Dare to Educate Afghan Girls | Shabana Basij-Rasikh | TED Talks

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Shqiponja Hoxha Reviewer: Helena Bedalli

When I was 11,

Kur isha 11 vieç,

I remember waking up one morning to the sound of joy in my house.

më kujtohet qe u zgjova nga gjumi dhe në shtepi kishte nje atmosfere të kendshme

My father was listening to BBC News

babai po degjonte lajmet e BBC

on his small, gray radio.

me radjon e tij të vogel njgyre gri.

There was a big smile on his face which was unusual then,

Kishte një buzeqeshje të madhe në fytyre, gje e rrallë në ate kohë

because the news mostly depressed him.

normalisht lajmet e aktualitetit e bënin të merzitur.

"The Taliban are gone!" my father shouted.

"Talebanet kane ikur" therriti babai.

I didn't know what it meant,

Nuk e dija se per çfare e kishte fjalën,

but I could see that my father was very, very happy.

por kuptova qe babai ishte shumë i gëzuar.

"You can go to a real school now," he said.

"Më në fund do të ndjekesh nje shkollë te vertete" më tha.

A morning that I will never forget.

Një mengjes që nuk do harroj kurrë.

A real school.

Nje shkolle e vërtete.

You see, I was six when the Taliban took over Afghanistan

Isha 6 vjeçe kur talebanët pushtuan Afganistanin

and made it illegal for girls to go to school.

dhe e bëne shkollen të pa-ligjshme për vajzat.

So for the next five years, I dressed as a boy

Gjatë 5 vjeteve që erdhen jam veshur si çun

to escort my older sister, who was no longer allowed

per të shoqeruar motren e madhe, e cila nuk mundesh

to be outside alone, to a secret school.

të dilte vetëm, për të shkuar në një shkollë sekrete.

It was the only way we both could be educated.

Ishte e vetmja menyre qe kishim per te studiuar.

Each day, we took a different route

Cdo ditë, benim një rrugë të re

so that no one would suspect where we were going.

qe asnjeri mos te dyshonte se ku po shkonim.

We would cover our books in grocery bags

Fshihnim librat në çantat e pazarit

so it would seem we were just out shopping.

që të tjeret të kujtonin se ishim duke bere pazarin.

The school was in a house,

Shkolla gjendesh brenda nje shtëpie,

more than 100 of us packed in one small living room.

ishim më shumë se 100 nga ne brenda ne dhomen e ndenjes.

It was cozy in winter but extremely hot in summer.

Ishte e rehatshme në dimër por në verë vdisje nga vapa.

We all knew we were risking our lives --

Të gjithë dinim që po rrezikonim jetën --

the teacher, the students and our parents.

mesuesja, studentet dhe prinderit tanë.

From time to time, the school would suddenly be canceled

Ndonjë herë ndodhte që shkolla mbyllej papritmas

for a week because Taliban were suspicious.

per një javë sepse talebanet dyshonin.

We always wondered what they knew about us.

Shumë herë e pyesnim veten se çfare dinin për ne

Were we being followed?

A ishim të ndjekura?

Do they know where we live?

A e dinin se nga vinim?

We were scared,

Kishim frikë,

but still, school was where we wanted to be.

por shkolla ishte vendi se ku donim të ishim.

I was very lucky to grow up in a family

Kam pasur shumë fat që linda ne nje familje

where education was prized and daughters were treasured.

ku arsimi ishte i cmuar dhe vajzat vlerësoheshin.

My grandfather was an extraordinary man for his time.

Gjyshi im ka qenë nje burrë i jashtëzakonshëm për kohen e tij.

A total maverick from a remote province of Afghanistan,

Nje antikonformist i vertete nga një fshat i humbur i Afganistanit,

he insisted that his daughter, my mom,

këmbënguli që e bija, mamaja ime,

go to school, and for that he was disowned by his father.

te arsimohej, dhe per kete arsye ishte mohuar nga babai i tij.

But my educated mother became a teacher.

Por mamaja ime pas studimeve u bë mesuese.

There she is.

Ja ku është.

