Aomawa Shields: How we'll find life on other planets | TED

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

I am in search of another planet in the universe where life exists.

စကြာဝဠာထဲက သက်ရှိအရာတွေရှိတဲ့ နောက်ဂြိုဟ်တစ်ခုကို ကျွန်မရှာနေတယ်။

I can't see this planet with my naked eyes

ဒီဂြိုဟ်ကို ပကတိမျက်စိနဲ့ ဒါမှမဟုတ် ကျွန်မတို့မှာ အခုရှိနေတဲ့

or even with the most powerful telescopes

အားအကေင်းဆုံး အဝေးကြည့် မှန်ပြောင်းတွေနဲ့တောင်

we currently possess.

မမြင်နိုင်ပါဘူး။

But I know that it's there.

ဒါပေမဲ့ ဒါက အဲဒီမှာရှိတာ ကျွန်မသိတယ်။

And understanding contradictions that occur in nature

သဘာဝမှာ ဖြစ်ပျက်တဲ့ ဝိရောဓိတွေကို နားလည်ခြင်းက

will help us find it.

ကျွန်မတို့ကို ကူရှာပေးမှာပါ။

On our planet,

ကျွန်မတို့ဂြိုဟ်ဟာ

where there's water, there's life.

ရေရှိတဲ့၊ သက်ရှိတွေရှိတဲ့ နေရာပါ။

So we look for planets that orbit at just the right distance

ဒီတော့ သူတို့ကြယ်တွေကနေ သင့်လျော်တဲ့ အကွာအဝေးမှာ ပတ်နေတဲ့

from their stars.

ဂြိုဟ်တွေကို ရှာပါတယ်။

At this distance,

ဒီအကွာအဝေးမှာ

shown in blue on this diagram for stars of different temperatures,

မတူညီတဲ့ အပူချိန်တွေနဲ့ ကြယ်တွေအတွက် ပုံမှာ အပြာရောင်နဲ့ပြထားပြီး

planets could be warm enough for water to flow on their surfaces

ဂြိုဟ်တွေရဲ့ မျက်နှာပြင်တွေမှာ ရေစီးဖို့ လုံလောက်တဲ့ အနွေးဓာတ်ရှိနိုင်ပြီး

as lakes and oceans

သက်ရှိတွေ နေနိုင်လောက်တဲ့

where life might reside.

ကန်တွေ၊ သမုဒ္ဒရာတွေလိုပေါ့။

Some astronomers focus their time and energy on finding planets

နက္ခတ္တ​ဗေဒပညာရှင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ အချိန်နဲ့စွမ်းအင်ကို ကြယ်တွေကနေ

at these distances from their stars.

ဒီအကွာအဝေးရှိ ဂြိုဟ်တွေကိုရှာတာမှာ စူးစိုက်ကြတယ်။

What I do picks up where their job ends.

ကျွန်မက သူတို့ရဲ့ အလုပ်ဆုံးတဲ့နေရာက ခြေရာကောက်တာပါ။

I model the possible climates of exoplanets.

နေအဖွဲ့အစည်းလွန်ဂြိုဟ်တွေက ဖြစ်နိုင်တဲ့ ရာသီဥတုတွေပုံစံလုပ်တယ်

And here's why that's important:

ဒီမှာ ဘာလို့ အရေးကြီးတာလဲဆိုတော့

there are many factors besides distance from its star

၎င်းရဲ့ကြယ်က အကွာအဝေးအပြင်မှာ ဂြိုဟ်တစ်လုံးဟာ သက်ရှိကိုအထောက်အပံ့

that control whether a planet can support life.

ပေးနိုင်လားဆိုတာ ထိန်းချုပ်တဲ့ အကြောင်းခံများစွာရှိတယ်။

Take the planet Venus.

Venus ဂြိုဟ်ကို ကြည့်ပါ။

It's named after the Roman goddess of love and beauty,

ချစ်ခြင်းနဲ့ လှပမှု ရိုမန် နတ်သမီးကို စွဲပြီး မှည့်ခေါ်ထားတာပါ။

because of its benign, ethereal appearance in the sky.

ကောင်းကင်က ၎င်းရဲ့ သိမ်မွေ့၊ ညင်သာတဲ့ အသွင်အပြင်ကြောင့်ပါ။

But spacecraft measurements revealed a different story.

