Robert Waldinger: What makes a good life? Lessons from the longest study on happiness | TED

Translator: Nzar Hama Reviewer: Ahmed Yousify

What keeps us healthy and happy

چی تەندروست و دڵخۆشی دەمانهێڵێتەوە

as we go through life?

کاتێک ئێمە لەناو ژیاندا دەڕوین؟

If you were going to invest now

ئەگەر ئێستا ئەتەوێت سەرمایەگوزار بکەیت

in your future best self,

لە ژیانی داهاتوودا

where would you put your time and your energy?

لە کوێ کات و تواناکانی خۆت بەکار دەهێنیت؟

There was a recent survey of millennials

لە ڕاپرسیەکی تازەدا کە لە نەوەی هەزارەکان کرابوو

asking them what their most important life goals were,

لێیان پرسیبوون کە گرنگترین ئامانجی ئەوان چی بووە لە ژیانیاندا

and over 80 percent said

لە سەدا هەشتایان وتویانە

that a major life goal for them was to get rich.

کە ئامانجی سەرەکی ژیانیان ئەوەیە .کە دەوڵەمەند بن

And another 50 percent of those same young adults

هەروەها پەنجا لەسەدی تری هەمان ئەو تازە پیگەیشتوانە

said that another major life goal

باسی ئامانجێکی سەرەکی تریانکرد

was to become famous.

.ئەوەیش کە بەناوبانگ بن

(Laughter)

(پێکەنین )

And we're constantly told to lean in to work, to push harder

وە ئێمە بەردەوام دەڵێن سەرنج بدە سەر ئیشەکەت ، باش کارەکەت بکە

and achieve more.

.وە زیاتر بەدەست بهێنە

We're given the impression that these are the things that we need to go after

ئێمە ئەو هەستە دەدەین کە ئێمە ئەو شتانەمان دەوەێت کە بەدوایا بگەڕێین

in order to have a good life.

بۆ ئەوەی ژیانێکی باشمان هەبێت

Pictures of entire lives,

وێنای هەموو ژیان

of the choices that people make and how those choices work out for them,

ئەو هەڵبژاردنانەی کە خەڵک دەیکات وە چۆن ،ئەو هەڵبژاردنانە کار دەکات لە سەریان

those pictures are almost impossible to get.

ئەو وێناننە زۆربەی زۆری ئاستەمە کە بێتە دی

Most of what we know about human life

زۆربەی ئەوشتانەی کەدەیزانین دەرباری ژیانی مرۆڤ

we know from asking people to remember the past,

ئێمە دەیزانین بەوەی کە داوا لەخەڵک بکەین کەڕابردوو وەبیر بهێننەوە

and as we know, hindsight is anything but 20/20.

وە هەروەک دەیزانین ، پاشزانین شتێکی زانراوە ، بەڵام کەس پێشبینی داهاتوو ناکات

We forget vast amounts of what happens to us in life,

ئێمە زۆربەی ئەوشتانە لە یاد دەکەین کە بەسەرمان هاتووە

and sometimes memory is downright creative.

وە هەندێ جار بیرەوەری بەتەواوی دروستکەرە

But what if we could watch entire lives

بەڵام ئەگەر ئێمە بە تەواوی سەیری هەموو ژیان بکەین

as they unfold through time?

کە قەد نەکرابێت بە ڕۆشتنی کات؟

What if we could study people from the time that they were teenagers

چی ئەبێت ئەگەر ئێمە لێکۆڵینەوە بکەین لەسەر مرۆڤ لەوکاتەوەی کە مێردمنداڵە

all the way into old age

هەتا ئەوکاتەی کە دەگاتە تەمەنی پیری

to see what really keeps people happy and healthy?

بۆ ئەوەی بزانین کە چی بەڕاستی دڵخۆش و تەندروست باشت ئەکات ؟

We did that.

ئێمە ئەوەمان کرد

The Harvard Study of Adult Development

لێکۆڵینەوەی هارڤەرد بۆ گەشەکەردنی کەسانی پێگەیشتوو

may be the longest study of adult life that's ever been done.

