A kinder, gentler philosophy of success | Alain de Botton

Translator: Artur Tatsianin Reviewer: Анастасия Подорожная

For me they normally happen, these career crises,

Мае кар'ерныя крызісы

often, actually, on a Sunday evening,

звычайна пачынаюцца нядзельнымі вечарамі,

just as the sun is starting to set,

калі сонца паступова заходзіць,

and the gap between my hopes for myself and the reality of my life

і разрыў паміж маімі спадзяваннямі і рэальным жыццём

становіцца настолькі вялікім,

starts to diverge so painfully

that I normally end up weeping into a pillow.

што, нарэшце, я ляжу і хныкаю ў падушку.

I'm mentioning all this --

Я кажу пра гэта,

I'm mentioning all this because I think this is not merely a personal problem;

бо, на маю думку, гэта зусім не асабістая праблема.

Вы можаце сказаць, што я памыляюся.

you may think I'm wrong in this,

but I think we live in an age when our lives are regularly punctuated

Але я мяркую, што мы час ад часу

на працягу нашага жыцця

by career crises, by moments when what we thought we knew --

сутыкаемся з кар'ернымі крызісамі,

калі нашыя ідэі аб жыцці,

about our lives, about our careers --

працы, у якіх мы ўпэўненыя,

comes into contact with a threatening sort of reality.

сутыкаюцца з пагражальнай штодзёнасцю.

It's perhaps easier now than ever before to make a good living.

У параўнанні з мінулым, сягоння значна лягчэй сябе забяспечыць,

It's perhaps harder than ever before

Але й значна цяжэй, чым калі-небудзь

захоўваць спакой

to stay calm, to be free of career anxiety.

і быць незалежным ад турбот,

звязаных з уласнай кар'ерай.

I want to look now, if I may, at some of the reasons

Я хацеў бы паразважаць, калі дазволіце,

why we might be feeling anxiety about our careers.

пра прычыны нашых кар'ерных хваляванняў.

Why we might be victims of these career crises,

Чаму мы з'яўляемся ахвярамі кар'ерных крызісаў

as we're weeping softly into our pillows.

і хныкаем у падушку?

Адна з прычын -- тое,

One of the reasons why we might be suffering

што навокал снобы.

is that we are surrounded by snobs.

In a way, I've got some bad news,

У пэўным сэнсе, у мяне дрэнныя навіны,

particularly to anybody who's come to Oxford from abroad.

асабліва для тых, хто прыехаў у Оксфард з-за мяжы.

There's a real problem with snobbery,

Існуе рэальная праблема снабізму.

because sometimes people from outside the U.K.

Некаторыя людзі, якія жывуць па-за межамі Аб'яднанага Каралеўства,

imagine that snobbery is a distinctively U.K. phenomenon,

мяркуюць, што снабізм --

fixated on country houses and titles.

феномем выключна брытанскі,

які можна атрымаць у спадчыну, як хату ці тытул.

The bad news is that's not true.

Snobbery is a global phenomenon; we are a global organization,

Дрэнная навіна ў тым, што гэта хлусня.

Снабізм -- феномем глабальны.

this is a global phenomenon.

Людзі аднолькавыя, і снабы ёсць паўсюль.

What is a snob?

Хто яны такія?

A snob is anybody who takes a small part of you,

Сноб -- гэта той, хто бярэ частку цябе

і выкарыстоўвае яе, каб стварыць агульнае

and uses that to come to a complete vision of who you are.

меркаванне пра цябе, як пра асобу.

That is snobbery.

Гэта і ёсць снабізм.

The dominant kind of snobbery that exists nowadays is job snobbery.

І менавіта кар'ерны снабізм -- самы распаўсюджаны.

You encounter it within minutes at a party, when you get asked

Вы сутыкаецеся з ім, напрыклад, у гасцях, калі вам задаюць

that famous iconic question of the early 21st century,

галоўнае пытанне пачатка 21 стагоддзя:

"What do you do?"

"Кім працуеце?"

According to how you answer that question,

Гледзячы на тое, як вы адкажаце,

людзі ці будуць вельмі ветлівымі з вамі,

people are either incredibly delighted to see you,

or look at their watch and make their excuses.

ці паглядзяць на гадзіннік,

каб знайсці прычыну для сыходу.

(Laughter)

Now, the opposite of a snob is your mother.

(Смех)

Сурацьлегласць сноба -- ваша маці.

(Laughter)

(Смех)

Not necessarily your mother, or indeed mine,

Не вашая ці мая маці асабіста,

а ідэальная маці ўвогуле,

but, as it were, the ideal mother,

somebody who doesn't care about your achievements.

