Teach every child about food | Jamie Oliver

Jamie Oliver'ın TED Ödül dileği: Her çocuğa besinleri öğretin

Çeviri: Isil Arican Gözden geçirme: Ayşe Demirel

Ne yazık ki,

Sadly,

bu konuşmanın bundan sonraki 18 dakikası içinde

in the next 18 minutes when I do our chat,

şu an hayatta olan dört Amerika'lı

four Americans that are alive

yedikleri besinler nedeniyle

will be dead through the food that they eat.

ölmüş olacak.

Benim adım Jamie Oliver, 34 yaşındayım.

My name's Jamie Oliver.

I'm 34 years old.

İngiltere'den, Essex'tenim

I'm from Essex in England

ve son yedi yıldır,

and for the last seven years

yılmadan, yorulmadan, kendimce

I've worked fairly tirelessly to save lives in my own way.

yaşamlar kurtarmaya çalışıyorum.

Ben bir doktor değilim,

I'm not a doctor;

bir aşçıyım;

I'm a chef,

I don't have expensive equipment

pahalı aletlerim

or medicine.

ya da ilaçlarım yok.

I use information, education.

Bilgi ve eğitimi kullanıyorum.

I profoundly believe that the power of food

İnanıyorum ki besinlerin gücünün

has a primal place in our homes

evimizde bizi yaşamın en iyi parçalarına

that binds us to the best bits of life.

bağlayan önemli bir yeri var.

Şu anda korkunç ama

We have an awful, awful reality right now.

korkunç bir gerçekliğe sahibiz.

America, you're at the top of your game.

Amerika, bu konuda başı çekiyorsun.

Burası dünyanın en sağlıksı ülkelerinden biri.

This is one of the most unhealthy countries in the world.

Can I please just see a raise of hands

Lütfen salonda çocukları olanlar

ellerini kaldırabilirler mi?

for how many of you have children in this room today?

Lütfen elinizi kaldırın.

Put your hands up.

You can continue to put your hands up, aunties and uncles as well.

Teyzeler, amcalar, siz de

siz de katılın, ellerinizi kaldırın.

Most of you. OK.

Çoğunuz, tamam.

We, the adults of the last four generations,

Bizler, son dört nesildir yetişkinler

have blessed our children with the destiny

çocuklarımızı kendi ebeveynlerinden

of a shorter lifespan than their own parents.

daha kısa bir yaşam süresi

ile ödüllendirdik.

Sizin çocuğunuz, etrafına besinlerden ördüğünüz

Your child will live a life ten years younger than you

bu manzara nedeniyle

sizden 10 yıl daha az yaşayacak.

because of the landscape of food that we've built around them.

Bu odadakilerin üçte ikisi,

Two-thirds of this room,

bugün, Amerikadakilerin üçte ikisi istatiksel olarak şişman veya obes.

today, in America, are statistically overweight or obese.

Tamam siz iyisiniz, ama ona da sıra gelecek merak etmeyin.

You lot, you're all right,

but we'll get you eventually, don't worry.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

Değil mi?

Kötü sağlığın istatistikleri belirgin,

The statistics of bad health are clear,

öyle belirgin ki.

very clear.

Yaşantımızı ölüm, cinayet, adam öldürme, ne varsa paranoyakça...

We spend our lives being paranoid about death, murder, homicide,

paranoyakça korkarak geçiriyoruz. Her gazete başsayfasında bu var, CNN'de...

you name it; it's on the front page of every paper, CNN.

Tanrı aşkına bakın, cinayet burada, en altta.

Look at homicide at the bottom, for God's sake.

Değil mi?

Right?

(Gülüşmeler)

(Laughter)

(Alkışlar)

(Applause)

Burada gördüğünüz kırmızı olanların her biri

Every single one of those in the red is a diet-related disease.

beslenmeye bağlı hastalıklar.

Her doktor, her uzman size bunu söyleyecektir.

Any doctor, any specialist will tell you that.

Gerçek şu: beslenmeye bağlı hastalıklar, bugün

Fact: diet-related disease is the biggest killer

burada, Amerika'da en büyük katil.

in the United States, right now, here today.

Bu dünya çapında bir problem.

This is a global problem.

Bir felaket.

It's a catastrophe.

It's sweeping the world.

Dünyayı silip süpürüyor.

England is right behind you, as usual.

İngiltere, her zaman olduğu gibi hemen arkanızdan takipte.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

Yakın olduklarını biliyorum, sadece o kadar değiller.

I know they were close, but not that close.

Bir devrime ihtiyacımız var.

We need a revolution.

Mexico, Australia, Germany,

Meksika, Avustruralya, Almanya, Hindistan, Çin,

India, China,

hepsinda obesite ve bozuk sağlığa bağlı sorunlar mevcut.

all have massive problems of obesity and bad health.

Sigara içmeyi düşünün.

Think about smoking.

Şu anda obesite'den daha az maliyetli.

It costs way less than obesity now.

Obesite Amerika'lıların sağlık harcamalarının

Obesity costs you Americans 10 percent of your health-care bills,

yüzde 10'unu oluşturuyor.

