Robert Waldinger: What makes a good life? Lessons from the longest study on happiness | TED

Translator: Renata Gjoreska Reviewer: Julia Kalaputi

What keeps us healthy and happy

Што е тоа што нè одржува здрави и среќни

as we go through life?

додека минуваме низ животот?

If you were going to invest now

Во моментов запрашајте се,

in your future best self,

за да бидете среќни,

where would you put your time and your energy?

каков треба да биде вашиот живот?

There was a recent survey of millennials

Неодамна беше спроведена анкета врз милениумци

asking them what their most important life goals were,

во однос на тоа кои се нивните најважни цели во животот.

and over 80 percent said

Повеќе од 80% рекоа

that a major life goal for them was to get rich.

дека најважна цел им е да се збогатат.

And another 50 percent of those same young adults

Aдолесценти одговориле дека друга животна

said that another major life goal

цел им е да станат познати.

was to become famous.

(Laughter)

(Смеа)

And we're constantly told to lean in to work, to push harder

Постојано ни кажуваат да се впуштиме во

работа, да туркаме појако и да постигнеме

and achieve more.

повеќе. Имаме впечаток дека овие

We're given the impression that these are the things that we need to go after

се работите по кои треба да одиме за да

in order to have a good life.

имаме добар живот.

Pictures of entire lives,

Слики од цели животи, од изборот што луѓето

of the choices that people make and how those choices work out for them,

го прават и како тој избор функционира за

нив ,тие слики се речиси невозможни да се

those pictures are almost impossible to get.

достигнат. Повеќето што го знаеме за

Most of what we know about human life

човековиот живот, го знаеме од човечките

we know from asking people to remember the past,

сеќавања за минатото и како што знаеме

and as we know, hindsight is anything but 20/20.

ретроспективата е сè освен 20/20.

We forget vast amounts of what happens to us in life,

Забораваме огромни количини од случувањата

во нашите животи и некогаш меморијата е

and sometimes memory is downright creative.

чиста креативност.

But what if we could watch entire lives

Но, што ако би можеле да гледаме цели животи

како се расплетуваат низ

as they unfold through time?

времето? Што ако можеме да ги проучуваме

What if we could study people from the time that they were teenagers

луѓето од времето кога се тинејџери сѐ до

all the way into old age

длабока старост, да видиме што ги оддржува

to see what really keeps people happy and healthy?

здрави и среќни.

We did that.

Го направивме тоа.

The Harvard Study of Adult Development

Харвардската студија за развој на возрасните

may be the longest study of adult life that's ever been done.

можеби е најдолгата студија на возрасниот

живот што некогаш била направена. 75год.,

For 75 years, we've tracked the lives of 724 men,

ги следевме животите на 724 мажи година по

year after year, asking about their work, their home lives, their health,

година, прашувајќи ги за нивната работа,

домашен живот, здравјето и секако

and of course asking all along the way without knowing how their life stories

прашувајќи без да знаеме како ќе испаднат

нивните животни приказни.

were going to turn out.

Studies like this are exceedingly rare.

Ваквите студии се премногу ретки.

Almost all projects of this kind fall apart within a decade

Речиси сите проекти од овој вид се

распаѓаат во првата декада бидејќи многу

because too many people drop out of the study,

од луѓето се откажуваат или спонзорството

or funding for the research dries up,

на истражувањето прекинува

или на истражувачите им се

or the researchers get distracted,

одвлекува вниманието или умираат и никој

or they die, and nobody moves the ball further down the field.

не ја префрла топката понатаму во полето.

But through a combination of luck

Но, низ комбинација на среќа и упорноста на

and the persistence of several generations of researchers,

неколку генерации на истажувачи, студијата

this study has survived.

опстана. Околу 60 од првичните 742 мажи се

About 60 of our original 724 men

are still alive,

сеуште живи, сеуште дел од студијата,

still participating in the study,

most of them in their 90s.

мнозина од нив во нивните 90ти.

And we are now beginning to study

Сега почнуваме да ги проучуваме

the more than 2,000 children of these men.

повеќете од 2000 деца на овие мажи

And I'm the fourth director of the study.

И јас сум четвртиот директор на студијата

Since 1938, we've tracked the lives of two groups of men.

Од 1938, сме ги следеле животите на две

групи на луѓе. Првата група почнала со

The first group started in the study

студијата кога биле втора година на

when they were sophomores at Harvard College.