тая, якую не клапоцяць вашыя дасягненні.

Unfortunately, most people are not our mothers.

Нажаль, большасць людзей не з'яўляюцца нашымі маці.

Most people make a strict correlation between how much time,

Для большасці пазіцыя

ў сацыяльнай іерархіі

and if you like, love --

not romantic love, though that may be something --

грае важную ролю ў тым,

but love in general, respect -- they are willing to accord us,

колькі часу і любові

that will be strictly defined by our position in the social hierarchy.

яны прысвецяць кожныму з нас.

І гэта адна з галоўных прычын таго,

And that's a lot of the reason why we care so much about our careers

чаму мы так клапоцімся пра кар'еры

and indeed start caring so much about material goods.

і матэрыяльныхя каштоўнасці.

You know, we're often told that we live in very materialistic times,

Ведаеце, нам заўсёды кажуць,

што мы жывем у матэрыялістычным свеце,

that we're all greedy people.

што мы вельмі хцівыя.

Але я не згодны з тым,

I don't think we are particularly materialistic.

што людзі вельмі матэрыялістычныя.

I think we live in a society which has simply pegged certain emotional rewards

Я думаю, што мы жывем у грамадстве, якое надае пэўную эмацыйную ўзнагароду

to the acquisition of material goods.

набыццю матэрыяльных каштоўнасцей.

It's not the material goods we want; it's the rewards we want.

Мы прагнем не чагосьці матэрыяльнага, мы прагнем узнагароды.

It's a new way of looking at luxury goods.

Паспрабуйце па-іншаму ставіцца да прадметаў раскошы.

The next time you see somebody driving a Ferrari, don't think,

Наступны раз, калі вы ўбачыце каго-небудзь

на Феррары,

"This is somebody who's greedy."

не думайце, што гэта хцівы чалавек.

Think, "This is somebody who is incredibly vulnerable and in need of love."

Думайце пра яго,

як пра чалавека неверагодна ўразлівага,

якому патрэбна любоў іншых.

(Laughter)

(Смех)

Лепш ставіцца са спачуваннем, чым з пагардай.

Feel sympathy, rather than contempt.

There are other reasons --

Існуюць і іншыя прычыны.

(Смех)

(Laughter)

There are other reasons why it's perhaps harder now to feel calm than ever before.

Але існуюць і іншыя прычыны

нашай неверагоднай заклапочанасці.

Адна з іх, як не парадаксальна,

One of these, and it's paradoxical,

because it's linked to something that's rather nice,

выглядае хутчэй як плюс.

Гэта нашыя кар'ерныя спадзяванні.

is the hope we all have for our careers.

Яшчэ ніколі грамадства не чакала ад кожнага чалавека

Never before have expectations been so high

about what human beings can achieve with their lifespan.

такіх вялікіх жыццёвых дасягненняў,

як сёння.

We're told, from many sources, that anyone can achieve anything.

З розных крыніц мы чуем,

што магчыма дасягнуць любой мэты.

We've done away with the caste system,

Каставай сістэмы ўжо няма,

we are now in a system where anyone can rise to any position they please.

мы жывем у грамадстве,

дзе кожны можа дасягнуць

усяго, чаго пажадае.

And it's a beautiful idea.

Добрая ідэя.

Along with that is a kind of spirit of equality;

Трэба яшчэ згадаць дух роўнасці,

we're all basically equal.

ён жа адчуваецца.

There are no strictly defined hierarchies.

Няма нейкай строгай іерархічнасці грамадства.

There is one really big problem with this,

Але ёсць вялікая праблема.

and that problem is envy.

Зайздрасць.

Envy, it's a real taboo to mention envy,

Яе нельга ўзгадваць. Гэта табу.

but if there's one dominant emotion in modern society, that is envy.

Але менавіта яна зараз дамінуе ў сучасным грамадстве.

And it's linked to the spirit of equality.

Паміж зайздрасцю і роўнасцю ёсць сувязь.

Let me explain.

Зараз я растлумачу.

I think it would be very unusual for anyone here, or anyone watching,

Я быў бы вельмі здзіўдены,

калі б нехта з вас зайдросціў Каралеве Англіі.

to be envious of the Queen of England.

Even though she is much richer than any of you are,

Нягледзячы на тое, што яна багацейшая за вас

і мае вялікі дом.

and she's got a very large house,

Прычына адсутнасці зайздрасці да Каралевы ў тым,

the reason why we don't envy her is because she's too weird.

(Laughter)

што яна дзіўнаватая, не такая, як мы.

She's simply too strange.