ဒါပေမဲ့ အာကာသယာဉ် တိုင်းတာမှုတွေ ကတော့ တစ်မျိုး ပြနေပါတယ်။

The surface temperature is close to 900 degrees Fahrenheit,

မျက်နှာပြင် အပူချိန်က ၉၀၀ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက် နီးပါး၊

500 Celsius.

၅၀၀ ဒီဂရီ ဆဲလ်ဆီးယတ်။

That's hot enough to melt lead.

ခဲကို အရည်ပျော်လောက်တဲ့ အပူချိန်ပါ။

Its thick atmosphere, not its distance from the sun, is the reason.

နေကနေ မဝေးတဲ့ ၎င်းရဲ့ ထူထဲတဲ့ ဓာတ်ငွေထုကြောင့်ပါ။

It causes a greenhouse effect on steroids,

ဟိုမုန်းဒြပ်တွေကို ဖန်လုံအိမ် သက်ရောက်မှု ဖြစ်စေပါတယ်။

trapping heat from the sun and scorching the planet's surface.

နေက အပူကို လှောင်ထားရင်း ဂြိုဟ် မျက်နှာပြင်ကို ခြစ်ခြစ်တောက်ပူရင်းပါ။

The reality totally contradicted initial perceptions of this planet.

တကယ့်အြဖစ်က ဒီဂြိုဟ်ရဲ့ ကနဦးအမြင်တွေနဲ့ လုံးဝဆန့်ကျင်နေတယ်။

From these lessons from our own solar system,

ကျွန်မတို့ပိုင် နေအဖွဲ့အစည်းက ဒီသင်ခန်းစာတွေကကနေ

we've learned that a planet's atmosphere

ဂြိုဟ်တစ်လုံးရဲ့ ဓာတ်ငွေ့ထုဟာ ၎င်းရဲ့

is crucial to its climate and potential to host life.

ရာသီဥတုနဲ့သက်ရှိကို လက်ခံဖို့ အလားအလာ အတွက် အရေးပါတာကို သိလိုက်ရတယ်။

We don't know what the atmospheres of these planets are like

ဒီဂြိုဟ်တွေရဲ့ ဓာတ်ငွေ့ထုတွေဟာ ဘယ်လိုဆိုတာ ကျွန်မတို့ မသိဘူး။

because the planets are so small and dim compared to their stars

အကြောင်းက ဂြိုဟ်တွေဟာ ၎င်းတို့ရဲ့ ကြယ် တွေနဲ့ယှဉ်လိုက်ရင် အရမ်းငယ်ပြီး မှိန်ကာ

and so far away from us.

ကျွန်မတို့ဆီက အရမ်းဝေးလွန်းလို့ပါ။

For example, one of the closest planets that could support surface water --

ဥပမာ မျက်နှာပြင်ရေကို ထောက်ပံ့ပေးနိုင် လောက်တဲ့

it's called Gliese 667 Cc --

အနီဆုံးဂြိုဟ်တစ်လုံးက Gliese 667 Cc ပါ။

such a glamorous name, right, nice phone number for a name --

စွဲမက်ဖွယ်ကောင်းလိုက်တဲ့ နာမည်နော်၊ ဖုန်းနံပါတ်ပေးဖို့ကောင်းတဲ့ နာမည်ပေါ့၊

it's 23 light years away.

ဒါက အလင်းနှစ် ၂၃ နှစ် အဝေးမှာပါ။

So that's more than 100 trillion miles.

ဒီတော့ ဒါက မိုင်ပေါင်း ထရီလီယန် ၁၀၀ ကျော်တာပေါ့။

Trying to measure the atmospheric composition

၎င်းကို လက်ခံထားတဲ့ ကြယ်ရှေ့က ဖြတ်သွားတဲ့

of an exoplanet passing in front of its host star is hard.

အပြင်ဂြိုဟ်တစ်လုံးရဲ့ ဓာတ်ငွေ့ထု ဖွဲ့စည်းပုံကို တိုင်းတာတာက ခက်ပါတယ်။

It's like trying to see a fruit fly

ကားရှေ့မီး အရှေ့က ဖြတ်သွားတဲ့

passing in front of a car's headlight.

