Dare to Educate Afghan Girls | Shabana Basij-Rasikh | TED Talks

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Michał Graff Korekta: Magdalena Stonawska

When I was 11,

Gdy miałam 11 lat,

I remember waking up one morning to the sound of joy in my house.

pewnego ranka obudził mnie okrzyk radości w moim domu.

My father was listening to BBC News

To mój ojciec słuchał wiadomości BBC

on his small, gray radio.

w swoim małym, szarym radiu.

There was a big smile on his face which was unusual then,

Uśmiechał się szeroko, co było niezwykłe,

because the news mostly depressed him.

ponieważ wiadomości przeważnie go przygnębiały.

"The Taliban are gone!" my father shouted.

"Koniec z Talibami!", wykrzyknął.

I didn't know what it meant,

Nie wiedziałam, co miał na myśli,

but I could see that my father was very, very happy.

ale był bardzo, bardzo szczęśliwy.

"You can go to a real school now," he said.

"Teraz możesz iść do prawdziwej szkoły", oznajmił.

A morning that I will never forget.

Poranek, którego nigdy nie zapomnę.

A real school.

Prawdziwa szkoła.

You see, I was six when the Taliban took over Afghanistan

Gdy Talibowie przejęli władzę w Afganistanie, miałam 6 lat.

and made it illegal for girls to go to school.

Wprowadzili zakaz posyłania dziewcząt do szkoły.

So for the next five years, I dressed as a boy

Przez następnych 5 lat przebierałam się za chłopca

to escort my older sister, who was no longer allowed

i eskortowałam starszą siostrę, której już nie wolno było

to be outside alone, to a secret school.

przebywać samej poza domem, do potajemnej szkoły.

It was the only way we both could be educated.

Był to jedyny sposób zdobycia przez nas wykształcenia.

Each day, we took a different route

Każdego dnia obierałyśmy inną drogę,

so that no one would suspect where we were going.

tak, aby nikt nie zaczął podejrzewać, dokąd szłyśmy.

We would cover our books in grocery bags

Chowałyśmy nasze książki w torbach na zakupy,

so it would seem we were just out shopping.

aby sprawiać wrażenie, że wyszłyśmy tylko na targ.

The school was in a house,

Szkoła była w domu,

more than 100 of us packed in one small living room.

ponad setka nas upakowana w małym pokoju.

It was cozy in winter but extremely hot in summer.

Było tam przytulnie w zimie, ale niezwykle gorąco w lecie.

We all knew we were risking our lives --

Wszyscy wiedzieliśmy, że ryzykujemy życie,

the teacher, the students and our parents.

nauczyciel, uczennice, nasi rodzice.

From time to time, the school would suddenly be canceled

Od czasu do czasu zajęcia były odwoływane na tydzień,

for a week because Taliban were suspicious.

ponieważ Talibowie byli podejrzliwi.

We always wondered what they knew about us.

Zawsze zastanawiałyśmy się, co wiedzą o nas.

Were we being followed?

Czy jesteśmy śledzone?

Do they know where we live?

Czy wiedzą, gdzie mieszkamy?

We were scared,

Byłyśmy przerażone,

but still, school was where we wanted to be.

ale wciąż szkoła była miejscem, w którym chciałyśmy być.

I was very lucky to grow up in a family

Miałam szczęście dorastać w rodzinie,

where education was prized and daughters were treasured.

w której ceniono edukację i doceniano córki.

My grandfather was an extraordinary man for his time.

Mój dziadek był niezwykłym mężczyzną jak na swoje czasy.

A total maverick from a remote province of Afghanistan,

Indywidualista z odległej prowincji Afganistanu,

he insisted that his daughter, my mom,

nalegał, aby jego córka, moja mama,

go to school, and for that he was disowned by his father.

chodziła do szkoły, za co został wydziedziczony przez swego ojca.

But my educated mother became a teacher.

Ale moja wykształcona mama została nauczycielką.

There she is.

Oto ona.

