The linguistic genius of babies | Patricia Kuhl

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Myo Aung

I want you to take a look at this baby.

ဒီကလေးငယ်ကို တစ်ချက်လောက် ကြည့်စေချင်ပါတယ်။

What you're drawn to are her eyes and the skin you love to touch.

သင်တို့ ဆွဲဆောင်ခံရတာက သူ့မျက်လုံးတွေနဲ့ သင်တို့ ထိတွေ့လိုတဲ့ အရေပြားပါ။

But today I'm going to talk to you about something you can't see.

ဒါပေမဲ့ ဒီနေ့ သင်တို့ မမြင်နိုင်တဲ့ အရာတစ်ခုအကြောင်း ပြောပြမလို့ပါ။

What's going on up in that little brain of hers.

သူ့ရဲ့ ဒီဦးနှောက် သေးသေးလေးထဲမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာကိုပါ။

The modern tools of neuroscience are demonstrating to us

အာရုံကြော သိပ္ပံရဲ့ ခေတ်မီ ကိရိယာတွေက ကျွန်မတို့ကို သရုပ်ပြပေးနေတာက

that what's going on up there is nothing short of rocket science.

အဲဒီမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာတွေဟာ ဒုံးပျံ သိပ္ပံထက် ဘာမှ မလျော့ဘူးတာဆိုတာပါ။

And what we're learning is going to shed some light

ကျွန်မတို့ လေ့လာနေတာက ကလေးစိတ်ရဲ့ "အာကာသ ပွင့်လင်းမှု"လို့

on what the romantic writers and poets described as the "celestial openness"

ရိုမန်တစ် စာရေးဆရာတွေနဲ့ ကဗျာဆရာတွေက သရုပ်ဖော်ခဲ့တာကို

of the child's mind.

ရှင်းလင်းပြတော့မှာပါ။

What we see here is a mother in India,

ဒီမှာ ကျွန်မတို့ မြင်ရတာက အိန္ဒိယက မိခင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး

and she's speaking Koro, which is a newly discovered language.

Koro စကားကို ပြောနေတာပါ။ ဒါက အသစ်တွေ့ရှိတဲ့ ဘာသာစကားတစ်ခုပါ။

And she's talking to her baby.

သူဟာ သူ့ကလေးငယ်ကို စကားပြောနေတယ်။

What this mother --

ဒီမိခင်နဲ့ ကမ္ဘာထဲက

and the 800 people who speak Koro in the world --

Koro စကားပြောသူ ၈၀၀ နားလည်တာက

understands is that, to preserve this language,

ဒီဘာသာစကားကို ထိန်းသိမ်းဖို့ ဒီစကားကို ကလးငယ်တွေကို

they need to speak it to the babies.

ပြောပြဖို့ လိုအပ်တယ်ဆိုတာပါ။

And therein lies a critical puzzle.

အဲဒီမှာက အရေးပါတဲ့ ပဟေဠိတစ်ခု ရှိနေတယ်။

Why is it that you can't preserve a language

သင်တို့၊ ကျွန်မတို့ လူကြီးတွေကို ပြောခြင်းဖြင့်

by speaking to you and I, to the adults?

ဘာသာစကားတစ်ခုကို ဘာကြောင့် သင် မထိန်းသိမ်းနိုင်တာလဲ။

Well, it's got to do with your brain.

ကောင်းပြီ၊ ဒါက ဦးနှောက်နဲ့ ဆိုင်ပါတယ်။

What we see here is that language has a critical period for learning.

ဒီမှာ မြင်ရတာက ဘာသာစကားမှာ သင်ယူခြင်းအတွက် အရေးပါတဲ့ ကာလတစ်ခုရှိတာပါ။

The way to read this slide is to look at your age on the horizontal axis.

ဒီဆလိုက်ကို ဖတ်ပုံက အလျားလိုက် ဝင်ရိုး ပေါ်က သင့်အသက်ကို ကြည့်ဖို့ပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And you'll see on the vertical your skill at acquiring a second language.

