The next outbreak? We’re not ready | Bill Gates | TED

Translator: Chinzorig Enkhtaivan Reviewer: Indra Ganzorig

When I was a kid,

Намайг бага байхад

the disaster we worried about most was a nuclear war.

бидний хамгийн их айдаг зүйл бол

цөмийн дайн байлаа.

That's why we had a barrel like this down in our basement,

Тиймээс бид байрныхаа зооринд нуувч хамгаалалт хийж,

filled with cans of food and water.

лаазалсан хоол, ус нөөцөлж байлаа.

When the nuclear attack came,

Хэрвээ цөмийн дайн эхэлбэл,

we were supposed to go downstairs, hunker down, and eat out of that barrel.

бид доош бууж,

нуувч хамгаалалтдаа орж,

нөөц хүнсээрээ хооллох ёстой байв. (Инээд)

Today the greatest risk of global catastrophe

Тэгвэл өнөөгийн дэлхийн хэмжээний гамшигт аюул

doesn't look like this.

үүнээс огт өөр болсон байна.

Instead, it looks like this.

Огт эсрэгээрээ ийм болсон байна.

If anything kills over 10 million people in the next few decades,

Дараагийн арван жилүүдэд

хэдэн арван сая хүний амийг

авч одож мэдэх аюул занал

it's most likely to be a highly infectious virus

халдварт вирус байх магадлал илүү өндөр болсон.

rather than a war.

Дайны хор уршгаас илүү.

Not missiles, but microbes.

Пуужин зэвсэг биш.

Микроб.

Now, part of the reason for this is that

Тэгвэл үүний шалтгаан нь,

we've invested a huge amount in nuclear deterrents.

бид цөмийн дайны аюулаас хамгаалахын тулд

маш их хөрөнгө зарсан бол,

But we've actually invested very little in a system to stop an epidemic.

үнэндээ халдварт тахлаас сэргийлэх системд

төдийлөн ихийг зарцуулсангүй.

Бид дараагийн тахалд бэлэн биш байна.

We're not ready for the next epidemic.

Эболаг хараад үз л дээ.

Let's look at Ebola.

I'm sure all of you read about it in the newspaper,

Та бүхнийг өдөр бүр сонин хэвлэлээр

тахалтай холбоотой таагүй мэдээ

lots of tough challenges.

уншиж байгаа гэдэгт огт эргэлзэхгүй байна.

I followed it carefully through the case analysis tools

Энэ бүх мэдээлэл дундаас

халдвартай хэрхэн тэмцэж буйг

we use to track polio eradication.

анхааралтайгаар судалж үзлээ.

And as you look at what went on,

Тэгтэл аюул учраад буйн гол шалтгаан нь

the problem wasn't that there was a system that didn't work well enough,

асуудлыг шийдвэрлэх систем муу ажиллаж байгаад бус,

the problem was that we didn't have a system at all.

харин ч эсрэгээрээ хамгаалах систем огт байхгүй байгаад оршиж байна.

In fact, there's some pretty obvious key missing pieces.

Үнэндээ, хамгийн чухал хүчин зүйлс илэрхий байхгүй байна.

We didn't have a group of epidemiologists ready to go, who would have gone,

Бидэнд тахлыг тодорхойлж,

цаг хүрээг нь үнэн бодитоор дамжуулж хэлэх

seen what the disease was, seen how far it had spread.

тахал судлаачид огт байсангүй.

The case reports came in on paper.

Гамшгийн мэдээ сонинд нийтлэгдэв.

It was very delayed before they were put online

Нэгдүгээрт мэдээ онлайнаар олны хүртээл болох хүртлээ хугацаа алдсан.

and they were extremely inaccurate.

Мөн бодит байдлаас хол зөрүүтэй байлаа.

We didn't have a medical team ready to go.

Бидэнд илгээх эмчилгээний баг байсангүй.

We didn't have a way of preparing people.

Бидэнд хүн бэлдэх арга зам байсангүй.

Now, Médecins Sans Frontières did a great job orchestrating volunteers.

"Médecins Sans Frontières" байгууллага

сайн дурынхан элсүүлэх тал дээр

сайн ажиллаж байна.

