4 reasons to learn a new language | John McWhorter

Vertaald door: Janny Ramakers Nagekeken door: Peter van de Ven

The language I'm speaking right now

De taal Engels

is on its way to becoming the world's universal language,

is hard op weg om de universele taal van de wereld te worden.

for better or for worse.

Ten goede of ten kwade.

Let's face it,

Laten we wel wezen,

it's the language of the internet,

het is de taal van het internet,

it's the language of finance,

het is de taal van de financiële wereld,

it's the language of air traffic control,

het is de taal van de luchtverkeersleiding,

of popular music,

populaire muziek,

diplomacy --

van de diplomatie --

English is everywhere.

Engels is overal.

Now, Mandarin Chinese is spoken by more people,

Mandarijn Chinees wordt door meer mensen gesproken,

but more Chinese people are learning English

maar er zijn meer Chinese mensen die Engels leren

than English speakers are learning Chinese.

dan dat er Engelse mensen zijn die Chinees leren.

Last I heard,

Zover ik weet,

there are two dozen universities in China right now

zijn er in China nu zo'n twintig universiteiten

teaching all in English.

waar alleen in het Engels wordt lesgegeven.

English is taking over.

Engels neemt de wereld over.

And in addition to that,

Bovendien heeft men voorspeld

it's been predicted that at the end of the century

dat tegen het einde van deze eeuw

almost all of the languages that exist now --

bijna alle talen die nu bestaan --

there are about 6,000 --

zo'n 6.000 --

will no longer be spoken.

niet meer zullen worden gesproken.

There will only be some hundreds left.

Er zullen er nog maar een paar honderd overblijven.

And on top of that,

Daar komt nog bij

it's at the point where instant translation of live speech

dat onmiddelijke vertaling van gesproken taal

is not only possible, but it gets better every year.

op dit moment niet alleen mogelijk is, maar ieder jaar beter wordt.

The reason I'm reciting those things to you

De reden dat ik deze feiten voor jullie opnoem,

is because I can tell that we're getting to the point

is dat ik kan merken dat we op het punt komen

where a question is going to start being asked,

dat de vraag gesteld zal worden:

which is: Why should we learn foreign languages --

waarom zouden we nog een vreemde taal leren --

other than if English happens to be foreign to one?

behalve Engels dan, als dat je moedertaal niet is?

Why bother to learn another one when it's getting to the point

Waarom zou je de moeite doen om een andere taal te leren,

where almost everybody in the world will be able to communicate in one?

als binnenkort bijna iedereen ter wereld in één taal kan communiceren?

I think there are a lot of reasons,

Ik denk dat er veel redenen zijn.

but I first want to address

Maar eerst wil ik een argument bespreken

the one that you're probably most likely to have heard of,

dat jullie waarschijnlijk allemaal al eens gehoord hebben,

because actually it's more dangerous than you might think.

want dat argument is gevaarlijker dan jullie misschien denken.

And that is the idea

Ik bedoel hier het idee

that a language channels your thoughts,

dat een taal je gedachten kanaliseert,

that the vocabulary and the grammar of different languages

dat de woordenschat en de grammatica van verschillende talen

gives everybody a different kind of acid trip,

sprekers zogezegd een verschillende 'high' geven.

so to speak.

That is a marvelously enticing idea,

Dat is een ontzettend verleidelijk idee,

but it's kind of fraught.

maar het is nogal problematisch.

So it's not that it's untrue completely.

Het is niet helemaal onwaar.

So for example, in French and Spanish

In het Frans of Spaans, bijvoorbeeld,

the word for table is, for some reason, marked as feminine.

is het woord voor 'tafel' om de een of andere reden vrouwelijk.

So, "la table," "la mesa," you just have to deal with it.

Dus: 'la table', 'la mesa'. Dat moet je gewoon zo accepteren.

It has been shown

Er is aangetoond,

that if you are a speaker of one of those languages

dat als je één van die talen spreekt

and you happen to be asked

en aan jou wordt gevraagd

how you would imagine a table talking,

hoe je je een sprekende tafel voorstelt,

then much more often than could possibly be an accident,

dat veel vaker dan door toeval kan worden verklaard,

a French or a Spanish speaker

een Frans- of Spaanstalige dan zal zeggen

says that the table would talk with a high and feminine voice.

dat een tafel spreekt met een hoge, vrouwelijke stem.