150 billion dollars a year.

Yılda 150 milyar dolar.

On yıl içinde iki katına çıkacak.

In 10 years, it's set to double:

Yılda 300 milyar dolar.

300 billion dollars a year.

Let's be honest, guys, you haven't got that cash.

Ama dürüst olalım arkadaşlar, o kadar paranız yok.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Buraya gönülden inandığım

I came here to start a food revolution that I so profoundly believe in.

bir yemek devrimi başlatmak için geldim.

Buna ihtiyacımız var. Tam zamanı.

We need it. The time is now.

We're in a tipping-point moment.

Bardağın taşmak üzere olduğu bir noktadayız.

I've been doing this for seven years.

Bunu yedi yıldır yapıyorum,

I've been trying in America for seven years.

bunu, Amerika'da yedi yıldır yapmaya çalışıyorum.

Now is the time when it's ripe -- ripe for the picking.

Şimdi artık ektiklerimizi biçmenin vakti geldi.

Fırtınanın tam ortasına,

I went to the eye of the storm.

Batı Virginia'ya, Amerika'daki en sağlıksız eyalete gittim.

I went to West Virginia, the most unhealthy state in America.

Ya da geçen yıl en sağlıksız eyaletti.

Or it was last year.

We've got a new one this year, but we'll work on that next season.

Bu yıl yeribi bir başka eyalete bıraktı, ama onunla sonraki sezon ilgileneceğiz.

(Laughter)

(Gülüşmeler.)

Huntington, Batı Virgina.

Huntington, West Virginia. Beautiful town.

Güzel bir kasaba.

I wanted to put heart and soul and people,

Artık kanıksadığımız istatistiki

your public,

bilgilere, sizin insanlarınızı

around the statistics that we've become so used to.

onların kalplerini ve ruhlarını eklemek

istedim.

I want to introduce you to some of the people that I care about:

Sizi, önemsediğim bazı insanlarla tanıştırmak istiyorum.

your public, your children.

Sizin insanlarınız, sizin çocuklarınız.

Size dostum Brittany'nin resmini göstermek istiyorum.

I want to show a picture of my friend Brittany.

She's 16 years old.

16 yaşında.

Önünde şimdiye dek yedikleri nedeniyle

She's got six years to live

6 yıllık ömrü kaldı.

because of the food that she's eaten.

O, evde ya da okulda yemek pişirmeyi öğrenmemiş

She's the third generation of Americans

that hasn't grown up within a food environment

besinlerin çevresinin bir parçası olmadığı bir

where they've been taught to cook at home or in school,

ortamda büyümüş üçüncü nesil,

annesi veya anneannesi de öyle idi.

or her mom, or her mom's mom.

She has six years to live.

Yaşamak için altı yılı kalmış durumda.

She's eating her liver to death.

Karaciğerini ölümüne tüketiyor.

Stacy, Edwards ailesinden.

Stacy, the Edwards family.

This is a normal family, guys.

Bu normal bir aile, arkadaşlar.

Stacy elinden geleni yapıyor, ama o da üçüncü nesil;

Stacy does her best, but she's third-generation as well;

ve evde veya okulda yemek pişirmek ona hiç öğrenmemiş.

she was never taught to cook at home or at school.

Bu aile obes.

The family's obese.

Justin here, 12 years old, he's 350 pounds.

Buradaki Justin, 12 yaşında.

160 kilo.

Onunla dalga geçiyor ve tartaklıyorlar,

He gets bullied, for God's sake.

Bu da kızları, Kate, 4 yaşında.

The daughter there, Katie, she's four years old.

Daha ilkokula başlamadı ama o da obes.

She's obese before she even gets to primary school.

Marissa. O iyi,sizden biri.

Marissa, she's all right, she's one of your lot.

Ama biliyor musunuz? Obes olan babası

But you know what?

Her father, who was obese, died in her arms,

onun kollarında vefat etti.

And then the second most important man in her life,

Daha sonra da hayatındaki ikinci en önemli erkek,

amcası, obesite'den öldü.

her uncle, died of obesity,

and now her step-dad is obese.

Şimdi üvey-babası da obes.

You see, the thing is,

Görüyorsunuz ya

obesity and diet-related disease

obesite ya da beslenme kökenli diğer hastalıklar

Sadece hastaları değil, onlarla beraber

doesn't just hurt the people that have it;

dostlarını, ailelerini, kardeşlerini de

it's all of their friends, families, brothers, sisters.

incitiyor.

Bu Peder Steve.

Pastor Steve:

İlham veren biri. Huntington, Batı Virginia'daki ilk yandaşlarımdan.

an inspirational man,

one of my early allies in Huntington, West Virginia.

Bu sorunun en sıkıntılı noktasında yer alıyor.

He's at the sharp knife-edge of this problem.

Insanları gömmesi gerekli, tamam mı?

He has to bury the people, OK?

Ve bundan; ailesini, arkadaşlarını,

And he's fed up with it.

He's fed up with burying his friends, his family, his community.

çevresindekileri gömmekten bıkmış.

Kış gelince ölen insan sayısı üç kat artıyor.

