The next outbreak? We’re not ready | Bill Gates | TED

Редактор: Bakytgul Salykhova

When I was a kid,

the disaster we worried about most was a nuclear war.

Бала кезімде ең көп уайымдатқан апат ядролық соғыс болатын.

That's why we had a barrel like this down in our basement,

Сондықтан жертөлемізде мынадай бөшкеде тамақ пен су

filled with cans of food and water.

толып тұратын.

When the nuclear attack came,

Апат болған жағдайда

we were supposed to go downstairs, hunker down, and eat out of that barrel.

біз астына түсіп, осы бөшкеден тамақ алып ішуімізге болар еді.

Today the greatest risk of global catastrophe

Қазір ең үлкен жаһандық катастрофа

doesn't look like this.

бұл емес.

Instead, it looks like this.

Керісінше, оны былай сипаттайды.

If anything kills over 10 million people in the next few decades,

Егер алдағы 10 жылдықта миллиондаған адам қайтыс болатындай жағдай болса,

it's most likely to be a highly infectious virus

ол соғыс емес, тез жұғатын вирустың кесірі болатын сияқты.

rather than a war.

Not missiles, but microbes.

Зымырандар емес, микробтар.

Now, part of the reason for this is that

Бұның себебінің бірі

we've invested a huge amount in nuclear deterrents.

біз үлкен қаражатты ядролық қауіпті тежеуге бағыттадық.

But we've actually invested very little in a system to stop an epidemic.

Бірақ эпидемияны тоқтатуға аз күш жұмсадық.

We're not ready for the next epidemic.

Біз алда болатын эпидемияға дайын емеспіз.

Let's look at Ebola.

Эболаны қарастырайық.

I'm sure all of you read about it in the newspaper,

Сіздер бұл жағдай туралы газеттен оқыған шығарсыздар,

lots of tough challenges.

қиын жағдай, күрделі міндеттер.

I followed it carefully through the case analysis tools

Бұл жағдайды полиомиелитті жоюға қолданылған кейсті талдау

we use to track polio eradication.

арқылы мұқият зерттедім.

And as you look at what went on,

Әрі қарай не болғанын қарасақ,

the problem wasn't that there was a system that didn't work well enough,

мәселе жеткілікті жақсы жұмыс істемеген жүйенің кесірінен емес,

the problem was that we didn't have a system at all.

жүйенің мүлдем болмағанынан екенін көрдім.

In fact, there's some pretty obvious key missing pieces.

Шын мәнінде, кейбір өте айқын қалыптаспаған жайлар болды.

We didn't have a group of epidemiologists ready to go, who would have gone,

Бізде дайын тұрған эпидемиологтар тобы болған жоқ.

seen what the disease was, seen how far it had spread.

олар бұл қандай ауру екенін, таралу жылдамдығын зерттеуге дайын болмады.

The case reports came in on paper.

Ауру бойынша есеп қағазға жазылды.

It was very delayed before they were put online

Ол өте кеш жарияланды. Желіге салынғанға дейін

and they were extremely inaccurate.

шынайы ақпарат болмады.

We didn't have a medical team ready to go.

Баруға дайын медиктер тобы болған жоқ.

We didn't have a way of preparing people.

Халықты дайындайтын мүмкіндік болмады.

Now, Médecins Sans Frontières did a great job orchestrating volunteers.

"Шекарасыз дәрігерлер" ұйымы волонтерлерді ұйымдастыруда үлкен жұмыс атқарды.

But even so, we were far slower than we should have been

Соған қарамастан, осы еледерге мыңдаған маманды жеткізу жұмысын

getting the thousands of workers into these countries.

өте баяу жүргіздік.

And a large epidemic would require us to have hundreds of thousands of workers.

Үлкен эпидемия жүз мыңнан астам маманның болғанын талап етеді.

There was no one there to look at treatment approaches.

Ол жақта емдеу тәсілдерін қадағалайтын ешкім болмады.

Диагностикаға да қарайтын адам болмады.

No one to look at the diagnostics.

No one to figure out what tools should be used.

Ешкім қандай тәсілдер қолдануға болатынына тексерген жоқ.

As an example, we could have taken the blood of survivors,

Мысалы, тірі қалған адамдардың қанын алып, оны өңдеп,

processed it, and put that plasma back in people to protect them.

плазманы қайта адамдарға салып аман алып қалуға болатын еді.

But that was never tried.

Бірақ бұл әдіс қолданылмады.

So there was a lot that was missing.

Көп нәрсеге көңіл бөлінбеді.

And these things are really a global failure.

Осындай жағдайларды жаһандық қате десек те болады.

The WHO is funded to monitor epidemics, but not to do these things I talked about.