She retired two years ago, only to turn our house

Prej 2 vjetesh është në pension por vetëm per të kthyer shtepinë tonë

into a school for girls and women in our neighborhood.

në shkollë për gratë dhe vajzat e lagjes sone.

And my father -- that's him --

Ja dhe babai im

he was the first ever in his family to receive an education.

ka qenë i pari në familjen e tij që ka studiuar.

There was no question that his children

Dhe nuk dyshonte që edhe femijet e tij do

would receive an education, including his daughters,

të studjonin, perfshirë vajzat,

despite the Taliban, despite the risks.

pavarësisht nga talebanët, pavaresisht nga rreziku.

To him, there was greater risk in not educating his children.

Për atë, rreziku më i madh ishte që të linte femijët e tij pa arsim.

During Taliban years, I remember

Gjatë qeverisjes talebane, më kujtohet

there were times I would get so frustrated by our life

qe isha shume e stresuar nga jeta jonë

and always being scared and not seeing a future.

dhe isha shume e trembur dhe nuk shikoja një të ardhme.

I would want to quit,

Doja te hiqja dorë nga studimet,

but my father,

por babai,

he would say,

me tha,

"Listen, my daughter,

"Degjo, bija ime,

you can lose everything you own in your life.

ne jetë mund te humbesh gjithçka.

Your money can be stolen. You can be forced to leave your home during a war.

Mund të të vjedhin parate. Mund të detyrojne të braktisësh shtepinë gjatë një lufte.

But the one thing that will always remain with you

Por e vetmja gje qe do kesh gjithmonë me vete

is what is here,

ështe çfare ke këtu,

and if we have to sell our blood to pay your school fees,

edhe nese do jemi të detyruar me shit gjakun për të paguar pagesen e shkollës,

we will.

do e bëjme.

So do you still not want to continue?"

Pra, je e sigurt qe nuk do të vazhdosh?"

Today I am 22.

Sot jam 22 vjeç.

I was raised in a country that has been destroyed

Jam rritur ne një shtet komplet te shkatërruar

by decades of war.

nga dhjetra vjet luftë.

Fewer than six percent of women my age have made it beyond high school,

Më pak se 6% i grave te moshes sime kane pasur mundesine te shkojne më larg se shkolla mesme,

and had my family not been so committed to my education,

dhe nëse familja ime nuk do te ishte kaq e angazhuari ne edukimin tim,

I would be one of them.

une do isha një nga ato.

Instead, I stand here a proud graduate of Middlebury College.

Por sot jam këtu, krenare që jam diplomuar ne universitetin e Middlebury.

(Applause)

(Duartrokitje)

When I returned to Afghanistan, my grandfather,

Kur u ktheva në Afganistan, gjyshi im,

the one exiled from his home for daring to educate his daughters,

ai që iku nga shtepia e tij sepse guxoi të edukonte vajzat,

was among the first to congratulate me.

ka qenë nga të paret që më uruan.

He not only brags about my college degree,

Ai nuk është krenar vetem per diplomen time,

but also that I was the first woman,

por edhe se kam qenë gruaja e parë

and that I am the first woman

jam gruaja e parë

to drive him through the streets of Kabul.

që e shoqeron me makinë neper rruget e Kabulit.

(Applause)

(duartrokitje)

My family believes in me.

Familja ime ka besim tek unë.

I dream big, but my family dreams even bigger for me.

Une kam shumë ëndrra, por familja ka endërruar gjithmonë me shumë

That's why I am a global ambassador for 10x10,

Dhe ja pse sot jam nje ambasadore per 10x10,

a global campaign to educate women.

nje fushatë boterore per arsimin e vajzave

That's why I cofounded SOLA,

Dhe ja perse kam krijuar SOLA,

the first and perhaps only boarding school

i pari, dhe ndoshta i vetmi kolegj

for girls in Afghanistan,

për vajza ne Afganistan,

a country where it's still risky for girls to go to school.

një shtet ku është akoma e veshtirë për gratë të shkojnë në shkollë.

