How books can open your mind | Lisa Bu

Lisa Bu: Những cuốn sách giúp bạn mở mang trí óc như thế nào.

Transcriber: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Hang Nguyen Reviewer: thao tran

So I was trained to become a gymnast

Tôi đã được huấn luyện để trở thành một vận động viên thể dục

for two years in Hunan, China in the 1970s.

trong vòng 2 năm ở Hunan, Trung Quốc vào những năm 1970.

When I was in the first grade, the government

Khi tôi còn học lớp 1, chính phủ

wanted to transfer me to a school for athletes,

muốn chuyển tôi đến một trường dành cho vận động viên,

all expenses paid.

chịu tất cả chi phí.

But my tiger mother said, "No."

Nhưng mẹ tôi nói, "Không"

My parents wanted me to become

Bố mẹ tôi muốn tôi trở thành

an engineer like them.

một kỹ sư như họ.

After surviving the Cultural Revolution,

Sau khi sống sót qua cuộc Cách mạng văn hóa,

they firmly believed there's only one sure way to happiness:

họ chắc chắn rằng chỉ có một con đường duy nhất dẫn đến hạnh phúc:

a safe and well-paid job.

một công việc an toàn và lương cao.

It is not important if I like the job or not.

Việc tôi thích hay không thích công việc đó không quan trọng.

But my dream was to become a Chinese opera singer.

Nhưng ước mơ của tôi là trở thành một ca sĩ opera.

That is me playing my imaginary piano.

Đây là hình ảnh tôi chơi đàn piano trong tưởng tượng.

An opera singer must start training young

Một ca sĩ opera phải được tập luyện từ sớm

to learn acrobatics,

để học cách điều chỉnh tông giọng,

so I tried everything I could to go to opera school.

thế nên tôi đã thử làm mọi thứ có thể để được đi học tại trường opera.

I even wrote to the school principal

Tôi thậm chí còn viết thư cho hiệu trưởng trường

and the host of a radio show.

và chủ một chương trình radio.

But no adults liked the idea.

Nhưng người lớn không thích ý tưởng đó.

No adults believed I was serious.

Không ai tin rằng tôi nghiêm túc.

Only my friends supported me, but they were kids,

Chỉ có bạn bè ủng hộ tôi, nhưng họ cũng chỉ là những đứa trẻ,

just as powerless as I was.

cũng bất lực như tôi.

So at age 15, I knew I was too old to be trained.

Khi tôi 15 tuổi, tôi biết tôi đã quá già để được tập luyện.

My dream would never come true.

Ước mơ của tôi sẽ không bao giờ trở thành hiện thực.

I was afraid that for the rest of my life

Tôi lo ngại rằng trong suốt quãng đời còn lại của mình

some second-class happiness

một hạnh phúc hạng hai nào đó

would be the best I could hope for.

sẽ là điều duy nhất tôi có thể hy vọng.

But that's so unfair.

Nhưng điều đó thật không công bằng.

So I was determined to find another calling.

Nên tôi đã quyết tâm để tìm một cái nghiệp khác.

Nobody around to teach me? Fine.

Không ai bên cạnh để dạy tôi? Không sao.

I turned to books.

Tôi tìm đến sách.

I satisfied my hunger for parental advice

Tôi thỏa mãn sự thèm khát những lời khuyên sâu sắc

from this book by a family of writers and musicians.["Correspondence in the Family of Fou Lei"]

bằng cách đọc cuốn sách này, được viết bởi các nhà văn và nhạc sĩ ["Nét tương đồng trong gia đình Fou Lei"] ["Thư từ trong gia đình nhà Fou Lei"]

I found my role model of an independent woman

Tôi tìm thấy hình mẫu của một người phụ nữ độc lập

when Confucian tradition requires obedience.["Jane Eyre"]

khi truyền thống Khổng Tử đòi hỏi sự vâng lời ["Jane Eyre"]

And I learned to be efficient from this book.["Cheaper by the Dozen"]

Và tôi đã học được cách làm việc hiệu quả từ cuốn sách này ["Nhà có một tá con"]

And I was inspired to study abroad after reading these.

