For more tolerance, we need more ... tourism? | Aziz Abu Sarah

Translator: Razaw S. Bor Reviewer: Daban Q. Jaff

من خاوەنکارێکی گەشتیاریم و چالاکی بواری ئاشتیشم،

بەڵام بەم شێوەیە دەستم پێنەکردووە.

کاتێک تەمەنم حەوت ساڵ بوو، بیرمە سەیری تەلەفزیۆنم دەکرد

I'm a tourism entrepreneur and a peacebuilder,

دەمبینی خەڵک بەردیان فڕێ دەدا،

but this is not how I started.

پێموابوو ئەمە ڕەنگە شتێکی خۆش بێت.

When I was seven years old, I remember watching television

بۆیە، منیش چوومە سەر شەقامەکان و بەردم فڕێ دا،

and seeing people throwing rocks,

نەمدەزانی کە دەبوایە بەرد لە ئۆتۆمبیلی ئیسرائیلەکان بگرم.

and thinking, this must be a fun thing to do.

لە جێگەی ئەوە بەردم لە ئۆتۆمبێلی دراوسێکەمان گرت. (پێکەنین)

So I got out to the street and threw rocks,

not realizing I was supposed to throw rocks at Israeli cars.

ئەوان سەبارەت بە هەستی نیشتمانپەروەریم زۆر دڵخۆش نەبوو.

Instead, I ended up stoning my neighbors' cars. (Laughter)

ئەمە وێنەی من و براکەمە.

ئەمە منم، بچووکە، و دەزانم بیر لە چی دەکەنەوە:

They were not enthusiastic about my patriotism.

پێشتر زۆر قۆز بوویت، چیت لێقەوماوە؟

This is my picture with my brother.

بەڵام براکەم، کە لە من گەورەترە،

This is me, the little one, and I know what you're thinking:

لە تەمەنی 18 ساڵی 2019دا دەستگیرکرا،

بە تۆمەتی بەرد تێگرتن، خرایە زیندانەوە.

"You used to look cute, what the heck happened to you?"

کاتێک رەتی دەکاتەوە کە دان بە تاوانی بەردفڕێدان بکات، دەیکوتنەوە،

But my brother, who is older than me,

was arrested when he was 18,

و لە ئەنجامدا، تووشی برینی ناوەخۆیی دەبێت

taken to prison on charges of throwing stones.

کە بووە هۆی مردنی هەر زوو دوای ئەوە لە زیندان ئازاد کرا.

He was beaten up when he refused to confess that he threw stones,

توڕە بووم، تاڵ بوو،

and as a result, had internal injuries

تەنها دەمویست تۆڵە بکەمەوە.

that caused his death soon after he was released from prison.

بەڵام، کاتێک تەمەنم بووە ١٨ ساڵ، ئەوە گۆڕا.

I was angry, I was bitter,

بڕیارمدا کە پێویستم بە عیبری بۆ بەدەستهێنانی کار،

and all I wanted was revenge.

و چوون بۆ خوێندنی زمانی عیبری لەو پۆلەدا

But that changed when I was 18.

یەکەمجار بوو جولەکەیەک بناسم کە سەرباز نەبێت.

I decided that I needed Hebrew to get a job,

شتی بچووکی هاوبەشمان هەبوو، وەک خۆشەویستیمان بۆ مۆسیقایی کەنتری،

and going to study Hebrew in that classroom

was the first time I ever met Jews who were not soldiers.

کە بەڕاستی شتێکی نامۆیە بۆ فەلەستینییەکان.

And we connected over really small things, like the fact that I love country music,

بەڵام ئەوە ئەو کاتە بوو کە منی درکم بەوە کرد کە دیوارێکی توڕەییمان هەیە،

which is really strange for Palestinians.

لە ڕق و لە نەزانی کە جیامان دەکاتەوە.

But it was then that I realized also that we have a wall of anger,

بڕیارمدا کە گرنگ نییە چی بەسەرم دێت.

of hatred and of ignorance that separates us.

ئەوەی لە ڕاستیدا گرنگە ئەوەیە کە چۆن مامەڵەی لەگەڵیدا دەکەم.

و بۆیە، بڕیارمدا ژیانم تەرخان بکەم

I decided that it doesn't matter what happens to me.

بۆ خستنەخوارەوەی ئەو دیوارانەی کە مرۆڤەکان جیا دەکەنەوە.

What really matters is how I deal with it.

من بە چەند ڕێگەیەکی جیاوازەوە ئەمە دەکەم.

And therefore, I decided to dedicate my life

گەشتیاری یەکێکە لەوانە، بەڵام میدیا و پەروەردەش،

to bringing down the walls that separate people.

و لەوانەیە پرسیارەکەت ئەوە بێت، بەڕاستی، ئایا گەشتیاری دەتوانێت شتەکان بگۆڕێت؟

I do so through many ways.

ئایا دەتوانێت دیوارەکان بخاتە خوارەوە؟ بەڵێ.

Tourism is one of them, but also media and education,

گەشتیاری باشترین ڕێگەی بەردەوامە تێکشکاندنی ئەم دیوارانە

and you might be wondering, really, can tourism change things?

و بۆ دروستکردنی ڕێگەیەکی بەردەوام بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ یەکتردا

Can it bring down walls? Yes.

Tourism is the best sustainable way to bring down those walls

و دروستکردنی هاوڕێیەتی.

لە ساڵی ٢٠٠٩ کۆمپانیای مێجدی تۆرزمان دامەزراند،

and to create a sustainable way of connecting with each other

کارگەیەکی کۆمەڵایەتی کە... ئامانجی بەستنەوەی مرۆڤەکانە،

and creating friendships.