لەوانیە دوور و درێژترین لێکۆڵینەوەبێ لەسەر کەسانی پێگەیشتوو کە کرابێت تائێستا

For 75 years, we've tracked the lives of 724 men,

بۆماوەی ٧٥ ساڵ ، ئێمە بەدوای ژیانی ٧٢٤ پیاودا ڕۆشین

year after year, asking about their work, their home lives, their health,

ساڵ دوای ساڵ، پرسیارمان دەربارەی ئیشیان و ژیانی ماڵەوەیان و تەندروستیان دەکرد

and of course asking all along the way without knowing how their life stories

بەدڵنیاییەوە ئەو هەموو پرسیارەمان دەکرد بە بێ ئەوەی بزانین کە چیرۆکی ژیانینان

were going to turn out.

.بەرەو کوێوە ئەڕوات

Studies like this are exceedingly rare.

لێکۆڵینەوەی لەم شێوەیە زۆر ناوازەیە

Almost all projects of this kind fall apart within a decade

زۆربەی زۆری هاوشێوەی ئەم پڕۆژەیە دەڕوخێت لە دەیەیەکدا

because too many people drop out of the study,

چونکە زۆربەی زۆری خەڵکی واز لە لێکۆڵینەوەکە دەهێنن

or funding for the research dries up,

یان سەرچاوەی دارايی ڵێکۆڵینەوەکە نامێنیت

or the researchers get distracted,

،یان لێکۆڵەوەرەوەکان سەرنجیان بڵاو دەبێت

or they die, and nobody moves the ball further down the field.

یان دەمرن، وە کەسیتر بەردەوامی .بە لێکۆڵینەوەکە نادات

But through a combination of luck

بەڵام بەهۆی تێکەڵەیەک لە خۆشبەختی

and the persistence of several generations of researchers,

وە پێداگری چەند نەوەیەک لە لێکۆڵەوەران

this study has survived.

ئەم لێکۆڵینەوەیە گەیشتە ئامانج

About 60 of our original 724 men

نزیکەی ٦٠ لە ٧٢٤ پیاو

are still alive,

هێشتا لە ژیاندان

still participating in the study,

هێشتا بەشدارن لە لێکۆڵینەوەکە

most of them in their 90s.

زۆربەیان لە ٩٠ ەکاندان

And we are now beginning to study

وە ئێستا دەستمان کردوە بە لێکۆڵینەوەی

the more than 2,000 children of these men.

زیاتر لە ٢٠٠٠ منداڵی ئەو پیاوانە

And I'm the fourth director of the study.

وەمن چوارەم سەرپەرشتیاری ئەو ڵیکۆڵینەوەیەم

Since 1938, we've tracked the lives of two groups of men.

لە ساڵی ١٩٣٨ەوە، ئێمە بەدوای ژیانی دوو گڕوپ لە پیاوانەوە بووین

The first group started in the study

گڕوپی یەکەم دەستیان کرد بە لێکۆڵینەوەکە

when they were sophomores at Harvard College.

لە کاتێکا ئەوان لە قۆناغی دووەم بوون لە زانکۆی هارڤەرد

They all finished college during World War II,

ئەوان زانکۆیان تەواوکرد لە جەنگی جهانی دووەمدا

and then most went off to serve in the war.

وە زۆربەیان ڕۆيشتن بۆ خزمەتی سەربازی

And the second group that we've followed

وە بۆ گروپی دووەم کە ئێمە بەدوایانەوەبووین

was a group of boys from Boston's poorest neighborhoods,

گروپێک بوون لە کوڕانی هەژارترین گەڕەکەکانی بۆستن

boys who were chosen for the study

ئەو کوڕانەی هەلبژێردرابوون بۆ ڵێکۆڵینەوەکە

specifically because they were from some of the most troubled

بەتایبەتی چونکە ئەوان لە ناوچەیەکی زۆر کێشەدار بوون

and disadvantaged families

وە لە خێزانە بێبەشەکان

in the Boston of the 1930s.

لە بۆستن لە ساڵی ١٩٣٠

Most lived in tenements, many without hot and cold running water.

زۆربەیان لە ئەپارتمێتی قەرەباڵغ ئەژیان هەندێکیان بە بێ ئاوی گەرم و سەرد

When they entered the study,

کاتێک کە هاتنە ناو لێکۆڵینەوەکەوە

all of these teenagers were interviewed.

هەموو ئەو مێرد منداڵەنە چاوپێکەوتنیان لەگەڵداکرا

They were given medical exams.

هەمویان پشکنینی پزیشکیان بۆ کرا

We went to their homes and we interviewed their parents.

ئێمە چوین بۆ ماڵیان و چاوپێکەوتنمان لەگەل دایک و باوکیان کرد

And then these teenagers grew up into adults

ئينجا ئەم مێرد منداڵانە گەورە بوون و بوون بە پێگەیشتوو

who entered all walks of life.

.کە هەریەکیان بەرەو بەشێک لە ژیان ڕۆيشتن

They became factory workers and lawyers and bricklayers and doctors,

ئەوان بوون بە کرێکار لە کارگە و یاساناس و وەستای دیوار و دکتۆر

one President of the United States.

یەکێکیان بو بە سەرۆکی ویلایەتە .یەکگرتووەکان

Some developed alcoholism. A few developed schizophrenia.

هەندێکیان بوون بە مودمن خواردەنەو کحولیکان .هەندێکیان تۆشی شیزۆفرینیا بوون

Some climbed the social ladder

هەندێکیان بە پلکانکانی کۆمەلگادا سەرکەوتن

from the bottom all the way to the very top,

لە خوارەوە هەتا سەری سەرەوە

and some made that journey in the opposite direction.

وە هەندکیان ئەو ڕێگەییان بە پێچەوانەوە بڕی

The founders of this study

دامەزرێنەری ئەم لێکۆڵینەوەیە

would never in their wildest dreams

بە هێچ جۆرێک لە گەرمترین بیرکردنەوەیدا

have imagined that I would be standing here today, 75 years later,

ئەوەی بە خەیالدا نەدەهات کە من لێرەدا بوەستم پاش ٧٥ ساڵ

telling you that the study still continues.

بە ئێەوە بڵێم کە هێشتا لێکۆڵینەوەکە بەردەوامە

Every two years, our patient and dedicated research staff

هەموو دوو ساڵێک، نەخۆشەکانمان و ستافی بسپۆڕی لێکۆڵینەوە

calls up our men and asks them if we can send them

پرسیارمان لە پیاوەکانمان دەکرد کە ئایا ئەتوانین بۆیان بنێرین

yet one more set of questions about their lives.

سێتێکی تر لە کۆمەڵە پرسیارێک .دەربارەی ژیانیان

Many of the inner city Boston men ask us,

زۆربەی پیاوانی خەڵکی ناو بۆستن ،لێیان دەپرسین

"Why do you keep wanting to study me? My life just isn't that interesting."

بۆ ئێوە ئەتانەوێت لێکۆلنەوەم لێ بکەن ؟ ژیانی من ئەوەندە سەرنج ڕاکێشە نییە.

The Harvard men never ask that question.

.پیاوانی هارڤەرد ئەو پرسیارەیان نەدەکرد

(Laughter)

(پێکەنین )

To get the clearest picture of these lives,

بۆ ئەوەی وێنەیەکی ڕۆنمان بۆ دەرکەوێت دەربارەی ژیانینان

we don't just send them questionnaires.

.ئێمە تەنها پرسیارمان بۆ نەدەناردن

We interview them in their living rooms.

ئێمە دیمانەماندەکرد لەگەڵیان لە ژوری دانیشتنەیان

We get their medical records from their doctors.

هەموو زانیارییە پزیشکیەکانیانمان وەردەگرت لە پزیشکەکانیان

We draw their blood, we scan their brains,

ئێمە خوێنمان دەردەهێنان و مێشکیانمان سکان دەکرد

we talk to their children.

.قسەمان لەگەڵ منداڵەکانیان دەکرد

We videotape them talking with their wives about their deepest concerns.

ئێمە ڤیدۆمان ئەگرتن کاتێک لەگەڵ .خێزانەکانیان کە باسی بابەتی گرنگیان دەکرد

And when, about a decade ago, we finally asked the wives

،وە لەنزیکەی دەیەیەک لەمەوپێش لە کۆتیدا داوامان لە خێزانەکنیان کرد

if they would join us as members of the study,

،کە ببنە ئەندام لە گۆوپی لێکۆڵینەوەکە

many of the women said, "You know, it's about time."

هەندێک لە ژنەکان وتیان ".دەزانی، ئەمە کاتیەتی "

(Laughter)

(پێکەنین )

So what have we learned?

لە کۆتیدا ئێمە چی فێربووین ؟

What are the lessons that come from the tens of thousands of pages

چ وانەیەک دەستکەوەت لە دەیاها هەزار پەڕ

of information that we've generated

لە زانیاری کە ئێمە کۆمانکردەوە

on these lives?

لەسەر ئەم ژیانانە؟

Well, the lessons aren't about wealth or fame or working harder and harder.

کەواتە، وانەکان دەرباری دوەڵەمندی و .ناوبانگ و کارکردنی زیاتر و زیاتر نییە

The clearest message that we get from this 75-year study is this:

ڕوونترین پەیام کە ئێمە دەستمان کەوت لە ٧٥ :ساڵ لیكۆڵینەوە یە ئەمەیە

Good relationships keep us happier and healthier. Period.

پەیوەندی باش ئێمە دڵخۆشتر .و تەندروست باشتر دەهێڵێتەوە. نوقتە

We've learned three big lessons about relationships.

ئێمە سێ وانەی گەورە فێربوون دەربارەی پەیوەندیەکان.

The first is that social connections are really good for us,

یەکەم شت ئەوەیە کە ،پەیوەندی کۆمەڵایەتی زۆر باشە بۆ ئێمە

and that loneliness kills.

.وە تەنهایي کوشندەیە

It turns out that people who are more socially connected

لەمەوە دەرکەوت کە ئەو کەسانەی کە لە پەیوەندیان لەڕوی کۆمەڵایەتییەوە

to family, to friends, to community,

لەگەل خێزان و هاوڕێ و کۆمەڵگە

are happier, they're physically healthier, and they live longer

،دڵخۆشترن و جەستەیان تەندروستترە و زیاتر دەژین

than people who are less well connected.

.لەو کەسانی کەمتر پەیوەندیان هەیە

And the experience of loneliness turns out to be toxic.

وە تاقیکردنەوە لەسەر تەنهای .دەریخستووە کە کوشندەیە

People who are more isolated than they want to be from others

ئەو خەڵکانەی کە زیاترگۆشەگیرن زیاتر لەوەی ئەیانەوێت لە کەسانی تر

find that they are less happy,

،دەرکەوتووە کە کەمتر دڵخۆشن

their health declines earlier in midlife,

تەندروستیان بەرو خراپی ئەچێت ،لە نیوەی تەمەنیاندا

their brain functioning declines sooner

توانستی مێشکیان زووتر دائەبەزێت

and they live shorter lives than people who are not lonely.

.وە ژیانیان کورتترە لەوانەی لە تەنیایي نین

And the sad fact is that at any given time,

،وە ڕاستیەکی ناخۆش ئەوەیە کە لەهەر کاتێکدا

more than one in five Americans will report that they're lonely.