She retired two years ago, only to turn our house

Przeszła na emeryturę 2 lata temu tylko po to, aby przekształcić nasz dom

into a school for girls and women in our neighborhood.

w szkołę dla dziewcząt i kobiet z sąsiedztwa.

And my father -- that's him --

A mój ojciec - oto on -

he was the first ever in his family to receive an education.

był pierwszym ze swojej rodziny, który otrzymał wykształcenie.

There was no question that his children

Nie było mowy, aby jego dzieci

would receive an education, including his daughters,

nie otrzymały wykształcenia, włączając w to córki,

despite the Taliban, despite the risks.

pomimo Talibów, pomimo ryzyka.

To him, there was greater risk in not educating his children.

Większym ryzykiem dla niego było nie wykształcić swoich dzieci.

During Taliban years, I remember

Podczas władzy Talibów

there were times I would get so frustrated by our life

bywały czasy, kiedy byłam bardzo sfrustrowana naszym życiem,

and always being scared and not seeing a future.

zawsze przerażona i bez nadziei na przyszłość.

I would want to quit,

Chciałam zrezygnować,

but my father,

ale mój ojciec

he would say,

mówił wtedy,

"Listen, my daughter,

"Słuchaj, moja córko,

you can lose everything you own in your life.

możesz stracić wszystko, co posiadasz.

Your money can be stolen. You can be forced to leave your home during a war.

Twoje pieniądze mogą zostać skradzione. Możesz zostać zmuszona opuścić dom w czasie wojny.

But the one thing that will always remain with you

Jedyna rzecz, która zawsze pozostanie

is what is here,

jest tutaj,

and if we have to sell our blood to pay your school fees,

i jeżeli będziemy musieli zapłacić krwią za twoją szkołę,

we will.

to zapłacimy.

So do you still not want to continue?"

Wciąż chcesz zrezygnować?"

Today I am 22.

Dzisiaj mam 22 lata.

I was raised in a country that has been destroyed

Dorastałam w kraju, który został zniszczony

by decades of war.

przez dziesiątki lat wojny.

Fewer than six percent of women my age have made it beyond high school,

Mniej niż 6% kobiet w moim wieku osiągnęło więcej niż średnie wykształcenie,

and had my family not been so committed to my education,

i gdyby nie poświecenie mojej rodziny dla mojej edukacji,

I would be one of them.

to byłabym jedną z wielu.

Instead, I stand here a proud graduate of Middlebury College.

Zamiast tego, stoję tutaj jako dumna absolwentka Middlebury College.

(Applause)

(Oklaski)

When I returned to Afghanistan, my grandfather,

Kiedy wróciłam do Afganistanu, mój dziadek,

the one exiled from his home for daring to educate his daughters,

ten, który został wygnany z domu, bo ośmielił się edukować własne córki,

was among the first to congratulate me.

był pośród pierwszych, którzy mi gratulowali.

He not only brags about my college degree,

Nie tylko rozpowiada o moim dyplomie,

but also that I was the first woman,

ale również i o tym, że byłam pierwszą kobietą,

and that I am the first woman

i że jestem pierwszą kobietą

to drive him through the streets of Kabul.

wożącą go samochodem ulicami Kabulu.

(Applause)

(Oklaski)

My family believes in me.

Moja rodzina wierzy we mnie.

I dream big, but my family dreams even bigger for me.

Mam duże marzenia, ale moja rodzina ma jeszcze większe.

That's why I am a global ambassador for 10x10,

Oto dlaczego jestem globalnym ambasadorem dla 10x10,

a global campaign to educate women.

światowej kampanii kształcenia kobiet.

That's why I cofounded SOLA,

Właśnie dlatego współzałożyłam SOLA,

the first and perhaps only boarding school

pierwszą, i być może jedyną szkołę z internatem

for girls in Afghanistan,

dla dziewcząt w Afganistanie,

a country where it's still risky for girls to go to school.

w kraju, w którym dla dziewcząt chodzenie do szkoły wciąż wiąże się z zagrożeniem.

The exciting thing is that I see students at my school

Ekscytujący jest widok uczennic w mojej szkole,

with ambition grabbing at opportunity.

z ambicją chwytających się możliwości.