Come winter, three times as many people die.

He's sick of it.

Bundan usanmış durumda.

Bu önlenebilir bir hastalık. Hayatlar ziyan oluyor.

This is preventable disease. Waste of life.

Bu arada, bu şekilde defnediliyorlar.

By the way, this is what they get buried in.

Bunu yapmak için donanımız yok.

We're not geared up to do this.

Ciddiyim, bunları kapıdan çıkarmak bile mümkün değil.

Can't even get them out the door, and I'm being serious.

Can't even get them there. Forklift.

Kaldırmak bile mümkün değil. Forklift.

Ben bunu bir üçgen olarak görüyorum, tamam mı?

OK, I see it as a triangle, OK?

This is our landscape of food.

Bu besin manzaramız.

I need you to understand it.

Bunu anlamanızı istiyorum.

You've probably heard all this before.

Bunları daha çnce muhtemelen dinlediniz,

ama bırakın tekrar edelim.

Over the last 30 years,

Geçen 30 yılda,

what's happened that's ripped the heart out of this country?

bu ülkenin kalbini söküp atacak ne olmuş olabilir?

Açık ve dürüst olalım.

Let's be frank and honest.

Modern hayat.

Well, modern-day life.

Let's start with the Main Street.

Ana cadde ile başlayalım.

Fast food bütün ülkeyi ele geçirdi. Bunu biliyoruz.

Fast food has taken over the whole country; we know that.

Büyük markalar bu ülkedeki en önemli,

The big brands are some of the most important powers,

powerful powers, in this country.

en güçlü isimlerden bazıları.

Süpermarketler de öyle.

(Sighs)

Supermarkets as well.

Büyük şirketler, büyük şirketler.

Big companies. Big companies.

30 yıl önce, besinlerin çoğu

Thirty years ago, most of the food

yerel ve taze idi.

was largely local and largely fresh.

Şimdi çoğu fazlasıyla işlenmiş ve çeşitli katkı maddeleri ve

Now it's largely processed and full of all sorts of additives,

ilave maddelerle dolular. Hikayenin devamını biliyorsunuz.

extra ingredients, and you know the rest of the story.

Porsyon büyüklüğü elbette ki çok büyük, büyük bir problem.

Portion size is obviously a massive, massive problem.

Etiketleme çok büyük bir problem.

Labeling is a massive problem.

Bu ülkedeki etiketleme bir yüz karası.

The labeling in this country is a disgrace.

Kendi kendilerinin polisi olmak istiyorlar.

The industry wants to self-police themselves.

Gıda endüstrisi kendi kendine polislik etmek istiyor.

Bu tip bir ortamda? Bunu hak etmiyorlar.

What, in this kind of climate? They don't deserve it.

How can you say something is low-fat when it's full of so much sugar?

Şeker ile tıkabasa dolu bir şeyi nasıl olur da 'az yağlı' diye etiketleyebilirsiniz?

Ev.

Home.

En büyük problem, toplumumzda

The biggest problem with the home

yemek kültürünün aktarıldığı yer ve

is that used to be the heart of passing on food culture,

bu kültürün kalbi kalbi olan ev

kavramı.

what made our society.

That is not happening anymore.

Bu artık olmuyor.

Biliyorsunuz, işe gidip geldikçe, yaşam değiştikçe

And you know, as we go to work and as life changes,

ve yaşam her zaman gelişir

and as life always evolves,

bu konuya holistik bir şekilde yaklaşmalıyız.

we kind of have to look at it holistically --

bir an geriye bir adım atın ve dengeyi tekrar değerlendirin.

step back for a moment, and re-address the balance.

Bu artık olmuyor, 30 yıldır da olmadı.

It hasn't happened for 30 years, OK?

Size bir şey göstermek istiyorum.

I want to show you a situation

bu artık çok normal.

that is very normal right now; the Edwards family.

Edwards ailesi.

(Video) Jamie Oliver: Let's have a talk.

(Video) Jamie Oliver: Hadi biraz konuşalım.

Bu yemekler, her hafta senin ve ailenin

This stuff goes through you and your family's body every week.

bedenine giriyor.

And I need you to know

Ve bunun, çocuklarının erken ölmesine neden olacağını anlamanı istiyorum.

that this is going to kill your children early.

How are you feeling?

Ne hissediyorsun?

Stacy: Just feeling really sad and depressed right now.

Stacy: Şu anda çok üzgün ve depresif hissediyorum.

Ama biliyorsun, çocuklarımın hayatta başarılı olmalarını istiyorum

But, you know, I want my kids to succeed in life

ama bu, onları başarıya götürmeyecek.

and this isn't going to get them there.

Ben, onları öldürüyorum.

But I'm killing them.

JO: Evet, öyle yapıyorsun. Öyle yapıyorsun.

JO: Yes you are. You are.

Ama bunu durdurabiliriz.

But we can stop that.

Normal. Okullara dönelim,

Normal.

Let's get on schools,

daha uzman olduğum bir konu.

something that I'm fairly much a specialist in.

Tamam. Okullar.

OK, school.

Okul nedir? Kim icat etmiş? Neye yararlar?

