The next outbreak? We’re not ready | Bill Gates | TED

Translator: Zoran Blazevski Reviewer: Aleksandra Spiroska

When I was a kid,

Кога бев дете,

the disaster we worried about most was a nuclear war.

најмногу стравувавме од нуклеарна војна.

That's why we had a barrel like this down in our basement,

Затоа, во подрумот имавме вакво буре

filled with cans of food and water.

полно со конзерви храна и вода.

When the nuclear attack came,

Во случај на нуклеарен напад,

we were supposed to go downstairs, hunker down, and eat out of that barrel.

требаше да слеземе долу, да се скриеме и да јадеме од бурето.

Today the greatest risk of global catastrophe

Денес, најголемиот ризик од глобална катастрофа

doesn't look like this.

не изгледа вака.

Instead, it looks like this.

Сега, изгледа вака.

If anything kills over 10 million people in the next few decades,

Ако нешто убие над 10 милиони луѓе во наредните неколку децении,

it's most likely to be a highly infectious virus

најверојатно тоа ќе биде високо заразен вирус,

rather than a war.

а не војна.

Not missiles, but microbes.

Не проектили, туку микроби.

Now, part of the reason for this is that

Делумно, причината за ова е

we've invested a huge amount in nuclear deterrents.

големата инвестиција во одвикнување од нуклеарното оружје.

But we've actually invested very little in a system to stop an epidemic.

Но, немаме инвестирано доволно во систем што би сопрел епидемија.

We're not ready for the next epidemic.

Не сме подготвени за следната епидемија.

Let's look at Ebola.

Да го погледеме примерот со еболата.

I'm sure all of you read about it in the newspaper,

Сигурно сите читавте за неа во весниците,

lots of tough challenges.

за многуте предизвици.

I followed it carefully through the case analysis tools

Јас ја следев внимателно преку аналитички алатки

we use to track polio eradication.

со кои го набљудувавме искоренувањето на детската парализа.

And as you look at what went on,

И кога ќе видите што се случи,

the problem wasn't that there was a system that didn't work well enough,

сфаќате дека проблемот не беше нефункционалниот систем,

the problem was that we didn't have a system at all.

туку неговото непостоење.

In fact, there's some pretty obvious key missing pieces.

Всушност, имаше видливи недостатоци.

We didn't have a group of epidemiologists ready to go, who would have gone,

Немавме група на епидемиолози подготвени да реагираат на терен,

seen what the disease was, seen how far it had spread.

да видат каква е болеста, да видат колку се раширила.

The case reports came in on paper.

Извештаите доаѓаа на хартија.

It was very delayed before they were put online

На интернет се поставуваа со задоцнување,

and they were extremely inaccurate.

и беа многу неверодостојни.

We didn't have a medical team ready to go.

Немавме медицински тим што е подготвен да дејствува.

We didn't have a way of preparing people.

Немавме начин како да ги подготвиме луѓето.

Now, Médecins Sans Frontières did a great job orchestrating volunteers.

"Лекари без граници" одлично ги координираа доброволците.

But even so, we were far slower than we should have been

Но сепак, бевме поспори од што требаше

getting the thousands of workers into these countries.

при носењето илјадници стручни лица во овие земји.

And a large epidemic would require us to have hundreds of thousands of workers.

За голема епидемија, потребни ни се стотици илјади стручни лица.

There was no one there to look at treatment approaches.

Немаше кој да го надгледува пристапот на лекување.

No one to look at the diagnostics.

Никој да види како се дијагностицира.

No one to figure out what tools should be used.

Никој, кој може да одреди кои средства треба да се користат.

As an example, we could have taken the blood of survivors,

На пример, можевме да земеме крв од преживеаните,

processed it, and put that plasma back in people to protect them.

да ја процесираме и искористиме плазмата за да ги заштитиме луѓето.

But that was never tried.

Но, тоа никогаш не се испроба.

So there was a lot that was missing.

Имаше многу недостатоци.

And these things are really a global failure.

А ваквите нешта се глобален неуспех.

The WHO is funded to monitor epidemics, but not to do these things I talked about.

СЗО е финансирана да ги следи епидемиите, но не и да ги прави останативе работи.