زیاتر لە یەک لە پێنج ئەمەريکی .ڕایدەگەیەنن کە ئەوان تەنیان

And we know that you can be lonely in a crowd

وە ئیمە ئەوە دەزانین کە ئەشی تۆ تەنیا بیت لە قەرەبالغیدا

and you can be lonely in a marriage,

،وە ئەشێ تۆ تەنیا بیت لە هاوسەرگیریدا

so the second big lesson that we learned

ئينجا دووەم وانەی گەورە کە ئێمە فێری بووین

is that it's not just the number of friends you have,

ئەوەیە کە نە ژمارەی ،ئەو هاوڕیانەیە کە هەتە

and it's not whether or not you're in a committed relationship,

وە نە ئەوەیە کە تۆ لەپەیوەندیەکی ،مولتەزمدایت یان نا

but it's the quality of your close relationships that matters.

بەڵام ئەوەیە کە جۆرییەتی ئەو پەیوەندییە نزیکەیە کە هەیە

It turns out that living in the midst of conflict is really bad for our health.

ئەوە دەری ئەخات کە ژیان لە ناو پێکداداندا .زۆر خراپە بۆ تەندروستیمان

High-conflict marriages, for example, without much affection,

هاوسەرگری زۆر کێشەدار، بۆ نمونە ، بەبێ ،سۆزی زۆر

turn out to be very bad for our health, perhaps worse than getting divorced.

دەرکەوتوە کەزۆر خراپە بۆ تەندروستیمان .لەوانەیە زۆرخراپتر بێت لەوەی کە جیابیتەوە

And living in the midst of good, warm relationships is protective.

وە ژیان لە ناو خۆشیدا ، پەیوەندی .گەرم و گوڕ و پارێزەرە

Once we had followed our men all the way into their 80s,

کاتێک ئێمە بەدوای پیاوەکانمناوە بوین ،تا تەمەنی ٨٠ ساڵی

we wanted to look back at them at midlife

ئێمە ویستمان بگەڕێینەوە بۆ ناوەڕاستی تەمنیان

and to see if we could predict

وە ئایا ئەتوانین پێشبینی بکەین

who was going to grow into a happy, healthy octogenarian

کەکێ ژیانێژی خۆش و تەندرست باش ئەبێت لە تەمەنی هەشتەکاندا

and who wasn't.

.وە کێ نابێت

And when we gathered together everything we knew about them

وە کاتێک ئێمە گەڕاین بە هەمووشتەکان پێکەوە ئێمە ئەوەمان زانی لێیانەوە

at age 50,

،لە تەمەنی پەنجادا

it wasn't their middle age cholesterol levels

ڕێژەی کۆڵسترۆڵیان لە تەمەنی ناوەندی نەدەچوو

that predicted how they were going to grow old.

.کە پێشبینی دەکرا کاتێک کە بەرەو پیری بچن

It was how satisfied they were in their relationships.

ئەمەش بەهۆی ڕازیبونیان بووە لەو .پەیوەندیەی هەیانبووە

The people who were the most satisfied in their relationships at age 50

ئەو کەسانەی کە زۆر ڕازی بوون لە پەیوەندیان لە تەمەنی ٥٠ ساڵیدا

were the healthiest at age 80.

.زۆر تەندروست بوون لە تەمەنی ٨٠ یا

And good, close relationships seem to buffer us

وە پەیوەندی باش و نزیک لەوانیە پارێزەر بیت بۆ ئێمە

from some of the slings and arrows of getting old.

.لە تیر و خەنجەری پیر بوون

Our most happily partnered men and women

دڵ خۆشترین ژن و مێرد لەلامان

reported, in their 80s,

،پێان وتین لە تەمەنی هەشتا ساڵیدا

that on the days when they had more physical pain,

لەڕۆژێکدا کە ئەوان زۆرترین ،ئازاری جەستەیان هەبووە

their mood stayed just as happy.

.مەزاجیان هەربەخۆشی دەمێنێتەوە

But the people who were in unhappy relationships,

بەڵام بۆ ئەو خەڵکەی کە لە پەیوەندییەکی ،ناخۆشدا بوون

on the days when they reported more physical pain,

هەر ڕۆژێک ئەوان ئازاری جەستەی ،زیاتریان هەبووبێت

it was magnified by more emotional pain.