ထောင်လိုက် မြင်ရမှာက ဒုတိယ ဘာသာစကားတစ်ခု ဆည်းပူးခြင်းမှာ သင့်ကျွမ်းကျင်မှုပါ။

The babies and children are geniuses until they turn seven,

ကလေးငယ်တွေနဲ့ ကလေးတွေဟာ ခုနစ်နှစ် မပြည့်မီအထိတော့ ပါရမီရှင်တွေပါ။

and then there's a systematic decline.

ဒီနောက်မှာတော့ စနစ်တကျ ကျဆင်းမှု တစ်ခုရှိတယ်။

After puberty, we fall off the map.

ပျိုဖော်ဝင်စ နောက်ပိုင်းမှာ ကျွန်မတို့ဟာ ကျသွားတယ်။

No scientists dispute this curve,

ဘယ်သိပ္ပံပညာရှင်ကမှ ဒီမျဉ်းကွေးကို မငြင်းပေမဲ့

but laboratories all over the world

တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာရှိတဲ့ လက်တွေ့ခန်းတွေကတော့

are trying to figure out why it works this way.

ဘာလို့ ဒီနည်းနဲ့ အဲဒီလို ဖြစ်လာရတယ် ဆိုတာကို အဖြေရှာနေကြတယ်။

Work in my lab is focused on the first critical period in development,

ကျွန်မ လက်တွေ့ခန်းထဲက အလုပ်က ဖွံ့ဖြိုးမှုမှာ ပထမ အရေးပါတဲ့ ကာလဖြစ်ပြီး

and that is the period in which babies

ဒါက ကလေးတွေ သူတို့ရဲ့ ဘာသာစကားထဲက

try to master which sounds are used in their language.

အသုံးအနှုန်းတွေရဲ့ အသံတွေကို ကျွမ်းကျင်ဖို့ ကြိုးစားတဲ့ ကာလပါ။

We think, by studying how the sounds are learned,

ကျွန်မတို့ ထင်တာက သင်ယူထားတဲ့ အသံတွေကို လေ့လာရင်း

we'll have a model for the rest of language,

ကျန်တဲ့ ဘာသာစကားအတွက် ပုံစံတစ်ခု ရှိလာမယ်ပေါ့။

and perhaps for critical periods that may exist in childhood

ဖြစ်လောက်တာက ကလေးဘဝမှာ ရှိနိုင်လောက်တဲ့ အရေးပါတဲ့ ကာလတွေအတွက်

for social, emotional and cognitive development.

လူမှုရေး၊ ခံစားမှုနဲ့ သိမှတ်မှုဆိုင်ရာ ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက်ပါ။

So we've been studying the babies

ဒါနဲ့ တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ ကျွန်မတို့ သုံးတဲ့

using a technique that we're using all over the world

နည်းစနစ်နဲ့ ဘာသာစကားတွေ အားလုံးရဲ့ အသံတွေကို သုံးရင်း

and the sounds of all languages.

ကလေးငယ်တွေကို လေ့လာနေခဲ့တယ်။

The baby sits on a parent's lap,

ကလေးငယ်က မိဘရဲ့ ပေါင်ပေါ်မှာ ထိုင်ပြီး

and we train them to turn their heads when a sound changes --

အသံတစ်သံ ပြောင်းတဲ့အခါ ခေါင်းတွေ လှည့်လာဖို့ လေ့ကျင့်ပေးတယ်။

like from "ah" to "ee."

ဥပမာ "အာ၊ အီး"ပေါ့။

If they do so at the appropriate time, the black box lights up

သင့်တော်တဲ့ အချိန်မှာ သူတို့ လှည့်လာရင် သေတ္တာ အနက်က မီးလင်းပြီး

and a panda bear pounds a drum.

ပန်ဒါ ဝက်ဝံက ဒရမ်ကို ထုလိုက်တယ်။

A six-monther adores the task.

ခြောက်လသားတစ်ယောက်က ဒီအလုပ်ကို သဘောကျတယ်။

What have we learned?

ကျွန်မတို့ ဘာကို သိရလဲ။

Well, babies all over the world

ကောင်းပြီ၊ တစ်ကမ္ဘာလုံးက ကလေးငယ်တွေဟာ

are what I like to describe as "citizens of the world."