သစ်သီးပိုးကို မြင်ဖို့ ကြိုးစားသလိုပေါ့။

OK, now imagine that car is 100 trillion miles away,

ကောင်းပြီ၊ အဲဒီကားက မိုင် ထရီလီယန် ၁၀၀ မှာလို့ စိတ်ကူကြည့်လိုက်ပါ။

and you want to know the precise color of that fly.

ကိုယ်က အဲဒီပိုးကောင်ရဲ့ တိကျတဲ့အရောင်ကို သိချင်တယ်ပေါ့။

So I use computer models

ဒီတော့ ရေနဲ့ သက်ရှိအတွက် သင့်တော်တဲ့

to calculate the kind of atmosphere a planet would need

ရာသီဥတုရရှိဖို့ ဂြိုဟ်တစ်လုံးမှာ လိုအပ်မယ့် ဓာတ်ငွေ့ထုမျိုးကို

to have a suitable climate for water and life.

တွက်ချက်ဖို့ ကျွန်ပြူတာ ပုံစံတွေကို သုံးပါတယ်။

Here's an artist's concept of the planet Kepler-62f,

ဒါက ကမ္ဘာမြေနဲ့ စပ်ဟပ်ပြီး Kepler-62f ဂြိုဟ်အတွက်

with the Earth for reference.

ပန်းချီဆရာရဲ့ စိတ်ကူးပါ။

It's 1,200 light years away,

ဒါက အလင်းနှစ် ၁၂၀၀ အဝေးမှာဖြစ်ပြီး

and just 40 percent larger than Earth.

ကမ္ဘာမြေထက် ၄၀% ပိုကြီးပါတယ်။

Our NSF-funded work found that it could be warm enough for open water

NSF ကထောက်ပံ့တဲ့ အလုပ်က တွေ့ရှိတာက ဒါက ဓာတ်ငွေ့ထု အမျိုးအစားများစွာနဲ့

from many types of atmospheres and orientations of its orbit.

၎င်းပတ်လမ်းရဲ့ တည်နေရာတွေကနေ ရေပွင့်လာဖို့လောက် နွေးနိုင်တယ်ဆိုတာပါ။

So I'd like future telescopes to follow up on this planet

ဒီတော့ သက်ရှိလက္ခဏာတွေ ရှာဖို့ ဒီဂြိုဟ် ပေါ်က လိုက်ဖို့ အနာဂတ်

to look for signs of life.

အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းတွေ ရချင်တယ်

Ice on a planet's surface is also important for climate.

ဂြိုဟ်မျက်နှာပြင်ပေါ်က ရေခဲဟာလည်း ရာသီဥတုအတွက် အရေးပါပါတယ်။

Ice absorbs longer, redder wavelengths of light,

ရေခဲဟာ အလင်းရဲ့ ပိုရှည်၊ ပိုရဲတဲ့ လှိုင်းအလျားတွေကို စုပ်ယူပြီး

and reflects shorter, bluer light.

ပိုတို၊ ပိုပြာတဲ့ အလင်းကို ရောင်ပြန်ပါတယ်။

That's why the iceberg in this photo looks so blue.

ဒါကြောင့် ဒီဓာတ်ပုံရဲ့ ရေခဲဆောင် တွေဟာ အရမ်းပြာတာပါ။

The redder light from the sun is absorbed on its way through the ice.

နေက ပိုရဲတဲ့ အလင်းကို ဒီနည်းနဲ့ ရေခဲကိုဖြတ်ပြီး စုပ်ယူတာပါ။

Only the blue light makes it all the way to the bottom.

ပြာတဲ့အလင်းကပဲ အောက်ခြေကို ရောက်တာပါ။

Then it gets reflected back to up to our eyes

နောက် ဒါက ကျွန်မတို့ မျက်လုံးတွေဆီ အလင်းပြန်လာကာ

and we see blue ice.

ကျွန်မတို့ ရေခဲပြာကို တွေ့တာပါ။

My models show that planets orbiting cooler stars

ပုံစံတွေမှာ ပြထားတဲ့ ပိုအေးတဲ့ ကြယ်တွေကို ပတ်နေတဲ့ ဂြိုဟ်တွေဟာ

could actually be warmer than planets orbiting hotter stars.