What is school? Who invented it? What's the purpose of school?

Okullar her zaman bizi gerekli araçlarla donatarak

School was always invented to arm us with the tools

yaratıcı olmamızı, harika şeyler yapmamızı

to make us creative, do wonderful things,

make us earn a living, etc., etc.

para kazanmızı sağlamak için icat edildi.

You know, it's been kind of in this sort of tight box for a long, long time, OK?

Biliyorsunuz, çok çok uzun bir süredir de bunu yapıyorlar.

Tamam?

Ama biz, gerçekten de bunları Amerika'daki

But we haven't really evolved it

sağlık felaketleriyle başa çıkacak şekilde geliştirmedik.

to deal with the health catastrophes of America, OK?

Okul yemeği öyle bir şey ki

School food is something

çoğu çocuk --aslında günde 31 milyon tanesi--

that most kids -- 31 million a day, actually --

günde en az iki öğün, kahvaltı ve öğle yemeği

have twice a day, more than often, breakfast and lunch,

olmak üzere, yılın 180 günü bunu yüyorlar.

180 days of the year.

Öyleyse, bu duruma bakarak, gerçekten de, okul yemeğinin

So you could say that school food is quite important, really,

ne kadar önemli olduğunu söyleyebiliriz.

judging the circumstances.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Before I crack into my rant,

Dört gözle beklediğiniz gevezeliğime

başlamadan önce....

which I'm sure you're waiting for --

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Bir şey söylemeliyim, ki bu çok önemli

I need to say one thing, and it's so important

in, hopefully, the magic that happens and unfolds

önümüzdeki 3 ay içinde büyülü birşeyler

in the next three months.

olacağından eminim.

Amerika'nın öğle yemeği aşçıları...

The lunch ladies, the lunch cooks of America --

Kendimi onların temsilcisi olarak görüyorum.

I offer myself as their ambassador.

I'm not slagging them off.

Onları küçümsemiyorum

They're doing the best they can do.

ellerinden gelenin en iyisini yapıyorlar.

En iyisini yapıyorlar.

They're doing their best.

Ama onlar, kendilerine söyleneni yapıyorlar

But they're doing what they're told,

ve onlara söylenenler yanlış.

and what they're being told to do is wrong.

The system is highly run by accountants;

Sistem, muhasebecilerin elinde

there's not enough, or any, food-knowledgeable people in the business.

Bu işin içinde beslenmeden anlayan

uygun sayıda insan yok.

There's a problem:

Bu bir sorun.

If you're not a food expert, and you've got tight budgets

Eğer beslenme konusunda uzman değilseniz ve sıkı bir bütçeye sahipseniz

ve bu bütçe de gittikçe daralıyorsa yaratıcı olamazsınız,

and it's getting tighter, then you can't be creative,

kafanızı kuma gömüp farklı yaklaşımlar getiremezsiniz.

you can't duck and dive and write different things around things.

Eğer muhasebeciyseniz ve görevinizi yapıyorsanız

If you're an accountant, and a box-ticker,

bu duruda yapabileceğiniz tek şey

the only thing you can do in these circumstances

daha ucuz şeyler almaktır.

is buy cheaper shit.

Now, the reality is,

Şimdi, gerçek şu ki

the food that your kids get every day is fast food,

çocuklarınızın her gün yediği yemek fast food,

fazlasıyla işlenmiş bir besin ve

it's highly processed,

there's not enough fresh food in there at all.

içinde yeterli taze besin neredeyse hiç yok.

Bliyor musunuz, içindeki katkı maddeleri, E numaraları ve diğerlerine inanamazsınız.

You know, the amount of additives, E numbers,

ingredients you wouldn't believe --

there's not enough veggies at all.

Yeterli sebze yok. Patates kızartması sebze sayılıyor.

French fries are considered a vegetable.

Kahvaltıda pizza yiyorlar. Çatal bıçakları dağıtılmıyor.

Pizza for breakfast. They don't even get crockery.

Çatal bıçak? Hayır, çok tehlikeli.

Knives and forks? No, they're too dangerous.

her sınıfta makas mevcut ama

They have scissors in the classroom,

çatal bıçağa gelince, hayır.

but knives and forks? No.

And the way I look at it is:

Benim olaya bakışım ise şu şekilde, eğer okulunuzda

If you don't have knives and forks in your school,

çatal bıçak yoksa

you're purely endorsing,

from a state level, fast food, because it's handheld.

eyalet nezdinde fast-food'u destekliyorsunuz. Çünkü elle o yeniyor.

Ve evet bunlar fast-food. Sloppy joe,

And yes, by the way, it is fast food:

It's sloppy Joes, it's burgers,

hamburger, sosisli,

it's wieners, it's pizzas, it's all of that stuff.

pizza ve diğerleri.

(Sighs)

Ten percent of what we spend on health care, as I said earlier,

Sağlık harcamalarınıjn yüzde 10'u, daha önce de söylediğim gibi

is on obesity, and it's going to double.

obesite ile ilgili. Ve ikiye katlanacak.

Çocuklarımıza öğretmiyoruz.

