

họ dịch từ Latin qua tiếng Hy Lạp

into Arabic, into Persian,

qua Ả Rập, qua Ba Tư

and then it was translated on

rồi dịch chúng qua những

into the Germanic languages of Europe

ngôn ngữ gốc Đức tới châu Âu

and the Romance languages.

rồi qua những ngôn ngữ gốc La Mã.

And so light shone upon the Dark Ages of Europe.

Vậy ánh sáng chiếu lên Thời Kỳ Đen Tối của châu Âu.

Now don't get me wrong;

Bây giờ, đừng hiểu sai ý tôi;

I am not against teaching English,

Tôi không chống lại việc dạy tiếng Anh,

all you English teachers out there.

tất cả những giáo viên Anh ngữ ở ngoài kia.

I love it that we have a global language.

Tôi thích điều này, chúng ta có một ngôn ngữ toàn cầu.

We need one today more than ever.

Chúng ta cần một ngôn ngữ như thế ngày nay, hơn tất cả những thời điểm khác.

But I am against using it

Nhưng tôi chống lại việc sử dụng nó

as a barrier.

để làm hàng rào cản trở.

Do we really want to end up with 600 languages

Liệu chúng ta có thực sự muốn kết thúc với 600 ngôn ngữ

and the main one being English, or Chinese?

với ngôn ngữ chính là tiếng Anh hoặc tiếng Trung?

We need more than that. Where do we draw the line?

Chúng ta cần nhiều hơn thế. Vậy chúng ta vẽ giới hạn ở đâu?

This system

Hệ thống này

equates intelligence

đang xem rằng trí tuệ thông minh

with a knowledge of English,

ngang bằng với kiến thức về tiếng Anh

which is quite arbitrary.

điều đó khá độc đoán.

(Applause)

(vỗ tay)

And I want to remind you

Và tôi muốn nhắc nhở bạn rằng

that the giants upon whose shoulders

những vĩ nhân mà cống hiến mang lại

today's intelligentsia stand

cho giới trí thức ngày hôm nay

did not have to have English,

không bắt buộc phải biết Anh ngữ,

they didn't have to pass an English test.

họ không phải đậu một bài kiểm tra tiếng Anh.

Case in point, Einstein.

Ví dụ như Einstein.

He, by the way, was considered remedial at school

Ông ấy bị cho rằng cần được chữa trị thêm ở trường

because he was, in fact, dyslexic.

vì ông ấy, trên thực tế, mắc chứng khó đọc.

But fortunately for the world,

Nhưng may mắn thay cho thế giới,

he did not have to pass an English test.

ông ta không cần phải đậu một bài kiểm tra tiếng Anh.

Because they didn't start until 1964

Bởi vì họ không bắt đầu cho tới năm 1964

with TOEFL,

với TOEFL

the American test of English.

bài kiểm tra tiếng Anh của Hoa Kỳ.

Now it's exploded.

Bây giờ thì nó đã nổ ra.

There are lots and lots of tests of English.

Có rất nhiều và rất nhiều bài kiểm tra Anh ngữ.

And millions and millions of students

Và hàng triệu học sinh

take these tests every year.

lấy những bài kiểm tra này mỗi năm.

Now you might think, you and me,

Bây giờ bạn có thể nghĩ rằng, với tôi và bạn,

"Those fees aren't bad, they're okay,"

lệ phí thi này không mắc, chúng cũng ổn thôi,

but they are prohibitive

nhưng chúng đang cản trở

to so many millions of poor people.

hàng triệu người nghèo.

So immediately, we're rejecting them.

Vì thế ngay lập tức, chúng ta loại bỏ họ.

(Applause)

(vỗ tay)

It brings to mind a headline I saw recently:

Điều này gợi tôi nhớ đến một tiêu đề báo tôi đọc gần đây

"Education: The Great Divide."

"Giáo dục: Một Sự Ngăn Cách Lớn"

Now I get it,

Bây giờ tôi hiểu

I understand why people would want to focus on English.

Tôi hiểu vì sao mọi người chú tâm vào Anh ngữ

They want to give their children the best chance in life.

họ muốn con cái của họ có cơ hội tốt nhất trong cuộc sống

And to do that, they need a Western education.

và để làm điều đó, họ cần một nền giáo dục Tây phương

Because, of course, the best jobs

bởi vì, tất nhiên, những công việc tốt nhất

go to people out of the Western Universities,

dành cho những người tốt nghiệp đại học phương Tây

that I put on earlier.

mà tôi đã cho thấy ở lúc đầu

It's a circular thing.

nó là một vòng tròn.

Okay.

Được.

Let me tell you a story about two scientists,

Vậy để tôi kể cho bạn nghe về hai nhà khoa học,

two English scientists.

hai nhà khoa học người Anh.

