Damon Horowitz: Philosophy in prison

Damon Horowitz: Triết học trong tù

Translator: Hai Nguyen Reviewer: Duc Nguyen

Meet Tony. He's my student.

Hãy gặp Tony. Anh ta là sinh viên của tôi.

He's about my age,

Anh ta tầm tuổi tôi,

and he's in San Quentin State Prison.

và anh ta đang ở trong nhà tù San Quentin State.

When Tony was 16 years old,

Khi Tony 16 tuổi

one day, one moment,

một ngày nọ, trong một khoảnh khắc,

"It was mom's gun.

"Đó là súng của mẹ.

Just flash it, scare the guy. He's a punk.

Hãy bắn nó, đe dọa gã ta. Hắn là một tên du côn.

He took some money; we'll take his money. That'll teach him.

Hắn lấy tiền của ta, chúng ta phải lấy tiền của hắn. Điều đó sẽ dạy hắn một bài học.

Then last minute, I'm thinking, 'Can't do this. This is wrong.'

Rồi vào phút cuối cùng, tôi nghĩ, 'Không thể làm thế. Điều này là sai lầm.'

My buddy says, 'C'mon, let's do this.'

Bạn tôi nói 'Thôi nào, hãy làm đi.'

I say, 'Let's do this.'"

Tôi nói 'Ừ thì làm.'

And those three words, Tony's going to remember,

Và ba từ này, Tony sẽ nhớ,

because the next thing he knows, he hears the pop.

bởi vì điều tiếp theo anh ta biết, là anh ta nghe thấy tiếng nổ.

There's the punk on the ground, puddle of blood.

Có một tên côn đồ đang nằm trên mặt đất, lênh láng máu.

And that's felony murder --

Và đó là tội mưu sát --

25 to life, parole at 50 if you're lucky,

từ 25 năm đến tử hình, có thể được thả vào năm 50 tuổi nếu may mắn

and Tony's not feeling very lucky.

và Tony không cảm thấy may mắn nhiều như thế.

So when we meet in my philosophy class in his prison

Nên khi chúng tôi gặp nhau tại lớp học triết học trong tù,

and I say, "In this class, we will discuss the foundations of ethics,"

và Tôi nói "Trong lớp học này, chúng ta sẽ thảo luận về nguồn gốc của đạo đức,"

Tony interrupts me.

Tony ngắt lời tôi.

"What are you going to teach me about right and wrong?

"Ông sắp dạy tôi về đúng và sai?

I know what is wrong. I have done wrong.

Tôi biết cái gì là sai. Tôi đã từng sai.

I am told every day,

Tôi được nhắc nhở điều này hằng ngày,

by every face I see, every wall I face, that I am wrong.

bởi mọi khuôn mặt tôi thấy, mọi bức tường trước mặt, rằng tôi đã sai.

If I ever get out of here, there will always be a mark by my name.

Nếu như tôi có thể thoát khỏi đây, sẽ luôn có một điều gắn với tên tôi.

I'm a convict; I am branded 'wrong.'

Tôi là tù nhân, tôi bị đóng mác 'sai'.

What are you going to tell me about right and wrong?"

Vậy ông còn định dạy cho tôi những gì nữa về đúng và sai?"

So I say to Tony,

Tôi nói với Tony rằng,

"Sorry, but it's worse than you think.

"Xin lỗi, nhưng nó tệ hơn cậu nghĩ.

You think you know right and wrong?

Cậu nghĩ cậu biết về đúng và sai?

Then can you tell me what wrong is?

Vậy cậu có thể nói tôi biết thế nào là sai?

No, don't just give me an example.

Không, đừng chỉ đưa tôi một ví dụ.

I want to know about wrongness itself, the idea of wrong.

Tôi muốn biết bản chất của cái sai, ý tưởng về sự sai.

What is that idea?

Ý tưởng đó là gì?

What makes something wrong?

Cái gì làm cho một thứ trở nên sai?

How do we know that it's wrong? Maybe you and I disagree.

Làm sao chúng ta biết được là nó sai? Có thể bạn và tôi không cùng quan điểm.

Maybe one of us is wrong about the wrong.

Có thể một trong 2 chúng ta sai về sự sai.

Maybe it's you, maybe it's me -- but we're not here to trade opinions;

Có thể là bạn, có thể là tôi -- nhưng chứng ta không phải ở đây để trao đổi ý kiến;

everyone's got an opinion.

mỗi người đều có một ý kiến riêng.