But even so, we were far slower than we should have been

Гэвч бид мянга мянган эмч илгээх ёстой

getting the thousands of workers into these countries.

цаг хугацаанаас маш их хоцорч байна.

And a large epidemic would require us to have hundreds of thousands of workers.

Өргөн цар хүрээ хамарсан тахалд хэдэн зуу,

мянган мянган эмч шаардлагатай байна.

There was no one there to look at treatment approaches.

Тэнд тохирсон эмчилгээ хийх чадвартай нэг ч хүн байсангүй.

Хэн ч оношлогоог анхаарч харсангүй.

No one to look at the diagnostics.

No one to figure out what tools should be used.

Ямар багаж хэрэгсэл ашиглах ёстойг мэддэг хүн байсангүй.

As an example, we could have taken the blood of survivors,

Энгийн жишээ авахад, амьд үлдэгсдийн цусны дээжийг авч боловсруулан,

processed it, and put that plasma back in people to protect them.

тэднийг хамгаалах ёстой хүмүүст илгээх боломж байж л байсан.

Гэтэл энэ алхмыг ч огт хийсэнгүй.

But that was never tried.

So there was a lot that was missing.

Энд маш олон дутагдал байсан.

And these things are really a global failure.

Энэ бол дэлхий нийтийн алдаа.

The WHO is funded to monitor epidemics, but not to do these things I talked about.

Тахлыг хянах төслийг САНХҮҮЖҮҮЛЭГЧИД, миний хэлсэн зүйлсэд огт анхаарсангүй.

Тэгвэл кинонд энэ арай л өөрөөр гардаг.

Now, in the movies it's quite different.

There's a group of handsome epidemiologists ready to go,

Олон царайлаг халдвар судлаачид

аюул осолд хэзээд бэлэн (Инээлдэв)

they move in, they save the day, but that's just pure Hollywood.

тэгээд нисч очоод л хүмүүсийг авардаг.

Харамсалтай нь зөвхөн дэлгэцийн цаана.

Энэ бэлтгэлгүй байдал дараагийн тахлыг

The failure to prepare could allow the next epidemic

to be dramatically more devastating than Ebola

Эболагаас илүү гамшигт байдалд хүргэнэ.

Let's look at the progression of Ebola over this year.

Эболагийн энэ жилийн өсөлтийг харцгаая.

About 10,000 people died,

Бараг 10,000 хүн нас барсан байна.

and nearly all were in the three West African countries.

Эдгээр тохиолдлууд бараг бүгд баруун африкийн 3 улсад бүртгэгдсэн.

There's three reasons why it didn't spread more.

Харин цаашид тархаагүйн 3 шалтгаан бий.

The first is that there was a lot of heroic work by the health workers.

Эхнийх нь зуу зуун эрүүл мэндийн ажилтнуудын баатарлаг хүчин зүтгэл.

They found the people and they prevented more infections.

Тэд хүмүүсийг олж, халдварыг тархахаас хамгаалсан.

The second is the nature of the virus.

Хоёр дахь нь, вирусын өөрийн шинж чанар.

Ebola does not spread through the air.

Эбола вирус агаараар халдварладаггүй.

And by the time you're contagious,

Халдвар авсан хүн ихэнхдээ хүндээр өвдөж,

most people are so sick that they're bedridden.

орноосоо босох чадваргүй болдог.

Third, it didn't get into many urban areas.

Гурав дахь нь, тахал төв суурин газруудад хүрээгүй.

And that was just luck.

Эдгээр нь зөвхөн аз тохиосон хэрэг.

If it had gotten into a lot more urban areas,

Хэрвээ олон төв суурин газар хүрсэн бол,

the case numbers would have been much larger.

дээрх тоо илүү олон болох байлаа.

So next time, we might not be so lucky.

Дараагийн удаад бидэнд аз тохиохгүй л болов уу.

You can have a virus where people feel well enough while they're infectious

Халдвар авсан ч эхэн үедээ мэдэхгүй байж болно.

Онгоцонд сууж, дэлгүүр ч хэсэж болно.

that they get on a plane or they go to a market.

The source of the virus could be a natural epidemic like Ebola,

Энэ вирусын гарал нь Эбола шиг байгалийн шалтгаантай ч байж болно.

or it could be bioterrorism.