We're not teaching our kids.

There's no statutory right to teach kids about food,

İlk ve ortaokulda çocuklara besinleri öğretecek

bir müfredat yok. Tamam mı?

elementary or secondary school, OK?

Çocuklarımıza besinleri öğretmiyoruz, değil mi?

We don't teach kids about food, right?

Bu film bir ilkokuldaki çekimden,

And this is a little clip from an elementary school,

İngiltere'de sık rastlanan bir durumdan.

which is very common in England.

Video: Bunun ne olduğunu kim biliyor?

(Video) Who knows what this is?

Child: Potatoes.

Çocuk: Patates. Jamie Oliver: Patates? Bunların patates mi ooduğunu düşünüyorsun?

Jamie Oliver: Potato? So, you think these are potatoes?

Bunların ne olduğunu biliyor musun?

Do you know what that is?

Do you know what that is?

Bu ne biliyor musun? Çocuk: Brokoli?

Child: Broccoli?

JO: Peki bu ne? Eski dostumuz?

JO: What about this? Our good old friend.

Bu ne biliyor musun tatlım? Çocuk: Kereviz.

Child: Celery.

JO: No. What do you think this is?

JO: Hayır. Bu ne biliyor musun? Çocuk: Soğan JO: Soğan mı? Hayır.

Child: Onion. JO: Onion? No.

Jamie Oliver: Çocukların besinlerin nereden geldiği konusunda

JO: Immediately you get a really clear sense

of "Do the kids know anything about where food comes from?"

hiç bir fikri olmadığını anında anlayabilirsiniz.

Video: JO: Bunun ne olduğunu bilen var mı? Çocuk: Eee, Armut.

Who knows what that is? Child: Uh, pear?

JO: Bu ne biliyor musun? Çocuk: Bilmiyorum.

JO: What do you think this is? Child: I don't know.

JO: Çocuklar ne olduğunu bilmedikleri bir şeyi

JO: If the kids don't know what stuff is,

asla yemezler.

then they will never eat it.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

JO: Normal. İngiltere ve Amerika'da

JO: Normal. England and America,

normal bu.

England and America.

Guess what fixed that.

Bunu ne düzeltti tahmin edin, tahmin edin.

İki adet bir saatlik ders.

Two one-hour sessions.

Çocuklarımıza, olulda besinler hakkında

We've got to start teaching our kids about food in schools, period.

eğitim vermeliyiz. Nokta.

(Applause)

(Alkışlar)

Size bir şey anlatmak istiyorum.

I want to tell you about something

İçinde bulunduğumuz sıkıntılı durumu

that kind of epitomizes the trouble that we're in, guys, OK?

özetleyen bir hikaye, tamam mı?

Süt kadar basit bir şeyden bahsetmek istiyorum.

I want to talk about something so basic as milk.

Every kid has the right to milk at school.

Her çocuğun okulda süt içme hakkı var.

Your kids will be having milk at school, breakfast and lunch, right?

Çocuklarınız okulda, kahvaltı ve öğle yemeklerinde süt içiyolar, değil mi?

Her gün iki şişe, tamam mı?

They'll be having two bottles, OK?

Çoğu çocuk bunu yapar.

And most kids do.

But milk ain't good enough anymore.

Ama süt artı faydalı bir şey değil.

Don't get me wrong, I support milk --

Çünkü süt kurulundaki biri, -- beni yanlış anlamayın

sütü ben de destekliyorum, ama süt kurulundaki biri

but someone at the milk board

muhtemelen bir başkasına eğer sütün içine

probably paid a lot of money for some geezer to work out

dünya kadar aroma, boya ve şeker ilave ederseniz

that if you put loads of flavorings,

çocukların sütü daha çok seveceğini göstermek için

colorings and sugar in milk,

epey para ödemiş olmalı. Evet.

more kids will drink it.

Yeah.

( Alkışlar)

Elbette bu davranış bulaşıcı olacak.

Obviously now that's going to catch on

Elma kurulundaki biri de çocukların

the apple board is going to work out

elmalara karamel eklenirse daha çok elma yediklerini gösterecek.

that if they make toffee apples they'll eat more as well.

Anlatabiliyor muyum?

Do you know what I mean?

Bence, süte aroma eklemeye gerek yok.

For me, there isn't any need to flavor the milk.

Değil mi? Şeker her şeyde var.

Okay? There's sugar in everything.

Besin içeriklerini iyi biliyorum.

I know the ins and outs of those ingredients.

Şeker her şeyde var. Süt bile bu modern çağ

It's in everything.

Even the milk hasn't escaped the kind of modern-day problems.

sorunundan kaçamadı.

İşte sütümüz, kartonda.

There's our milk. There's our carton.

İçinde bir kutu gazlı içecektekine eşit miktarda

In that is nearly as much sugar as one of your favorite cans of fizzy pop,

ilave şeker var.

Ve bundan günde iki tane içiyorlar.

and they are having two a day.

So, let me just show you.

Bakın, size göstereyim.

We've got one kid, here --

Burada bir çocuk var diyelim

günde sekiz yemek kaşığı şeker tüketiyor.

having, you know, eight tablespoons of sugar a day.