Và tôi cũng được truyền cảm hứng đi học nước ngoài sau khi đọc chúng.

["Complete Works of Sanmao" (aka Echo Chan)] ["Lessons From History" by Nan Huaijin]

["Các tác phẩm hoàn chỉnh của Snmao (Echo Chan)] ["Những bài học từ lịch sử" bởi Nan Huaijin]

I came to the U.S. in 1995,

Tôi đến Mỹ vào năm 1995,

so which books did I read here first?

thế đầu tiên tôi đã đọc những cuốn nào?

Books banned in China, of course.

Những cuốn sách bị cấm ở Trung Quốc, tất nhiên.

"The Good Earth" is about Chinese peasant life.

"Đất Lành" là một cuốn sách kể về đời sống nông dân Trung Quốc.

That's just not convenient for propaganda. Got it.

Cuốn sách không chỉ thuận tiện trong việc tuyên truyền.

The Bible is interesting, but strange.

Kinh thánh rất thú vị, nhưng lạ lùng.

(Laughter)

(Cười)

That's a topic for a different day.

Nó là chủ đề cho một ngày khác.

But the fifth commandment gave me an epiphany:

Nhưng lời răn dạy thứ 5 đã mang lại cho tôi một sự hiển linh:

"You shall honor your father and mother."

"Người sẽ tôn kính cha và mẹ."

"Honor," I said. "That's so different,

"Tôn kính," tôi tự nhủ. "Thật khác lạ,

and better, than obey."

và tốt hơn, là vâng lời."

So it becomes my tool to climb out

Thế nên nó trở thành một công cụ giúp tôi thoát khỏi

of this Confucian guilt trap

cái bẫy tội lỗi của đạo Khổng

and to restart my relationship with my parents.

và để bắt đầu lại mối quan hệ của tôi với cha mẹ.

Encountering a new culture also started my habit

Trải nghiệm một nền văn hóa mới cũng khiến tôi bắt đầu thói quen

of comparative reading.

đọc theo lối so sánh.

It offers many insights.

Nó giúp tôi có những cái nhìn sâu sắc hơn.

For example, I found this map out of place at first

Ví dụ, đầu tiên tôi thấy cái bản đồ này chẳng phù hợp

because this is what Chinese students grew up with.

bởi vì đây là những gì học sinh Trung Quốc lớn lên cùng.

It had never occurred to me,

Chưa bao giờ tôi nhận thức được,

China doesn't have to be at the center of the world.

Trung Quốc không cần phải là trung tâm của thế giới.

A map actually carries somebody's view.

Một tấm bản đồ thực sự thể hiện cái nhìn của người thể hiện nó.

Comparative reading actually is nothing new.

Đọc so sánh thực sự không phải là điều gì mới mẻ.

It's a standard practice in the academic world.

Nó là một tiêu chuẩn trong thế giới học thuật.

There are even research fields

Thậm chí có cả những lĩnh vực nghiên cứu

such as comparative religion and comparative literature.

ví dụ như tôn giáo so sánh và văn học so sánh.

Compare and contrast gives scholars

So sánh và đối chiếu khiến cho nhiều học giả

a more complete understanding of a topic.

có một cái nhìn toàn diện hơn về một chủ đề.

So I thought, well, if comparative reading

Nên tôi cho rằng, nếu đọc so sánh

works for research, why not do it in daily life too?

hiệu quả với việc nghiên cứu, tại sao lại không hiệu quả trong cuộc sống thường ngày?

So I started reading books in pairs.

Vì thế tôi bắt đầu đọc sách theo cặp.

So they can be about people --

Chúng có thể nói về con người --

["Benjamin Franklin" by Walter Isaacson]["John Adams" by David McCullough] --

["Benjamin Franklin" bởi Walter Isaacson] ["John Adams" bởi David McCullough] --

who are involved in the same event,

những người liên quan đến cùng một sự kiện,

or friends with shared experiences.

hoặc những người bạn với cùng trải nghiệm.

