The magic washing machine | Hans Rosling

Tłumaczenie: Piotr Ożga Korekta: Oskar Kocoł

I was only four years old

Miałem tylko cztery lata

when I saw my mother load a washing machine

gdy zobaczyłem jak moja mama

for the very first time in her life.

po raz pierwszy w jej życiu uruchamia pralkę.

That was a great day for my mother.

To był dla niej wielki dzień.

My mother and father had been saving money for years

Moi rodzice od lat oszczędzali,

to be able to buy that machine,

by móc ją kupić.

and the first day it was going to be used,

Pierwszego dnia, na pierwsze uruchomienie pralki

even Grandma was invited to see the machine.

została zaproszona nawet babcia,

aby mogła ją zobaczyć.

(Laughter)

Babcia była najbardziej podekscytowana.

And Grandma was even more excited.

Throughout her life, she had been heating water with firewood,

Przez całe jej życie

ogrzewała wodę nad paleniskiem

and she had hand-washed laundry for seven children.

i prała ręcznie dla siedmiu dzieci.

i prała ręcznie dla siedmiu dzieci.

And now, she was going to watch electricity do that work.

A teraz miała oglądać jak elektronika

robi to za nią.

My mother carefully opened the door,

Mama ostrożnie otworzyła drzwi pralki,

and she loaded the laundry into the machine,

włożyła brudne rzeczy

do środka,

właśnie tak.

like this.

And then, when she closed the door,

Potem zamknęła drzwi,

Grandma said, "No, no, no, no!

babcia powiedziała, "Nie, nie, nie.

Let me! Let me push the button!"

Proszę, pozwól mi wcisnąć przycisk."

(Laughter)

And Grandma pushed the button,

Kiedy to zrobiła,

powiedziała "Fantastycznie.

and she said, "Oh, fantastic!

I want to see this! Give me a chair! Give me a chair! I want to see it,"

Muszę to zobaczyć. Daj mi krzesło.

Daj mi krzesło. Muszę to zobaczyć."

and she sat down in front of the machine,

Usiadła przed pralką

and she watched the entire washing program.

i oglądała cały proces prania.

(Laughter)

Była zachwycona.

She was mesmerized.

To my grandmother, the washing machine was a miracle.

Dla mojej babci,

pralka była cudem.

Today, in Sweden and other rich countries,

Dzisiaj, w Szwecji i innych bogatych krajach

people are using so many different machines.

ludzie używają

mnóstwo najróżniejszych urządzeń.

Look -- the homes are full of machines.

Zobaczcie, mieszkania są nimi przepełnione.

I can't even name them all.

Nawet nie potrafię ich wszystkich nazwać.

And they also, when they want to travel,

Oczywiście ludzie chcą też podróżować,

używają do tego samolotów,

they use flying machines

that can take them to remote destinations.

które mogą ich zabrać na drugi koniec świata.

And yet, in the world,

Ale nadal na świecie jest pełno ludzi

there are so many people who still heat the water on fire,

którzy wciąż grzeją wodę nad paleniskiem,

i gotują na ogniu.

and they cook their food on fire.

Sometimes they don't even have enough food.

Czasami nie mają nawet wystarczająco jedzenia.

Żyją poniżej granicy ubóstwa.

And they live below the poverty line.

There are two billion fellow human beings

Ponad dwa miliardy ludzi żyją

who live on less than two dollars a day.

za mniej niż dwa dolary dziennie.

A najbogatsi ludzie...

And the richest people over there -- there's one billion people,

jest ich miliard,

and they live above what I call the "air line" --

żyją ponad granicą lotów, tak to ujmę,

(Laughter)

because they spend more than 80 dollars a day

ponieważ żyją za ponad 80 dolarów dziennie.

ponieważ żyją za ponad 80 dolarów dziennie.

on their consumption.