Эсвэл био терроризм ч байж мэднэ.

So there are things that would literally make things a thousand times worse.

Энэ нөхцөл байдлыг 1000 дахин муутгах ч хүчин зүйлс бий.

In fact, let's look at a model of a virus spread through the air,

Тэгвэл агаараар дамждаг вирусыг авч үзье л дээ.

like the Spanish Flu back in 1918.

1918 онд болсон "Испанийн хамрын ханиад".

So here's what would happen:

Тэгвэл ийм зүйл болно.

It would spread throughout the world very, very quickly.

Энэ тахал дэлхий даяар маш хурдан тархана.

And you can see over 30 million people died from that epidemic.

Энэ тахлаар 30 сая хүн нас барсныг та нар сайн мэдэж байгаа.

So this is a serious problem.

Энэ бол ноцтой асуудал.

We should be concerned.

Бид анхаарлаа хандуулах ёстой.

But in fact, we can build a really good response system.

Бид үүний эсрэг тэмцэх маш сайн систем бүтээж чадна.

We have the benefits of all the science and technology that we talk about here.

Бидэнд маш хөгжсөн шинжлэх ухаан, технологи бий.

We've got cell phones

Бидэнд олон нийтээс мэдээллийг хурдан авч чадах, мөн түгээж чадах

to get information from the public and get information out to them.

гар утас байна.

We have satellite maps where we can see where people are and where they're moving.

Хүмүүсийн байрлал хөдөлгөөнийг тодорхойлж чадах хиймэл дагуулын зураг байна.

We have advances in biology

Өвчин үүсгэгчийн уг гарлыг тогтоож,

that should dramatically change the turnaround time to look at a pathogen

түүнээс хамгаалан, эм бэлдмэл, вакцин үйлдвэрлэж

гамшгийг бодитоор бууруулах хэмжээнд биологийн салбар хөгжөөд байгаа.

and be able to make drugs and vaccines that fit for that pathogen.

So we can have tools,

Бидэнд гамшигтай тэмцэх зэвсэг бий.

but those tools need to be put into an overall global health system.

Зөвхөн үүнийг дэлхий нийтийн хэмжээнд системд оруулах л хэрэгтэй байна.

And we need preparedness.

Бидэнд бэлэн байдал хэрэгтэй байна.

The best lessons, I think, on how to get prepared

Бэлэн байхыг бидэнд сайтар заасан зүйл бол

are again, what we do for war.

миний бодлоор, дайн.

For soldiers, we have full-time, waiting to go.

Цэргүүд хэзээд бэлэн байж, тулаанд орохоо хүлээж байдаг.

We have reserves that can scale us up to large numbers.

Бидэнд дайнд зориулж хураасан маш их хэмжээний нөөц бий.

NATO has a mobile unit that can deploy very rapidly.

НАТО-д маш хурдан даалгавар гүйцэтгэх явуулын нэгж бий.

НАТО өнөөг хүртэл маш олон дайны даалгавар гүйцэтгэсэн.

NATO does a lot of war games to check, are people well trained?

Тэд хангалттай бэлтгэгдсэн.

Do they understand about fuel and logistics

Тэд шатахуун хэрхэн зарцуулах, тээвэр зохицуулалт хийх,

and the same radio frequencies?

радио суваг тохируулах талаар маш сайн мэдлэгтэй.

So they are absolutely ready to go.

Тэд туйлын бэлэн байж чаддаг.

So those are the kinds of things we need to deal with an epidemic.

Бидэнд тахалтай тэмцэхэд эдгээр зүйлс л хэрэгтэй.

What are the key pieces?

Хамгийн чухал зүйл юу вэ?

First, we need strong health systems in poor countries.

Нэгдүгээрт, дорой хөгжилтэй орнуудад хүчирхэг эрүүл мэндийн систем хэрэгтэй.

That's where mothers can give birth safely,

Эх аюулгүй амаржиж, хүүхдүүд бүгд

kids can get all their vaccines.

вакцинд хамрагдаж чаддаг байх ёстой.

But, also where we'll see the outbreak very early on.

Мөн тахлын тархалтыг урьтаж мэдэх боломжтой байх ёстой.