(Смех)

We can't relate to her, she speaks in a funny way,

Мы не можам параўноўваць сябе з ёй,

she comes from an odd place.

бо яна вельмі смешна гаворыць і жыве ў незвычайным месцы.

So we can't relate to her,

and when you can't relate to somebody, you don't envy them.

Паміж намі няма сувязі.

А калі няма сувязі,

The closer two people are -- in age, in background,

няма й зайзрасці.

Чым менш адрозненняў ва ўзросце,

in the process of identification -- the more there's a danger of envy,

жыццёвых абставінах, параметрах ідэнтыфікацыі,

which is incidentally why none of you should ever go to a school reunion,

тым большая небяспека зайздрасці.

Таму лепш не хадзіце на сустрэчы выпускнікоў,

because there is no stronger reference point than people one was at school with.

бо ні з кім людзі сябе так не параўноваюць,

як з колішнімі аднакласнікамі.

The problem of modern society is it turns the whole world into a school.

Цяпер увесь свет апынуўся вялікай школай.

Everybody's wearing jeans, everybody's the same.

Усе апранаюць джынсы, усе аднолькавыя.

And yet, they're not.

Але ж не.

So there's a spirit of equality combined with deep inequality,

Дух роўнасці сутыкаецца са страшнай няроўнасцю,

which can make for a very stressful situation.

што прыводзіць да стрэсу.

It's probably as unlikely that you would nowadays

Хутчэй за ўсё вы не будзеце такімі ж багатымі,

become as rich and famous as Bill Gates,

як Біл Гейтс.

as it was unlikely in the 17th century

Як і ў 17 стагоддзі,

вам не ўдалося б далучыцца да французскай шляхты.

that you would accede to the ranks of the French aristocracy.

But the point is, it doesn't feel that way.

Але мы не адчуваем, што гэта ўсё сапраўды немагчыма.

It's made to feel, by magazines and other media outlets,

Розныя СМІ прымушаюць нас думаць,

that if you've got energy, a few bright ideas about technology, a garage --

што, калі ў вас ёсць энергія, некалькі добрых ідэй

і гараж,

you, too, could start a major thing.

поспех хутка прыйдзе.

(Laughter)

(Смех)

The consequences of this problem make themselves felt in bookshops.

Наступствы гэтага можна пабачыць у кнігарнях.

When you go to a large bookshop and look at the self-help sections,

Зайдзіце ў кнігарню і паглядзіце на паліцы з кнігамі па самаразвіцці,

as I sometimes do --

што я часам і раблю,

if you analyze self-help books produced in the world today,

вы ўбачыце кнігі

двух гатункаў.

there are basically two kinds.

Першыя кажуць вам:

The first kind tells you, "You can do it! You can make it! Anything's possible!"

"Вы здольныя на ўсё! Усё магчымае!"

The other kind tells you how to cope with what we politely call "low self-esteem,"

Другія распявядаюць пра тое, як змагацца з нізкай самаацэнкай.

or impolitely call, "feeling very bad about yourself."

Іншымі словамі,

з сітуацыяй, калі людзі не вераць у сябе.

There's a real correlation

Ёсць сапраўдная ўзаемасувязь паміж тым,

between a society that tells people that they can do anything,

што мы можам дасягнуць ўсяго,

чаго пажадаем,

and the existence of low self-esteem.

і нізкай самаацэнкай людзей.

So that's another way in which something quite positive can have a nasty kickback.

І гэта яшчэ адзін прыклад,

калі нешта станоўчае можа мець шкодныя наступствы.

There is another reason why we might be feeling more anxious --

Існуе і іншая прычына нашай вялікай заклапочанасці

about our careers, about our status in the world today, than ever before.

сваімі кар'ерамі,

сацыяльным статусам

у параўнанні з мінулым.

And it's, again, linked to something nice.

І гэта зноў мае сувязь з нечым станоўчым.

And that nice thing is called meritocracy.

І гэта станоўчае -- мерытакратыя.

Everybody, all politicians on Left and Right,

Усе, і правыя і левыя палітыкі згодныя,

agree that meritocracy is a great thing,

што мерытакратыя -- рэч цудоўная.

and we should all be trying to make our societies really, really meritocratic.

І мы павінны зрабіць нашае грамадства сапраўды мерытакратычным.

In other words -- what is a meritocratic society?

Што такое

мерытакратычнае грамадства?

A meritocratic society is one in which, if you've got talent and energy and skill,

Гэта супольнасць, дзе таленавітыя і энергічныя людзі

you will get to the top, nothing should hold you back.

заўсёды маюць поспех, нішто не можа стрымаць іх.