Ale mamy tutaj 3 miliardy ludzi,

But this is just one, two, three billion people,

and obviously, there are seven billion people in the world,

a przecież na świecie żyje siedem miliardów,

so there must be one, two, three, four billion people more

tak więc mamy jeden, dwa, trzy, cztery miliardy ludzi

którzy żyją pomiędzy ubóstwem a luksusem.

who live in between the poverty and the air line.

Mają dostęp do prądu,

They have electricity,

but the question is: How many have washing machines?

ale ile z nich ma pralki?

I've done the scrutiny of market data, and I've found that, indeed,

Przeprowadziłem szczegółowe badania

i odkryłem że pralka

the washing machine has penetrated below the air line,

zeszła poniżej linii luksusu

i mamy dodatkowy miliard który żyje powyżej granicy pralki.

and today, there's an additional one billion people out there

i mamy dodatkowy miliard który żyje powyżej granicy pralki.

who live above the "wash line."

(Laughter)

(Śmiech)

And they consume for more than 40 dollars per day.

Żyją za ponad 40 dolarów dziennie.

So two billion have access to washing machines.

Tak więc dwa miliardy ludzi korzysta z pralek.

And the remaining five billion --

A pozostałe pięć miliardów...

jak oni piorą?

how do they wash?

Or, to be more precise,

Albo bardziej precyzyjnie,

how do most of the women in the world wash?

jak większość kobiet na świecie pierze?

Because it remains the hard work for women to wash.

Ponieważ to głównie kobiety wykonują ten ciężki obowiązek.

They wash like this: by hand.

Piorą one właśnie tak: ręcznie.

It's hard, time-consuming labor,

To ciężka, czasochłonna praca,

która zabiera im całe godziny każdego tygodnia.

which they have to do for hours every week.

Czasami muszą przynosić wodę z daleka

And sometimes they also have to bring water from far away

aby zrobić pranie w domu.

to do the laundry at home,

or they have to bring the laundry away to a stream far off.

Albo muszą zabierać rzeczy i prać je w odległym strumieniu.

And they want the washing machine.

One chcą pralki.

They don't want to spend such a large part of their life

Nie chcą marnować życia

doing this hard work

na tak ciężkiej pracy

with so relatively low productivity.

która nie przynosi żadnych zysków.

Ich potrzeby nie różnią się

And there's nothing different in their wish

od potrzeb mojej babci.

than it was for my grandma.

Popatrzcie, dwa pokolenia wstecz w Szwecji:

Look here, two generations ago in Sweden --

picking water from the stream,

przynoszenie wody ze strumienia,

heating with firewood and washing like that.

ogrzewanie jej nad paleniskiem i pranie w ten sposób.

They want the washing machine in exactly the same way.

One chcą pralek dokładnie tak samo.

But when I lecture to environmentally concerned students,

Kiedy pokazuję to moim "ekologicznym" studentom,

they tell me, "No, everybody in the world cannot have cars and washing machines."

mówią mi, "Nie, nie każdy może mieć samochód i pralkę."

How can we tell this woman

Jak mam powiedzieć tej kobiecie

that she isn't going to have a washing machine?

że nigdy nie będzie miała pralki?

And then I ask my students -- over the last two years, I've asked --

Wtedy spytałem studentów,

przez ostatnie dwa lata zadaję im to pytanie:

"How many of you don't use a car?"

"Ilu z was nie ma samochodu?"

And some of them proudly raise their hand and say, "I don't use a car."

Kilkoro studentów podnosi wtedy dumnie ręce

i mówią "Nie używam samochodu."

And then I put the really tough question:

Później zadaję trudniejsze pytanie:

"How many of you hand-wash your jeans and your bedsheets?"

"Ilu z was

pierze ręcznie swoje ubrania?"

And no one raised their hand.

Nikt nie podnosi wtedy ręki.

Nawet najbardziej zagorzali ekolodzy

Even the hardcore in the green movement use washing machines.

korzystają z pralek.

(Laughter)

(Śmiech)

So how come [this is] something that everyone uses

Jak to się stało, że pralka stała się urządzeniem powszechnego użytku

and they think others will not stop it?

i nikt nie może się od niej powstrzymać. Czy jest w tym coś niezwykłego?