The exciting thing is that I see students at my school

Gjeja me emocionuese është që shikoj studente

with ambition grabbing at opportunity.

me ambicje që kerkojne oportunitete.

And I see their parents and their fathers

Dhe shoh prinderit dhe baballaret e tyre

who, like my own, advocate for them,

qe ashtu si i imi i mbeshtesin ato,

despite and even in the face of daunting opposition.

pavaresisht nga opozimi i fortë.

Like Ahmed. That's not his real name,

Ashtu si Ahmedi, nuk është emri tij i vërtet,

and I cannot show you his face,

dhe nuk mundem t'ju tregoj fytyren e tij,

but Ahmed is the father of one of my students.

por Ahmedi është babai i një nga studentet e mija.

Less than a month ago, he and his daughter

Para nje muaij, ai dhe vajza e tij

were on their way from SOLA to their village,

ishin duke u kthyer ne shtepi nga SOLA,

and they literally missed being killed

dhe shpëtuan pa u vrarë

by a roadside bomb by minutes.

nga një bombe në rrugë, pune minutash.

As he arrived home, the phone rang,

Kur arriten ne shtepi, ra telefoni,

a voice warning him

dhe një zë i tha

that if he sent his daughter back to school,

në se vazhdon te coje vajzen në shkollë,

they would try again.

ata do te provojne perseri.

"Kill me now, if you wish," he said,

"Me vrit tani, po deshe" i tha ai,

"but I will not ruin my daughter's future

"por nuk do shkatërroj të ardhmen e vajzes time

because of your old and backward ideas."

për idetë tuaja fanatike dhe të prapambetura".

What I've come to realize about Afghanistan,

Ajo qe kam kuptuar nga Afganistani,

and this is something that is often dismissed in the West,

dhe kjo gjë eshte refuzuar shpesh nga perëndimi,

that behind most of us who succeed

qe pas shumices se atyre nga ne që ja dalim

is a father who recognizes the value in his daughter

eshtë një baba që njeh vleren e vajzes se tij

and who sees that her success is his success.

dhe e di që suksesi i saj eshtë suksesi i tij.

It's not to say that our mothers aren't key in our success.

Kjo jo per të thenë që nënat nuk jan kyç ne suksesin tonë.

In fact, they're often the initial and convincing negotiators

Ne fakt ato jane shpesh fillimi i tratatives

of a bright future for their daughters,

për një të ardhme të ndritur të vajzave të tyre,

but in the context of a society like in Afghanistan,

por në nje kontekst si ai i Afganistanit,

we must have the support of men.

na duhet të kemi mbeshtetjen e burrave.

Under the Taliban, girls who went to school

Nen talebanet, per vajzat që shkonin në shkolle

numbered in the hundreds --

qindra vajza

remember, it was illegal.

mos harroni, ishte e paligjshme.

But today, more than three million girls are in school in Afghanistan.

Por sot, më shumë se 3 milion vajza janë ne shkollë në Afganistan

(Applause)

(duartrokitje)

Afghanistan looks so different from here in America.

Afganistani duket shumë ndryshe i parë nga Amerika.

I find that Americans see the fragility in changes.

Amerika shikon brishtesine tek ndryshimet.

I fear that these changes will not last

Kam frike se keto ndryshime nuk do te zgjasin

much beyond the U.S. troops' withdrawal.

shumë pas terheqjes të trupave amerikane.

But when I am back in Afghanistan,

Por kur jam ne Afganistan,

when I see the students in my school

kur shikoj studentet në shkollen time

and their parents who advocate for them,

dhe prinderit që i mbrojne ata,

who encourage them, I see a promising future

që i japin kurajo, shoh një të ardhme premtuese

and lasting change.

dhe një ndryshim të qendrueshëm.

To me, Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities,

Per mua, Afganistani eshte toka e shpreses dhe mundësive pa kufi,

and every single day

dhe çdo ditë

the girls of SOLA remind me of that.

vajzat e SOLA-s ma kujtojne kete gjë.

Like me, they are dreaming big.

Ashtu si unë, ato kane endrra të medha.

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(duartrokitje)