You know, there's your week.

İşte, burada bir hafta.

There's your month.

İşte bir ay.

And I've taken the liberty of putting in

Beş yıllık ilköğretim hayatında alacağı şeker miktarını da

just the five years of elementary school sugar,

göstereyim dedim.

Bu sadece sütten.

just from milk.

Şimdi, sizi bilemem ama

Now, I don't know about you guys,

bulunduğumuz bu koşullara bakacak olursak

but judging the circumstances, right,

any judge in the whole world,

dünyanın herhangi bir yerindeki

herhangi bir yargıç bu verilere ve kanıtlara bakarak

would look at the statistics and the evidence,

and they would find any government of old guilty of child abuse.

herhangi bir devleti çocuk istismarından

suçlu bulurdu. Ben buna inanıyorum.

That's my belief.

(Alkışlar)

(Applause)

(Applause ends)

Şimdi bugün buraya --çok istememe rağmen olmadı ama--

Now, if I came up here, and I wish I could come up here today

kanser veya AIDS'e bir çare buldum diye çıksaydım

and hang a cure for AIDS or cancer,

bana ulaşmak için birbirinizi yiyiyor olurdunuz.

you'd be fighting and scrambling to get to me.

This, all this bad news, is preventable.

Bütün bu kötü haberler, önlenebilir.

İyi haber de bu.

That's the good news.

It's very, very preventable.

Kesinlikle engellenebilir.

Şimdi şöyle düşünelim, burada bir sorunumuz var,

So, let's just think about, we got a problem here,

yeniden başlamak zorundayız.

we need to reboot.

Tamam, öyleyse ne yapmamız lazım?

Okay so, in my world, what do we need to do?

İşte bunu, değil mi?

Here is the thing, right,

it cannot just come from one source.

Tek kaynaktan sorunu çözemeyiz.

Yeniden başlamalı ve gözle görünür değişiklik yapmalıyız.

To reboot and make real tangible change,

Gerçek bir değişiklik, öyle ki gözlerinizin içine bakıp

real change, so that I could look you in the white of the eyes

" 10 yıl içinde çocuklarınızın geleceği

and say, "In 10 years' time,

daha farklı görünecek, daha mutlu -- ve unutmayın,

the history of your children's lives,

iyi beslenirseniz daha akıllı olursunuz-- daha uzun ömürlü

happiness -- and let's not forget, you're clever if you eat well,

ve buna benzer şeyler, daha farklı olacak"

you know you're going to live longer --

diyebilmeliyim, tamam mı?

all of that stuff, it will look different. OK?"

Öyleyse, süpermarketler.

So, supermarkets.

Başka nereden bu kadar çok alıçveriş ediyorsunuz ki?

Where else do you shop so religiously?

Hafta başından sonuna kadar.

Week in, week out.

How much money do you spend, in your life, in a supermarket?

Hayat boyunca süpermarketlerde ne kadar para harcarsınız?

Love them.

Onları çok seviyorum. Ne istersek bize temin ediyorlar. Tamam.

They just sell us what we want. All right.

They owe us to put a food ambassador in every major supermarket.

her bir büyük süpermarket

bize bir besin temsilcisi sağlamalı.

They need to help us shop.

Bize alışverişte yardım etmeliler. Meşgul insanlara

They need to show us how to cook quick, tasty, seasonal meals

hızlı, leziz ve mevsime uygun yemekleri

pişirmeyi göstermeliler.

for people that are busy.

Bu pahalı değil.

This is not expensive.

Bazı marketlerde bu var. Bir an önce baştan başa bütün

It is done in some, and it needs to be done across the board

Amerika'da bunun yapılması lazım.

in America soon, and quick.

Büyük markalar, biliyorsunuz büyük gıda markaları

The big brands, you know, the food brands,

işletmelerinin kalbine besin eğitimini

need to put food education at the heart of their businesses.

koymalılar.

I know, easier said than done.

Biliyorum, söylemesi yapmaktan kolay.

It's the future. It's the only way.

Bu gelecek. Bu tek yol.

Fast food.

Fast food. Fast food endüstrisi

With the fast-food industry

biliyorsunuz, çok rekabetçi.

you know, it's very competitive.

Daha önce fast food restoranları ile ilgili

I've had loads of secret papers and dealings

pekçok yazışma ve anlaşmaya şahit oldum.

with fast food restaurants.

İşlerin nasıl yürüdüğünü bilirim.

I know how they do it.

I mean, basically they've weaned us on

Yani, aslında bizi şeker, tuz, yağ, x, y ve z ile

bağımlı hale getiriyorlar.

to these hits of sugar, salt and fat, and x, y, and z,

Ve herkes de onlara bayılıyor, değil mi?

and everyone loves them, right?

O zaman, bunlar da çözümğn bir parçası olacak.

So, these guys are going to be part of the solution.

