Underwater astonishments | David Gallo

David Gallo trình chiếu về những điều lí thú dưới mặt nước

Translator: Hoang Ly Reviewer: Trong Kim Nguyen

We're going to go on a dive to the deep sea,

Chúng ta đang chuẩn bị lặn xuống biển sâu.

and anyone that's had that lovely opportunity

Và bất kì ai đã từng có được cơ hội ấy đều biết rằng

knows that for about two and half hours on the way down,

trong khoảng hai tiếng rưỡi đồng hồ khi đi xuống,

it's a perfectly positively pitch-black world.

nơi đó là một thế giới tối đen như mực.

And we used to see the most mysterious animals out the window

Và chúng tôi đã quen với việc thấy những sinh vật kì lạ bên ngoài cửa sổ,

that you couldn't describe:

những thứ mà bạn không thể tả được. Những ánh sáng lấp lánh ấy:

these blinking lights -- a world of bioluminescence, like fireflies.

một thế giới của sự phát quang sinh học, như những chùm pháo hoa.

TS. Edith Witter -- hiện đang công tác tại Hiệp Hội Ngiên Cứu và Bảo Tồn Biển --

Dr. Edith Widder -- she's now at the Ocean Research and Conservation Association --

đã thiết kế một loại máy quay

was able to come up with a camera

có thể ghi lại được hình ảnh về những sinh vật tuyệt với ấy,

that could capture some of these incredible animals,

và bạn đang nhìn thấy chúng trên màn hình.

and that's what you're seeing here on the screen.

That's all bioluminescence. Like I said: just like fireflies.

Tất cả đều là sự phát sáng sinh học. Và như tôi đã nói: thật giống với những chùm pháo hoa.

Đó là một con gà tây biết bay, dưới cái cây. (Tiếng cười)

There's a flying turkey under a tree.

(Laughter)

Tôi biết. Tôi được đào tạo để trở thành một nhà địa chất học. Nhưng tôi yêu thích nó.

I'm a geologist by training.

But I love that.

And you see, some of the bioluminescence they use to avoid being eaten,

Và bạn thấy đấy, một số loài phát sáng

để tránh bị ăn thịt,

some they use to attract prey,

một số khác lại để thu hút con mồi.

but all of it, from an artistic point of view,

Nhưng tất cả chúng, dưới con mắt nghệ thuật, đều thật tuyệt vời.

is just positively amazing.

And a lot of what goes on inside --

Và rất nhiều trong số đó xảy ra ở bên trong --

There's a fish with glowing eyes, pulsating eyes.

đây là một con cá với đôi mắt nhấp nháy rực rỡ.

Some of the colors are designed to hypnotize,

Một số màu sắc được tạo ra để thôi miên.

these lovely patterns.

Những đường nét quyến rũ này. Và đây là cái cuối cùng:

And then this last one,

one of my favorites, this pinwheel design.

một loài tôi yêu thích, dạng chong chóng.

Just absolutely amazing, every single dive.

Thực sự đáng ngạc nhiên, mỗi lần lặn xuống đáy biển.

That's the unknown world, and today we've only explored

Đó là một thế giới đầy bí ẩn. Và hiện nay chúng ta mới chỉ khám phá được 3%

about 3 percent of what's out there in the ocean.

những gì đang ẩn náu dưới đại dương.

Already we've found the world's highest mountains,

Chúng ta đã tìm thấy ngọn núi cao nhất thế giới,

thung lũng sâu nhất,

the world's deepest valleys,

underwater lakes, underwater waterfalls --

những hồ, những thác nước dưới biển --

a lot of that we shared with you from the stage.

rất nhiều thứ mà chúng tôi đã chia sẻ trên sân khấu.

And in a place where we thought no life at all,

Và trong một nơi mà chúng tôi đã nghĩ là không thể tồn tại sự sống,

we find more life, we think, and diversity and density

chúng tôi lại tìm thấy nhiều sự sống, cùng với sự đa dạng và mật độ,

than the tropical rainforest,

hơn những vùng rừng mưa nhiệt đới. Điều đó nói lên rằng

which tells us that we don't know much about this planet at all.

chúng ta chẳng biết gì nhiều về hành tinh này cả.

Và vẫn còn tới 97%, có thể chẳng có gì hoặc chứa đựng đầy nhứng bất ngờ.