We are here for knowledge.

Chúng ta ở đây vì kiến thức.

Our enemy is thoughtlessness. This is philosophy."

Kẻ thù của chúng ta là sự lười tư duy. Đây là triết học."

And something changes for Tony.

Và điều gì đó đã thay đổi với Tony.

"Could be I'm wrong. I'm tired of being wrong.

"Có thể tôi đã sai. Tôi mệt mỏi vì sai trái.

I want to know what is wrong.

Tôi muốn biết thế nào là sai.

I want to know what I know."

Tôi muốn biết điều tôi biết."

What Tony sees in that moment is the project of philosophy,

Những gì Tonay thấy ở khoảnh khắc đó là sự phản chiếu của triết học,

the project that begins in wonder --

sự phản chiếu mà bắt đầu bằng sự nghi ngờ --

what Kant called "admiration and awe

điều được Kant gọi là "sự ngưỡng mộ và sợ hãi

at the starry sky above and the moral law within."

với bầu trời đầy sao và những định luật đạo đức bên trong."

What can creatures like us know of such things?

Những điều gì mà sinh vật như chúng ta có thể biết được?

It is the project that always takes us back to the condition of existence --

Đó là sự phản chiếu luôn mang chúng ta trở về với điều kiện của sự tồn tại --

what Heidegger called "the always already there."

điều mà Heidegger gọi là "luôn luôn có mặt ở đó."

It is the project of questioning what we believe and why we believe it --

Đó là sự phản chiếu của sự thắc mắc về những gì chúng ta tin tưởng và tại sao chúng ta lại tin tưởng --

what Socrates called "the examined life."

như Socrates gọi là "cuộc đời bị kiểm tra."

Socrates, a man wise enough to know that he knows nothing.

Socrates là người đủ thông thái để biết rằng ông ta không biết gì cả.

Socrates died in prison,

Socrates mất trong tù,

his philosophy intact.

triết học của ông vẫn nguyên vẹn.

So Tony starts doing his homework.

Từ đó Tony bắt đầu làm bài tập về nhà của mình.

He learns his whys and wherefores, his causes and correlations,

Anh ta học những lí do và duyên cớ, những nguyên nhân và hệ quả,

his logic, his fallacies.

những điều hợp lí, những điều bất hợp lí

Turns out, Tony's got the philosophy muscle.

Nói chung, Tony đã nhận thấy được cốt lõi của triết học.

His body is in prison, but his mind is free.

Cơ thể anh ta ở trong tù, nhưng trí óc anh được tự do.

Tony learns about the ontologically promiscuous,

Tony học về sự lộn xộn mang tính bản thể,

the epistemologically anxious,

sự lo lắng mang tính nhân thức,

the ethically dubious, the metaphysically ridiculous.

sự mơ hồ mang tính đạo đức, sự lố bịch siêu hình.

That's Plato, Descartes, Nietzsche

Đó là của Plato, Descartes, Nietzsche

and Bill Clinton.

và Bill Clinton

So when he gives me his final paper,

Và khi anh ta đưa tôi bản báo cáo của anh,

in which he argues that the categorical imperative

trong đó anh ta chỉ ra rằng sự phân loại bắt buộc

is perhaps too uncompromising

đôi khi quá cương quyết

to deal with the conflict that affects our everyday

để giải quyết những xung đột ảnh hưởng cuộc sống hằng ngày

and challenges me to tell him

và anh ta yêu cầu tôi nói cho anh ta biết

whether therefore we are condemned to moral failure,

có thực sự chúng ta đáng bị lên án về đạo đức suy đồi,

I say, "I don't know.

tôi trả lời "Tôi không biết.

Let us think about that."

Chúng ta hãy nghĩ về nó."

Because in that moment, there's no mark by Tony's name;

Bởi vì ở khoảnh khắc đó, không còn dấu hiệu cho cái tên của Tony,

it's just the two of us standing there.

đó chỉ còn hai chúng tôi đứng đó.

It is not professor and convict,

Đó không còn là giáo sư và tù nhân,

it is just two minds ready to do philosophy.

đó chỉ là hai trí tuệ sẵn sàng để thực hành triết học.

And I say to Tony,

Và tôi nói với Tony

"Let's do this."

"Hãy nghĩ nào."

Thank you.

Cảm ơn

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)