So if you're French or Spanish, to you, a table is kind of a girl,

Dus voor jou als Frans- of Spaanstalige is een tafel een soort meisje.

as opposed to if you are an English speaker.

Voor een Engelstalige is dit niet zo.

It's hard not to love data like that,

Zulke data zijn natuurlijk erg aantrekkelijk

and many people will tell you that that means

en veel mensen zullen je vertellen

that there's a worldview that you have if you speak one of those languages.

dat dit betekent dat je wereldbeeld wordt bepaald door de taal die je spreekt.

But you have to watch out,

Maar hier moet je mee oppassen.

because imagine if somebody put us under the microscope,

Want stel je eens voor dat iemand ons onder de microscoop zou leggen,

the us being those of us who speak English natively.

en met 'ons' bedoel ik mensen die Engels als moedertaal hebben:

What is the worldview from English?

wat is het Engelstalige wereldbeeld?

So for example, let's take an English speaker.

Laten we een Engelstalige als voorbeeld nemen.

Up on the screen, that is Bono.

De man op het scherm is Bono.

He speaks English.

Bono spreekt Engels.

I presume he has a worldview.

Ik neem aan dat hij een bepaald wereldbeeld heeft.

Now, that is Donald Trump.

En dat is Donald Trump.

In his way,

Hij spreekt ook Engels --

he speaks English as well.

op zijn eigen manier dan.

(Laughter)

(Gelach)

And here is Ms. Kardashian,

En dit is mevrouw Kardashian,

and she is an English speaker, too.

zij is ook een Engelsspreker.

So here are three speakers of the English language.

Dus dit zijn drie Engelstaligen.

What worldview do those three people have in common?

Welk wereldbeeld hebben deze drie mensen gemeen?

What worldview is shaped through the English language that unites them?

Welk wereldbeeld, gevormd door het Engels, verenigt hen?

It's a highly fraught concept.

Dit is een problematisch concept.

And so gradual consensus is becoming that language can shape thought,

Langzamerhand ontwikkelt zich de consensus dat taal gedachten vorm kan geven,

but it tends to be in rather darling, obscure psychological flutters.

maar dan wel op een nogal gevoelige, obscuur psychologische manier.

It's not a matter of giving you a different pair of glasses on the world.

Het is niet simpelweg een kwestie van 'een andere bril opzetten'.

Now, if that's the case,

Als dit zo is,

then why learn languages?

waarom zou je dan een andere taal leren?

If it isn't going to change the way you think,

Als het je manier van denken niet verandert,

what would the other reasons be?

welke andere redenen zijn er dan wel?

There are some.

Er zijn verschillende redenen.

One of them is that if you want to imbibe a culture,

Eén reden is dat als je je wilt identificeren met een cultuur,

if you want to drink it in, if you want to become part of it,

als je die echt wilt ervaren, er deel van wilt worden,

then whether or not the language channels the culture --

dan, of taal de cultuur nu kanaliseert of niet

and that seems doubtful --

-- en ik betwijfel dat --

als je je in een cultuur wilt inleven,

if you want to imbibe the culture,

you have to control to some degree

dan moet je tot op bepaalde hoogte

the language that the culture happens to be conducted in.

de taal beheersen waarin die cultuur plaatsvindt.

There's no other way.

Er is geen andere manier.

There's an interesting illustration of this.

Hier is een interessant voorbeeld van.

I have to go slightly obscure, but really you should seek it out.

Het is een nogal obscuur voorbeeld, maar je moet het echt eens opzoeken.

There's a movie by the Canadian film director Denys Arcand --

Er is een film van de Canadese regisseur Denys Arcand

read out in English on the page, "Dennis Ar-cand,"

-- dit spel je D-E-N-Y-S A-R-C-A-N-D,

if you want to look him up.

mocht je hem willen opzoeken.

He did a film called "Jesus of Montreal."

Hij heeft een film gemaakt met de titel 'Jesus of Montreal'.

And many of the characters

Veel van zijn personages

are vibrant, funny, passionate, interesting French-Canadian,

zijn levendige, grappige, gepassioneerde, interessante, Frans-Canadese

French-speaking women.

Franssprekende vrouwen.