There's still 97 percent,

and either that 97 percent is empty or just full of surprises.

But I want to jump up to shallow water now

Nhưng giờ tôi muốn lên vùng nước nông,

and look at some creatures that are positively amazing.

và quan sát một số sinh vật tuyệt vời.

Cephalopods -- head-foots.

Động vật thân mềm -- chân đầu. Như những đứa trẻ thường biết đến chúng qua món mực ống. (Tiếng cười)

As a kid I knew them as calamari, mostly.

(Laughter)

Đây là một con bạch tuộc.

This is an octopus.

This is the work of Dr. Roger Hanlon at the Marine Biological Lab,

Đây là công trình của TS. Roger Hanlon tại Viện Thủy Sinh.

Và thật thú vị để biết rằng làm thế nào mà những động vật thân mềm,

and it's just fascinating how cephalopods can,

with their incredible eyes, sense their surroundings,

với đôi mắt lạ thường của chúng, cảm nhận thể giới xung quanh,

look at light, look at patterns.

nhận biết ánh sáng và hình thù.

Here's an octopus moving across the reef,

Có một con bạch tuộc đang di chuyển qua rặng san hô.

finds a spot to settle down, curls up and then disappears into the background.

Tìm một nơi để dừng chân, uốn lại và sau đó ẩn mình vào khung cảnh.

Tough thing to do.

Một việc làm khó khăn.

In the next bit, we're going to see a couple squid.

Tiếp theo, chúng ta đang chuẩn bị theo dõi một đôi mực ống.

Now males, when they fight,

Đây là môt con mực ống. Những con đực, khi đánh nhau,

if they're really aggressive, they turn white.

nếu chúng thực sự hung hăng, chúng sẽ chuyển sang màu trắng.

Và hai con đực đó đang đánh nhau.

And these two males are fighting.

They do it by bouncing their butts together,

Chúng làm vậy bằng cách quấn lấy ống của nhau,

một khái niệm thú vị. Và đây là một con đực ở bên trái

which is an interesting concept.

Now, here's a male on the left and a female on the right,

và một con cái ở bên phải.

and the male has managed to split his coloration

Con đực đã chia đôi màu sắc của nó ra,

so the female only always sees the kinder, gentler squid in him.

để cho con cái chỉ luôn thấy được vẻ ngoài thân thiện và lịch sự của nó.

Và con đực -- (Tiếng cười) Chúng ta sẽ xem lại lần nữa.

(Laughter)

Let's take a look at it again. Watch the coloration:

Hãy xem lại lần nữa. Quan sát màu sắc:

white on the right, brown on the left.

trắng ở bên phải, nâu ở bên trái.

He takes a step back,

Con đực lùi lại một bước, giúp nó xua đuổi đi những con đực khác

he's keeping off the other males by splitting his body,

bằng cách chia thân mình ra và tiến lại phía bên kia...

and comes up on the other side --

Bingo!

Bingo! Tôi cũng được chỉ cho rằng

Now, I'm told that's not not just a squid phenomenon with males,

không riêng gì con đực trong loại mực ống mới làm điều này, nhưng tôi cũng không rõ lắm.

but I don't know.

(Vỗ tay)

(Laughter)

Cuttlefish. I love cuttlefish.

Mực nang. Tôi yêu mực nang. Đây là một con mực nang Châu Úc lớn.

This is a Giant Australian Cuttlefish.

And there he is, his droopy little eyes up here.

Và 'hắn ta' đang ở đó. Những chấm có hình như mắt ở trên xúc tu của nó.

Chúng có thể làm những điều rất đáng ngạc nhiên.

But they can do pretty amazing things, too.

Chúng ta đang nhìn thấy một con chui vào một lỗ đá, và --

Here we're going to see one backing into a crevice,

and watch his tentacles --

hãy nhìn những xúc tu của nó.

he just pulls them in, makes them look just like algae.

Nó thu chúng vào, khiến nó trông giống như tảo biển.

Disappears right into the background.

Biến mất hoàn toàn vào khung cảnh. Thật ấn tượng.

Positively amazing.

Đây là hai con đực đang đánh nhau.

Here's two males fighting.