کە ئەوەش زۆر گەورەتر دەبوو .بە ئازاری سۆزداری

And the third big lesson that we learned about relationships and our health

سیەم گەورەترین وانە کە فێریبوین دەرباری پەیوەندیەکانمان و تەندروستیمان

is that good relationships don't just protect our bodies,

ئەوەیە کە پەیوەندی باش تەنها پارێزگاری ،لە جەستەمان ناکات

they protect our brains.

.ئەو پارێزگاری لە مێشکمان دەکات

It turns out that being in a securely attached relationship

دەرکوەتووە کە لە پەیوەندیەکی نزیک و پاریزراو دا بیت

to another person in your 80s is protective,

لەگەڵ کەسێکی تردا لە تەمەنی ٨٠ سالیتا ،پارێزەرت ئەبێت

that the people who are in relationships

ئەو خەڵکانەی کە لە پەیوەندیدان

where they really feel they can count on the other person in times of need,

کە ئەوان بەڕاستی هەستبکەن کە ئەتوانن ،پشت ببەستن بەوکەسە لە کاتی پێویستیدا

those people's memories stay sharper longer.

بیری ئەوکەسانە بەتیژی دەمێنێتەوە .بۆ کاتێكی درێژتر

And the people in relationships

وە ئەو خەلکەی کە لە پەیوەندیدا

where they feel they really can't count on the other one,

کە ئەوان هەست دەکەن ناتوانن پشت ببەستن ،بە کەسەکەی تر

those are the people who experience earlier memory decline.

ئەوکەسانە دەرکەوتوە کە بیریان .زووتر لاواز دەبێت

And those good relationships, they don't have to be smooth all the time.

وە ئەو پەیوەندییە باشانە .پێویست ناکات هەموو کات باشبێت

Some of our octogenarian couples could bicker with each other

هەندێک لەو جووتە هەشتا ساڵانە ڕەنگە مجادەلەی یەک بکان

day in and day out,

،ڕۆژ دوای ڕۆژ

but as long as they felt that they could really count on the other

بەڵام لەگەڵ ئەوەی هەست دەکەن کە بەراستی پشت بە یەک دەبەستن

when the going got tough,

،لە کاتی ناخۆشیدا

those arguments didn't take a toll on their memories.

ئەو ناتەباییانە کاریگەری نابێت .لەسەر بیرەوەریەکانیان

So this message,

،کەواتە ئەم پەیامە

that good, close relationships are good for our health and well-being,

کە پەیوەندی باش و نزیک زۆر باشە ،بۆ تەندروستی و باش بوونمان

this is wisdom that's as old as the hills.

.ئەم پەندە بەقەدەر چیاکان کۆنە

Why is this so hard to get and so easy to ignore?

بۆ زۆر قورسە کە دەستت بکەوێت و زۆر ئاسانە بیرت بچێتەوە؟

Well, we're human.

.لە ڕاستیدا، ئێمە مرۆڤین

What we'd really like is a quick fix,

ئەوەی حەزمان لێیە ،بریتییە لە چارەسەری خێرا

something we can get

کە شتێکمان دەست دەکەویت

that'll make our lives good and keep them that way.

کە زیانمان خۆش دەکات و .بەو شێوەیە بەردەوام بێت

Relationships are messy and they're complicated

پەیوەندی زۆر شێواوە و هەروەها زۆر ئاڵۆزە

and the hard work of tending to family and friends,

وە هەروەها کارێکی قورسە ،بەروە خێزان و هاوڕێکانت

it's not sexy or glamorous.

.شتێکی سەرنج ڕاكێش و بریقەدار نییە

It's also lifelong. It never ends.

.ئەو شتێكی تەمەن درێژە و کۆتای نایەت

The people in our 75-year study who were the happiest in retirement

ئەو خەڵکانی کە لە ٧٥ ساڵی لێکۆڵینە وە کە زۆر دڵخۆشبوون لە خانەنشینیاندا

were the people who had actively worked to replace workmates with new playmates.