لەگەڵ دوو هاوڕێی جولەکەدا،

In 2009, I cofounded Mejdi Tours,

و چی دەکەین، شێوازی کارکردنمان،

a social enterprise that aims to connect people,

بۆ نموونە لە قودس، دوو ڕێبەری گەشتیاریمان دەبێت،

with two Jewish friends, by the way,

یەک ئیسرائیلی و یەک فەلەستینی، ڕێنمایی گەشتەکان پێکەوە دەکەن،

and what we'll do, the model we did,

باسی مێژووی و ململانێی شوێنەوارناسی

for example, in Jerusalem, we would have two tour guides,

لە ڕوانگەیەکی تەواو جیاوازەوە دەکەن.

one Israeli and one Palestinian, guiding the trips together,

بیرمە پێکەوە گەشتێکمان لەگەڵ هاوڕێیەکم بە ناوی کۆبی بەڕێوەبرد --

telling history and narrative and archaeology and conflict

کۆنگرەی جولەکەکان لە شیکاگۆ، گەشتەکە لە قودس بوو --

from totally different perspectives.

گەشتیارەکانمان بۆ کامپی ئاوارەکان بردن، کامپی ئوارە فەڵەستینیەکان،

I remember running a trip together with a friend named Kobi --

لەوێ ئەو خواردنە بەلەزەتانە هەبوو.

Jewish congregation from Chicago, the trip was in Jerusalem --

بەڕێزان ئەمە دایکمە. ئەو ئەزیزە.

و ئەوەش خواردنێکی فەلەستینییەکانە کە پێی دەوترێت مەقلوبە.

and we took them to a refugee camp, a Palestinian refugee camp,

بە واتای ‘سەراوقوون’ دێت.

and there we had this amazing food.

برنج و مریشک دەکوڵێنی، و هەڵیدەگێڕیتەوە.

By the way, this is my mother. She's cool.

خۆشترین خواردنە.

And that's the Palestinian food called maqluba.

و پێکەوە نان دەخۆین.

پاشان تیپێکی هاوبەشمان هەبوو، مۆسیقاژەنانی ئیسرائیل و فەلەستینی،

It means "upside-down."

You cook it with rice and chicken, and you flip it upside-down.

و هەندێک سەمایی زگمان کرد.

ئەگەر هیچیان نازانن، دواتر فێرتان دەکەم.

It's the best meal ever.

And we'll eat together.

Then we had a joint band, Israeli and Palestinian musicians,

بەڵام کاتێک ڕۆیشتین، هەردوولا

and we did some belly-dancing.

دەگریا چونکە نەیاندەویست بڕۆن.

If you don't know any, I'll teach you later.

دوای سێ ساڵ، ئەو پەیوەندیانە هێشتا بوونیان هەیە.

But when we left, both sides,

بیهێنە بەرچاوت ئەگەر یەک ملیار کەس

they were crying because they did not want to leave.

کە لە ئاستی نێودەوڵەتی بەم شێوە گەشت بکەن،

Three years later, those relationships still exist.

نەک بە پاس لە شوێنێکەوە ببرێت بۆ شوێنێکیتر،

Imagine with me if the one billion people

لە هۆتێلێکەوە بۆ هۆتێلێکی تر،

who travel internationally every year travel like this,

وێنەگرتن لە پەنجەرەکانەوە لە پاسەکانیان لە مرۆڤ و کولتوورەکان،

not being taken in the bus from one side to another,

بەڵام لە ڕاستیدا پەیوەندیکردن لەگەڵ خەڵکدا.

from one hotel to another,

بیرمکەوتەوە، گروپێکی موسڵمانان لە بەریتانیاوە هاتبوون،

taking pictures from the windows of their buses of people and cultures,

چوونە ماڵی بنەماڵەیەکی جوولەکەی ئۆرتۆدۆکس،

but actually connecting with people.

و یەکەمین ژەمی ئێوارەی هەینیان، ئەو ژەمی شاباتە بوو،

You know, I remember having a Muslim group from the U.K.

بەیەکەوە هامینیان خوارد، لە شلەیەکی جوولەکەکانە

going to the house of an Orthodox Jewish family,

and having their first Friday night dinners, that Sabbath dinner,

تەنها بە درووست کردنی ئەم پەیوەندیانە، درکیان بەوە کرد، دوای ماوەیەک،

کە سەد ساڵ لەمەوبەر، بنەماڵەکانیان

and eating together hamin, which is a Jewish food, a stew,

لە هەمان شوێن لە باکووری ئەفریقا هاتبوون.

just having the connection of realizing, after a while,

ئەوە وێنەیەک نییە بۆ هەژماری فەیسبووکەکەت.

that a hundred years ago, their families came out

ئەمە کارەساتی گەشتیاری نییە.

of the same place in Northern Africa.

ئەمە داهاتووی سەفەرکردنە،

و بانگهێشتتان دەکەم کە لەگەڵم بن بۆ ئەوەی ئەوە بکەین؛ گۆڕینی شێوازی گەشتەکەت.

This is not a photo profile for your Facebook.

ئێمە ئێستا لە هەموو جیهاندا دەیکەین،

This is not disaster tourism.

لە ئیرلەندا بۆ ئێران بۆ تورکیا،

This is the future of travel,

و هەست دەکەین دەتوانین بۆ هەموو شوێنێک بچین بۆ گۆڕینی جیهان.

and I invite you to join me to do that, to change your travel.

سوپاس.

We're doing it all over the world now,

(چەپڵە لێدان)

from Ireland to Iran to Turkey,

and we see ourselves going everywhere to change the world.

Thank you.

(Applause)