Харвард колеџот. Сите завршиле за време на

They all finished college during World War II,

Втора светска војна и потоа голем дел

and then most went off to serve in the war.

заминале да служат во војната. Втората

And the second group that we've followed

група што ја имаме следено е група од

was a group of boys from Boston's poorest neighborhoods,

момци од најсиромашните населби на Бостон,

boys who were chosen for the study

момци кои биле одбрани за студијата

specifically because they were from some of the most troubled

специјално затоа што биле од едни од

најпроблематичните и најобесправените

and disadvantaged families

in the Boston of the 1930s.

семејства во Бостон во 1930-тите. Мнозина

Most lived in tenements, many without hot and cold running water.

од нив живееле во згради без топла

и ладна вода.

When they entered the study,

Кога се вклучиле во студијата, сите овие

all of these teenagers were interviewed.

тинејџери биле интервјуирани. Им биле

They were given medical exams.

направени медицински прегледи. Отидовме во

We went to their homes and we interviewed their parents.

нивните домови и ги интервјуиравме

родителите. Потоа овие тинејџери станаа

And then these teenagers grew up into adults

возрасни кои продреа во сите области на

who entered all walks of life.

животот. Тие станаа фабрички работници,

They became factory workers and lawyers and bricklayers and doctors,

адвокати, ѕидари и доктори, еден

one President of the United States.

председател на САД. Некои станаа

Some developed alcoholism. A few developed schizophrenia.

алкохоличари, неколку шизофреници. Некои се

Some climbed the social ladder

искачија од дното до врвот на социјалната

from the bottom all the way to the very top,

скала и некои го направија тоа патување во

and some made that journey in the opposite direction.

обратната насока.

The founders of this study

Основачите на студијата не би замислиле ни

would never in their wildest dreams

во најлудите соништа дека Јас ќе стојам

have imagined that I would be standing here today, 75 years later,

овде денес 75год. подоцна, зборувајќи ви дека

telling you that the study still continues.

студијата сеуште продолжува. Секои две

Every two years, our patient and dedicated research staff

години, нашиот трпелив и посветен персонал

calls up our men and asks them if we can send them

ги собира нашите мажи и ги прашува дали

можеме да им пратиме по еден сет прашања

yet one more set of questions about their lives.

за нивните животи.

Many of the inner city Boston men ask us,

Многу од мажите од внатрешноста на Бостон

нѐ прашуваат: "Зошто сакате да продолжите

"Why do you keep wanting to study me? My life just isn't that interesting."

да ме истражувате? Мојот живот не е толку

интересен." Maжите од Харвард никогаш не

The Harvard men never ask that question.

го поставуваат тоа прашање.

(Laughter)

(Смеа)

To get the clearest picture of these lives,

За да ја добиеме најјасната слика за овие

we don't just send them questionnaires.

животи, не им праќаме само прашалници. Ги

We interview them in their living rooms.

интервјуираме во нивните дневни соби. Ги

We get their medical records from their doctors.

земаме медицинските досиеја од нивните

доктори. Им земаме крв, им ги скенираме

We draw their blood, we scan their brains,

we talk to their children.

мозоците,зборуваме со нивните деца. Ги

We videotape them talking with their wives about their deepest concerns.

снимаме додека зборуваат со нивните

сопруги за нивните најдлабоки грижи. Кога

And when, about a decade ago, we finally asked the wives

пред една декада конечно ги прашавме

сопругите дали би ни се придружиле како

if they would join us as members of the study,

членови на студијата. Многу од нив рекоа:

many of the women said, "You know, it's about time."

"Знаете, време беше."

(Laughter)

(Смеа)

So what have we learned?

Што научивме?

What are the lessons that come from the tens of thousands of pages

Кои се лекциите што доаѓаат од десетиците

илјади страници на информации кои сме ги

of information that we've generated

генерирале за овие животи?

on these lives?

Well, the lessons aren't about wealth or fame or working harder and harder.

Лекциите не се за богатство, слава или

работење повеќе и повеќе. Најјасната порака

The clearest message that we get from this 75-year study is this:

што ја добиваме од овие 75год. студија е:

Good relationships keep us happier and healthier. Period.

Добрите односи нѐ прават посреќни и

поздрави. Точка.

We've learned three big lessons about relationships.

Сме научиле три големи лекции за односите.