ДДСҰ мен айтқандарды жасамады, эпидемияға мониторинг жүргізу үшін құрылды

Now, in the movies it's quite different.

Бірақ кинода басқаша көрсетеді.

There's a group of handsome epidemiologists ready to go,

Көмекке баруға дайын бір топ сұлу да сымбатты эпидемиологтар

they move in, they save the day, but that's just pure Hollywood.

бәрін құтқарып қалады, бірақ бұл таза Голливуд.

The failure to prepare could allow the next epidemic

Дайындықтың болмауы келесі эпидемияға жол ашуы мүмкін,

to be dramatically more devastating than Ebola

ал ол Эболадан да қиын жағдайға жеткізуі мүмкін.

Let's look at the progression of Ebola over this year.

Эболаның осы жылдардағы әсеріне қарайық.

About 10,000 people died,

10 000 астам адам қаза болды,

and nearly all were in the three West African countries.

бәрі дерлік үш батыс Афирака елдерінен.

There's three reasons why it didn't spread more.

Басқа жерге таралмағанының үш себебі бар.

The first is that there was a lot of heroic work by the health workers.

Біріншіден, медицина саласы мамандарының ерлігі.

They found the people and they prevented more infections.

Олар ауру адамдарды анықтап, инфекцияның таралуының алдын алды.

The second is the nature of the virus.

Екіншіден, вирустың табиғаты.

Ebola does not spread through the air.

Эбола ауа арқылы жұқпайды.

And by the time you're contagious,

Ауру жұқса,

most people are so sick that they're bedridden.

көбі ауырғаннан төсектен тұрмай жатады.

Third, it didn't get into many urban areas.

Үшіншіден, ауру қала аумағына жеткен жоқ.

And that was just luck.

Бұл жолымыздың болғанын көрсетеді.

If it had gotten into a lot more urban areas,

Егер ауру қалаға таралған жағдайда,

the case numbers would have been much larger.

ауырғандар саны бұдан да көп болатын еді.

So next time, we might not be so lucky.

Келесіде жолымыз болмауы мүмкін.

You can have a virus where people feel well enough while they're infectious

Вирус жұққан адамдар өздерін жақсы сезініп

that they get on a plane or they go to a market.

ұшақпен ұшып кетіп немесе базарға баруы мүмкін.

The source of the virus could be a natural epidemic like Ebola,

Вирус Эбола сияқты табиғи жолмен тарауы мүмкін, немесе

or it could be bioterrorism.

биотерроризм де болуы мүмкін.

So there are things that would literally make things a thousand times worse.

Демек жағдайды мың есе нашарлататын нәрселер бар.

In fact, let's look at a model of a virus spread through the air,

Ауа арқылы таралатын вирустың үлгісін қарастырайық.

like the Spanish Flu back in 1918.

мысалы, 1918 жылғы Испан тұмауы болды.

So here's what would happen:

Мынадай жағдай болуы мүмкін:

It would spread throughout the world very, very quickly.

ауру бүкіл әлемге өте тез таралып кетуі мүмкін.

And you can see over 30 million people died from that epidemic.

Эпидемиядан 30 миллионнан астам адам қаза табуы мүмкін.

So this is a serious problem.

Осылайша, бұл өте күрделі мәселе.

We should be concerned.

Біз алаңдауымыз керек.

But in fact, we can build a really good response system.

Бірақ шын мәнінде, біз жақсы әсер ететін жүйе құра аламыз.

We have the benefits of all the science and technology that we talk about here.

Бізде осы жерде айтылған ғылым мен техниканың мүмкіншілігі бар.

We've got cell phones

Біздегі ұялы телефондарды

to get information from the public and get information out to them.

халықтан ақпарат алып, оларға ақпарат беруге қолдана аламыз.

We have satellite maps where we can see where people are and where they're moving.

Спутник карталарынан кімнің қайда екенін, қайда баратынын көре аламыз.

We have advances in biology

Патогенді зерттеуге және

that should dramatically change the turnaround time to look at a pathogen

сол қоздырғышқа сәйкес келетін дәрілер мен вакциналарды жасауға

and be able to make drugs and vaccines that fit for that pathogen.

қажетті уақытты түбегейлі өзгертетін биологиялық жетістіктер бар.

So we can have tools,

Сонымен, бізде құралдар бар,

but those tools need to be put into an overall global health system.

бірақ оларды дүниежүзілік денсаулық сақтау жүйесіне енгізу қажет.

And we need preparedness.

Бізге дайындық керек.

The best lessons, I think, on how to get prepared

Менің ойымша, ең жақсы дайындық

are again, what we do for war.

соғысқа дайындалғандай дайындалу.

For soldiers, we have full-time, waiting to go.