What is special with this?

I had to do an analysis about the energy use in the world.

Musiałem dokonać analizy zużycia prądu na świecie.

Here we are.

Oto ona.

Look here. You see the seven billion people up there?

Popatrzcie, widzicie tu siedem milionów ludzi:

The air people, the wash people,

latający ludzie, piorący ludzie,

the bulb people and the fire people.

ludzie z żarówkami i z ogniem.

One unit like this

Jeden taki kwadracik

is an energy unit of fossil fuel -- oil, coal or gas.

to jednostka energii z surowców kopalnianych:

z ropy, węgla oraz gazu.

That's what most of the electricity and the energy in the world is.

To z nich tworzy się najwięcej prądu i energii.

And it's 12 units used in the entire world,

Na świecie zużywa się 12 takich jednostek,

and the richest one billion, they use six of them.

a najbogatszy miliard ludzi zużywa sześć.

Half of the energy is used by one seventh of the world population.

Połowa energii jest używana przez jedną siódmą ludzkości.

And these ones, who have washing machines

Ci, którzy używają pralek,

ale nie mają domu naszpikowanego gadżetami,

but not a house full of other machines,

zużywają dwie.

they use two.

This group uses three, one each.

Ta grupa zużywa trzy, po jednej na miliard.

Oni też mają prąd, ale nie zużywają nawet jednej jednostki na miliard.

And they also have electricity.

Oni też mają prąd, ale nie zużywają nawet jednej jednostki na miliard.

And over there, they don't even use one each.

That makes 12 of them.

W sumie mamy ich 12.

But the main concern

Ale to, co najbardziej interesuje

for the environmentally interested students -- and they are right --

studentów-ekologów -- i słusznie że się tym interesują --

is about the future.

to przyszłość.

Jakie są prognozy? Jeśli wykorzystamy obecne tendencje,

What are the trends?

If we just prolong the trends, without any real advanced analysis,

to bez żadnych specjalnych analiz wiemy, że do 2050

to 2050,

dwie rzeczy mogą zwiększyć zużycie prądu.

there are two things that can increase the energy use:

Po pierwsze, wzrost liczby ludności.

first, population growth; second, economic growth.

Po drugie, rozwój ekonomiczny.

Population growth will mainly occur among the poorest people here,

Wzrost populacji zaobserwujemy głównie wśród najuboższych,

ponieważ jest wysoki wskaźnik umieralności dzieci,

because they have high child mortality

ale też dużą liczbę dzieci na kobietę.

and they have many children per woman.

Dlatego też tutaj będą dodatkowe dwa miliardy,

And that will get you two extra,

ale to nie wpłynie znacząco na zużycie prądu.

but that won't change the energy use very much.

Drugim czynnikiem jest rozwój ekonomiczny.

What will happen is economic growth.

The best of here in the emerging economies --

Najlepiej wyjdą na tym wschodzące gospodarki --

nazywam je "Nowym Wschodem" --

I call them "the New East" --

they will jump the air line.

przeskoczą do linii luksusów.

"Wopp!" they will say.

"Hop!", o tak!

And they will start to use as much as the Old West are doing already.

Zaczną zużywać tyle energii ile teraz zużywa się na zachodzie.

(Laughter)

A ci ludzie, chcą pralek.

And these people, they want the washing machine.

Przejdą tutaj.

I told you. They'll go there.

And they will double their energy use.

Podwoją swoje zużycie prądu.

And we hope that the poor people will get into the electric light.

I mam nadzieję że najbiedniejsi będą mieli już oświetlenie elektryczne.

And they'll get a two-child family without a stop in population growth.

Zaczną planować rodziny z dwójką dzieci i powstrzymają rozrost populacji.

Ale całkowite zużycie prądu

But the total energy consumption will increase to 22 units.

wzrośnie do 22 jednostek.