The first is that social connections are really good for us,

Првата е дека социјалната поврзаност е

многу добра за нас и дека осаменоста убива.

and that loneliness kills.

It turns out that people who are more socially connected

Излегува дека луѓето што се повеќе

поврзани со семејството, пријателите,

to family, to friends, to community,

општеството се посреќни, физички поздрави и

are happier, they're physically healthier, and they live longer

живеат подолго отколку луѓето што се

than people who are less well connected.

помалку поврзани. Искусувањето на

And the experience of loneliness turns out to be toxic.

осаменоста е токсична. Луѓето што се

People who are more isolated than they want to be from others

поизолирани отколку што сакаат да бидат од

другите се помалку среќни, здравјето им се

find that they are less happy,

their health declines earlier in midlife,

влошува порано во средовечноста, нивните

their brain functioning declines sooner

мозочни функции се намалуваат порано и

and they live shorter lives than people who are not lonely.

живеат пократко од луѓето кои не се

осамени. Жалниот факт е дека во секое време

And the sad fact is that at any given time,

more than one in five Americans will report that they're lonely.

повеќе од 1 во 5 Американци ќе изјави дека

е осамен.

And we know that you can be lonely in a crowd

Знаеме дека можеме да бидеме осамени во

and you can be lonely in a marriage,

толпата и можеме да бидеме осамени во брак

so the second big lesson that we learned

затоа втората голема лекција која ја

is that it's not just the number of friends you have,

научивме е дека не е важен бројот на

пријатели кои ги имате и не е важно дали

and it's not whether or not you're in a committed relationship,

сте во врска,но важен е квалитетот на

but it's the quality of your close relationships that matters.

блиските односи. Излегува дека живеењето во

It turns out that living in the midst of conflict is really bad for our health.

средината на конфликтите е многу лошо за

нашето здравје. Бракови со висок степен на

High-conflict marriages, for example, without much affection,

конфликти, на пример, без многу љубов се

turn out to be very bad for our health, perhaps worse than getting divorced.

многу лоши за нашето здравје, дури и полоши

од разведувањето. А живеењето во средината

And living in the midst of good, warm relationships is protective.

на добри, топли односи е заштитничко.

Once we had followed our men all the way into their 80s,

Откако ги проследивме мажите до

нивните 80ти сакавме да се вратиме кон

we wanted to look back at them at midlife

нивната средовечност и да видиме дали

and to see if we could predict

who was going to grow into a happy, healthy octogenarian

можеме да предвидиме кој ќе стане среќен

здрав осумдесетгодишник, а кој не.

and who wasn't.

And when we gathered together everything we knew about them

Кога собравме сѐ што знаевме за нив на

at age 50,

возраст од 50год. тоа не беше нивното ниво на

it wasn't their middle age cholesterol levels

холестерол што предвиде како ќе

that predicted how they were going to grow old.

стареат, туку беше задоволството кое го

It was how satisfied they were in their relationships.

имаат од нивните односи. Луѓето кои беа

The people who were the most satisfied in their relationships at age 50

најзадоволни од нивните врски на 50год.

were the healthiest at age 80.

беа најздрави на 80 год.

And good, close relationships seem to buffer us

Се чини дека добрите, блиски односи нѐ

from some of the slings and arrows of getting old.

чуваат од некои од несаканите дејства на

стареењето. Најсреќните парови во нивните

Our most happily partnered men and women

reported, in their 80s,

80ти изјавиле дека во деновите кога имале

that on the days when they had more physical pain,

повеќе физичка болка останале исто среќни.

their mood stayed just as happy.

Но, луѓето кои биле во несреќни врски, во

But the people who were in unhappy relationships,

on the days when they reported more physical pain,

деновите кога покажале повеќе физичка

болка, таа била зголемена со поголема

it was magnified by more emotional pain.

емоционална болка.

And the third big lesson that we learned about relationships and our health

Третата голема лекција која ја научивме за

односите и нашето здравје е дека добрите

is that good relationships don't just protect our bodies,

односи не ги чуваат само нашите тела,туку

they protect our brains.

и нашите мозоци.

It turns out that being in a securely attached relationship

Се чини дека сигурните и посветени односи

со друга личност во 80тите се заштитнички.

to another person in your 80s is protective,

that the people who are in relationships

Луѓето кои се во врски каде тие вистина

where they really feel they can count on the other person in times of need,

можат да се потпрат на другата личност

кога имаат потреба, меморијата на тие луѓе е

those people's memories stay sharper longer.