There's one scene closest to the end,

Er is één scene aan het einde,

where they have to take a friend to an Anglophone hospital.

waarin ze een vriend naar een Engelstalig ziekenhuis brengen.

In the hospital, they have to speak English.

In het ziekenhuis moeten ze Engels spreken.

Now, they speak English but it's not their native language,

Ze spreken Engels, maar het is niet hun moedertaal,

they'd rather not speak English.

ze spreken liever geen Engels.

And they speak it more slowly,

Ze spreken het langzamer, ze hebben een accent,

they have accents, they're not idiomatic.

ze hebben een slechte woordenschat.

Suddenly these characters that you've fallen in love with

Opeens zijn deze personages waar je van bent gaan houden

become husks of themselves, they're shadows of themselves.

niet meer dan een lege huls, ze zijn schimmen van zichzelf.

To go into a culture

Als je een cultuur binnentreedt,

maar de mensen alleen ontmoet door een soort horgordijn,

and to only ever process people through that kind of skrim curtain

kun je die cultuur nooit écht begrijpen.

is to never truly get the culture.

And so to the extent that hundreds of languages will be left,

Dus als er nog maar een paar honderd talen overblijven,

one reason to learn them

is één reden om ze te leren dat ze een 'toegangskaartje' zijn

is because they are tickets to being able to participate

in the culture of the people who speak them,

voor deelname aan de cultuur van de mensen die deze talen spreken.

just by virtue of the fact that it is their code.

Alleen omdat dit hun 'code' is.

So that's one reason.

Dus dat is één reden.

Second reason:

Tweede reden:

it's been shown

het is aangetoond

that if you speak two languages, dementia is less likely to set in,

dat je minder kans hebt op dementie als je twee talen spreekt

and that you are probably a better multitasker.

en dat je waarschijnlijk een betere multitasker bent.

And these are factors that set in early,

Deze invloeden beginnen vroeg,

and so that ought to give you some sense

dus dat zou je een idee moeten geven

of when to give junior or juniorette lessons in another language.

van wanneer Pietje en Marietje hun eerste vreemde-taalles moeten krijgen.

Bilingualism is healthy.

Tweetaligheid is gezond.

And then, third --

Ten derde:

languages are just an awful lot of fun.

talen zijn gewoon ontzettend leuk.

Much more fun than we're often told.

Veel leuker dan ons vaak wordt verteld.

So for example, Arabic: "kataba," he wrote,

Bijvoorbeeld, in het Arabisch: 'kataba' - hij schreef,

"yaktubu," he writes, she writes.

'yaktubu' - hij of zij schrijft,

"Uktub," write, in the imperative.

'uktub' - schrijf, in de gebiedende wijs.

What do those things have in common?

Wat hebben deze woorden gemeen?

All those things have in common

Ze hebben gemeen

dat de medeklinkers in het midden staan, als een soort pilaren.

the consonants sitting in the middle like pillars.

They stay still,

Zij staan stil

and the vowels dance around the consonants.

en de klinkers dansen om de medeklinkers heen.

Who wouldn't want to roll that around in their mouths?

Wie wil dat nu niet in zijn mond laten rondrollen?

You can get that from Hebrew,

Hetzelfde gebeurt in het Hebreeuws

you can get that from Ethiopia's main language, Amharic.

en in het Amharisch, de grootste taal van Ethiopië.

That's fun.

Dat is toch leuk!

Or languages have different word orders.

Of talen hebben andere woordvolgordes.

Learning how to speak with different word order

Leren te spreken met een andere woordvolgorde,

is like driving on the different side of a street if you go to certain country,

is net als in het buitenland aan de andere kant van de weg rijden,

or the feeling that you get when you put Witch Hazel around your eyes

of dat tintelende gevoel wanneer je tijgerbalsem op je huid smeert.

and you feel the tingle.

A language can do that to you.

Dat is wat taal kan doen.

So for example,

Dus bijvoorbeeld,

"The Cat in the Hat Comes Back,"

in 'De kat met de hoed komt terug',

a book that I'm sure we all often return to,

een kinderboek dat we vast allemaal regelmatig teruglezen,

like "Moby Dick."

net als 'Moby Dick',

One phrase in it is, "Do you know where I found him?

staat de zin: "Weet jij waar ik hem gevonden heb?

Do you know where he was? He was eating cake in the tub,

Weet jij waar hij was? Hij at taart in het bad.