ကျွန်မ သရုပ်ဖော်ချင် တဲ့ "ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံသားတွေ"ပါ။

They can discriminate all the sounds of all languages,

ဘာသာစကား အားလုံးရဲ့ အသံအားလုံးကို သူတို့ ခွဲခြားနိုင်တယ်။

no matter what country we're testing and what language we're using,

ကျွန်မတို့တွေ ဘယ်နိုင်ငံမှာ စမ်းစမ်၊၊ ဘယ်ဘာသာစကား သုံးသုံးပါ။

and that's remarkable because you and I can't do that.

ဒါက မှတ်သားလောက်စရာဖြစ်တာက ဒါကို သင်နဲ့ ကျွန်မ မလုပ်နိုင်လို့ပါ။

We're culture-bound listeners.

ယဉ်ကျေးမှု နယ်သတ်ထားတဲ့ နားထောင်သူတွေပါ။

We can discriminate the sounds of our own language,

ကိုယ်ပိုင် ဘာသာစကားရဲ့ အသံတွေကို ခွဲခြားနိုင်ပေမဲ့

but not those of foreign languages.

နိုင်ငံခြား ဘာသာစကား အသံတွေကို မခွဲတတ်ဘူး။

So the question arises: When do those citizens of the world

ဒီတော့ မေးခွန်း ပေါ်လာတယ်။ ဒီကမ္ဘာ့ နိုင်ငံသားတွေက ဘယ်အချိန်မှာ

turn into the language-bound listeners that we are?

ဘာသာစကား နယ်သတ်ထားတဲ့ နားထောင်သူတွေအဖြစ် ပြောင်းသွားလဲ။

And the answer: before their first birthdays.

အဖြေကတော့ ပထမဆုံး မွေးနေ့တွေ မတိုင်ခင်မှာပါ။

What you see here is performance on that head-turn task

ဒီမှာ သင်မြင်ရတာက တိုကျိုနဲ့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဟောဒီ ဆီရက်တယ်မှာ

for babies tested in Tokyo and the United States,

စမ်းသပ်ခဲ့တဲ့ ကလေးတွေအတွက် ခေါင်းလှည့် အလုပ်ပေါ်က

here in Seattle,

ဖျော်ဖြေမှုပါ။

as they listened to "ra" and "la" --

"ရ" "လ" အသံတွေကို နားထောင်စဉ်ပါ၊

sounds important to English, but not to Japanese.

အင်္ဂလိပ် ဘာသာအတွက် အရေးကြီးပေမဲ့ ဂျပန်ဘာသာအတွက် မဟုတ်ဘူး။

So at six to eight months, the babies are totally equivalent.

ဒီတော့ ခြောက်လကနေ ရှစ်လမှာ ကလေးငယ်တွေဟာ လုံးဝ တူညီတယ်။

Two months later, something incredible occurs.

အဲဒီနောက် နှစ်လအကြာတွင် မယုံနိုင်စရာတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်တယ်။

The babies in the United States are getting a lot better,

အမေရိကက ကလေးငယ်တွေဟာ အများကြီး ပိုတော်လာတယ်။

babies in Japan are getting a lot worse,

ဂျပန်က ကလေးတွေဟာ အများကြီး ပိုဆိုးလာတယ်။

but both of those groups of babies are preparing for exactly the language

ဒါပေမဲ့ ကလေးငယ် အုပ်စု နှစ်စုစလုံးဟာ သူတို့ သင်ယူရတော့မယ့် အတိအကျ

that they are going to learn.

ဘာသာစကားအတွက် ပြင်ဆင်နေတယ်။

So the question is: What's happening during this critical two-month period?

ဒီတော့ မေးခွန်းက ဒီအရေးကြီးတဲ့ နှစ်လ ကာလ အတွင်းမှာ ဘာဖြစ်ပျက်နေတာလဲ။

This is the critical period for sound development,

ဒါက အသံ ဖွံ့ဖြိုးမှုအတွက် အရေးပါတဲ့ ကာလဆိုပေမဲ့

but what's going on up there?

အဲဒီမှာ ဘာတွေဆက်ပြီး ဖြစ်နေလဲ။

So there are two things going on.