поостра. А, луѓето во врски каде што не

And the people in relationships

where they feel they really can't count on the other one,

можат да се потпрат еден на друг, тие луѓе

those are the people who experience earlier memory decline.

искусуваат рано губење на меморијата.

And those good relationships, they don't have to be smooth all the time.

Добрите односи, тие не мора да бидат мирни

цело време. Некои од осумдесетгодишните

Some of our octogenarian couples could bicker with each other

парови можеби се карале секој ден, но

day in and day out,

but as long as they felt that they could really count on the other

сѐ додека чувствувале дека можат да се

when the going got tough,

потпрат еден на друг, кога ќе станело тешко

those arguments didn't take a toll on their memories.

тие караници немале влијание на нивните

сеќавања.

So this message,

Оваа порака,

that good, close relationships are good for our health and well-being,

дека добри, блиски односи се добри за

нашето здравје и благосостојба, oва е

this is wisdom that's as old as the hills.

прастара мудрост. Зошто е ова тешко да се

Why is this so hard to get and so easy to ignore?

сфати и лесно да се игнорира? Сите сме

Well, we're human.

луѓе. Тоа што ни треба e брз ремонт, нешто што

What we'd really like is a quick fix,

something we can get

можеме да добиеме и што ќе ги направи

that'll make our lives good and keep them that way.

нашите животи добри и ќе ги зачува.

Relationships are messy and they're complicated

Односите се замрсени и сложени

and the hard work of tending to family and friends,

и напорно е да се обрнува внимание на

семејството и пријателите, не е ни секси

it's not sexy or glamorous.

ни гламурзно. И трае доживотно. Никогаш не

It's also lifelong. It never ends.

завршува. Луѓето во 75год. студија кои беа

The people in our 75-year study who were the happiest in retirement

најсреќни кога се пензионираа, беа луѓе

were the people who had actively worked to replace workmates with new playmates.

кои всушност активно работеле да ги

заменат колегите со нови пријатели за забава,

Just like the millennials in that recent survey,

Исто како луѓето родени во 2000 год. во

неодамнешната анкета, многу од мажите

many of our men when they were starting out as young adults

кога биле млади адолесценти мислеле дека

really believed that fame and wealth and high achievement

славата, богатството и високите

достигнувања се нештата по кои требало да

were what they needed to go after to have a good life.

се стремат за да имаат добар живот. Но, одново и

But over and over, over these 75 years, our study has shown

одново, за време на овие 75год. студијата

покажала дека луѓето кои поминале

that the people who fared the best were the people who leaned in to relationships,

најдобро се оние кои се впуштиле во односи

со семејството, пријателите, општеството.

with family, with friends, with community.

So what about you?

Што е со вас?

Let's say you're 25, or you're 40, or you're 60.

Да речеме дека имате 25, 40 или 60 год.

What might leaning in to relationships even look like?

Како воопшто изгледа впуштањето во врски?

Well, the possibilities are practically endless.

Можностите се бескрајни. Може да е нешто

It might be something as simple as replacing screen time with people time

едноставно како замена на времето

поминато пред екраните со време поминато

or livening up a stale relationship by doing something new together,

со луѓе, оживување на здодевна врска со

нова заедничка активност, долги прошетки

long walks or date nights,

или вечерни состаноци, или повтоно контакт

or reaching out to that family member who you haven't spoken to in years,

со роднина со кој не си зборувал со години

because those all-too-common family feuds

бидејќи тие чести семејни непријателства

take a terrible toll

имаат ужасни последици врз луѓето кои

on the people who hold the grudges.

држат лутина.

I'd like to close with a quote from Mark Twain.

Сакам да завршам со цитат на Марк Твен.

More than a century ago,

Пред повеќе од еден век,гледал назад на својот

he was looking back on his life,

животот и го напишал ова: "Нема време,

and he wrote this:

"There isn't time, so brief is life,

животот е толку краток за надмудрувања, извинувања,

for bickerings, apologies, heartburnings, callings to account.

каења и префрлувања.

There is only time for loving,

Има време само за сакање, и ако смеам да речам

and but an instant, so to speak, for that."

имаме само еден миг за тоа.“

The good life is built with good relationships.

Добриот живот е изграден од добри односи.

Ви благодарам!

Thank you.

(Applause)

(Аплауз)