Robert Waldinger: What makes a good life? Lessons from the longest study on happiness | TED

Translator: Delgersaikhan Tuya Reviewer: Tuya Bat

What keeps us healthy and happy

Биднийг чухам юу амьдралын турш

as we go through life?

эрүүл бас жаргалтай байлгадаг вэ?

If you were going to invest now

Хэрвээ та өөрийнхөө ирээдүйд

in your future best self,

яг одоо хөрөнгө оруулалт хийвэл

where would you put your time and your energy?

цаг заваа юунд зориулах байсан бэ?

There was a recent survey of millennials

Саяхны нэг судалгаагаар

asking them what their most important life goals were,

шинэ мянганы залуусаас амьдралынх нь гол зорилгыг асуухад

and over 80 percent said

80 гаруй хувь нь

that a major life goal for them was to get rich.

баян болох гэж хариулсан байна.

And another 50 percent of those same young adults

Мөн тэдгээр залуусын 50 хувь нь

said that another major life goal

тэдний өөр нэг чухал зорилго бол

was to become famous.

алдартай болох гэжээ.

(Laughter)

(Инээд)

And we're constantly told to lean in to work, to push harder

Ажилдаа шамд, илүү хичээ, илүү их амжилтанд хүр гэсэн зүйлсийг

and achieve more.

бид байнга сонсдог.

We're given the impression that these are the things that we need to go after

Сайхан амьдрахын тулд

эдгээрийн хойноос л явах хэрэгтэй мэт ойлгодог.

in order to have a good life.

Pictures of entire lives,

Хүмүүсийн амьдралыг ерөнхийд нь эсвэл

of the choices that people make and how those choices work out for them,

хүмүүсийн хийж буй сонголтыг, улмаар тэдгээр сонголтууд нь хэрхэн цааш өрнөж

those pictures are almost impossible to get.

байгааг тодорхойлно гэдэг бараг л боломжгүй зүйл.

Most of what we know about human life

Хүмүүсийн амьдралын талаар бид ихэнхдээ

we know from asking people to remember the past,

өнгөрсөн үеийн дурсамжаас нь мэдэж авдаг.

and as we know, hindsight is anything but 20/20.

Харин ой санамж хэзээ ч 100 хувь бодит байж чаддаггүй.

We forget vast amounts of what happens to us in life,

Бид маш их зүйлийг мартаж,

and sometimes memory is downright creative.

ой санамж маань заримдаа бүр эсрэг тал руугаа бүтээлч болж орхидог.

But what if we could watch entire lives

Харин хэрвээ хүмүүсийн амьдралыг цаг хугацаа өнгөрөхийн хирээр

as they unfold through time?

хэрхэн өрнөхийг харах боломж олдвол ямар вэ?

What if we could study people from the time that they were teenagers

Хүмүүсийг юу аз жаргалтай болгодгийг мэдэхийн тулд тэднийг

all the way into old age

өсвөр настайгаас нь эхлээд хөгшрөх хүртэл нь

to see what really keeps people happy and healthy?

судалбал ямар вэ?

We did that.

Бид яг үүнийг хийсэн.

The Harvard Study of Adult Development

Харвардын Насанд Хүрэгсдийн Хөгжлийн Судалгаа

may be the longest study of adult life that's ever been done.

насанд хүрэгчдийн амьдралыг судалсан хамгийн урт судалгаа байх.

For 75 years, we've tracked the lives of 724 men,

Бид 75 жилийн турш 724 эрэгтэйн амьдралыг судалсан.

year after year, asking about their work, their home lives, their health,

Олон жилийн турш тэдний ажил, гэр бүл, эрүүл мэндийн талаар асуулт асууна.

and of course asking all along the way without knowing how their life stories

Мэдээж энэ бүх хугацаанд тэдний түүх хэрхэн өрнөхийг

were going to turn out.

мэдээ ч үгүй байсан.

Studies like this are exceedingly rare.

Энэ төрлийн судалгаа үнэндээ маш ховор л доо.

Almost all projects of this kind fall apart within a decade

Ихэнх нь арван жилийн дотор бүтэлгүйтдэг.

because too many people drop out of the study,

Учир нь ихэнх оролцогчид судалгаанаас гарах,

or funding for the research dries up,

санхүүжилт зогсох,

or the researchers get distracted,

судлаачид нь өөр ажилд сатаарах

or they die, and nobody moves the ball further down the field.