Ama bunun için devletin tüm fast food satıcıları ve

But we need to get the government to work

restoran sektörünü bir araya getirmesi gerekli.

with all of the fast food purveyors and the restaurant industry,

Beş, altı, yedi yıllık bir süre içinde

and over a five, six, seven year period

bizi yağ, şeker ve diğer besin olmayan maddelere

wean of us off the extreme amounts

of fat, sugar and all the other non-food ingredients.

aşırı çekilde bağımlı hale getirdiler.

Şimdi, büyük markalara ve şu etiketleme olayına dönelim.

Now, also, back to the sort of big brands:

labeling, I said earlier, is an absolute farce

Daha önce dediğim gibi, b

and has got to be sorted.

u önüne geçilmesi gereken bir saçmalık.

Evet, okul.

OK, school.

Obviously, in schools, we owe it to them

Elbette okullarda, sevimli dört yaşından

18, 20, 24 ya da

to make sure those 180 days of the year,

hangi yaşa kadar gerekirse

from that little precious age of four,

o yaşa kadar çocuklarımızı

until 18, 20, 24, whatever,

yerel çiftçilerce yetiştirilen

they need to be cooked proper, fresh food

taze, düzgün gıdalar pişirip

beslemeliyiz.

from local growers on site, OK?

Çocuklarınız için, taze ve düzgün besinlerin

There needs to be a new standard of fresh, proper food

yeni bir standardı olmalı değil mi?

for your children, yeah?

(Alkışlar)

(Applause)

Under the circumstances, it's profoundly important

Mevcut şartlar altında, her bir Amerikalı çocuk

okuldan 10 tarifi pişirebilecek şekilde

that every single American child leaves school

knowing how to cook 10 recipes

mezun olursa bu

that will save their life.

onların hayatını kurtaracaktır.

Yaşamsal beceriler.

Life skills.

(Applause)

(Alkışlar)

Bu şu demek, bu kişiler yemek pişirme

That means that they can be students, young parents,

prensipleri içinde kendilerince sağa sola giden

and be able to sort of duck and dive around the basics of cooking,

genç öğrenciler, genç ebeveynler olabilecekler.

no matter what recession hits them next time.

Ekonomik krizin bir daha ne zaman ortaya çıkacağı önemli değil.

If you can cook, recession money doesn't matter.

Eğer yemek pişirebiliyorsanız, krizin çok da önemi yoktur.

Eğer pişirebiliyorsanız, zamanın çok da önemi yoktur.

If you can cook, time doesn't matter.

İş ortamı. Bu konuda fazla konuşmadık.

The workplace, we haven't really talked about it.

You know, it's now time for corporate responsibility

Biliyorsunuz, artık çalışanlarına ne yedirdikleri

ya da ne gibi seçenekler sundukları

to really look at what they feed or make available to their staff.

kurumsal şirketlerin sorumluluğunda.

Buralarda çalışanlar Amerika'nın çocuklarının anne ve babaları.

The staff are the moms and dads of America's children.

Marissa, her father died in her hand,

Marissa, babası onun kollarında öldü.

Sanırım, kurumsal Amerikan şirketleri

I think she'd be quite happy

çalışanlarını düzgün beslemeye başlasa epey mutlu olurdu.

if corporate America could start feeding their staff properly.

Kesinlikle ihmal edilmeyecek bir konu bu.

Definitely they shouldn't be left out.

Şimdi eve tekrar dönelim.

Let's go back to the home.

Now, look, if we do all this stuff, and we can,

Bakın, bunları yapmamız mümkün, hepsi yapılabilir.

Hem bunlara özen gösterebilir hem de ticari olabilirsiniz.

it's so achievable.

You can care and be commercial.

Absolutely.

Kesinlikle.

But the home needs to start passing on cooking again, for sure.

Ama ev, yemek pişirmeyi yeni nesile

tekrar aktarmaya başlamalı.

For sure, pass it on as a philosophy.

Kesinlikle, bunu bir felsefe aktarımı olarak yapmalı.

Bu aynı zamanda benim için çok da romantik.

And for me, it's quite romantic,

Şimdi bir kişi eğer üç kişiye

but it's about if one person teaches three people

yemek pişirmeyi öğretirse

how to cook something,

ve bu kişiler de üç arkadaşlarına öğretirlerse

and they teach three of their mates,

that only has to repeat itself 25 times,

ve bu sadece 25 defa tekrar ederse

bu tüm Amerika'nın nüfusu demek.

and that's the whole population of America.

Romantic, yes, but most importantly,

Romantik, evet, ama

daha da önemlisi

it's about trying to get people to realize

bu insanların her birinin bireysel

that every one of your individual efforts makes a difference.

çabalarının bir fark yarattığını göstermek adına

çok önemli.

We've got to put back what's been lost.

Kaybolanı yerine koymalıyız.

Huntington Mutfağı. Bu programı yaptığım yer, Huntington,

Huntington's Kitchen.

Huntington, where I made this program,

we've got this prime-time program

ve biliyorsunuz, bu insanları özendirerek bir değişim

sağlamayı umduğumuz bir prime time programımız yayında.

that hopefully will inspire people to really get on this change.

Gerçekten bu değiimin olacağına inanıyorum.

I truly believe that change will happen.

Huntington Mutfağı. Bir toplum ile çalışıyorum.