ဒီတော့ အရာနှစ်ခု ဆက်ဖြစ်နေပါတယ်။

The first is that the babies are listening intently to us,

ပထမက ကလေးငယ်တွေဟာ ကျွန်မတို့ကို စူးစိုက်စွာ နားထောင်နေပြီး

and they're taking statistics as they listen to us talk --

ကျွန်မတို့ ပြောတာကို နားထောင်ရင်း သူတို့ဟာ အချက်အလက်တွေကို ယူနေတယ်။

they're taking statistics.

အချက်အလက်တွေကို ယူနေကြတာပါ။

So listen to two mothers speaking motherese --

မိခင်စကားဖြင့် ပြောနေကြတဲ့ မိခင်နှစ်ဦးကိူ နားထောင်ကြည့်ပါ။

the universal language we use when we talk to kids --

ကလေးတွေကို ပြောတဲ့အခါ ကျွန်မတို့ သုံးတဲ့ အများသုံး ဘာသားစကာ၊ပါ။

first in English and then in Japanese.

ပထမက အင်္ဂလိပ်လို၊ နောက်တော့ ဂျပန်လိုပါ။

(Video) Ah, I love your big blue eyes --

(ဗီဒီယို) မင်းရဲ့မျက်လုံးပြာတွေကို ချစ်တယ်

so pretty and nice.

သိပ်ချစ်စရာကောင်းပြီး ချိုသာလိုက်တာ။

(Japanese)

(ဂျပန်ဘာသာစကား)

Patricia Kuhl: During the production of speech, when babies listen,

Patricia Kuhl: စကား ထုတ်လုပ်မှုအတွင်း ကလေးငယ်တွေ နားထောင်စဉ်

what they're doing is taking statistics on the language that they hear.

သူတို့ လုပ်နေတာက သူတို့ကြားတဲ့ ဘာသာစကား မှာရှိတဲ့ အချက်အလက်တွေကို ယူနေတာပါ။

And those distributions grow.

ပြီးတော့ ဒီဖြန့်ဝေမှုတွေက ကြီးထွားလာတယ်။

And what we've learned is that babies are sensitive to the statistics,

ကျွန်မတို့ သိလိုက်တာက ကလေးတွေဟာ အချက်အလက်တွေကို ခံစားလွယ်ပြီး

and the statistics of Japanese and English are very, very different.

ဂျပန်နဲ့ အင်္ဂလိပ် အချက်အလက်တွေဟာ အလွန့်အလွန်ကို ခြားနားပါတယ်။

English has a lot of Rs and Ls.

အင်္ဂလိပ်မှာ ရသံတွေ၊ လသံတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။

The distribution shows.

ဒီဖြန့်ဝေမှုက ပြသတယ်။

And the distribution of Japanese is totally different,

ဂျပန်ရဲ့ ဖြန့်ဝေမှုက လုံးဝကို ခြားနားပါတယ်။

where we see a group of intermediate sounds,

အလယ်အလတ် အသံတွေရဲ့ အုပ်စုတစ်စုကို မြင်တဲ့ နေရာမှာ

which is known as the Japanese "R."

ဒါက ဂျပန် "ရ" လို့ သိကြပါတယ်။

So babies absorb the statistics of the language

ဒီတော့ ကလေးငယ်တွေဟာ ဘာသာစကားရဲ့ အချက်အလက်တွေကို လေ့ကျက်ပြီး ဒါက

and it changes their brains;

သူတို့ ဦးနှောက်တွေကို ပြောင်းလဲစေတယ်

it changes them from the citizens of the world

ဒါက သူတို့ကို ကမ္ဘာ့ နိုင်ငံသားတွေ အဖြစ်ကနေ

to the culture-bound listeners that we are.

ယဉ်ကျေးမှု နယ်သတ်ထားတဲ့ နားထောင်သူတွေ အဖြစ် ပြောင်းလဲစေတယ်။

But we as adults are no longer absorbing those statistics.

ဒါပေမဲ့ ကျွန်မတို့ လူကြီးတွေဟာ ဒီအချက်အလက်တွေကို မရယူကြတော့ဘူး။

We are governed by the representations in memory

ကျွန်မတို့ဟာ ဖွံ့ဖြိုးမှုမှာ စောစီးစွာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့

that were formed early in development.