эсвэл нас барснаар судалгааг цааш үргэлжлүүлэх хүн байхгүй болчихдог.

But through a combination of luck

Харин бидний хувьд,

and the persistence of several generations of researchers,

аз тохиол, мөн үе үеийн судлаачдын шургуу байдлын ачаар

this study has survived.

судалгаа маань эдгээрийг даван туулж чадсан.

About 60 of our original 724 men

Анхны 724 оролцогчдын 60 орчим нь

амьд сэрүүн төдийгүй,

are still alive,

still participating in the study,

судалгаандаа ч оролцсон хэвээр ба

most of them in their 90s.

90 гаруй настай болжээ.

And we are now beginning to study

Харин одоо тэдний

the more than 2,000 children of these men.

2000 гаруй үр хүүхдийг судалж эхэлж байна.

And I'm the fourth director of the study.

Би энэхүү судалгааны 4 дэх удирдагч.

Since 1938, we've tracked the lives of two groups of men.

1938 оноос хойш бид залуусын 2 бүлгийг судалсан.

The first group started in the study

Эхний бүлгийн залуус Харвардын 2-р курсын

when they were sophomores at Harvard College.

оюутан байхдаа элссэн.

They all finished college during World War II,

Дэлхийн 2-р дайны үеэр бүгд сургуулиа төгсч,

and then most went off to serve in the war.

улмаар ихэнх нь дайнд явсан.

And the second group that we've followed

Харин 2 дахь бүлгийн залуус бол

was a group of boys from Boston's poorest neighborhoods,

Бостоны хамгийн ядуу хороололд амьдардаг хөвгүүд байсан юм.

boys who were chosen for the study

Эдгээр хөвгүүдийг сонгосон шалтгаан нь

specifically because they were from some of the most troubled

тэд 1930-аад оны Бостоны хамгийн асуудалтай, эмзэг бүлгийн

and disadvantaged families

гэр бүлүүдээс гаралтай байсанд

in the Boston of the 1930s.

оршиж байгаа юм.

Most lived in tenements, many without hot and cold running water.

Тэдний ихэнх нь халуун, хүйтэн усгүй нийтийн байранд амьдарч байсан.

When they entered the study,

Тэднийг судалгаанд элсэж ороход

all of these teenagers were interviewed.

бүгдээс нь ярилцлага авсан.

They were given medical exams.

Мөн эмнэлгийн үзлэгт ч хамруулсан.

We went to their homes and we interviewed their parents.

Бүр гэрт нь очиж, аав ээжтэй нь хүртэл ярилцлага хийсэн.

And then these teenagers grew up into adults

Ингээд эдгээр хөвгүүд насанд хүрцгээж

who entered all walks of life.

амьдралын янз бүрийн замаар явцгаасан.

They became factory workers and lawyers and bricklayers and doctors,

Тэд үйлдвэрийн ажилчин, хуульч, тоосго өрөгч, эмч болж,

one President of the United States.

нэг нь АНУ-ын ерөнхийлөгч болсон.

Some developed alcoholism. A few developed schizophrenia.

Зарим нь архинд донтож, цөөн хэд нь шизофрени өвчтэй болсон.

Some climbed the social ladder

Зарим нь нийгмийн доод давхаргаас

from the bottom all the way to the very top,

хамгийн дээд давхарга хүртэл нь авирч,

and some made that journey in the opposite direction.

харин зарим нь яг эсрэг чиглэлээр явсан.

The founders of this study

Энэхүү судалгааг анх санаачлагчид

would never in their wildest dreams

75 жилийн дараа намайг энд зогсоод

have imagined that I would be standing here today, 75 years later,

одоог хүртэл энэ судалгаа үргэлжилсээр байгаа тухай ярина гэж

telling you that the study still continues.

зүүдлээ ч үгүй байх.

Every two years, our patient and dedicated research staff

Хоёр жил тутам дайчин, бас тэвчээртэй судлаачид маань

calls up our men and asks them if we can send them

оролцогчид руугаа залгаж,

yet one more set of questions about their lives.

тэдний амьдралын талаар дахиад хэдэн асуулт асууж болох эсэхийг лавладаг.

Many of the inner city Boston men ask us,

Бостоны олон залуус биднээс "Та нар яагаад одоо хүртэл намайг

"Why do you keep wanting to study me? My life just isn't that interesting."

судалсаар байгаа юм бэ? Миний амьдрал тийм сонирхолтой биш шүү дээ." гэж асуудаг.