Бидэнд эмчилгээний бэлэн баг хэрэгтэй.

We need a medical reserve corps:

lots of people who've got the training and background

Мэргэжлийн түвшинд бэлтгэгдсэн, хэзээд бэлэн байж чадах

who are ready to go, with the expertise.

олон хүн, хүчирхэг баг хэрэгтэй.

And then we need to pair those medical people with the military.

Эдгээр эмчилгээний багийг цэргийн хүчинд дагалдуулан бэлдэх хэрэгтэй.

taking advantage of the military's ability to move fast, do logistics

Цэргийн хүчний хурд хүч, аюулгүй болгох чадварын давуу талыг

эмчилгээтэй холбох хэрэгтэй.

and secure areas.

We need to do simulations,

Бидэнд дайны бэлтгэл сургууль биш,

germ games, not war games, so that we see where the holes are.

тахлын бэлтгэл сургууль хэрэгтэй.

Тэгж байж бид хаана аюул байгааг харж сурна.

The last time a germ game was done in the United States

Тахлын сургуулилалтыг Америкт 2001 онд нэг удаа хэрэгжүүлсэн.

was back in 2001, and it didn't go so well.

Харамсалтай амжилт олоогүй.

So far the score is germs: 1, people: 0.

Тахал 1, хүмүүс 0. (Инээд)

Finally, we need lots of advanced R&D in areas of vaccines and diagnostics.

Эцэст нь хэлэхэд вакцин, оношлогооны талбарт хүчирхэг судалгаа хэрэгтэй.

There are some big breakthroughs, like the Adeno-associated virus,

Бидэнд гаргасан амжилт бий, Адено хам шинжийн вирусын жишээ.

that could work very, very quickly.

Маш хурдан хэрэгжсэн.

Now I don't have an exact budget for what this would cost,

Яг одоогоор надад энэ төсөлд хэр хэмжээний төсөв орох талаар ойлголт алга.

but I'm quite sure it's very modest compared to the potential harm.

Гэхдээ магадлалт хөнөөлтэй харьцуулахад энэ зардал маш бага байх нь тодорхой.

The World Bank estimates that if we have a worldwide flu epidemic,

Дэлхийн хэмжээний тахал дэгдэхэд ойролцоогоор дэлхийн баялаг

global wealth will go down by over three trillion dollars

3 триллион доллараар буурна гэсэн баримжааг Дэлхийн Банк гаргасан.

and we'd have millions and millions of deaths.

Дээрээс нь сая сая хүнээ алдах болно.

These investments offer significant benefits

Энэхүү хөрөнгө оруулалт тахлын эсрэг зөвхөн бэлэн байх төдийгөөр зогсохгүй

beyond just being ready for the epidemic.

олон чухал үр дүнг авчирч чадна.

The primary healthcare, the R&D,

Анхан шатны эмнэлгийн тусламж, судалгаа хөгжлийн төвийг сайжруулж

those things would reduce global health equity

дэлхийн эрүүл мэндийн байдалд тэнцвэртэй байдлыг хангаж

and make the world more just as well as more safe.

илүү аюулгүй дэлхийг бүтээж чадна.

So I think this should absolutely be a priority.

Үүнийг маш чухал асуудал гэж би бодож байна.

There's no need to panic.

Гэхдээ бидэнд сандрах шаардлага байхгүй.

We don't have to hoard cans of spaghetti or go down into the basement.

Бид лаазалсан хүнс нөөцлөх, нуувч зоориндоо орох хэрэггүй.

But we need to get going, because time is not on our side.

Гэхдээ бид яаравчлах хэрэгтэй. Цаг хугацаа бидний талд биш байна.

In fact, if there's one positive thing that can come out of the Ebola epidemic,

Үнэндээ Эболад ганцхан л эерэг зүйл байна.

it's that it can serve as an early warning, a wake-up call, to get ready.

Биднийг нойрноосоо сэрж, бэлэн байх ёстойг санууллаа.

If we start now, we can be ready for the next epidemic.

Хэрвээ бид яг одооноос эхлэн бэлдвэл дараагийн аюулд бэлэн байж чадна.

Thank you.

Баярлалаа.

(Applause)

(Алга ташилт)