["Personal History" by Katharine Graham]["The Snowball: Warren Buffett and the Business of Life," by Alice Schroeder]

[Lịch sử cá nhân" bởi Katharine Graham] ["Quả cầu tuyết: Warren Buffett và sự nghiệp," bởi Alice Schroeder]

I also compare the same stories in different genres -- (Laughter)

Tôi cũng so sánh những câu chuyện giống nhau theo những thể loại khác nhau (Cười)

[Holy Bible: King James Version]["Lamb" by Chrisopher Moore] --

[Kinh thánh: Phiên bản King James] ["Con cừu" bởi Chrisopher Moore] --

or similar stories from different cultures,

hoặc những câu chuyện tương đương nhau từ những nền văn hóa khác nhau,

as Joseph Campbell did in his wonderful book.["The Power of Myth" by Joseph Campbell]

như Joseph Campbell đã làm trong cuốn sách tuyệt vời của ông. ["Sức mạnh của sự hoang đường" bởi Joseph Campbell]

For example, both the Christ and the Buddha

Ví dụ, cả chúa Kito và Phật

went through three temptations.

đều trải qua 3 sự cám dỗ.

For the Christ, the temptations

Đối với Kito, những sự cám dỗ

are economic, political and spiritual.

đều thuộc về kinh tế, chính trị và linh hồn.

For the Buddha, they are all psychological:

Đối với Phật, chúng đều là tâm lý:

lust, fear and social duty -- interesting.

dục vọng, sự sợ hãi và trách nhiệm xã hội -- rất thú vị.

So if you know a foreign language, it's also fun

Nên nếu bạn biết một ngôn ngữ nước ngoài, sẽ rất thú vị

to read your favorite books in two languages.

khi đọc những cuốn sách yêu thích của bạn qua 2 ngôn ngữ.

["The Way of Chuang Tzu" Thomas Merton]["Tao: The Watercourse Way" Alan Watts]

["Con đường của Trang Tử" bởi Thomas Merton] ["Dòng chảy của Đạo" Alan Watts]

Instead of lost in translation, I found there is much to gain.

Thay vì đắm chìm trong việc dịch, tôi thấy có rất nhiều thứ mình học được.

For example, it's through translation that I realized

Ví dụ, qua việc dịch tôi mới thấy rằng

"happiness" in Chinese literally means "fast joy." Huh!

"hạnh phúc" trong tiếng Trung nghĩa đen là "niềm vui nhanh chóng"

"Bride" in Chinese literally means "new mother." Uh-oh.

"Cô dâu" trong tiếng Trung nghĩa là "người mẹ mới"

(Laughter)

(Cười)

Books have given me a magic portal to connect with people

Những cuốn sách như một cổng thông tin kỳ diệu giúp tôi kết nối với

of the past and the present.

con người của quá khứ và hiện tại.

I know I shall never feel lonely or powerless again.

Tôi biết tôi sẽ không bao giờ cảm thấy cô đơn hay bất lực nữa.

Having a dream shattered really is nothing

Một giấc mơ tan vỡ không là gì cả

compared to what many others have suffered.

so với những gì mà nhiều người đang phải chịu đựng.

I have come to believe that coming true

Tôi dần tin rằng một giấc mơ

is not the only purpose of a dream.

không nhất thiết phải trở thành hiện thực.

Its most important purpose is to get us in touch

Mục đích quan trọng nhất là mang chúng ta đến gần hơn

with where dreams come from,

với nơi khởi nguồn của giấc mơ đó,

where passion comes from, where happiness comes from.

nơi bắt đầu của niềm đam mê, của hạnh phúc.

Even a shattered dream can do that for you.

Thậm chí một giấc mơ tan vỡ có thể mang điều đó cho bạn.

So because of books, I'm here today,

Nhờ có những cuốn sách, mà tôi được đứng tại đây hôm nay,

happy, living again with a purpose and a clarity,

hạnh phúc, sống lại với mục tiêu và sự rõ ràng,

most of the time.

hầu hết mọi lúc.

So may books be always with you.

Mong là những cuốn sách luôn ở bên các bạn.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)

Thank you. (Applause)

Cảm ơn. (Vỗ tay)

Thank you. (Applause)

Cảm ơn. (Vỗ tay)