မှတ်ဉာဏ်ထဲက ကိုယ်စား ပြုမှုတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးတာခံရတယ်။

So what we're seeing here

ဒီတော့ ဒီမှာ မြင်နေရတာက

is changing our models of what the critical period is about.

အရေးပါတဲ့ ကာလက ဘာလဲဆိုတာရဲ့ ပုံစံတွေ ပြောင်းလဲခြင်းပါ။

We're arguing from a mathematical standpoint

ကျွန်မတို့ သင်္ချာဆိုင်ရာ ရှုထောင့်ကနေ ငြင်းခုံနေတာက

that the learning of language material may slow down

ဖြန့်ဝေမှုတွေ တည်ငြိမ်သွားတဲ့အခါ ဘာသာစကားဆိုင်ရာ အရာတွေကို လေ့လာခြင်းက

when our distributions stabilize.

နှေးသွားလောက်တယ်ဆိုတာပါ။

It's raising lots of questions about bilingual people.

ဒါက နှစ်ဘာသာ ကျွမ်းကျင်သူတွေအကြောင်း မေးခွန်းများစွာ ဖြစ်စေတယ်။

Bilinguals must keep two sets of statistics in mind at once

နှစ်ဘာသာကျွမ်းသူတွေဟာ တချိန်လုံး စိတ်ထဲမှာ အချက်အလက် နှစ်စုံကို သိမ်းထားပြီး

and flip between them, one after the other,

သူတို့ စကားပြောနေသူကို လိုက်ပြီး လိုအပ်သလို တစ်ခုပြီး

depending on who they're speaking to.

နောက်တစ်ခုကို ပြောင်းသုံးသွားတာပါ။

So we asked ourselves,

ဒီတော့ ကိုယ့်ဘာသာ မေးတာက

can the babies take statistics on a brand new language?

ကလေးငယ်တွေဟာ ဘာသာစကား အသစ်စက်စက် တစ်ခုပေါ်က အချက်အလက်တွေကို ယူနိုင်လား။

And we tested this by exposing American babies

ဒါကို အမေရိကန် ကလေးငယ်တွေကို ထိတွေ့စေရင်း စမ်းသပ်ခဲ့တယ်။

who'd never heard a second language

အရေးပါတဲ့ ကာလအတွင်း ပထမအကြိမ် အဖြစ်

to Mandarin for the first time during the critical period.

မန်ဒရင်းအထိ ဒုတိယ ဘာသာစကား တစ်ခုကို လုံးဝ မကြားဖူးသူတွေပါ။

We knew that, when monolinguals were tested in Taipei and Seattle

တိုင်ပေနဲ့ ဆီယက်တယ်က တစ်ဘာသာကိုသာ ပြောသူတွေကို မန်ဒရင်း အသံတွေမှာ

on the Mandarin sounds, they showed the same pattern.

စမ်းသပ်တဲ့အခါ အလားတူပုံစံ ပြတယ်ဆိုတာ ကျွန်မတို့ သိတယ်။

Six to eight months, they're totally equivalent.

ခြောက်လကနေ ရှစ်လအထိ လုံးဝကို တူညီပါတယ်။

Two months later, something incredible happens.

နောက် နှစ်လကြ၊တဲ့အခါ မယုံနိုင်စရာတစ်ခု ဖြစ်ပေါ်လာတယ်။

But the Taiwanese babies are getting better, not the American babies.

ဒါပေမဲ့ ထိုင်ဝမ် ကလေးငယ်တွေ ပိုတော်လာပြီး အမေရိကန် ကလေးငယ်တွေ တော်မလာဘူး။

What we did was expose American babies, during this period, to Mandarin.

ကျွန်မတို့ လုပ်တာက ဒီကာလအတွင်း အမေရိကန် ကလေးငယ်တွေကို မန်ဒရင်းနဲ့ ထိတွေ့စေတာပါ။

It was like having Mandarin relatives come and visit for a month

မန်ဒရင်း ဆွေမျိုးတွေကို တစ်လတာ လာရောက်၊ လည်ပတ်စေပြီး

and move into your house and talk to the babies for 12 sessions.