Z tych 22 jednostek

And these 22 units --

najbogatsi wciąż będą zużywać najwięcej.

still, the richest people use most of them.

Co więc trzeba zrobić?

So what needs to be done?

Because the risk,

Musimy wziąć pod uwagę,

the high probability of climate change is real.

ryzyko zmiany klimatu.

It's real.

To jest możliwe.

Of course, they must be more energy efficient.

Oczywiście urządzenia będą zużywały mniej prądu.

They must change their behavior in some way.

Ludzie nieco zmienią swe przyzwyczajenia.

They must also start to produce green energy,

Musimy też zacząć wytwarzać energię ze źródeł odnawialnych,

o wiele więcej niż teraz.

much more green energy.

But until they have the same energy consumption per person,

Dopóki oni mają to samo zużycie energii jak reszta,

nie mogą innym mówić

they shouldn't give advice to others --

what to do and what not to do.

co mają robić a czego nie.

(Laughter)

(Brawa)

(Applause)

Here, we can get more green energy all over.

Możemy pozyskiwać więcej zielonej energii.

To jest coś na co liczymy.

This is what we hope might happen.

To prawdziwe wyzwanie na przyszłość.

It's a real challenge in the future.

But I can assure you that this woman in the favela in Rio,

Mogę was zapewnić że ta kobieta ze slumsów w Rio potrzebuje pralki.

Mogę was zapewnić że ta kobieta ze slumsów w Rio potrzebuje pralki.

she wants a washing machine.

Jest zadowolona z jej minister energetyki,

She's very happy about her minister of energy

that provided electricity to everyone --

która zapewniła wszystkim prąd --

so happy that she even voted for her.

tak zadowolona, że nawet na nią głosowała.

To jest Dilma Rousseff,

And she became Dilma Rousseff,

the president-elect of one of the biggest democracies in the world,

prezydent jednego

z największych państw demokratycznych na świecie...

od ministra energetyki do prezydenta.

moving from minister of energy to president.

Jeżeli tylko istnieje demokracja,

If you have democracy, people will vote for washing machines.

ludzie głosują na pralki.

Kochają je.

They love them!

(Laughter)

And what's the magic with them?

Co w nich jest takiego niezwykłego?

My mother explained the magic with this machine

Moja mama pokazała mi tę magię

the very, very first day.

pierwszego dnia.

Powiedziała, "Hans,

She said, "Now, Hans.

włożyliśmy pranie,

We have loaded the laundry.

a pralka zacznie prać.

The machine will make the work.

And now we can go to the library."

Teraz możemy iść do biblioteki."

To była właśnie ta magia:

Because this is the magic: you load the laundry,

włączałeś pralkę,

and what do you get out of the machine?

a co z niej wyciągałeś?

You get books out of the machines,

Wyciągałeś z niej książki,

takie dla dzieci.

children's books.

And mother got time to read for me.

Mama miała czas żeby mi poczytać.

She loved this.

Uwielbiała to. Miała "Elementarz."

I got the "ABC's" -- this is why I started my career as a professor,

Zacząłem karierę profesora wtedy,

when my mother had time to read for me.

gdy mama miała czas żeby mi poczytać.

And she also got books for herself.

Miała też książki dla siebie.

She managed to study English and learn that as a foreign language.

Zaczęła się uczyć angielskiego

i nauczyła się go jako języka obcego.

And she read so many novels,

Przeczytała tyle powieści,

so many different novels here.

masę różnych książek.

And we really, we really loved this machine.

Naprawdę pokochaliśmy tą maszynę.

(Laughter)

And what we said, my mother and me,

I razem z mamą wołaliśmy:

"Thank you, industrialization.

"Dziękujemy rewolucji przemysłowej.

Thank you, steel mill.

Dziękujemy hutom stali.

Thank you, power station.

Dziękujemy elektrowniom,

And thank you, chemical processing industry

i dziękujemy przemysłowi chemicznemu

that gave us time to read books."

za czas na czytanie książek."

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

(Laughter)

(Applause)

(Brawa)