ئەوخەڵکانە بوون کە زۆر بە چالاکی .هاوڕێی ئیشیان دەگۆری بە هاوڕێی نوێ

Just like the millennials in that recent survey,

بەتەواوی وەک ئەم نەوەیە کە لەم ،لێکۆڵینەوە تازەیدا

many of our men when they were starting out as young adults

زۆربەی ئەو پیاوانەی کە بە گەنجی لەگڵماندە دەستیان پیکرد

really believed that fame and wealth and high achievement

بەڕاستی باوەڕیان وابوو کە ناوبانگ و سامان وبەدەستهێنانی پلەی بەرز

were what they needed to go after to have a good life.

.ئەو شتانەن کە پێویستن بۆ ژیانێکی باش

But over and over, over these 75 years, our study has shown

بەڵام کات دوای کات ، دوای ئەو ٧٥ ساڵە لە لێکۆڵینەوە پێشانی دا

that the people who fared the best were the people who leaned in to relationships,

کە ئەو کەسانەی سەرکەوتنیان بەدەست هێناوە ،ئەوانەن کە پەیوەندی باشیان هەبووە

with family, with friends, with community.

لەگەڵ خێزانیان، لەگەل هاوڕێکانیان .و لەگەڵ کۆمەڵگە

So what about you?

کەواتە چی دەربارەی ئێەوە؟

Let's say you're 25, or you're 40, or you're 60.

بابڵێین ئێوە لە تەمەنی ٢٥ساڵیدان .یا ٤٠ ساڵ یان ٦٠ ساڵ

What might leaning in to relationships even look like?

پەیوەست بوون بە پەیوەنییەوە چی دەگەیەنێت؟

Well, the possibilities are practically endless.

باشە، گریمانەکان بە شێەویەکی پراکتیکی .بێ کۆتایە

It might be something as simple as replacing screen time with people time

لەوانەیە شتێکی ئاسان بێت هەر وەک گۆرینی کاتی شاشە بێت بە کاتی خەڵک

or livening up a stale relationship by doing something new together,

یان خۆشکردنی پەیوەندی بەوەی ،شتێکی نوێ بکەیت لەگەڵ یەکدا

long walks or date nights,

،ڕۆشتن بۆماوەیەکی زۆر یان شەو چوونە دەرەوە

or reaching out to that family member who you haven't spoken to in years,

یان سەردانی کردنی ئەندامانی خێزان ،ئەوانەی کە چەند ساڵێکە نەتدیون

because those all-too-common family feuds

چونکە ئەو تێکچوونی خێزانیە زۆر بوونی هەیە

take a terrible toll

ژیان بەرەو خراپی ئەبات

on the people who hold the grudges.

.بۆ ئەو کەسانەی کە ڕق لە دڵیانا هەڵەگرن

I'd like to close with a quote from Mark Twain.

.من کۆتای پێدەهێنم بە ووتەیەکی مارک توەین

More than a century ago,

،زیاتر لە سەدەیەک لەمەوپیش

he was looking back on his life,

،ئەو سەیری ژیانی ڕابردووی خۆی دەکرد

and he wrote this:

:وە ئەمەی نووسی

"There isn't time, so brief is life,

بەکورتی ، کاتی تەواو نییە لە ژیاندا بۆ"

for bickerings, apologies, heartburnings, callings to account.

شەرکردن، داوای لێبوردن .دڵشکاندن ، سەرزەنشت کردن

There is only time for loving,

،تەنها کات هەیە بۆخۆشەویستی

and but an instant, so to speak, for that."

."وە بۆهەموو ساتێک، ئەگەر بتوانم ئەوە بڵێم

The good life is built with good relationships.

ژیانی باش دروست ئەبێت لەگڵ پەیوەندی باشدا

Thank you.

زۆر سوپاس

(Applause)

(چەپڵە لیدان)