The Harvard men never ask that question.

Харин Харвардын оюутнууд хэзээ ч тэгж асуудаггүй.

(Laughter)

(Инээд)

To get the clearest picture of these lives,

Тэдний амьдралыг дэлгэрэнгүй судлахын тулд

we don't just send them questionnaires.

зөвхөн асуулга илгээгээд зогсохгүй,

We interview them in their living rooms.

зочны өрөөнд нь сууж ярилцлага хийн

We get their medical records from their doctors.

эмч нараас нь өвчний түүхийг авч,

We draw their blood, we scan their brains,

мөн цусны шинжилгээ, тархины зураг авч,

we talk to their children.

хүүхдүүдтэй нь ярилцдаг.

We videotape them talking with their wives about their deepest concerns.

Бүр эхнэртэйгээ хамгийн их санаа зовоодог зүйлсээ хуваалцахад нь бичлэг хийдэг.

And when, about a decade ago, we finally asked the wives

Арваад жилийн өмнө эхнэрүүдээс нь

if they would join us as members of the study,

судалгаанд маань оролцож чадах эсэхийг асуухад

many of the women said, "You know, it's about time."

"Тийм байлгүй дээ, цаг нь болсон доо" гэж билээ.

(Laughter)

(Инээд)

So what have we learned?

Ингээд бид юу олж мэдэв?

What are the lessons that come from the tens of thousands of pages

Бидний цуглуулсан хэдэн арван мянган хуудас

of information that we've generated

хүмүүсийн амьдралын талаарх мэдээллээс

on these lives?

ямар сургамж олж авсан бэ?

Well, the lessons aren't about wealth or fame or working harder and harder.

Тэгэхээр эд хөрөнгө, алдар нэр эсвэл илүү шаргуу ажиллах тухай огт биш.

The clearest message that we get from this 75-year study is this:

Энэхүү 75 жилийн судалгаанаас харахад нэг л тодорхой зүйл байна.

Good relationships keep us happier and healthier. Period.

Сайн харилцаа биднийг аз жаргалтай, эрүүл байлгадаг. Ердөө л энэ.

We've learned three big lessons about relationships.

Бид харилцааны талаар гурван чухал зүйл мэдэж авсан.

The first is that social connections are really good for us,

Нэгт, нийгмийн харилцаа нь бидэнд маш тустай,

and that loneliness kills.

харин ганцаардал биднийг үгүй хийдэг.

It turns out that people who are more socially connected

Гэр бүл, найзууд, нийгэмтэйгээ

to family, to friends, to community,

илүү ойр байдаг хүмүүс

are happier, they're physically healthier, and they live longer

илүү жаргалтай, эрүүл байж, урт насалдаг нь

than people who are less well connected.

судалгаагаар тогтоогдсон.

And the experience of loneliness turns out to be toxic.

Ганцаардал нь хор хөнөөлтэй болох нь ч мөн харагдсан.

People who are more isolated than they want to be from others

Бусадтай хүссэн хэмжээндээ холбогдож чаддаггүй, тусгаарлагдмал хүмүүс

find that they are less happy,

аз жаргалыг харьцангуй бага мэдэрч,

their health declines earlier in midlife,

эрүүл мэнд нь дунд наснаас эхлэн эрт муудаж,

their brain functioning declines sooner

мөн тархины үйл ажиллагаа нь

and they live shorter lives than people who are not lonely.

хурдан муудаж, богино насалдаг.

And the sad fact is that at any given time,

Харамсалтай нь, ямар ч цаг үед

more than one in five Americans will report that they're lonely.

5 америк хүн тутмын 1-ээс илүү нь өөрсдийгөө ганцаардмал гэж үздэг.

And we know that you can be lonely in a crowd

Олны дунд, гэрлэлтэд ганцаардах

and you can be lonely in a marriage,

тохиолдол байдгийг бид мэднэ.

so the second big lesson that we learned

Тэгэхээр 2 дахь чухал зүйл сургамж бол

is that it's not just the number of friends you have,

таны хэдэн найзтай байх

and it's not whether or not you're in a committed relationship,

эсвэл та хэн нэгэнтэй чуxал харилцаатай байх эсэх нь чухал биш,

but it's the quality of your close relationships that matters.

харин таны дотно харилцааны чанар нь л чухал.

It turns out that living in the midst of conflict is really bad for our health.

Зөрчилдөөн дунд амьдрах нь эрүүл мэндэд маш муу нөлөөтэй.