They were doing an experiment

họ đang làm một thí nghiệm

to do with genetics

về gene

and the forelimbs and the hind limbs of animals.

và về chi trước và sau của động vật.

But they couldn't get the results they wanted.

Nhưng họ không thể đạt được kết quả mong muốn.

They really didn't know what to do,

Họ không biết làm thế nào,

until along came a German scientist

cho tới khi một nhà khoa học Đức đến

who realized that they were using two words

phát hiện ra rằng họ đang sử dụng hai từ

for forelimb and hind limb,

cho chi trước và chi sau,

whereas genetics does not differentiate

trong khi gien không phân biệt điều đó

and neither does German.

và người Đức không sử dụng như vậy.

So bingo,

Vậy là đúng rồi,

problem solved.

vấn đề đã được giải quyết.

If you can't think a thought,

Nếu bạn không thể nghĩ ra một giải pháp,

you are stuck.

bạn chết cứng.

But if another language can think that thought,

Nhưng nếu một ngôn ngữ khác có thể nghĩ ra giải pháp đó,

then, by cooperating,

thì bằng cách hợp tác,

we can achieve and learn so much more.

chúng ta có thể học hỏi và đạt được hơn rất nhiều.

My daughter

Con gái của tôi,

came to England from Kuwait.

tới Anh quốc từ Kuwait.

She had studied science and mathematics in Arabic.

Con tôi đã học môn khoa học và toán bằng tiếng Ả Rập.

It's an Arabic-medium school.

Nó là một trường Ả Rập.

She had to translate it into English at her grammar school.

Nó phải dịch tất cả thành tiếng Anh ở trường trung học.

And she was the best in the class

Và con tôi là học sinh giỏi nhất ở trong lớp

at those subjects.

trong nhưng môn học này.

Which tells us

Điều đó nói với chúng ta

that when students come to us from abroad,

rằng, khi học sinh đến từ những nước khác,

we may not be giving them enough credit

chúng ta không cho họ đủ sự công nhận

for what they know,

cho những điều họ thực sự biết,

and they know it in their own language.

và họ biết những điều đó trong ngôn ngữ của họ.

When a language dies,

Khi một ngôn ngữ chết đi,

we don't know what we lose with that language.

chúng ta không biết chúng ta đã mất đi những gì trong ngôn ngữ đó.

This is -- I don't know if you saw it on CNN recently --

Điều này - tôi không biết bạn đã xem trên CNN gần đây--

they gave the Heroes Award

họ tặng giải thưởng Anh Hùng

to a young Kenyan shepherd boy

cho một cậu bé chăn cừu người Kenya

who couldn't study at night in his village,

một người không thể học vào ban đêm ở làng của cậu ấy

like all the village children,

như những đứa trẻ khác trong làng

because the kerosene lamp,

bởi vì đèn dầu,

it had smoke and it damaged his eyes.

có khỏi và nó làm hại mắt của cậu ấy.

And anyway, there was never enough kerosene,

Và một khía cạnh khác, sẽ chẳng bao giờ có đủ dầu

because what does a dollar a day buy for you?

bởi vì một đô-la một ngày có thể mua những gì cho bạn?

So he invented

Vì thế cậu ấy sáng chế ra

a cost-free solar lamp.

một chiếc đèn năng lượng mặt trời miễn phí.

And now the children in his village

Bây giờ thì những đứa trẻ trong làng

get the same grades at school

đạt được điểm giống nhau ở trường

as the children who have electricity at home.

như những đứa trẻ có điện ở nhà.

(Applause)

(vỗ tay)

When he received his award,

Khi cậu ấy nhận giải thưởng này,

he said these lovely words:

cậu ấy nói những lời như thế này:

"The children can lead Africa from what it is today,

"Trẻ em có thể dẫn dắt châu Phi từ những gì của hôm nay,

a dark continent,

một châu lục tối tăm

to a light continent."

thành một châu lục tươi sáng."

A simple idea,

Một ý tưởng đơn giản,

but it could have such far-reaching consequences.

nhưng nó có thể đạt được những kết quả xa xôi.

People who have no light,

Những người không có ánh sáng,

whether it's physical or metaphorical,

dù là nghĩa bóng hay nghĩa đen,

cannot pass our exams,

không thể đậu bài thi của chúng ta,

and we can never know what they know.

và chúng ta sẽ không bao giờ biết được điều họ biết.

Let us not keep them and ourselves

Hãy không để chúng ta giữ họ, và bản thân mình

in the dark.

ở trong bóng tối.

Let us celebrate diversity.

Hãy tôn vinh sự đa dạng.

Mind your language.

Ghi nhớ ngôn ngữ của bạn.

Use it to spread great ideas.

Sử dụng nó để phố biến những ý tưởng tốt đẹp.

(Applause)

(vỗ tay)

Thank you very much.

Cám ơn rất nhiều.

(Applause)

(vỗ tay)