Damon Horowitz: Philosophy in prison

Translator: Dejan Spaseski Reviewer: Rozeta Pavlova

Meet Tony. He's my student.

Да ви го претставам Тони. Тој е мој ученик.

He's about my age,

Отприлика на моја возраст е,

and he's in San Quentin State Prison.

и тој е во државниот затвор во Сен Квентин.

When Tony was 16 years old,

Кога Тони имал 16 години,

one day, one moment,

еден ден, во еден момент,

"It was mom's gun.

"Тоа беше пиштолот од мајка ми.

Just flash it, scare the guy. He's a punk.

Само пукни, исплаши го типот. Тој е крадец.

He took some money; we'll take his money. That'll teach him.

Тој зел некакви пари, ние ќе му ги земеме неговите. Тоа ќе го научи.

Then last minute, I'm thinking, 'Can't do this. This is wrong.'

Но во последен момент, си помислувам, "Не можам да го направам тоа. Ова е погрешно."

My buddy says, 'C'mon, let's do this.'

Другарот ми вели, "Ајде, да го направиме ова."

I say, 'Let's do this.'"

Велам, "Да го направиме."

And those three words, Tony's going to remember,

И овие три зборови, Тони ќе ги запамети,

because the next thing he knows, he hears the pop.

бидејќи следната работа на која се сеќава, е дека го слуша истрелот.

There's the punk on the ground, puddle of blood.

И ете го крадецот долу, во локва крв.

And that's felony murder --

И тоа е убиство со умисла,

25 to life, parole at 50 if you're lucky,

казна од 25 години до доживотна, помилување на 50 доколку имате среќа,

and Tony's not feeling very lucky.

а Тони и немал многу среќа.

So when we meet in my philosophy class in his prison

Кога се среќаваме на моите часови по филозофија во затворот

and I say, "In this class, we will discuss the foundations of ethics,"

и ќе речам, "На овој час, ќе дискутираме за основите на моралот,"

Tony interrupts me.

Тони ме прекинува.

"What are you going to teach me about right and wrong?

"Што ќе ме научиш за правилното или погрешното?"

I know what is wrong. I have done wrong.

Јас знам што е погрешно. Јас сум постапил погрешно.

I am told every day,

Секој ден ми го кажуваат тоа,

by every face I see, every wall I face, that I am wrong.

секој лик што ќе го видам, секој ѕид со кој се соочувам, дека сум погрешил.

If I ever get out of here, there will always be a mark by my name.

Доколку некогаш излезам одовде, секогаш ќе има белег до моето име.

I'm a convict; I am branded 'wrong.'

Јас сум убеден, Јас сум обележан како "грешен".

What are you going to tell me about right and wrong?"

Што ти имаш да ми кажеш за правилното и погрешното?"

So I say to Tony,

Му велам јас на Тони,

"Sorry, but it's worse than you think.

"Извини, но полошо е од што мислиш.

You think you know right and wrong?

Мислиш дека знаеш што е правилно и погрешно?

Then can you tell me what wrong is?

Тогаш можеш ли да ми кажеш што е погрешно?

No, don't just give me an example.

Не, немој само да ми даваш пример.

I want to know about wrongness itself, the idea of wrong.

Сакам да слушнам за самата погрешност, за идејата на грешењето.

What is that idea?

Која е таа замисла:

What makes something wrong?

Што е тоа што го прави нештото погрешно?

How do we know that it's wrong? Maybe you and I disagree.

Како знаеме дека е погрешно? Можеби ти и јас не се сложуваме.

Maybe one of us is wrong about the wrong.

Можеби еден од нас греши.

Maybe it's you, maybe it's me -- but we're not here to trade opinions;

Можеби ти, можеби јас - но не сме овде за да разменуваме мислења,

everyone's got an opinion.

секој има свое мислење.

We are here for knowledge.

Ние сме овде заради знаење.

Our enemy is thoughtlessness. This is philosophy."

Нашиот непријател е непромисленоста. Ова е филозофија."

And something changes for Tony.

И нешто се менува кај Тони.

"Could be I'm wrong. I'm tired of being wrong.

"Можеби грешам. Уморен сум од тоа да грешам.

I want to know what is wrong.

Сакам да знам што е погрешно.

I want to know what I know."

Сакам да знам што знам."

What Tony sees in that moment is the project of philosophy,

Она што Тони го согледува во тој момент е проектот за филозофија,

the project that begins in wonder --

проектот кој започнува со интересирање,

what Kant called "admiration and awe

она што Кант го нарекува "обожување и стравопочит

at the starry sky above and the moral law within."

кон ѕвезденото небо над нас и моралните закони во него."

What can creatures like us know of such things?

Што можат суштества како нас да знаат за вакви работи?

It is the project that always takes us back to the condition of existence --

Тоа е проектот кој секогаш нè враќа назад до условот за постоење,

what Heidegger called "the always already there."

што Хајдегер го нарекол "она што секогаш веќе е таму."

It is the project of questioning what we believe and why we believe it --

Тоа е проектот на доведување во прашање на она во што веруваме и зошто веруваме во тоа,

what Socrates called "the examined life."

она што Сократ го нарекол "испитан живот."

Socrates, a man wise enough to know that he knows nothing.

Сократ, доволно мудар човек кој знаел дека не знае ништо.

Socrates died in prison,

Сократ починал во затвор,

his philosophy intact.

а неговата филозофија останала недопрена.

So Tony starts doing his homework.

Така Тони започнува со својата домашна работа.

He learns his whys and wherefores, his causes and correlations,

Ги учи сопствените Зошто и Како, неговите каузи и корелации,

his logic, his fallacies.

неговата логика, неговите заблуди.

Turns out, Tony's got the philosophy muscle.

Излегува дека, Тони има смисла за филозофија.

His body is in prison, but his mind is free.

Неговото тело е во затвор, но неговата свест е на слобода.

Tony learns about the ontologically promiscuous,

Тони учи за онтолошките нејаснотии,

the epistemologically anxious,

епистемиолошката нервоза,

the ethically dubious, the metaphysically ridiculous.

за моралните сомнежи, за метафизичките глупости.

That's Plato, Descartes, Nietzsche

Тоа се Платон, Декарт, Ниче

and Bill Clinton.

и Бил Клинтон.

So when he gives me his final paper,

Кога ми го даде неговиот последен состав,

in which he argues that the categorical imperative

во кој аргументира дека императивот

is perhaps too uncompromising

е можеби непопустлив

to deal with the conflict that affects our everyday

за да се справи со конфликтот кој влијае на нашето секојдневие

and challenges me to tell him

и ме испровоцира да му речам

whether therefore we are condemned to moral failure,

дали затоа ние сме осудени на морална грешка,

I say, "I don't know.

јас велам, "Не знам.

Let us think about that."

Ајде да размислиме околу тоа."

Because in that moment, there's no mark by Tony's name;

Бидејќи во тој момент, не постои белег покрај името на Тони,

it's just the two of us standing there.

туку само ние двајца стоиме таму.

It is not professor and convict,

Тоа не се професор и осуденик,

it is just two minds ready to do philosophy.

туку се два ума подготвени да филозофираат.

And I say to Tony,

И му велам на Тони,

"Let's do this."

"Ајде да го направиме ова."

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)