Underwater astonishments | David Gallo

Tłumaczenie: Dawid Nejman Korekta: Krystian Aparta

We're going to go on a dive to the deep sea,

Udamy się dziś w podróż na głębokie wody.

and anyone that's had that lovely opportunity

Każdy kto miał tę wspaniałą możliwość wie,

knows that for about two and half hours on the way down,

że droga w dół to 2,5 godziny absolutnej ciemności.

it's a perfectly positively pitch-black world.

że droga w dół to 2,5 godziny absolutnej ciemności.

And we used to see the most mysterious animals out the window

Widzi się tajemnicze zwierzęta.

that you couldn't describe:

Takie migające światła.

these blinking lights -- a world of bioluminescence, like fireflies.

To świat bioluminescencji, jak u świetlików.

Dr. Edith Witter, pracująca w "Research Conservation Association",

Dr. Edith Widder -- she's now at the Ocean Research and Conservation Association --

stworzyła kamerę

was able to come up with a camera

potrafiącą uchwycić niektóre z tych niesamowitych zwierząt,

that could capture some of these incredible animals,

dzięki czemu widzicie je teraz na ekranie.

and that's what you're seeing here on the screen.

That's all bioluminescence. Like I said: just like fireflies.

Jak wspominałem, to bioluminescencja, jak u świetlików.

To latający indyk pod drzewem. (Śmiech)

There's a flying turkey under a tree.

(Laughter)

Wiem. Z zawodu jestem geologiem, ale uwielbiam to.

I'm a geologist by training.

But I love that.

And you see, some of the bioluminescence they use to avoid being eaten,

Bioluminescencja pomaga uniknąć pożarcia,

Bioluminescencja pomaga uniknąć pożarcia,

some they use to attract prey,

a czasem zwabić ofiarę.

but all of it, from an artistic point of view,

Zawsze jednak dostarcza fantastycznych doznań artystycznych.

is just positively amazing.

And a lot of what goes on inside --

Wiele z tego co się dzieje wewnątrz…

There's a fish with glowing eyes, pulsating eyes.

Tu ryba z jarzącymi się, pulsującymi oczami.

Some of the colors are designed to hypnotize,

Niektóre barwy mają hipnotyzować.

these lovely patterns.

Piękne wzory. I ostatni przykład:

And then this last one,

one of my favorites, this pinwheel design.

jeden z moich ulubionych, w kształcie wiatraczka.

Just absolutely amazing, every single dive.

Po prostu niesamowite, za każdym nurkowaniem.

That's the unknown world, and today we've only explored

To nieznany świat. Jak dotąd odkryliśmy tylko 3 procent

about 3 percent of what's out there in the ocean.

tego, co kryją oceany.

Already we've found the world's highest mountains,

Znaleźliśmy już tam najwyższe góry,

jak i najgłębsze doliny na świecie,

the world's deepest valleys,

underwater lakes, underwater waterfalls --

podwodne jeziora, wodospady…

a lot of that we shared with you from the stage.

Dużo z tego, co tu pokazaliśmy.

And in a place where we thought no life at all,

Tam, gdzie nie spodziewaliśmy się życia,

we find more life, we think, and diversity and density

znajdujemy je w większej różnorodności i skupieniu,

than the tropical rainforest,

niż w lasach tropikalnych. Uświadamia nam to,

which tells us that we don't know much about this planet at all.

jak mało wiemy o naszej planecie.

Przed nami ciągle 97 procent - albo puste, albo pełne niespodzianek.

There's still 97 percent,

and either that 97 percent is empty or just full of surprises.

But I want to jump up to shallow water now

Chciałbym jednak zejść na płytsze wody

and look at some creatures that are positively amazing.

i popatrzeć na inne wspaniałe stworzenia.

Cephalopods -- head-foots.

Głowonogi. W dzieciństwie znałem je głównie w postaci pieczonej kałamarnicy.

As a kid I knew them as calamari, mostly.

(Laughter)

To jest ośmiornica.

This is an octopus.

This is the work of Dr. Roger Hanlon at the Marine Biological Lab,

Oglądamy pracę Dr. Rogera Hanlona z "Marine Biology Lab".

Fascynujące jest to, jak niesamowite oczy głowonogów

and it's just fascinating how cephalopods can,

with their incredible eyes, sense their surroundings,

potrafią wyczuć otoczenie,

look at light, look at patterns.

światło i wzory, które je otaczają.

Here's an octopus moving across the reef,

Tu mamy ośmiornicę płynącą przez rafę.

finds a spot to settle down, curls up and then disappears into the background.

Znajduje odpowiednie miejsce, zwija się i wtapia w otoczenie.

Tough thing to do.

Nie jest to prosta sprawa.

In the next bit, we're going to see a couple squid.

W następnej scenie zobaczymy parę kałamarnic.

Now males, when they fight,

Agresywne samce w walce robią się białe.

if they're really aggressive, they turn white.

Agresywne samce w walce robią się białe.

Te dwa właśnie walczą.

And these two males are fighting.

They do it by bouncing their butts together,

Robią to poprzez uderzanie się zadami.

Intresujący sposób. Tutaj samiec jest po lewej,

which is an interesting concept.

Now, here's a male on the left and a female on the right,

a samica po prawej stronie.

and the male has managed to split his coloration

Samiec rozszczepił ubarwienie, pokazując się z łagodniejszej strony.

so the female only always sees the kinder, gentler squid in him.