ပိုပူတဲ့ ကြယ်တွေကိုပတ်နေတဲ့ ဂြိုဟ်တွေထက် တကယ်တော့ ပိုနွေးပါတယ်။

There's another contradiction --

နောက်ထပ် ဝိရောဓိ ရှိသေးတာက

that ice absorbs the longer wavelength light from cooler stars,

ရေခဲဟာ ပိုအေးတဲ့ ကြယ်တွေက ပိုရှည်တဲ့အလင်းလှိုင်းအလျားကို စုပ်ယူပြီး

and that light, that energy, heats the ice.

အဲဒီ အလင်းစွမ်းအင်က ရေခဲကို အပူပေးပါတယ်။

Using climate models to explore

ဒီဝိရောဓိတွေဟာ ဂြိုဟ်ဆိုင်ရာ ရာသီဥတုကို

how these contradictions can affect planetary climate

ဘယ်လို သက်ရောက်မှု ရှိနိုင်တာကို ရာသီဥတု ပုံစံငယ်တွေကို သုံးပြီး

is vital to the search for life elsewhere.

စူစမ်းတာဟာအခြားနေရာက သက်ရှိကို ရှာဖွေ တာအတွက် အရေးပါပါတယ်။

And it's no surprise that this is my specialty.

ဒါဟာ ကျွန်မရဲ့ အထူးပြုဖြစ်တာ အံ့သြစရာ မရှိပါဘူး။

I'm an African-American female astronomer

ကျွန်မဟာ အာဖရိကန် အမေရိကန် အမျိုးသမီးနက္ခတ္တ​ဗေဒပညာရှင်နဲ့

and a classically trained actor

အစဉ်အလာနဲ့အညီ လေ့ကျင့်ထားတဲ့ သရုပ်ဆောင်၊

who loves to wear makeup and read fashion magazines,

မိတ်ကပ်လိမ်းတာကြိုက်ပြီး ဖက်ရှင် မဂ္ဂဇင်းတွေဖတ်တာ ကြိုက်သူပါ။

so I am uniquely positioned to appreciate contradictions in nature --

ဒီတော့ သဘာဝတရားက ဝိရောဓိတွေကို အရသာခံဖို့ ထူးထူးခြားခြား ရပ်တည်ကာ..

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)

... and how they can inform our search for the next planet where life exists.

... သက်ရှိ ရှိတဲ့ နောက်ဂြိုဟ်အတွက် ရှာဖွေ မှုကို သူတို့ဘယ်လို သတင်းပေးနိုင်တာပါ။

My organization, Rising Stargirls,

ကျွန်မရဲ့ အဖွဲ့အစည်း Rising Stargirls က

teaches astronomy to middle-school girls of color,

အသားအရောင်ရှိတဲ့ အလယ်တန်း ကျောင်းသူ တွေကို ပြဇာတ်ခုံ၊ စာအရေးအသား၊

using theater, writing and visual art.

စက္ခုပိုင်း အနုပညာတွေသုံးပြီး နက္ခတ္တ​ဗေဒ သင်ပေးပါတယ်။

That's another contradiction -- science and art don't often go together,

ဒါက နောက်ထပ် ဝိရောဓိပါ...သိပ္ပံနဲ့ အနုပညာက မကြာခဏ တွဲမနေတတ်ပေမဲ့

but interweaving them can help these girls bring their whole selves

ဒါတွေကို ရက်ဖောက်လိုက်တာဟာ ကောင်မ လေးတွေကို သူတို့ စိတ်ဝင်စားမှု တစ်ခုလုံး

to what they learn,

သူတို့ လေ့လာတဲ့ဆီ ခေါ်ကာ

and maybe one day join the ranks of astronomers

တစ်နေ့မှာ သူတို့ဟာ ဝိရောဓိတွေနဲ့ ပြည့်နှက်နေတဲ့ နက္ခတ္တဗေဒ

who are full of contradictions,

ပညာရှင်တွေရဲ့ အလွှာနဲ့ ပေါင်းမိကာ

and use their backgrounds to discover, once and for all,

နောက်ဆုံးအကြိမ်အဖြစ် စကြာဝဠာထဲမှာ ကျွန်မတို့ချည်း မဟုတ်တာကို

that we are truly not alone in the universe.

ရှာဖွေဖို့ သူ့တိုရဲ့ နောက်ခံအကြောင်း တွေကို သုံးနိုင်လောက်တယ်။

Thank you.

ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)