Now, in the movies it's quite different.

Во филмовите сè е поинаку.

There's a group of handsome epidemiologists ready to go,

Имате група од згодни епидемиолози подготвени за акција.

they move in, they save the day, but that's just pure Hollywood.

Упаѓаат, ја спасуваат ситуацијата, но сето тоа е само Холивуд.

The failure to prepare could allow the next epidemic

Ако не се подготвиме соодветно, следната епидемија

to be dramatically more devastating than Ebola

може да биде драстично попогубна од еболата.

Let's look at the progression of Ebola over this year.

Да ја погледнеме прогресијата на ебола во текот на годинава (2015).

About 10,000 people died,

Околу 10 000 луѓе починаа,

and nearly all were in the three West African countries.

и речиси сите беа од три западноафрички земји.

There's three reasons why it didn't spread more.

Има 3 причини зошто не се рашири повеќе.

The first is that there was a lot of heroic work by the health workers.

Првата е поради херојската работа на здравствените работници.

They found the people and they prevented more infections.

Тие ги најдоа луѓето и спречија понатамошни инфекции.

The second is the nature of the virus.

Втората е поради природата на вирусот.

Ebola does not spread through the air.

Еболата не се пренсува преку воздух.

And by the time you're contagious,

И додека се заразни,

most people are so sick that they're bedridden.

повеќето луѓе се толку болни, што не стануваат од кревет.

Third, it didn't get into many urban areas.

Третата е затоа што не стигна до многу урбани места.

And that was just luck.

А тоа беше чиста среќа.

If it had gotten into a lot more urban areas,

Да стигнеше до повеќе урбани места,

the case numbers would have been much larger.

бројот на случаи ќе беше далеку поголем.

So next time, we might not be so lucky.

Следниот пат, можеби ќе немаме ваквка среќа.

You can have a virus where people feel well enough while they're infectious

Може да имаме вирус каде заболените се чувствуваат добро, иако се заразни

that they get on a plane or they go to a market.

па се возат со авион или одат во продавница.

The source of the virus could be a natural epidemic like Ebola,

Изворот на вирусот може да е природна епидемија како еболата,

or it could be bioterrorism.

но може да биде и биотероризам.

So there are things that would literally make things a thousand times worse.

Значи, постои можност нештата да бидат далеку полоши.

In fact, let's look at a model of a virus spread through the air,

Всушност, да погледнеме модел на вирус кој се шири преку воздух,

like the Spanish Flu back in 1918.

како шпанскиот грип од 1918 г.

So here's what would happen:

Еве што би се случило:

It would spread throughout the world very, very quickly.

би се проширил низ светот со огромна брзина.

And you can see over 30 million people died from that epidemic.

Можете да видите дека над 30 милиони луѓе починале од таа епидемија.

So this is a serious problem.

Ова е сериозен проблем.

We should be concerned.

И треба да нè загрижи.

But in fact, we can build a really good response system.

Всушност, можеме да изградиме солиден одбранбен систем.

We have the benefits of all the science and technology that we talk about here.

Ги имаме научните и технолошките придобивки.

We've got cell phones

Имаме мобилни телефони

to get information from the public and get information out to them.

за да добиваме и даваме информации на јавноста.

We have satellite maps where we can see where people are and where they're moving.

Имаме сателитски мапи, со кои следиме каде се луѓето и каде се движат.

We have advances in biology

Имаме предност во биологијата

that should dramatically change the turnaround time to look at a pathogen

која може драматично да го намали времето за испитување на патогенот

and be able to make drugs and vaccines that fit for that pathogen.

и да создадеме соодветни лекови и вакцини.

So we can have tools,

Ги имаме средствата,

but those tools need to be put into an overall global health system.

но тие треба да се стават во глобален здравствен систем.

And we need preparedness.

И ни треба подготвеност за тоа.

The best lessons, I think, on how to get prepared

Според мене, најдобри лекции како да се подготвиме

are again, what we do for war.

добиваме од начинот на кој војуваме.

For soldiers, we have full-time, waiting to go.

Имаме доволно време додека војниците чекаат.

We have reserves that can scale us up to large numbers.