It's a beautiful idea.

The problem is, if you really believe in a society

Гэта вельмі цікавая ідэя.

Праблема ў тым, што ў супольнасці, дзе

where those who merit to get to the top, get to the top,

больш здольныя людзі атрымліваюць усё,

па логіцы, тыя, хто заслугоўвае быць на дне грамадства,

you'll also, by implication, and in a far more nasty way,

believe in a society where those who deserve to get to the bottom

апынуцца там

also get to the bottom and stay there.

назаўсёды.

Іншымі словамі, ваша сацыяльная пазіцыя з'яўляецца

In other words, your position in life comes to seem not accidental,

не вынікам выпадку,

but merited and deserved.

а залежыць ад таго, чаго вы заслугоўваеце.

And that makes failure seem much more crushing.

Гэта робіць няўдачу яшчэ больш балючай.

You know, in the Middle Ages, in England,

Калі б вы сустрэлі беднага чалавека ў Англііі ў Сярэднявеччы,

when you met a very poor person,

гэтага чалавека хутчэй за ўсё

that person would be described as an "unfortunate" --

апісалі б як няшчаснага,

literally, somebody who had not been blessed by fortune, an unfortunate.

у літаральным значэнні, чалавека, якога абмінула шчасце.

Але цяпер, асабліва ў Злучаных Штатах,

Nowadays, particularly in the United States,

if you meet someone at the bottom of society,

людзі, якія знаходзяцца на дне грамадства,

they may unkindly be described as a "loser."

звычайна лічацца лузерамі.

There's a real difference between an unfortunate and a loser,

Але ж розніца паміж няшчаснымі і лузерамі вялікая.

and that shows 400 years of evolution in society

І гэта паказвае нам змены, якія адбыліся за апошнія 400 год,

and our belief in who is responsible for our lives.

у грамадстве і нашых меркаваннях аб тым,

хто адказны за нашае жыццё.

It's no longer the gods, it's us. We're in the driving seat.

Гэта больш не Бог, гэта -- мы самі.

Усе паважаюць паспяховых людзей

That's exhilarating if you're doing well,

і кпяць з тых, хто не змог нічога дасягнуць.

and very crushing if you're not.

It leads, in the worst cases --

Такія сацыёлагі як Эміль Дуркхем мяркуюць, што

in the analysis of a sociologist like Emil Durkheim --

it leads to increased rates of suicide.

гэта, у горшых выпадках, прыводзіць

There are more suicides in developed, individualistic countries

да павелічэння колькасці самагубстваў.

Менавіта ў развітых індустрыяльных краінах

колькасць самагубстваў вышэйшая,

than in any other part of the world.

чым у іншых частках свету.

And some of the reason for that

Адна з прычын гэтага -- тое,

is that people take what happens to them extremely personally --

што людзі ўспрымаюць усё, што з імі адбываецца,

they own their success, but they also own their failure.

вельмі эмацыйна.

Мы адказныя за нашыя поспехі.

Мы адказныя за нашыя няўдачы.

Is there any relief from some of these pressures

Ці існуе хоць нейкая палёгка ад таго ціску,

that I've been outlining?

пра які я распавёў?

I think there is.

Я думаю, што ёсць.

I just want to turn to a few of them.

Зараз я хачу звярнуцца да некаторых.

Let's take meritocracy.

Меракратыя.

This idea that everybody deserves to get where they get to,

Прынцып, у аснове якога ідэя аб тым,

што ўсе знаходзяцца там, дзе заслугоўваюць.

I think it's a crazy idea, completely crazy.

Для мяне гэта вар'яцтва.

I will support any politician of Left and Right,

Я падтрымаю любога палітыка, правага ці левага,

with any halfway-decent meritocratic idea;

з больш-менш прыстойнай мерытакратычнай ідэяй.

I am a meritocrat in that sense.

У гэтым сэнсе я таксама мерытакрат.

But I think it's insane to believe

Але я лічу, што гэта вар'яцтва --

that we will ever make a society that is genuinely meritocratic;

верыць, что мы як грамадства

калі-небудзь дасягнем сапраўднага мерытакратызму.

it's an impossible dream.

The idea that we will make a society where literally everybody is graded,

Гэта проста немагчыма.

Сама ідэя супольнасці, дзе кожны чалавек

ацэньваецца, зыходзячы з яго здольнасцяў,

the good at the top, bad at the bottom,

намагчымая ў рэчаіснасці.

exactly done as it should be, is impossible.

Існуе вельмі шмат выпадковых фактараў:

There are simply too many random factors:

accidents, accidents of birth,

няшчасныя выпадкі,

траўмы падчас нараджэння,

accidents of things dropping on people's heads, illnesses, etc.