High-conflict marriages, for example, without much affection,

Жишээ нь, хайр сэтгэлгүй, байнгын зөрчилдөөнтэй гэрлэлт нь

turn out to be very bad for our health, perhaps worse than getting divorced.

эрүүл мэндэд салалтаас ч илүү муугаар нөлөөлөх магадлалтай нь ажиглагдсан.

And living in the midst of good, warm relationships is protective.

Харин халуун дулаан, сайн харилцаатай амьдрах нь биднийг хамгаалдаг.

Once we had followed our men all the way into their 80s,

Оролцогчдоо 80 нас өнгөртөл нь судалсныхаа дараа бид

we wanted to look back at them at midlife

тэдний дунд насыг эргэн харж, хэн нь ахмад насандаа

and to see if we could predict

эрүүл, жаргалтай,

who was going to grow into a happy, healthy octogenarian

харин хэн эсрэгээрээ байхыг таамаглаж болох эсэхийг

and who wasn't.

мэдэхийг хүссэн юм.

And when we gathered together everything we knew about them

Тэгээд тэдний 50 настай үеийн бүх мэдээллийг нь цуглуулж үзэхэд

at age 50,

дунд настай үеийнх нь

it wasn't their middle age cholesterol levels

холестерины хэмжээ цаашид

that predicted how they were going to grow old.

тэдний хэрхэн хөгшрөхөд нөлөөлөөгүй.

It was how satisfied they were in their relationships.

Харин нийгмийн харилцаандаа хэр сэтгэл хангалуун байсан нь нөлөөлсөн.

The people who were the most satisfied in their relationships at age 50

50 насандаа хамгийн сэтгэл хангалуун харилцаатай байсан хүмүүс

were the healthiest at age 80.

80 насандаа хамгийн эрүүл байсан.

And good, close relationships seem to buffer us

Сайн, дотны харилцаа нь

from some of the slings and arrows of getting old.

биднийг хөгшрөлтийн зарим аюулаас хамгаалдаг байна.

Our most happily partnered men and women

Манай хамгийн жаргалтай хосууд маань

reported, in their 80s,

80 насандаа хэдийгээр

that on the days when they had more physical pain,

бие эрхтний хувьд зовиуртай байсан ч, сэтгэл санааны хувьд

their mood stayed just as happy.

адилхан жаргалтай байдаг гэсэн юм.

But the people who were in unhappy relationships,

Харин тааруухан харилцаанд байсан хүмүүс хэлэхдээ,

on the days when they reported more physical pain,

тэдний биеийн зовиурыг сэтгэл санааны зовиур нь

it was magnified by more emotional pain.

улам дордуулдаг гэжээ.

And the third big lesson that we learned about relationships and our health

Дотно харилцаа болон эрүүл мэндийн талаар бидний олж мэдсэн 3 дахь сургамж нь

is that good relationships don't just protect our bodies,

сайн харилцаа зөвхөн бидний биеийг хамгаалаад зогсохгүй,

they protect our brains.

тархийг ч мөн хамгаалдаг.

It turns out that being in a securely attached relationship

80 насандаа өөр хэн нэгэнтэй

to another person in your 80s is protective,

дотно, сайн харилцаанд байх нь хамгаалалт болдог.

that the people who are in relationships

Тэд дотно харилцаанд байхдаа

where they really feel they can count on the other person in times of need,

хэрэгтэй үед нь өөр хэн нэгэн итгэл даахыг мэдрэх нь

those people's memories stay sharper longer.

ой санамжийг хурц байлгадаг.

And the people in relationships

Харин итгэлцэлгүй харилцаанд

where they feel they really can't count on the other one,

байдаг хүмүүсийн хувьд

those are the people who experience earlier memory decline.

ой санамж нь эрт мууддаг.

And those good relationships, they don't have to be smooth all the time.

Гэхдээ сайн харилцаа гэдэг нь саад бэрхшээлтэй учрахгүй гэсэн үг биш.

Some of our octogenarian couples could bicker with each other

Манай зарим 80 настангууд

day in and day out,

хоорондоо маргах үе бишгүй гарна.

but as long as they felt that they could really count on the other

Гэхдээ хэцүү үед үнэхээр нэгэндээ

when the going got tough,

итгэж болохыг мэддэг л бол

those arguments didn't take a toll on their memories.

тэдгээр маргаан ой тогтоолтод огтхон ч нөлөөлөхгүй.