Một lần nữa, chúng rất thông mình, những con vật thân mềm này --

Once again, they're smart enough, these cephalopods;

they know not to hurt each other.

chúng biết cách để làm đối phương bị đau.

But look at the patterns that they can do with their skin.

Nhưng hãy nhìn những hình dáng mà da của chúng có thể chuyển thành. OK?

That's an amazing thing.

Thật là một điều lí thú.

Đây là một con bạch tuộc. Đôi lúc chúng không muốn bị phát hiện khi đang di chuyển,

Here's an octopus.

Sometimes they don't want to be seen when they move,

bởi những động vật săn mồi có thể thấy chúng.

because predators can see them.

Đây, 'anh chàng' này trên thực tế có thể khiến mình trông như một tảng đá,

This guy can make himself look like a rock,

và, xem xét môi trường xung quanh mình,

and, looking at his environment,

để có thể trượt dưới đáy biển

can actually slide across the bottom,

theo những làn sóng và bóng, giúp chúng không bị nhìn thấy.

using the waves and the shadows so he can't be seen.

Nó ngụy trang; chuyển động của nó hòa trộn vào cảnh vật.

His motion blends right into the background --

the moving rock trick.

Thủ thuật di chuyển như đá. Như vậy chúng ta đang học được rất nhiều điều từ những vùng nước nông.

So, we're learning lots new from the shallow water.

Still exploring the deep, but learning lots from the shallow water.

Vẫn khám phá những vùng nước sâu,

nhưng cũng học hỏi nhiều điều mới từ vùng nước nông.

There's a good reason why:

Và đây là một lí do thích đáng: những vùng nước nông

the shallow water's full of predators -- here's a barracuda --

chứa đầy những động vật săn mồi. Đây là một con cá nhồng.

and if you're an octopus or a cephalopod,

Và nếu bạn là một con bạch tuộc hay một con thân mềm

you need to really understand how to use your surroundings to hide.

bạn thực sự cần phải biết làm thế nào để sử dụng môi trường xung quanh để ẩn trốn.

Bạn sẽ được thấy một mặt san hô xin xắn ở cảnh tiếp theo.

In the next scene, you're going to see a nice coral bottom.

Và bạn sẽ thấy rằng một con bạch tuộc sẽ bị phát hiện

And you see that an octopus would stand out

rất dễ dàng nếu nó không biết cách ngụy trang,

very easily there if you couldn't use your camouflage,

sử dụng da để thay đổi màu sắc và dáng vẻ.

use your skin to change color and texture.

Đây là một ít tảo ở cận cảnh.

Here's some algae in the foreground --

and an octopus.

Và một con bạch tuộc. Điều đó thú vị đấy chứ? Roger làm nó sợ hãi,

Ain't that amazing?

Now, Roger spooked him, so he took off in a cloud of ink,

khiến nó bắn ra xa với một đám mây mực.

and when he lands, the octopus says, "Oh, I've been seen.

Khi nó dừng dừng lại, nó nói, "Oh, ta đã bị phát hiện.

The best thing to do is to get as big as I can get."

Điều cần làm nhất lúc này là trở nên càng lớn càng tốt."

That big brown makes his eyespot very big.

Và con bạch tuộc nâu đó làm cho những 'chấm mắt' trở nên rất lớn.

So, he's bluffing. Let's do it backwards.

Con bạch tuộc đang bịp bợm. Hãy tua lại đoạn băng.

I thought he was joking when he first showed it to me.

Tôi đã nghĩ anh ấy đang trêu tôi khi cho tôi xem nó.

I thought it was all graphics. So here it is in reverse.

Tôi nghĩ rằng đó hoàn toàn là nhờ đồ họa. Vậy đây là đoạn phim quay ngược.

Hãy quan sát màu sắc và hình thái của da.

Watch the skin color; watch the skin texture.

Just an amazing animal, it can change color and texture

Quả là một con vật thú vị, có thể thay đổi màu sắc và hình thái

to match the surroundings.

để trộn lẫn vào môi trường xung quanh. Hãy nhìn nó hòa lẫn vào đám tảo này.

Watch him blend right into this algae.

One, two, three.

Một. Hai. Ba.

(Applause)

Giờ 'cậu ta' đã đi rồi, và tôi cũng vậy. Cảm ơn các bạn rất nhiều.

And now he's gone, and so am I. Thank you very much.

(Applause)