рэчы, што падаюць людзям на галовы,

We will never get to grade them,

хваробы і таму падобнае.

Мы ніколі не зможам прадказаць гэтыя абставіны

never get to grade people as they should.

I'm drawn to a lovely quote by St. Augustine in "The City of God,"

і ацаніць гэтых людзей па здольнасцях.

Мне вельмі падабаецца цытата Аўрэлія Аўгусціна

where he says, "It's a sin to judge any man by his post."

з яго кнігі "Аб градзе Божым" ,

дзе ён кажа:

In modern English that would mean

"Меркаваць па пасаде аб чалавеку -- грэх".

it's a sin to come to any view of who you should talk to,

Сучаснай мовай,

гэта грэх складаць уражанне пра чалавека,

dependent on their business card.

з якім вам трэба размаўляць,

It's not the post that should count.

па яго візітоўцы.

According to St. Augustine, only God can really put everybody in their place;

Толькі Бог можа расставіць усё па сваіх месцах.

he's going to do that on the Day of Judgment,

І гэта адбудзецца падчас Страшнага Суду

with angels and trumpets, and the skies will open.

з анёламі, трубамі, калі нябёсы адчыняцца.

Insane idea, if you're a secularist person, like me.

Шаленства нейкае,

калі вы нерэлігійны чалавек, як я.

But something very valuable in that idea, nevertheless.

Тым не менш, ёсць нешта каштоўнае і ў гэтай ідэі.

In other words, hold your horses when you're coming to judge people.

Іншымі словамі,

не спяшайцеся ацэньваць людзей.

Вам можа толькі здавацца, што вы ведаеце ўсё пра вартасць чалавека.

You don't necessarily know what someone's true value is.

That is an unknown part of them,

Але ж гэта не так. Вы не можаце ведаць усяго.

and we shouldn't behave as though it is known.

Таму і не паводзьце сябе нібыта вы валодаеце ўсёй інфармацыяй.

There is another source of solace and comfort for all this.

Ёсць, аднак, прычыны і для суцяшэння.

When we think about failing in life, when we think about failure,

Калі мы думаем пра няўдачы ў нашым жыцці,

one of the reasons why we fear failing

мы баімся не столькі страціць прыбытак ці статус,

is not just a loss of income, a loss of status.

а асуджэння і кпінаў

What we fear is the judgment and ridicule of others.

з боку грамадства.

And it exists.

І гэта сапраўды так.

The number one organ of ridicule, nowadays, is the newspaper.

Галоўны сродак кпінаў сёння -- гэта газеты.

Проста разгарніце газету,

If you open the newspaper any day of the week,

і вы ўбачыце, што яны пішуць акурат пра людзей,

it's full of people who've messed up their lives.

што зрабілі нешта няправільна.

They've slept with the wrong person, taken the wrong substance,

Яны пераспалі не з тым чалавекам,

passed the wrong piece of legislation --

прыймалі няправільныя лекі,

whatever it is, and then are fit for ridicule.

ці зацвердзілі не той закон -- не важна.

In other words, they have failed. And they are described as "losers."

Яны сталі аб'ектамі насмешак.

Іншымі словамі, яны правініліся, цяпер яны лузеры.

Now, is there any alternative to this?

Ці існуе нейкі іншы погляд?

Заходняя традыцыя мае цудоўную альтэрнатыву.

I think the Western tradition shows us one glorious alternative, which is tragedy.

Гэтая альтэрнатыва -- трагедыя.

Мастацтва трагедыі вельмі актыўна развівалася ў старажытнай Грэцыі

Tragic art, as it developed in the theaters of ancient Greece,

in the fifth century B.C., was essentially an art form

ў 5 стагоддзі да нашай эры

і было прысвечана менавіта адсочванню чалавечых няўдач,

devoted to tracing how people fail,

and also according them a level of sympathy,

а таксама спачуванню гэтым людзям,

which ordinary life would not necessarily accord them.

што было амаль немагчыма ў звычайным жыцці.

A few years ago, I was thinking about this,

Некалькі год таму я разважаў пра гэта.

and I went to "The Sunday Sport,"

Я пайшоў у рэдакцыю таблоіда "Нядзельны спорт",

a tabloid newspaper I don't recommend you start reading

які я вам не раю чытаць,

калі вы яшчэ не знаёмыя з ім.

if you're not familiar with it already.

(Смех)

(Laughter)

Я вырашыў паразмаўляць з імі

And I went to talk to them

about certain of the great tragedies of Western art.

аб некаторых вялікіх трагедыях Заходняга мастацтва.

I wanted to see how they would seize the bare bones of certain stories,

Мне цікава было даведацца, як яны скарыстаюцца

сапраўднымі фактамі розных гісторый,

if they came in as a news item at the news desk on a Saturday afternoon.

якія будуць пададзены як матэрыял для напісання артыкулу.

I mentioned Othello; they'd not heard of it but were fascinated.

Я распавёў ім пра Атэлла.

Яны былі зацікаўлены, але ніколі не чулі гэтую гісторыю.

(Laughter)

I asked them to write a headline for the story.

(Смех)

Я папрасіў іх напісаць назвы для артыкулаў.

They came up with "Love-Crazed Immigrant Kills Senator's Daughter."

Загаловак быў такі: "Эмігрант-вар'ят забіў дачку сенатара".

Splashed across the headline.

Вялікімі літарамі на ўсю паласу.

I gave them the plotline of Madame Bovary.

Затым я расказаў ім сюжэт "Спадарыня Бавары".

Again, a book they were enchanted to discover.

Зноў яны нічога не чулі пра кнігу, але былі вельмі зацікаўлены.

And they wrote "Shopaholic Adulteress Swallows Arsenic After Credit Fraud."

Загаловак атрымаўся такі:

"Пералюбніца-шапаголік праглынула мыш'як пасля махлярства з крэдытнай карткай".

(Laughter)

And then my favorite --

they really do have a kind of genius of their own, these guys --

І маё улюблёнае. Яны сапраўдыя геніі.

Што яны зрабілі з Царом Эдыпам Сафокла!

my favorite is Sophocles' Oedipus the King:

Навіна гучала так:

"Sex With Mum Was Blinding."

"Сэкс з маці быў выдатны".

(Laughter)

(Смех)

(Воплескі)

(Applause)

In a way, if you like, at one end of the spectrum of sympathy,

Такім чынам, з аднаго боку спектра спачування

знаходзіцца жоўтая прэсса.

you've got the tabloid newspaper.

At the other end of the spectrum, you've got tragedy and tragic art.

А з іншага -- мастацтва трагедыі й сама трагедыя.

And I suppose I'm arguing that we should learn a little bit

Мне здаецца, нам неабходна хоць трошку даведацца

about what's happening in tragic art.

аб тым, у чым увесь сэнс мастацтва трагедыі.

It would be insane to call Hamlet a loser.

Называць Гамлета лузерам -- гэта шаленства.

He is not a loser, though he has lost.

Ён не лузер, нягледзячы на тое,

што ён сапраўды пазнаў страты.

And I think that is the message of tragedy to us,

І я думаю, гэта і ёсць тая значная ідэя,

and why it's so very, very important, I think.

якую трагедыя перадае нам.

The other thing about modern society and why it causes this anxiety,

Іншы аспект нашага грамадства і яго заклапочанасці --

тое, што ў цэнтры сучаснага грамадства -- чалавек.

is that we have nothing at its center that is non-human.

Мы -- першая грамадская супольнасць,

We are the first society to be living in a world

якая не пакланяецца нікому, акрамя сябе.

where we don't worship anything other than ourselves.

Мы шануем сябе, і гэта правільна,

We think very highly of ourselves, and so we should;

бо чалавек пабываў на Месяцы, зрабіў шмат незвычайнага.

we've put people on the Moon, done all sorts of extraordinary things.

Такім чынам, мы пакланяемся сабе. Усе нашыя героі -- людзі.

And so we tend to worship ourselves. Our heroes are human heroes.

Такога не было раней.

That's a very new situation.

Most other societies have had, right at their center,

Іншыя грамадствы пакланяліся нечаму трансцэндэнтнаму:

the worship of something transcendent: a god, a spirit, a natural force,

Богу, духу, сілам прыроды,

the universe, whatever it is -- something else that is being worshiped.

сусвету ці чамусьці нечалавечаму.

Мы страцілі гэтую звычку, і менавіта таму

We've slightly lost the habit of doing that,

which is, I think, why we're particularly drawn to nature.

мы так любім прыроду.

Не таму што мы клапоцімся пра сваё здароўе,

Not for the sake of our health, though it's often presented that way,

як многія кажуць,

а таму, што хочам уцекчы з чалавечага мурашніка.

but because it's an escape from the human anthill.

Пазбегнуць спаборніцтва і

It's an escape from our own competition,

and our own dramas.

асабістых праблем.

Менавіта таму мы атрымліваем асалоду,

And that's why we enjoy looking at glaciers and oceans,

калі глядзім на ледавікі і акіяны,

and contemplating the Earth from outside its perimeters, etc.

калі разважаем пра планету па-за яе межамі.

We like to feel in contact with something that is non-human,

Мы любім адчуваць кантраст паміж намі і чымсьці нечалавечым.

and that is so deeply important to us.

Нас гэта захапляе.

Тое, пра што я насамрэч кажу -- поспех і няўдача.

What I think I've been talking about really is success and failure.

Вельмі цікавы факт пра поспех -- гэта

And one of the interesting things about success

is that we think we know what it means.

наша ўпэўненасць у тым, што мы ведаем,

што ён сапраўды значыць.

If I said that there's somebody behind the screen who's very successful,

Калі я скажу, што за гэтым экранам нехта паспяховы,

пэўныя думкі адразу апынуцца ў вашым мозгу.

certain ideas would immediately come to mind.

You'd think that person might have made a lot of money,

Вы будзеце думаць, што гэта чалавек, у якога шмат грошай,

achieved renown in some field.

які дасягнуў вышыні ў нейкіх галінах.

My own theory of success --

У мяне ёсць уласная тэорыя поспеху.

I'm somebody who's very interested in success,

I really want to be successful,

Я асабіста вельмі ў ім зацікаўлены.

Я сапраўды прагну быць паспяховым.

always thinking, how can I be more successful?

Таму заўсёды разважаю, як стаць лепшым.

But as I get older, I'm also very nuanced about what that word "success" might mean.

Але з гадамі я стаў надаваць больш увагі

сапраўднаму значэнню слова поспех.

Here's an insight that I've had about success:

Я прышоў да пэўных высноваў.

You can't be successful at everything.

Быць паспяховым ва ўсім, што вы робіце -- немагчыма.

We hear a lot of talk about work-life balance.

Мы шмат чуем пра баланс паміж жыццём і працай.

Nonsense.

Нонсэнс!

You can't have it all. You can't.

Гэта проста немагчыма.

So any vision of success has to admit what it's losing out on,

Такім чынам, пры любым поглядзе на поспех трэба прызнаць,

што давяздзецца штосьці страціць.

where the element of loss is.

Мудры погляд на жыццё прызнае, што

And I think any wise life will accept,

ў нейкіх галінах поспеху можа і не быць.

as I say, that there is going to be an element where we're not succeeding.

And the thing about a successful life is that a lot of the time,

Трэба яшчэ згадаць тое,

што нашыя ўяўленні пра поспех ў жыцці

our ideas of what it would mean to live successfully are not our own.

вельмі часта не з'яўляюцца нашымі асабістымі.

They're sucked in from other people;

Мы атрымалі іх ад іншых людзей.

chiefly, if you're a man, your father, and if you're a woman, your mother.

Галоўным чынам ад таты, калі вы мужчына, ці ад маці, калі вы жанчына.

Psychoanalysis has been drumming home this message for about 80 years.

Псіхааналітыкі паўтараюць гэтую ідэю апошнія 80 гадоў.

Але ніхто не ўспрымае іх сур'ёзна, але я веру, што гэта -- праўда.

No one's quite listening hard enough, but I very much believe it's true.

Тэлебачанне, рэклама, маркетынг

And we also suck in messages from everything from the television,

to advertising, to marketing, etc.

маніпулюць нашымі думкамі.

These are hugely powerful forces

Яны настолькі моцна ўздзейнічаюць на нас,

that define what we want and how we view ourselves.

што вызначаюць нашыя патрэбы і наш погляд на нас саміх.

When we're told that banking is a very respectable profession,

Калі нам гавораць,

што працаваць у банкаўскай сферы прэстыжна,

a lot of us want to go into banking.

у нас з'яўляецца жаданне стаць яе часткай.

When banking is no longer so respectable, we lose interest in banking.

Калі банкаўская сфера перастае быць прэстыжнай,

We are highly open to suggestion.

наша зацікаўленасць знікае.

Намі лёгка маніпуляваць.

So what I want to argue for is not that we should give up

Такім чынам, я хачу давесці не тое, што не трэба імкнуцца да поспеху. Не.

on our ideas of success,

Але вы павінны быць упэўненыя ў тым,

but we should make sure that they are our own.

што тое, чаго вы хочаце дасягнуць --

We should focus in on our ideas,

сапраўды вашае жаданне, а не жаданне іншых.

and make sure that we own them;

Лепш выкарыстоўваць ўласныя ідэі.

that we are truly the authors of our own ambitions.

І быць упэўненымі ў іх, у тым,

Because it's bad enough not getting what you want,

што яны сапаўды сыходзяць ад нас саміх.