အိမ်ကို ပြောင်းလာစေကာ ကလေးငယ်တွေကို ၁၂ ကြိမ် တွေ့ဆုံစကားပြောစေတာမျိုးပါ။

Here's what it looked like in the laboratory.

ဒါက လက်တွေ့ခန်းထဲမှာ တွေ့ရတဲ့ ပုံမျိုးပါ။

(Mandarin)

(မန်ဒရင်း စကား)

PK: So what have we done to their little brains?

PK: သူတို့ရဲ့ ဦနှောက်လေးတွေကို ကျွန်မတို့ ဘာလုပ်လိုက်လဲ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

We had to run a control group to make sure

လက်တွေခန်းထဲ ဝင်လာသူတွေ မန်းဒရင်းစကား ကျွမ်းကျင်မှုတွေ

that coming into the laboratory didn't improve your Mandarin skills.

မတိုးတက်တာ သေချာစေဖို့ ထိန်းချုပ်ရေး အုပ်စုတစ်စုကို စမ်းဖို့လိုတယ်။

So a group of babies came in and listened to English.

ဒီတော့ ကလေးငယ်တစ်စု ဝင်လာပြီး အင်္ဂလိပ်စကား နားထောင်တယ်။

And we can see from the graph

ဒီဂရပ်ဖ်ကနေ မြင်ရတာက

that exposure to English didn't improve their Mandarin.

အင်္ဂလိပ်စကား ထိတွေ့မှုက မန်ဒရင်းကို မတိုးတက်စေတာပါ။

But look at what happened to the babies exposed to Mandarin for 12 sessions.

ဒါပေမဲ့ မန်ဒရင်းကို ၁၂ ကြိမ်ကြာ ထိတွေ့ ခဲ့တဲ့ ကလေးငယ်တွေ ဖြစ်ခဲ့ကို ကြည့်ပါ။

They were as good as the babies in Taiwan

သူတို့ဟာ ဆယ်လခွဲကြာ နားထောင်နေခဲ့ကြတဲ့

who'd been listening for 10 and a half months.

ထိုင်ဝမ်က ကလေးတွေလိုပဲ တော်ခဲ့ကြတယ်။

What it demonstrated is that babies take statistics on a new language.

ဒါက သရုပ်ပြတာ ကလေးငယ်တွေဟာ ဘာသာစကား အသစ်တစ်ခုမှာ အချက်အလက်တွေ ယူကြမယ်ဆိုတာပါ။

Whatever you put in front of them, they'll take statistics on.

သူတို့ရှေ့မှာ ဘာကိုပဲ ချပေးပေး အချက်အလက်တွေ ယူကြလိမ့်မယ်။

But we wondered what role

ကျွန်မတို့ အံ့ဩမိတာက

the human being played in this learning exercise.

ဒီသင်ယူခြင်း လေ့ကျင့်ခန်းမှာ လူသား ပါဝင်နေတဲ့ ကဏ္ဍပါ။

So we ran another group of babies in which the kids got the same dosage,

ဒီတော့ နောက်ထပ် ကလေးငယ်တစ်စုကို စမ်းတယ်။ ကလေးတွေဟာ ရတဲ့ ပမာဏဟာ အတူတူပါပဲ။

the same 12 sessions, but over a television set.

အလားတူး ၁၂ ကြိမ်ကြာအောင် ဆိုပေမဲ့ ရုပ်သံစက်မှ တစ်ဆင့်ပါ။

And another group of babies who had just audio exposure

နောက်ထပ် ကလေးငယ်တစ်စုက အကြားအာရုံ ထိတွေ့မှုသာ ရရှိပြီး

and looked at a teddy bear on the screen.

စခရင်ပေါ်က ဝက်ဝံရုပ်ကို ကြည့်ခဲ့သူတွေပါ။

What did we do to their brains?

သူတို့ဦးနှောက်တွေကို ကျွန်မတို့ ဘာလုပ်လိုက်လဲ။

What you see here is the audio result --

ဒီမှာ မြင်ရတာက အကြားအာရုံ ရလဒ်ပါ၊

no learning whatsoever --

ဘယ် သင်ယူမှုပဲဖြစ်ဖြစ်၊

and the video result --

ဗီဒီယို ရလဒ်

no learning whatsoever.