So this message,

Тэгэхээр сайн, дотно харилцаа

that good, close relationships are good for our health and well-being,

бидний сайн сайхан, эрүүл мэндэд тустай гэдэг ойлголт бол

this is wisdom that's as old as the hills.

эртний мэргэн ухаан.

Why is this so hard to get and so easy to ignore?

Гэтэл яагаад бид үүнийг үл ойшооход ийм амархан юм бол?

Well, we're human.

Учир нь бид бол хүн төрөлхтөн.

What we'd really like is a quick fix,

Бид амар шийдэл,

something we can get

биднийг сайн сайхан чигээр байлгах

that'll make our lives good and keep them that way.

тийм л зүйлд дуртай.

Relationships are messy and they're complicated

Урт хугацааны харилцаа бол ээдрээтэй,

and the hard work of tending to family and friends,

гэр бүл, найз нөхдөө анхаарах нь их ажил шаарддаг,

it's not sexy or glamorous.

тэгээд ч дур татам, гоёмсог зүйл биш.

It's also lifelong. It never ends.

Мөн биднийг үхэн үхтэл энэ харилцаа дуусах учиргүй.

The people in our 75-year study who were the happiest in retirement

Энэ 75 жилийн судалгаанаас харахад, хамгийн жаргалтай тэтгэврийн насныхан

were the people who had actively worked to replace workmates with new playmates.

хамтран ажиллагчдаа хамтран тоглогчоор солихоор идэвхтэй ажилласан хүмүүс байсан.

Just like the millennials in that recent survey,

Яг л өнөөх судалгаанд оролцсон шинэ мянганы залуус шиг

many of our men when they were starting out as young adults

манай судалгааны олон эрчүүд залуу ахуйдаа эд хөрөнгө, алдар нэр,

really believed that fame and wealth and high achievement

ажлын амжилт зэргийг сайхан амьдралын хэмжүүр гэж

were what they needed to go after to have a good life.

итгэцгээж байсан.

But over and over, over these 75 years, our study has shown

Гэвч бүхэл бүтэн 75 жилийн энэхүү судалгаагаар

that the people who fared the best were the people who leaned in to relationships,

хамгийн сайхан амьдарсан хүмүүс бол гэр бүл, найз нөхөд, нийгмийн харилцаандаа

with family, with friends, with community.

илүү анхаарсан хүмүүс гэдэг нь удаа дараа тогтоогдсон.

So what about you?

Харин та юу гэж бодож байна?

Let's say you're 25, or you're 40, or you're 60.

25, 40 эсвэл 60 настай байна гэж бодъё.

What might leaning in to relationships even look like?

Харилцаандаа илүү анхаарна гэж яана гэсэн үг юм бол?

Well, the possibilities are practically endless.

Боломжууд нь дуусашгүй олон.

It might be something as simple as replacing screen time with people time

Магадгүй зүгээр л дэлгэц ширтэх цагаа хүмүүстэй өнгөрүүлэхэд зориулах,

or livening up a stale relationship by doing something new together,

эсвэл хуучирсан харилцаагаа хамтдаа шинэ зүйл хийж сайжруулах,

long walks or date nights,

хамтдаа алхах, болзоонд явах,

or reaching out to that family member who you haven't spoken to in years,

эсвэл удаан яриагүй хамаатан руугаа залгах ч байж болно.

because those all-too-common family feuds

Учир нь маш их тохиолддог гэр бүлийн хагарал

take a terrible toll

атаа хорсол санасан нэгэнд

on the people who hold the grudges.

хамгийн муугаар нөлөөлдөг.

I'd like to close with a quote from Mark Twain.

Ингээд би Марк Твейний хэлсэн үгээр яриагаа дуусгая.

More than a century ago,

Зуун жилийн тэртээ,

he was looking back on his life,

тэрээр амьдралаа эргэж хараад

and he wrote this:

ийнхүү бичжээ.

"There isn't time, so brief is life,

"Амьдрал үнэхээр богинохон. Маргалдах,

for bickerings, apologies, heartburnings, callings to account.

уучлал гуйх, зүрхээ шархлуулах, буруугаа хүлээхийг шаардах цаг байхгүй.

There is only time for loving,

Зөвхөн хүнийг хайрлах

and but an instant, so to speak, for that."

хором төдий л цаг бий."

The good life is built with good relationships.

Сайхан амьдрал сайн харилцаан дээр тогтдог.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)