Вельмі дрэнна, калі вы не атрымліваеце, чаго хочаце,

but it's even worse to have an idea of what it is you want,

але яшчэ горш, калі вы маеце нейкую мэту,

and find out, at the end of the journey,

імкняцеся да яе, а затым усведамляеце,

that it isn't, in fact, what you wanted all along.

што насамрэч хацелі зусім іншага.

So, I'm going to end it there.

Вось што я хацеў вам распавесці.

But what I really want to stress is: by all means, success, yes.

І яшчэ спынюся на тым, што ўсё роўна поспех

павінен быць нашай мэтай.

But let's accept the strangeness of some of our ideas.

Але давайце не адмаўляцца ад нейкіх дзіўных ідэй.

Let's probe away at our notions of success.

Можна паглядзець на поспех і па-іншаму.

Let's make sure our ideas of success are truly our own.

Стварайма свае уласныя шляхі да поспеху.

Шчыры дзякуй.

Thank you very much.

(Воплескі)

(Applause)

Chris Anderson: That was fascinating.

Крыс Андэрсан: Гэта было вельмі займальна.

But how do you reconcile this idea

Але як узгадніць ідэю аб тым,

што дрэнна думаць пра чалавека, як пра лузера,

of it being bad to think of someone as a "loser,"

with the idea that a lot of people like, of seizing control of your life,

з вельмі папулярнай ідэяй аб кантролі над уласным жыццём

і тым, што грамадства, якое заклікае да гэтага,

and that a society that encourages that,

perhaps has to have some winners and losers?

павінна мець і пераможцаў і лузераў?

Alain De Botton: Yes, I think it's merely the randomness

Алан дэ Боттан: Сапраўды. Я лічу, што поспех і няўдача -- хаатычныя працэсы.

of the winning and losing process that I want to stress,

Я спыняюся менавіта на гэтым, бо цяпер шмат гаворыцца аб справядлівасці.

because the emphasis nowadays is so much on the justice of everything,

Палітыкі заўсёды

and politicians always talk about justice.

кажуць пра яе.

І я таксама веру ў справядлівасць. Але лічу, што яе немагчыма дасягнуць.

Now I'm a firm believer in justice, I just think that it's impossible.

So we should do everything we can to pursue it,

Такім чынам, мы павінны імкнуцца да праўды,

але трэба помніць, што ў тым, хто нас атачае,

but we should always remember that whoever is facing us,

што адбываецца ў нашым жыцці,

whatever has happened in their lives,

заўсёды ёсць элемент выпадковасці.

there will be a strong element of the haphazard.

That's what I'm trying to leave room for;

Таму я зараз сыйду з гэтага пакою.

otherwise, it can get quite claustrophobic.

У іншым выпадку, у мяне можа з'явіцца адчуванне клаўстрафобіі.

CA: I mean, do you believe that you can combine

Крыс Андэрсан: Ці верыце вы ў тое,

your kind of kinder, gentler philosophy of work

што можна злучыць гэтую чалавечую філасофію кар'еры

з паспяховай эканамічнай сістэмай?

with a successful economy?

Or do you think that you can't,

Ці вы лічіце, што гэта немагчыма

but it doesn't matter that much that we're putting too much emphasis on that?

і не трэба звяртаць на гэта шмат увагі?

Алан дэ Боттан: Самае жудаснае -- гэта ідэя,

AB: The nightmare thought

is that frightening people is the best way to get work out of them,

што толькі напужаныя людзі будуць работаць эфектыўна.

Што чым больш суворае атачэнне,

and that somehow the crueler the environment,

the more people will rise to the challenge.

тым лепш людзі будуць пераадольваць выклікі.

You want to think, who would you like as your ideal dad?

Ты бы хацеў даведацца, як павінен выглядаць ідэальны тата?

And your ideal dad is somebody who is tough but gentle.

Ідэальны тата павінен быць строгім, але далікатным.

І перайсці мяжу вельмі лёгка.

And it's a very hard line to make.

We need fathers, as it were, the exemplary father figures in society,

Такія стасункі павінны быць і ў грамадстве.

Трэба пазбягаць дзвюх крайнасцей:

avoiding the two extremes,

which is the authoritarian disciplinarian on the one hand,

аўтарытарнага кантролю з аднаго боку

і безкатрольнасці з другога.

and on the other, the lax, no-rules option.

CA: Alain De Botton.

Крыс Андэрсан: Алан дэ Боттан.

AB: Thank you very much.

Алан дэ Боттан: Шчыры дзякуй!

(Applause)

(Воплескі)