ဘယ် သင်ယူမှုပဲဖြစ်ဖြစ်ပါ။

It takes a human being for babies to take their statistics.

သူတို့ရဲ့ အချက်အလက်တွေကို ယူဖို့ ကလေးတွေအတွက် လူသားတစ်ဦး လိုတာပါ။

The social brain is controlling

ကလေးတွေ အချက်အလက်တွေကို ယူနေစဉ်

လူမှုဆိုင်ရာ ဦးနှောက်က ထိန်းနေတယ်။

when the babies are taking their statistics.

လူသားတွေ ရှေ့မှာရှိနေတဲ့ ဖြစ်ရပ်နဲ့ ရုပ်မြင်သံကြား ရှေ့မှာ ရှိနေတဲ့ ဖြစ်ရပ်မှာ

We want to get inside the brain and see this thing happening

as babies are in front of televisions, as opposed to in front of human beings.

ဦးနှောက်အတွင်းကို ဝင်ပြီး ဒီအရာ ဖြစ်ပျက်နေတာကို မြင်ချင်တယ်။

Thankfully, we have a new machine, magnetoencephalography,

ကံကောင်းတာက ကျွန်မတို့ဆီမှာ အဲဒီလို လုပ်ပေးနိုင်တဲ့ စက်တစ်လုံး ရှိနေခြင်းပါ။

that allows us to do this.

magnetoencephalography ပါ။

It looks like a hair dryer from Mars.

ဒါက အင်္ဂါဂြိုဟ်က ဆံပင် ခြောက်စက် တစ်ခုများလား ထင်ရပါတယ်။

But it's completely safe, completely noninvasive and silent.

ဒါပေမဲ့ ဒါက လုံးဝ ဘေးကင်းပါတယ်၊ ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ထိုးပေးရန်မလို၊ တိတ်ဆိတ်တယ်။

We're looking at millimeter accuracy

ကျွန်မတို့ ရှာကြည့်နေတာက မီလီမီတာအထိ

with regard to spatial and millisecond accuracy

တိကျမှုရှိပြီး အချိန်အရ မီလီစက္ကန့်အထိ တိကျဖို့ လိုတာပါ။

using 306 SQUIDs --

306 SQUIDs ကို အသုံးပြုရင်းပါ။၊

these are superconducting quantum interference devices --

ဒါတွေက ကျွန်မတို့ တွေးနေစဉ် ပြောင်းလဲတဲ့ သံလိုက်စက်ကွင်းတွေကို

to pick up the magnetic fields that change as we do our thinking.

ဖမ်းယူဖို့ စူပါလျှပ်ကူး ကွမ်တမ် စွက်ဖက်ရေး ကိရိယာတွေနဲ့ ဖမ်းယူတာပါ။

We're the first in the world to record babies in an MEG machine

ကျွန်မတို့ဟာ ကမ္ဘာမှာ MEG စက်တစ်လုံးဖြင့် ကလေးငယ်တွေ နားထောင်နေစဉ်

သူတို့ကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ကြတာ ပထမဦးဆုံး အကြိမ်ဖြစ်ခဲ့တယ်။

while they are learning.

So this is little Emma.

ဒီတော့ ဒါက Emma လေးပါ။

She's a six-monther.

ခြောက်လ သမီးပါ။

And she's listening to various languages in the earphones that are in her ears.

နောက်ပြီး သူ့နားတွေထဲက နားကြပ်တွေနဲ့ ဘာသာစကား အမျိုးမျိုးကို နားထောင်နေတယ်။

You can see, she can move around.

သူ လှုပ်လို့ရတာကို မြင်နိုင်ပါတယ်။

We're tracking her head with little pellets in a cap,

ကျွန်မတို့ဟာ သူ့ဦးခေါင်းကို ကက်ဦးထုတ် ထဲက အခင်းပြားလေးနဲ့ ခြေရာခံနေတာကြောင့်

so she's free to move completely unconstrained.

သူဟာ လုံးဝ ချောင်ချောင်ချိချိ လှုပ်ရှားဖို့ လွတ်လပ်တယ်။

It's a technical tour de force.