Samiec rozszczepił ubarwienie, pokazując się z łagodniejszej strony.

Stara się… (Śmiech) Zobaczymy to jeszcze raz.

(Laughter)

Let's take a look at it again. Watch the coloration:

Popatrzmy jeszcze raz. Proszę zwrócić uwagę na ubarwienie:

white on the right, brown on the left.

białe po prawej, brązowe po lewej.

He takes a step back,

Odsuwa się trochę, by odstraszyć inne samce,

he's keeping off the other males by splitting his body,

dzieli ciało i pojawia się po drugiej stronie...

and comes up on the other side --

Bingo!

Sztuczkę tę wykorzystują ponoć też samce innych gatunków.

Now, I'm told that's not not just a squid phenomenon with males,

Sztuczkę tę wykorzystują ponoć też samce innych gatunków.

but I don't know.

(Brawa)

(Laughter)

Cuttlefish. I love cuttlefish.

Mątwy. Uwielbiam je. Oto australijska mątwa olbrzymia.

This is a Giant Australian Cuttlefish.

And there he is, his droopy little eyes up here.

Widać ją tutaj, ma przygnębione oczka.

One również potrafią robić całkiem niezwykłe rzeczy.

But they can do pretty amazing things, too.

Zobaczymy, jak jedna wycofuje się do szczeliny i…

Here we're going to see one backing into a crevice,

and watch his tentacles --

Zwróćcie uwagę na macki.

he just pulls them in, makes them look just like algae.

Wciąga je, sprawiając, że wyglądają jak algi.

Disappears right into the background.

Całkowicie wtapia się w otoczenie.

Positively amazing.

Niesamowite. Tu walczące samce.

Here's two males fighting.

Głowonogi są dosyć inteligentne.

Once again, they're smart enough, these cephalopods;

they know not to hurt each other.

Nie muszą krzywdzić się nawzajem.

But look at the patterns that they can do with their skin.

Popatrzcie, jakie wzory tworzą na skórze.

That's an amazing thing.

To po prostu niesamowite.

Ośmiornice czasami chcą poruszać się niezauważone,

Here's an octopus.

Sometimes they don't want to be seen when they move,

żeby uniknąć drapieżników.

because predators can see them.

Ta upodabnia się do kamienia,

This guy can make himself look like a rock,

i obserwując swoje otoczenie,

and, looking at his environment,

potrafi sunąć po dnie,

can actually slide across the bottom,

ukrywając się z wykorzystaniem fal i cieni.

using the waves and the shadows so he can't be seen.

Po prostu się wtapia. Jej ruchy zlewają się z otoczeniem.

His motion blends right into the background --

the moving rock trick.

Sztuczka z ruchomym kamieniem. Wiele uczymy się o środowisku wód płytkich.

So, we're learning lots new from the shallow water.

Still exploring the deep, but learning lots from the shallow water.

Dowiadujemy się wiele nie tylko z wód głębokich.

Dowiadujemy się wiele nie tylko z wód głębokich.

There's a good reason why:

To dlatego, że wody płytkie

the shallow water's full of predators -- here's a barracuda --

są pełne drapieżników, jak ta barrakuda.

and if you're an octopus or a cephalopod,

Jeśli jesteś głowonogiem,

you need to really understand how to use your surroundings to hide.

potrafisz świetnie wykorzystać otoczenie, żeby się ukryć.

Zobaczycie dno pokryte rafą koralową.

In the next scene, you're going to see a nice coral bottom.

Ośmiornica rzucałaby się tu w oczy,

And you see that an octopus would stand out

gdyby nie jej zdolność do kamuflażu,

very easily there if you couldn't use your camouflage,

zmiany koloru i tekstury skóry.

use your skin to change color and texture.

W tle widzimy trochę glonów.

Here's some algae in the foreground --

and an octopus.

Mamy też i ośmiornicę. Wspaniałe, prawda? Roger ją spłoszył,

Ain't that amazing?

Now, Roger spooked him, so he took off in a cloud of ink,

więc odpłynęła w chmurze sepii. Kiedy przystanęła,

and when he lands, the octopus says, "Oh, I've been seen.

pomyślała, "Zauważyli mnie. Najlepiej szybko się powiększę.”

The best thing to do is to get as big as I can get."

pomyślała, "Zauważyli mnie. Najlepiej szybko się powiększę.”

That big brown makes his eyespot very big.

Na brązowym tle jej oczy wydają się bardzo duże.

So, he's bluffing. Let's do it backwards.

To blef. Zobaczmy to od tyłu.

I thought he was joking when he first showed it to me.

Myślałem, że żartuje, gdy mi to pokazywał.

I thought it was all graphics. So here it is in reverse.

Myślałem, że to fotomontaż. Teraz od tyłu.

Przypatrzcie się kolorowi i teksturze skóry.

Watch the skin color; watch the skin texture.

Just an amazing animal, it can change color and texture

Niesamowite stworzenie. Potrafi zmieniać barwę i kształt,

to match the surroundings.

by upodobnić się do otoczenia. Patrzcie, jak wtapia się w glony.

Watch him blend right into this algae.

One, two, three.

Raz. Dwa. Trzy.

(Applause)

I już jej nie ma, więc i na mnie czas. Dziękuję bardzo.

And now he's gone, and so am I. Thank you very much.

(Applause)