Имаме резерви во голем број.

NATO has a mobile unit that can deploy very rapidly.

НАТО има мобилна единица што може да се распореди многу брзо.

NATO does a lot of war games to check, are people well trained?

НАТО спроведува воени вежби за да провери дали луѓето се подготвени.

Do they understand about fuel and logistics

Проверува дали се разбираат во гориво и логистика

and the same radio frequencies?

и дали се разбираат на исти радио фреквенции?

So they are absolutely ready to go.

Значи, апсолутно се подготвени за акција.

So those are the kinds of things we need to deal with an epidemic.

Тоа се потребните нешта за соочување со епидемија.

What are the key pieces?

Кои се најважните работи?

First, we need strong health systems in poor countries.

Прво - цврсти здравствени системи во сиромашните земји.

That's where mothers can give birth safely,

Таму каде мајките можат да се породат безбедно,

kids can get all their vaccines.

и децата ќе ги примат сите вакцини.

But, also where we'll see the outbreak very early on.

Но исто така, и каде што заразата ќе се открие многу брзо.

Потребни ни се резервни медицински корпуси;

We need a medical reserve corps:

lots of people who've got the training and background

многу обучени и искусни луѓе,

who are ready to go, with the expertise.

подготвени да дејствуваат, со нивната експертиза.

And then we need to pair those medical people with the military.

Потоа, треба да ги поврземе медицинските лица со војската,

taking advantage of the military's ability to move fast, do logistics

и да ја искористиме војската за брзо движење, логистика

and secure areas.

и за обезбедување на подрачјата.

We need to do simulations,

Потребно е да направиме симулации,

germ games, not war games, so that we see where the holes are.

"вирусни" вежби, наместо воени вежби, за да видиме каде се пропустите.

The last time a germ game was done in the United States

Последниот пат кога спроведовме "вирусна" вежба во САД

was back in 2001, and it didn't go so well.

беше во 2001 г., и не помина добро.

So far the score is germs: 1, people: 0.

До сега, вирусите водат 1:0.

Finally, we need lots of advanced R&D in areas of vaccines and diagnostics.

На крај, потребно е истражување и развој на вакцините и дијагностиката.

There are some big breakthroughs, like the Adeno-associated virus,

Постојат големи откритија, како адено-асоцираниот вирус,

that could work very, very quickly.

кои би можеле да делуваат многу брзо.

Now I don't have an exact budget for what this would cost,

Немам точни пресметки колку ова би чинело,

but I'm quite sure it's very modest compared to the potential harm.

но, знам дека е многу поевтино споредено со потенцијалната штета.

The World Bank estimates that if we have a worldwide flu epidemic,

Светската банка проценува дека при светска епидемија на грип,

global wealth will go down by over three trillion dollars

светското богатство ќе се намали за над 3 трилиони долари

and we'd have millions and millions of deaths.

и ќе имаме милиони и милиони смртни случаи.

These investments offer significant benefits

Овие инвестиции нудат значајни придобивки

beyond just being ready for the epidemic.

и значат повеќе од подготвеност за епидемија.

The primary healthcare, the R&D,

Примарното здравство, истражувањето и развојот,

those things would reduce global health equity

ќе ги намалат трошоците во светското здравство

and make the world more just as well as more safe.

и ќе го направат светот поправичен и побезбеден.

So I think this should absolutely be a priority.

Затоа, сметам дека ова треба да ни биде приоритет.

There's no need to panic.

Нема потерба од паника.

We don't have to hoard cans of spaghetti or go down into the basement.

Не треба да складираме шпагети или да се криеме во подрум.

But we need to get going, because time is not on our side.

Но, мора да почнеме веднаш, бидејќи времето не е на наша страна.

In fact, if there's one positive thing that can come out of the Ebola epidemic,

Една позитивна работа од епидемијата на ебола е

it's that it can serve as an early warning, a wake-up call, to get ready.

дека може да послужи како предупредување, повик да се освестиме и подготвиме.

If we start now, we can be ready for the next epidemic.

Ако почнеме сега, ќе бидеме подготвени за следната епидемија.

Thank you.

Ви благодарам.

(Applause)

(Аплауз)