ဒါက နည်းပညာဆိုင်ရာ အံ့ဖွယ် စွမ်းရည်ပြသမှုပါ။

What are we seeing?

ဘာကို ကျွန်မတို့ မြင်နေရလဲ။

We're seeing the baby brain.

ကလေးငယ် ဦးနှောက်ကို မြင်နေတာပါ။

As the baby hears a word in her language, the auditory areas light up,

သူ့ဘာသာစကားထဲက စကားလုံးတစ်လုံးကို ကလေးငယ် ကြားစဉ်မှာ အကြားအာရုံ ဧရိယာတွေက လင်းလာကာ

and then subsequently areas surrounding it that we think are related to coherence,

ဒီနောက်မှာတော့ အဆက်အစပ်နဲ့ ပတ်သက်တယ်လို့ ထင်တဲ့ ၎င်းကို ဝန်းရံနေတဲ့ ဧရိယာတွေက

getting the brain coordinated with its different areas, and causality,

၎င်းရဲ့မတူတဲ့ ဧရိယာတွေနဲ့ ဦးနှောက်ကို ညှိနှိုင်းပေးတယ်၊ ကျိုးကြောင်း ဆက်စပ်မှု

one brain area causing another to activate.

အခြားတစ်ခုကို နှိုးဆွပေးတဲ့ ဦးနှောက် ဧရိယာတစ်ခုပါ။

We are embarking on a grand and golden age of knowledge

ကျွန်မတို့ဟာ ကလေးဦးနှောက် ဖွံ့ဖြိုးမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အသိပညာရဲ့ ခမ်းနားတဲ့

about child's brain development.

ရွေခေတ်တစ်ခေတ်ကို စတင်နိုင်တော့မှာပါ။

We're going to be able to see a child's brain

ကလေးတစ်ယောက်ရဲ့ ဦးနှောက်ကို သူတို့တွေ စိတ်ခံစားမှု

as they experience an emotion, as they learn to speak and read,

တစ်ခု ရှိစဉ်၊ အပြော၊ အရေး သင်ယူစဉ်၊ သင်္ချာ ပုစ္ဆာတစ်ပုဒ် ဖြေရှင်းစဉ်၊

as they solve a math problem, as they have an idea.

စိတ်ကူးတစ်ခု ရစဉ် မြင်နိုင်ကြတော့မှာပါ။

And we're going to be able to invent brain-based interventions

သင်ယူရေး အခက်အခဲရှိနေတဲ့ ကလေးတွေအတွက် ဦးနှောက် အခြေခံ စွက်ဖက်ကုသမှုတွေ

for children who have difficulty learning.

တီထွင်နိုင်တော့မှာပါ။

Just as the poets and writers described,

ကဗျာဆရာတွေ၊ စာရေးဆရာတွေ သရုပ်ဖော်သလို

we're going to be able to see, I think, that wondrous openness,

အံဖွယ်ရာ ပွင့်လင်းမှုကို ကျွန်မတို့ မြင်နိုင်တော့မယ် ထင်ပါတယ်။

utter and complete openness, of the mind of a child.

ကလေးတစ်ယောက် အသိစိတ်ရဲ့ အကြွင်းမဲ့ ပြည့်စုံတဲ့ ပွင့်လင်းမှုပါ။

In investigating the child's brain,

ကလေးရဲ့ ဦးနှောက်ကို လေ့လာစူးစမ်းရာမှာ

we're going to uncover deep truths about what it means to be human,

လူသားဖြစ်ဖို့က ဘာကို ဆိုလိုတဲ့အကြောင်း အမှန်တရားတွေကို ဖော်ထုတ်နိုင်တော့မှာပါ။

and in the process,

ဒီလုပ်ငန်းစဉ်ထဲမှာ

we may be able to help keep our own minds open to learning

ကျွန်မတို့ ဘဝ တစ်သက်တာလုံး သင်ယူနိုင်ဖို့အတွက် ကိုယ့်အသိစိတ်တွေကို

for our entire lives.

ဆက်လက် ဖွင့်ထားနိုင်လောက်မှာပါ။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)