Yes he was!"

Eerlijk waar!"

Fine. Now, if you learn that in Mandarin Chinese,

Goed. Maar als je dat in het Mandarijn moet leren

then you have to master,

dan lees je:

"You can know, I did where him find?

"Jij kan weten ik waar hem vond?

He was tub inside gorging cake,

Hij was bad binnen vreten taart,

No mistake gorging chewing!"

geen fout, vreten kauwen!"

That just feels good.

Dat voelt toch fijn.

Imagine being able to do that for years and years at a time.

Stel je voor dat je dat jarenlang kan doen!

Or, have you ever learned any Cambodian?

Heb je wel eens Cambodjaans geleerd?

Me either, but if I did,

Ik ook niet, maar als ik dat zou doen

I would get to roll around in my mouth not some baker's dozen of vowels

dan zou ik niet een stuk of tien klinkers in mijn mond kunnen laten rollen,

like English has,

zoals in het Engels,

but a good 30 different vowels

maar meer dan dertig,

scooching and oozing around in the Cambodian mouth

want die zoemen en vliegen rond in een Cambodjaanse mond,

like bees in a hive.

als bijen in een bijenkorf.

That is what a language can get you.

Dat is wat een taal voor je kan doen.

And more to the point,

Praktisch gezien leven we in een tijd

we live in an era when it's never been easier to teach yourself another language.

waarin het gemakkelijker is dan ooit om jezelf een andere taal te leren.

It used to be that you had to go to a classroom,

Vroeger moest je naar een klaslokaal

and there would be some diligent teacher --

en daar stond dan een ijverige leraar

some genius teacher in there --

-- een geweldig slimme leraar --

but that person was only in there at certain times

maar die persoon was er maar af en toe

en je moest op het goede moment gaan

and you had to go then,

and then was not most times.

en dat moment kwam niet heel vaak.

You had to go to class.

Je moest naar school.

If you didn't have that, you had something called a record.

En als die er niet was dan was er nog de lp.

I cut my teeth on those.

Dat was mijn eerste ervaring.

There was only so much data on a record,

Maar er stond slechts een beperkte hoeveelheid informatie

or a cassette,

op een lp of een cassettebandje

or even that antique object known as a CD.

of zelfs op een ouderwetse cd.

Other than that you had books that didn't work,

Verder waren er nog boeken die niet werkten,

that's just the way it was.

zo was het nu eenmaal.

Today you can lay down --

Vandaag de dag kun je gewoon gaan liggen --

lie on your living room floor,

gewoon op de vloer van je woonkamer,

sipping bourbon,

een glas whiskey drinken

and teach yourself any language that you want to

en jezelf iedere taal leren die je wilt

with wonderful sets such as Rosetta Stone.

met geweldige hulpmiddelen zoals Rosetta Stone.

I highly recommend the lesser known Glossika as well.

Ik kan het minder bekende Glossika ook aanraden.

You can do it any time,

Het kan op ieder moment

therefore you can do it more and better.

en dus kan je het vaker en beter doen.

You can give yourself your morning pleasures in various languages.

Je kunt iedere ochtend van andere talen genieten.

I take some "Dilbert" in various languages every single morning;

Ik consumeer 's ochtends altijd wat 'Dilbert' in verschillende talen.

it can increase your skills.

Het verbetert je vaardigheden.

Couldn't have done it 20 years ago

Dat kon twintig jaar geleden niet,

when the idea of having any language you wanted

toen het idee om iedere taal die je wilde

in your pocket,

in je zak te hebben, op je telefoon,

coming from your phone,

would have sounded like science fiction to very sophisticated people.

nog als science fiction klonk, zelfs voor ontwikkelde mensen.

So I highly recommend

Dus ik raad jullie van harte aan

that you teach yourself languages other than the one that I'm speaking,

om jezelf een andere taal aan te leren dan die taal die ik nu spreek.

because there's never been a better time to do it.

Er is nooit een betere tijd geweest om het te doen.

It's an awful lot of fun.

Het is ontzettend leuk.

It won't change your mind,

Het zal je hersenen niet veranderen,

but it will most certainly blow your mind.

maar er gaat zeker een wereld voor je open.

Thank you very much.

Heel erg bedankt.

(Applause)

(Applaus)