Сарбаздар толық жұмыс күніне дайын.

Бізді кеңейте алатын резервтер бар.

We have reserves that can scale us up to large numbers.

NATO has a mobile unit that can deploy very rapidly.

NATO-да өте жылдам дайын болатын мобильді бөлімшелер бар.

NATO әскер дайындығын тексеретін соғыс ойындарын жиі өткізеді.

NATO does a lot of war games to check, are people well trained?

Do they understand about fuel and logistics

Жанармай мен логистика және радио жиілігі туралы

and the same radio frequencies?

біле ме?

So they are absolutely ready to go.

Сондықтан олар жұмысқа толық дайын.

So those are the kinds of things we need to deal with an epidemic.

Эпидемиямен күресуге осындай нәрселер керек.

What are the key pieces?

Қай бөлігі аса маңызды?

First, we need strong health systems in poor countries.

Біріншіден, кедей елдерге күшті денсаулық сақтау жүйесі қажет.

That's where mothers can give birth safely,

Аналар еш қауіпсіз бала туып,

kids can get all their vaccines.

балаға вакцина салынуы керек.

But, also where we'll see the outbreak very early on.

Сондай-ақ аурудың тарауының алдын алу керек.

Бізге медициналық резерв тобы қажет:

We need a medical reserve corps:

lots of people who've got the training and background

мол тәжірибесі бар көмекке баруға дайын мамандар қажет.

who are ready to go, with the expertise.

And then we need to pair those medical people with the military.

Келесі қадам, әскер мен медицина мамандарын байланыстыру.

taking advantage of the military's ability to move fast, do logistics

Әскер логистика, қауіпсіз аймақты анықтап

артықшылықтарын пайдалануы қажет.

and secure areas.

We need to do simulations,

Симуляция жасау, модельдеу қажет,

соғыс ойындарын емес, микроб ойындарын ұйымдастыруымыз керек.

germ games, not war games, so that we see where the holes are.

The last time a germ game was done in the United States

Ең соңғы бактерия ойыны 2001 жылы АҚШ-та өткізілді.

was back in 2001, and it didn't go so well.

Бірақ ол табысты болмады.

So far the score is germs: 1, people: 0.

Есеп 1-0 бактериялар пайдасына болды.

Finally, we need lots of advanced R&D in areas of vaccines and diagnostics.

Вакциналар мен диагностика саласында озық ғылыми-зерттеу жұмыстары қажет.

There are some big breakthroughs, like the Adeno-associated virus,

Адено-ассоциациялы вирус сияқты, өте жылдам жұмыс істей алатын

that could work very, very quickly.

кейбір үлкен жетістіктер бар.

Now I don't have an exact budget for what this would cost,

Бұл нақты қанша тұратынын білмеймін.

but I'm quite sure it's very modest compared to the potential harm.

бірақ болуы мүмкін зиянмен салыстырғанда өте арзан шығатынына сенімдімін.

The World Bank estimates that if we have a worldwide flu epidemic,

Дүниежүзілік банктің бағалауы бойынша, бүкіл әлемде тұмау індеті болса,

global wealth will go down by over three trillion dollars

әлемдегі байлық үш триллион долларға азаятыны анықталған,

and we'd have millions and millions of deaths.

оған қоса миллиондаған адам өлімі болады.

These investments offer significant benefits

Осындай инвестициялар айтарлықтай пайда әкеледі және ол тек

beyond just being ready for the epidemic.

эпидемияға дайын болумен шектелмейді.

The primary healthcare, the R&D,

Шұғыл медициналық көмекті дамыту, ғылыми зерттеулер,

those things would reduce global health equity

мұның бәрі денсаулық сақтауды қолжетімді,

and make the world more just as well as more safe.

ал әлемді әділ және қауіпсіз ете алады.

So I think this should absolutely be a priority.

Сондықтан бұл басымдық болуы керек деп ойлаймын.

There's no need to panic.

Үрейленудің қажеті жоқ.

We don't have to hoard cans of spaghetti or go down into the basement.

Бізге тамақ жинаудың немесе жертөлеге түсудің қажеті жоқ.

But we need to get going, because time is not on our side.

Бірақ біз алға жылжуымыз керек, өйткені уақыт күтпейді.

In fact, if there's one positive thing that can come out of the Ebola epidemic,

Шындығында, Эбола індетінен үйренген бір жақсы нәрсе болса,

it's that it can serve as an early warning, a wake-up call, to get ready.

ол алдын ала ескерту, дайындалу үшін соғылған қоңырау.

If we start now, we can be ready for the next epidemic.

Егер біз қазір бастасақ, келесі эпидемиға дайын боламыз.

Thank you.

Рахмет.

(Applause)

(Қол шапалақтау)