Huntington's Kitchen. I work with a community.

Okullarda çalıştım. Bölgedeki her bir okulu

I worked in the schools.

I found local sustainable funding

abur cuburdan, taze besinlere çevirecek

to get every single school in the area from the junk, onto the fresh food:

sürdürülebilir bir fon buldum.

six-and-a-half grand per school.

Yılda okul başına 6.500 Dolar.

(Alkışlar)

(Applause)

Tek gereken bu. Okul başına 6.500 Dolar.

That's all it takes, six-and-a-half grand per school.

The Kitchen is 25 grand a month. Okay?

Mutfak, ayda 25.000 Dolara çıkıyor. Tamam mı?

Bu, yılda 5000 insan eder,

This can do 5,000 people a year,

nüfusun yüzde 10'u.

which is 10 percent of their population,

Ve insanlar insanlarla.

and it's people on people.

You know, it's local cooks teaching local people.

Yani, yerel aşçılar yerel insanlara öğretiyor.

Bedava yemek kursları arkadaşlar, ana cadde üzerinde bedava yemek kursları.

It's free cooking lessons, guys, in the Main Street.

Bu gerçek, net olarak elle görülebilir bir değişim.

This is real, tangible change, real, tangible change.

Around America, if we just look back now,

Amerika'nın her yerinde, eğer geriye bakarsak

there is plenty of wonderful things going on.

pek çok güzel şey oluyor.

There is plenty of beautiful things going on.

Çok fazla güzel şey oluyor. Amerika'da ortalıkta

There are angels around America doing great things

harika şeyler yapan melekler var.

okullarda, çiftlikten okula çevrilmiş yerlerde,

in schools -- farm-to-school set-ups,

bahçelerde, eğitim.

garden set-ups, education --

there are amazing people doing this already.

Bunu halihazırda yapan harika insanlar var.

The problem is they all want to roll out

Sorun, bu yaptıklarını bir yandaki okula, sonra bir yandakine

what they're doing to the next school,

sonra bir yandakine geçirebilmekte.

but there's no cash.

Ama nakit yok.

Bu melekleri ve uzmanları bir an önce tanımalıyız.

We need to recognize the experts and the angels quickly,

identify them, and allow them to easily find the resource

Onları tanımlamalı ve ihtiyaçları olan ve yaptıkları işi

iyi yaptıkları bu işi devam ettirmelerini sağlayacak

to keep rolling out what they're already doing,

kaynakları bulmalıyız.

and doing well.

Amerika'daki işletmelerin desteğe ihtiyacı var.

Businesses of America need to support

Bayan Obama'nın da öyle, istediklerini yapmak için.

Mrs. Obama to do the things that she wants to do.

(Alkışlar)

(Applause)

Ama bakın, biliyorum karşınızda

And look, I know it's weird

bir İngilizin durup bunlardan bahsetmesi

having an English person standing here before you

sizin için çok tuhaf.

talking about all this.

All I can say is: I care.

Ama tek söyleyebileceğim şu, ben önemsiyorum. Ben bir babayım

I'm a father,

ve bu ülkeyi seviyorum.

and I love this country.

Ve gerçekten inanıyorum ki

And I believe truly, actually,

that if change can be made in this country,

eğer bu ilkede bu değişimi gerçekleştirebilirsek,

beautiful things will happen around the world.

dünyada da güzel şeyler olacak. Eğer bunu Amerika yaparsa

If America does it, other people will follow.

inanıyorum ki diğer insanlar da takip edecekler.

Bu inanılmaz derecede önemli.

It's incredibly important.

(Audience) Yeah!

(Alkışlar)

(Applause)

When I was in Huntington,

Ben Huntington'da iken, yolunda gitmeyen bazı şeyleri

trying to get a few things to work when they weren't,

halletmeye çalışıyordumç Düşündüm ki eğer

I thought "If I had a magic wand, what would I do?"

sihirli bir değneğim olsa ne yapardım? Dedim ki

And I thought, "You know what?

Amerika'daki en etkin ve çarpıcı insanların karşısına çıkıp

I'd just love to be put in front of some of the most amazing

movers and shakers in America."

konuşmak isterdim.

ve bir ay sonra TED'den bir telefon aldım ve bana bu ödülü verdiler.

And a month later, TED phoned me up and gave me this award.

I'm here.

İşte karşınızdayım.

So, my wish.

Öyleyse, benim dileğim şu,

Dyslexic, so I'm a bit slow.

Disleksik olduğum için biraz yavaş olsa da

Benim dileğim

My wish

her bir çocuğu yemekler

is for you to help a strong, sustainable movement

konusunda eğitecek

güçlü ve sürdürülebilir bir harekete

to educate every child

yardımcı olmanız

about food,

aileleri tekrar yemek pişirme konusunda

to inspire families to cook again,

özendirmeniz ve her yerdeki insanları

and to empower people everywhere

to fight obesity.

şişmanlıkla savaşta yüreklendirmeniz.

(Alkışlar)

(Applause)

Teşekkür ederim.

Thank you.

(Applause continues)

(Alkışlar)