And I see their parents and their fathers

I widzę ich rodziców i ojców,

who, like my own, advocate for them,

którzy tak samo jak moi rodzice wspierają je,

despite and even in the face of daunting opposition.

pomimo i nawet w obliczu zastraszającego sprzeciwu.

Like Ahmed. That's not his real name,

Tak jak Ahmed. Nie jest to jego prawdziwe imię,

and I cannot show you his face,

i nie mogę pokazać jego twarzy,

but Ahmed is the father of one of my students.

ale Ahmed jest ojcem jednej z moich uczennic.

Less than a month ago, he and his daughter

Niecały miesiąc temu on i jego córka

were on their way from SOLA to their village,

wracali z SOLA do rodzinnej wioski,

and they literally missed being killed

i dosłownie uniknęli śmierci o włos

by a roadside bomb by minutes.

w wybuchu przydrożnej bomby, była to kwestia minut.

As he arrived home, the phone rang,

Kiedy przybyli do domu, zadzwonił telefon

a voice warning him

i głos ostrzegł ich,

that if he sent his daughter back to school,

że jeżeli wyśle córkę z powrotem do szkoły,

they would try again.

to spróbują ponownie ich zabić.

"Kill me now, if you wish," he said,

"Zabijcie mnie teraz, jeśli chcecie", powiedział,

"but I will not ruin my daughter's future

"ale ja nie zrujnuję przyszłości mojej córki

because of your old and backward ideas."

dla was i dla waszych starych, zacofanych idei."

What I've come to realize about Afghanistan,

Uświadomiłam sobie coś, co dotyczy Afganistanu,

and this is something that is often dismissed in the West,

a co jest często odrzucane przez Zachód:

that behind most of us who succeed

że za naszymi sukcesami

is a father who recognizes the value in his daughter

stoją przeważnie ojcowie, którzy uznają wartość swych córek,

and who sees that her success is his success.

i którzy postrzegają ich sukces jako sukces własny.

It's not to say that our mothers aren't key in our success.

To nie znaczy, że matki nie odgrywają roli w naszym sukcesie.

In fact, they're often the initial and convincing negotiators

W rzeczywistości często są one inicjatorkami i przekonującymi negocjatorkami

of a bright future for their daughters,

jasnej przyszłości dla córek,

but in the context of a society like in Afghanistan,

ale w kontekście społeczeństwa takiego jak afgańskie,

we must have the support of men.

musimy mieć poparcie mężczyzn.

Under the Taliban, girls who went to school

Za Talibów dziewczęta chodzące do szkoły

numbered in the hundreds --

liczyły się w setkach,

remember, it was illegal.

pamiętajcie, to było nielegalne.

But today, more than three million girls are in school in Afghanistan.

Obecnie ponad 3 mln dziewcząt uczęszcza do szkół w Afganistanie.

(Applause)

(Oklaski)

Afghanistan looks so different from here in America.

Afganistan wygląda tak odmiennie stąd, z perspektywy amerykańskiej.

I find that Americans see the fragility in changes.

Sądzę, że Amerykanie postrzegają kruchość wprowadzonych zmian.

I fear that these changes will not last

Boję się, że te zmiany nie przetrwają długo

much beyond the U.S. troops' withdrawal.

po wycofaniu się amerykańskich wojsk.

But when I am back in Afghanistan,

Ale kiedy jestem w Afganistanie,

when I see the students in my school

kiedy widzę uczennice w mojej szkole

and their parents who advocate for them,

i ich rodziców, którzy je wspierają,

who encourage them, I see a promising future

zachęcają, widzę obiecującą przyszłość

and lasting change.

i trwałą zmianę.

To me, Afghanistan is a country of hope and boundless possibilities,

Dla mnie Afganistan jest krajem nadziei i nieograniczonych możliwości,

and every single day

i każdego dnia

the girls of SOLA remind me of that.

moje uczennice przypominają mi o tym.

Like me, they are dreaming big.

Mają, tak jak ja, wielkie marzenia.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski).