4 reasons to learn a new language | John McWhorter

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

The language I'm speaking right now

ကျွန်တော်အခု ပြောနေတဲ့ ဘာသာစကားက​

is on its way to becoming the world's universal language,

ကမ္ဘာ့ အများသုံးဘာသာစကား ဖြစ်လာတော့မယ်၊

for better or for worse.

ပိုကောင်းကောင်း ပိုဆိုးဆိုးပါ၊

Let's face it,

လက်ခံရမှာပဲလေ။

it's the language of the internet,

ဒါက အင်တာနက် ဘာသာစကား၊

it's the language of finance,

ဘဏ္ဍာရေး ဘာသာစကား၊

it's the language of air traffic control,

လေကြာင်း ထိန်းသိမ်းမှု၊ ခေတ်ပေါ် ဂီတ၊

of popular music,

သံခင်းတမန်ခင်း

diplomacy --

ဘာသာစကားပါ။

English is everywhere.

အင်္ဂလိပ်စာက နေရာတိုင်းမှာပါ။

Now, Mandarin Chinese is spoken by more people,

အခု မန်ဒရင်း တရုတ်စကားကို ပြောသူတွေ ပိုများလာပေမဲ့

but more Chinese people are learning English

အင်္ဂလိပ်စာကို သင်ယူနေကြတဲ့ တရုတ်လူမျိုးတွေက

than English speakers are learning Chinese.

တရုတ်စာ သင်ယူနေတဲ့ အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတွေထက် ပိုများတယ်။

Last I heard,

နောက်ဆုံး ကြားခဲ့ရတာက

there are two dozen universities in China right now

လောလောဆယ် တရုတ်ပြည်မှာ ဘာသာရပ် အားလုံးကို အင်္ဂလိပ်လိုပဲ သင်နေတဲ့

teaching all in English.

တက္ကသိုလ် နှစ်ဒါဇင်ရှိပါတယ်။

English is taking over.

အင်္ဂလိပ်စာက လွှမ်းမိုးနေတယ်။

And in addition to that,

ဒါ့အပြင်၊

it's been predicted that at the end of the century

ရာစုနှစ်အဆုံးမှာ အခုရှိနေတဲ့ ဘာသာစကား အားလုံးနီးပါး

almost all of the languages that exist now --

၆၀၀၀ လောက်ရှိနေတာ

there are about 6,000 --

ပြောကြမှာ မဟုတ်တော့ဘူးလို့

will no longer be spoken.

ခန့်မှန်းကြတယ်။

There will only be some hundreds left.

ရာဂဏန်းလောက်ပဲ ကျန်တော့မှာပါ။

And on top of that,

အဲဒါအပြင်၊

it's at the point where instant translation of live speech

တိုက်ရိုက် ဟောပြောချက်ကို ချက်ချင်းဘာသာပြန်မှုဟာ

is not only possible, but it gets better every year.

ဖြစ်နိုင်ရုံမက နှစ်စဉ် ပိုကောင်းလာနေတဲ့ အနေအထားမှာပါ။

The reason I'm reciting those things to you

ဒီအရာတွေကို ခင်ဗျားတို့ကို ရွတ်ပြနေရတဲ့အကြောင်းရင်းက

is because I can tell that we're getting to the point

မေးခွန်းတစ်ခု စပြီးအမေးခံရမယ့် နေရာကို ကျွန်တော်တို့

where a question is going to start being asked,

ရောက်တော့မှာကို ပြောနိုင်တာကြောင့်ပါ။

which is: Why should we learn foreign languages --

မေးခွန်းက- အင်္ဂလိပ်စာဟာ တစ်ဦးဦးအတွက် မိခင်ဘာသာမဟုတ်ဘူး ဆိုရင်၊

other than if English happens to be foreign to one?

ဘာကြောင့် နိုင်ငံခြား ဘာသာစကားတွေကို သင်ယူသင့်တာလဲ။

Why bother to learn another one when it's getting to the point

ကမ္ဘာထဲက လူတိုင်းနီးပါး တစ်ခုထဲနဲ့ ဆက်သွယ်နိုင်မယ့် အခြေအနေကို

where almost everybody in the world will be able to communicate in one?

ရောက်လာတော့်မယ် ဆိုတော့ ဘာကြာင့် အခြား ဘာသာစကားတစ်ခုကို ဒုက္ခခံပြီး လေ့လာရမှာလဲ။

I think there are a lot of reasons,

အကြောင်းပြချက် အများကြီးရှိတယ် ထင်ပေမဲ့၊

but I first want to address

ပထမဆုံး ကျွန်တော် ထောက်ပြချင်တဲ့

the one that you're probably most likely to have heard of,

တစ်ခုကတော့ အများစု ကြာဖူးပြီးသား ဖြစ်လောက်ပါတယ်၊

because actually it's more dangerous than you might think.

အကြောင်းက တကယ်ကျတော့ သင်တွေးမိလောက်တာထက် ပိုအန္တရာယ်ရှိပါတယ်။

And that is the idea

ဒါကတော့ ဘာသာစကားဆိုတာ

that a language channels your thoughts,

သင့်အတွေးများအတွက် လမ်းကြောင်းကို ဖော်ပေးတယ်၊

that the vocabulary and the grammar of different languages

ကွဲပြားကြတဲ့ ဘာသာစကားတွေရဲ့ ဝေါဟာရနဲ့ သဒ္ဒါက လူတိုင်းကို မတူညီတဲ့

gives everybody a different kind of acid trip,

အက်ဆစ်လို ခရီးမျိုးကို ပေးတတ်တယ် ဆိုတဲ့

so to speak.

စိတ်ကူးပါ။

That is a marvelously enticing idea,

ဒါဟာ အလွန်ကို ဆွဲဆောင်မှု အားကောင်းတဲ့ စိတ်ကူးတစ်ခုဆိုနိုင်ပေမဲ့

but it's kind of fraught.

ဗျာများရတာမျိုးပါ။

So it's not that it's untrue completely.

ဒီတော့ ဒါဟာ လုံးဝမမှန်တာတော့ မဟုတ်ပါဘူး။

So for example, in French and Spanish

ဒီတော့ ဥပမာအနေနဲ့ ပြင်သစ်နဲ့ စပိန် ဘာသာစကားမှာ

the word for table is, for some reason, marked as feminine.

စားပွဲအတွက် စကားလုံးက အကြောင်းတစ်ခုခုကြောင့် ဣတ္ထိလိင်ပါ။

So, "la table," "la mesa," you just have to deal with it.

ဒီတော့ "la table" "la mesa" ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ဖို့လိုတာပေါ့။

It has been shown

ပြထားတာက

that if you are a speaker of one of those languages

သင်ဟာ ဒီဘာသာစကားတွေကို ပြောတဲ့သူတစ်ဦးဖြစ်ပြီး

and you happen to be asked

စားပွဲတစ်လုံး စကားပြောတာကို ဘယ်လို့ စိတ်ကူးကြည့်မလဲလို့

how you would imagine a table talking,

အမေးခံရတယ်ဆိုရင်

then much more often than could possibly be an accident,

မတော်တဆ ဖြစ်မှုထက် ဖြစ်ဖို့များတာက

a French or a Spanish speaker

ပြင်သစ် (သို့) စပိန်လို ပြောသူတို့က

says that the table would talk with a high and feminine voice.

စားပွဲဟာ အသံမြင့်မြင့်၊ မိန်းမသံနဲ့ စကားပြောလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါမယ်။

So if you're French or Spanish, to you, a table is kind of a girl,

ဒီတော့ သင်ဟာ ပြင်သစ် (သို့) စပိန်ဆို သင့် အတွက် စားပွဲဟာ ကောင်မလေးတစ်ယောက်လိုပေါ့၊

as opposed to if you are an English speaker.

သင်က အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူဆိုရင်တော့ ဆန့်ကျင်ဘက်ပေါ့။

It's hard not to love data like that,

ဒီလို အချက်အလက်ကို မနှစ်သက်ဖို့ခက်ပြီး

and many people will tell you that that means

လူအများပြားက သင် ဘာသာစကားတစ်ခုခုကို

that there's a worldview that you have if you speak one of those languages.

ပြောတယ်ဆိုရင် သင့်မှာရှိတဲ့ လောကအမြင် တစ်မျိုးကို ဆိုလိုတာလို့ ပြောကြလိမ့်မယ်။

But you have to watch out,

ဒါပေမဲ့ သတိထားဖို့ လိုတယ်။

because imagine if somebody put us under the microscope,

အကြောင်းက တစ်ဦးဦးက အဏုကြည့်မှန်ပြောင်း အောက်မှာ ကျွန်တော်တို့ကို ထားတယ်ဆိုပါစို့၊

the us being those of us who speak English natively.

အင်္ဂလိပ်ကို မွေးကတည်းက ပြောသူ ကျွန်တော်တို့ပေါ့။

What is the worldview from English?

အင်္ဂလိပ်မှလာတဲ့ လောကအမြင်က ဘာလဲ။

So for example, let's take an English speaker.

ဒီတော့ အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူတစ်ဦးကို နမူနာယူကြည့်ရအောင်။

Up on the screen, that is Bono.

မြင်ကွင်းပေါ်မှာ ဒါက Bono ပါ။

He speaks English.

သူ အင်္ဂလိပ်စကားပြောပါတယ်။

I presume he has a worldview.

သူ့မှာ လောကအမြင်တစ်ခုရှိတယ်လို့ ကျွန်တော် ခံယူတယ်။

Now, that is Donald Trump.

အခု ဒါကတော့ Donald Trump ပါ။

In his way,

သူ့နည်းသူ့ဟန်နဲ့

he speaks English as well.

သူလည်း အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူပါ။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

And here is Ms. Kardashian,

ဒီမှာတော့ Ms. Kardashian ပါ၊

and she is an English speaker, too.

သူလည်းပဲ အင်္ဂလိပ်စကားပြောသူပါ။

So here are three speakers of the English language.

ဒီတော့ ဒီမှာ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ပြောဆိုသူ သုံးယောက်ပေါ့။

What worldview do those three people have in common?

ဒီလူသုံးဦးမှာရှိတဲ့ တူညီတဲ့ လောကအမြင်က ဘာလဲ။

What worldview is shaped through the English language that unites them?

သူတို့ကို စုစည်းပေးတဲ့ အင်္ဂလိပ်ဘာသာစကား ကနေ ဘယ်လို လောကအမြင်ကို ပုံသွင်းပေးလဲ။

It's a highly fraught concept.

ဒါဟာ အတော့ကို ဗျာများရတဲ့ အယူအဆတစ်ခုပါ။

And so gradual consensus is becoming that language can shape thought,

ဒီတော့ ဘာသာစကားဟာ အတွေးကိုပုံဖော်နိုင် တယ်လို့ တဖြည်းဖြည်း သဘောတူလာပေမဲ့

but it tends to be in rather darling, obscure psychological flutters.

ဒါက တကယ်ကျတော့ ချစ်စရာမရှင်းလင်းတဲ့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပျာယာခတ်မှုတွေပါ။

It's not a matter of giving you a different pair of glasses on the world.

ကမ္ဘာကြီးကို ကြည့်ဖို့ မတူကွဲပြားတဲ့ မျက်မှန်ကို သင့်အား ပေးတာမျိုး မဟုတ်ဘူးလေ။

Now, if that's the case,

ကဲ ဒီလို ဟုတ်တယ်ဆိုရင်၊

then why learn languages?

ဘာလို့ ဘာသာစကားတွေ လေ့လာရမှာလဲ။

If it isn't going to change the way you think,

ဒါက သင့်တွေးခေါ်ပုံကို ပြောင်းပေးမှာမဟုတ်ရင်

what would the other reasons be?

အခြား အကြောင်ရင်တွေက ဘာတွေမလဲ။

There are some.

တစ်ချို့ ရှိကြပါတယ်။

One of them is that if you want to imbibe a culture,

၎င်းတို့ထဲက တစ်ခုက သင်ဟာ ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုကို သောက်စို့ချင်ရင်၊

if you want to drink it in, if you want to become part of it,

ဒါကို သောက်သုံးချင်ရင် ဒါရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ချင်ရင်

then whether or not the language channels the culture --

ဘာသာစကားဟာ ယဉ်ကျေးမှုဆီသို့ လမ်းကြောင်းကို သွယ်ပေးပေး၊မပေးပေး၊

and that seems doubtful --

ဒါက သံသယဖြစ်ဖွယ်က

if you want to imbibe the culture,

ယဉ်ကျေးမှုကို သောက်စို့ချင်ရင်

you have to control to some degree

အဲဒီ ယဉ်ကျေးမှုကို ဖေါ်ဆောင်ရန် သုံးရတဲ့

the language that the culture happens to be conducted in.

ဘာသာစကားကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။

There's no other way.

အခြားနည်းလမ်း မရှိနိုင်ဘူး။

There's an interesting illustration of this.

ဒါရဲ့ စိတ်ဝဝင်စားစရာ သာဓက တစ်ခုရှိပါတယ်။

I have to go slightly obscure, but really you should seek it out.

ကျွန်တော်ပြောတာ နည်းနည်းလေး မရှင်းသလိုရှိ နိုင်ပေမဲ့ ခင်ဗျားတို့ တကယ် ရှာနိုင်မှာပါ။

There's a movie by the Canadian film director Denys Arcand --

ကနေဒီးယန်း ဒါရိုက်တာ Denys Arcand ရဲ့ ရုပ်ရှင်တစ်ကားရှိတယ်။

read out in English on the page, "Dennis Ar-cand,"

သူ့ကို သင်ရှာကြည့်ရင် စာမျက်နှာပေါ်မှာ အင်္ဂလိပ်လို

if you want to look him up.

"Dennis Ar-cand" အသံထွက်တယ်။

He did a film called "Jesus of Montreal."

"Jesus of Montreal" လို့ဆိုတဲ့ ရုပ်ရှင်တစ်ကား ရိုက်ခဲ့တာပါ။

And many of the characters

ဇာတ်ကောင်အများအပြားဟာ

are vibrant, funny, passionate, interesting French-Canadian,

တက်ကြွ၊ ပျော်ရွင်၊ ပြင်းပြပြီး စိတ်ဝင်စား စရာပြင်သစ်‘ကနေဒီးယန်း ပြင်သစ်စကားပြော

French-speaking women.

အမျိုးသမီးတွေပါ။

There's one scene closest to the end,

ဆုံးခါနီး ဇာတ်ဝင်ခန်းတစ်ခုမှာ

where they have to take a friend to an Anglophone hospital.

သူငယ်ချင်းတစ်ယောက်ကို အင်္ဂလိပ်စကားပြောတဲ့ ဆေးရုံးတစ်ခုကို ခေါ်သွားရတယ်။

In the hospital, they have to speak English.

ဆေးရုံမှာ သူတို့ အင်္ဂလိပ်စကားပြောရမယ်

Now, they speak English but it's not their native language,

ကဲ အင်္ဂလိပ်စကားပြောပေမဲ့ ဒါက သူတို့ရဲ့ မိခင်ဘာသာမဟုတ်ဘူး။

they'd rather not speak English.

အင်္ဂလိပ်စကား မပြောလိုကြဘူးလေ။

And they speak it more slowly,

ဒါနဲ့ ပိုပြီး နှေးနှေးလေး ပြောကြတယ်၊

they have accents, they're not idiomatic.

အသံဝဲဝဲ၊ ဥပစာတော့ မဆန်ဘူးပေါ့။

Suddenly these characters that you've fallen in love with

ရုတ်ခြည်းပဲ သင်သဘောကျသွားတဲ့ ဇာတ်ကောင်တွေဟာ

become husks of themselves, they're shadows of themselves.

သူတို့ကိုယ်တိုင်ရဲ့ အခွဲတွေဖြစ်လာတယ်၊ သူတို့ကိုယ်တိုင်ရဲ့ အရိပ်တွေပေါ့။

To go into a culture

ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုထဲကို ဝင်ဖို့နဲ့

and to only ever process people through that kind of skrim curtain

ပိတ်စိမ်းပါးလိုမျိုးကနေ လူတွေကို စစ်ထုတ်ဖို့ပဲဆိုတာကိုက

is to never truly get the culture.

ယဉ်ကျေးမှုကို ဘယ်တော့မှ အမှန်အတိုင်း မရဘူးလေ။

And so to the extent that hundreds of languages will be left,

ဒီလိုနဲ့ ရာချီရှိတဲ့ ဘာသာစကားတွေ ကျန်မယ်ဆိုတဲ့ အတိုင်းတာက

one reason to learn them

၎င်းတို့ကို လေ့လာဖို့

is because they are tickets to being able to participate

အကြောင်းပြချက်တစ်ခု ထိုဘာသာစကားတွေကို ပြောဆိုသူတွေရဲ့ယဉ်ကျေးမှုကို

in the culture of the people who speak them,

ပါဝင်နိုင်ဖို့ လက်မှတ်တွေ ဖြစ်တာကြောင့်ပါ။

just by virtue of the fact that it is their code.

ဒါဟာ သူ့တို့ရဲ့ ကျင့်ဝတ်ဖြစ်တယ် ဆိုတာကြောင့်ပါ။

So that's one reason.

ဒါက အကြောင်းရင်း တစ်ခုပါ။

Second reason:

ဒုတိယ အကြောင်းရင်း။

it's been shown

ပြဆိုထားတာက

that if you speak two languages, dementia is less likely to set in,

သင်ဟာ ဘာသာစကားနှစ်မျိုးပြောရင် ဦးနှောက်ထိခိုက်ခံရဖို့ ဖြစ်နိုင်ခြေနည်းကာ

and that you are probably a better multitasker.

သင်ဟာ ပိုတော်တဲ့ တာဝန်မျိုးစုံလုပ်နိုင်သူ ဖြစ်လောက်တယ်တဲ့။

And these are factors that set in early,

ဒါတွေက စောစောစီးစီး ရတဲ့ အကြောင်းခံတွေဖြစ်ပြီး

and so that ought to give you some sense

အခြားဘာသာစကားထဲက အငယ်စား သင်ခန်းစာတွေ

of when to give junior or juniorette lessons in another language.

ဘယ်တော့ ပေးရမယ်ဆိုတာကို သင့်ကို သဘောပေါက်စေအောင်ပါ။

Bilingualism is healthy.

နှစ်ဘာသာတတ်မှုဟာ ကျန်းမာရေးအတွက် ကောင်းတယ်။

And then, third --

နောက် တတိယက

languages are just an awful lot of fun.

ဘာသာစကားတွေဟာ အရမ်းကို ပျော်စရာကောင်းတာပါ။

Much more fun than we're often told.

ကျွန်တော်တို့ ထင်တာထက် ပို​ပျော်စရာပါ။

So for example, Arabic: "kataba," he wrote,

ဒီတော့ ဥပမာအနေနဲ့ အာရပ်ဘာသာ၊ "kataba" သူရေးခဲ့တယ်၊

"yaktubu," he writes, she writes.

"yaktubu," သူ/သူမ ရေးခဲ့တယ်။

"Uktub," write, in the imperative.

"Uktub," ရေးပါ။ စေခိုင်းဝိဘတ်၊

What do those things have in common?

ဒီဟာတွေအားလုံးမှာ တူတာက ဘာလဲ။

All those things have in common

ဒါအားလုံးမှာ တူတာက

the consonants sitting in the middle like pillars.

တိုင်မတွေလို အလယ်မှာ ထိုင်နေတဲ့ ဗျည်းသံတွေပါ။

They stay still,

၎င်းတို့က ငြိမ်နေပြီး

and the vowels dance around the consonants.

သရသံတွေက ဗျည်းသံတွေကို ဝိုင်းကနေတာပါ။

Who wouldn't want to roll that around in their mouths?

ဘယ်သူများ သူတို့ပါးစပ်တွေမှာ ဝိုင်းပတ် မလှိမ့်ချင်ပဲရှိမလဲ။

You can get that from Hebrew,

ဒါကို ဟီဗရူးကနေ ရနိုင်ပါတယ်။

you can get that from Ethiopia's main language, Amharic.

အီးသီယိုပီးယားရဲ့ အဓိကဘာသာစကား Amharic ကနေ ရနိုင်တယ်။

That's fun.

ဒါက ပျော်စရာပါ။

Or languages have different word orders.

ဒါမှမဟုတ် စကားလုံးအစဉ်မတူတဲ့ ဘာသာစကားတွေပေါ့။

Learning how to speak with different word order

စကားလုံးစဉ် မတူတာနဲ့ စကား ပြောနည်း သင်ယူခြင်းဟာ

is like driving on the different side of a street if you go to certain country,

နိုင်ငံတစ်ခုကိုသွားရင် လမ်းတစ်ခုရဲ့ အခြားတစ်ဘက်မှာ ကားမောင်းရတာမျိုး၊

or the feeling that you get when you put Witch Hazel around your eyes

(သို့) Witch Hazel ဆေးရည်ကို သင့်မျက်လုံး တစ်ဝိုက်မှာထားပြီး

and you feel the tingle.

စပ်ဖျဉ်းဖျဉ်းခံစားရတာမျိုးပါ။

A language can do that to you.

ဘာသာစကားတစ်ခုက သင့်ကို ဒါလုပ်ပေးနိုင်တယ်။

So for example,

ဒီတော့ ဥပမာအနေနဲ့

"The Cat in the Hat Comes Back,"

"The Cat in the Hat Comes Back"

a book that I'm sure we all often return to,

ကျွန်တော်တို့ မကြာခဏ ပြန်ဖတ်ကြတဲ့ "Moby Dick." လို

like "Moby Dick."

စာအုပ်တစ်အုပ်ပါ။

One phrase in it is, "Do you know where I found him?

ဒီအထဲက စကားစုတစ်စုက "သူ့ကို ငါဘယ်မှာတွေ့ခဲ့တယ်ဆိုတာ သင်သိလား၊

Do you know where he was? He was eating cake in the tub,

သူဘယ်မှာရှိခဲ့တာ သင်သိလား။ သူစည်ထဲမှာ ကိတ်မုန့်စားနေတယ်။

Yes he was!"

ဟုတ်တာပေါ့။"

Fine. Now, if you learn that in Mandarin Chinese,

ကောင်းပြီ၊ သင်ဟာ မန်ဒရင်း တရုတ်ဘာသာနဲ့သင်ရင်

then you have to master,

သင် ပိုင်နိုင်ဖို့လိုတာက

"You can know, I did where him find?

"သင်သိနိုင်တယ်၊ သူ့ကိုတွေ့တဲ့နေရာ ငါလုပ်ခဲ့တယ်။

He was tub inside gorging cake,

သူ စည်ထဲမှာ ကိတ်မုန့် တဝတပြဲစားနေတယ်။

No mistake gorging chewing!"

တဝတပြဲ ဝါးနေတယ်လို့ မမှားစေနဲ။"

That just feels good.

ဒါက အားရစရာပါပဲ။

Imagine being able to do that for years and years at a time.

တစ်ခါတစ်လေ နှစ်တွေချီပြီး အဲဒီလို လုပ်နိုင်တာကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။

Or, have you ever learned any Cambodian?

ဒါမှမဟုတ် ကမ္ဘောဒီးယား ဘာသာကို သင်ဖူးလား။

Me either, but if I did,

ကျွန်တော်ရောပဲ၊ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်သင်ခဲ့ရင်

I would get to roll around in my mouth not some baker's dozen of vowels

ပါးစပ်ထဲမှာ လူးလှိမ့်ခဲ့မှာပဲ အင်္ဂလိပ်စာ မှာရှိတဲ့ ဒါဇင်ချီတဲ့ မုန့်ဖုတ်သမားရဲ့

like English has,

သရသံတွေလိုပေါ့၊

but a good 30 different vowels

ဒါပေမဲ့ မတူတဲ့အခု ၃၀ လောက်လေ။

scooching and oozing around in the Cambodian mouth

ကမ္ဘောဒီးယန်း ပါးစပ်ထဲမှာ လှစ်ကနဲ၊လှစ်ကနဲ စီးနေတယ်၊

like bees in a hive.

ပျားအုံက ပျားတွေလိုပေါ့။

That is what a language can get you.

ဒါက ဘာသာစကားတစ်ခုက သင့်ကို ပေးနိုင်တာပါ။

And more to the point,

ဒီထက်ပို အချက်ကျတာက

we live in an era when it's never been easier to teach yourself another language.

ကျနော်တို့ဟာ အခြားဘာသာကို ကိုယ်တိုင် သင်ယူဖို့ မကြုံစဖူးလွယ်တဲ့ခေတ်မှာ နေကြတယ်။

It used to be that you had to go to a classroom,

သင်ဟာ စာသင်ခန်းကို သွားခဲ့ရဖူးတယ်။

and there would be some diligent teacher --

အဲဒီမှာ ဝီရိယရှိတဲ့ဆရာ၊

some genius teacher in there --

ထူးချွန်တဲ့ ဆရာရှိလိမ့်မယ်၊

but that person was only in there at certain times

ဒါပေမဲ့ အဲဒီဆရာ အဲဒီမှာရှိခဲ့တဲ့ အချိန်မှာသာ

and you had to go then,

သင်ဟာ သွာဖို့လိုခဲ့တယ်။

and then was not most times.

အချိန်က အများစု မဟုတ်နိုင်ခဲ့ဘူးလေ။

You had to go to class.

ကိုယ်က အတန်းကို တက်ဖို့လိုခဲ့တယ်။

If you didn't have that, you had something called a record.

ကိုယ် မတက်ခဲ့ဘူးဆိုရင် ဓာတ်ပြားလို့ခေါ်တာ သင့်မှာရှိခဲ့တယ်။

I cut my teeth on those.

ကျွန်တော် အဲဒါတွေနဲ့ လေ့ကျင့်ခဲ့တယ်။

There was only so much data on a record,

ဓာတ်ပြားတစ်ခု (သို့) ကက်ဆက်ခွေ (သို့) CD လို့သိကြတဲ့

or a cassette,

ရှေးဟောင်းပစ္စည်းမှာတောင်

or even that antique object known as a CD.

ဒီလောက်များတဲ့ ဒေတာတွေရှိပါတယ်။

Other than that you had books that didn't work,

သင့်မှာရှိခဲ့တဲ့ အလုပ်မဖြစ်တဲ့

that's just the way it was.

စာအုပ်တွေက လွဲလို့ပေါ့။

Today you can lay down --

ဒီနေ့ သင် လှဲချကာ

lie on your living room floor,

ဧည့်ခန်းကြမ်းပြင်မှာ ပစ်လှဲပြီး

sipping bourbon,

ဝီစကီလေးငုံရင်း

and teach yourself any language that you want to

Rosetta Stone လိုမျိုး အံ့ဖွယ် အတွဲတွေနဲ့ သင်ယူချင်တဲ့

with wonderful sets such as Rosetta Stone.

ဘာသာစကား တစ်ခုခုကို ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် သင်ယူနိုင်ပါတယ်။

I highly recommend the lesser known Glossika as well.

အသိနည်းတဲ့ Glossika ကိုလည်း ကျွန်တော် အလေးအနက် အကြံပြုပါတယ်။

ကြိုက်တဲ့အချိန်မှာ လုပ်နိုင်တယ်၊

You can do it any time,

therefore you can do it more and better.

ဒါကြောင့် သင်ဟာ တိုးလုပ်နိုင်ပြီး ပိုတော်လာနိုင်တယ်။

You can give yourself your morning pleasures in various languages.

ဘာသာစကားအမျိုးမျိုးနဲ့ သင့်ရဲ့မနက်ခင်း သာယာမှုတွေကို ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပေးလို့ရတယ်။

I take some "Dilbert" in various languages every single morning;

မနက်ခင်းတိုင်း "Dilbert"ဆိုတာကို ဘာသားစကားအမျိုးမျိုးနဲ့ ယူပါတယ်။

it can increase your skills.

ကျွမ်းကျင်မှုတွေကို တိုးစေနိုင်တယ်။

Couldn't have done it 20 years ago

လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ် ၂၀ က မဖြစ်နိုင်ခဲ့တဲ့

when the idea of having any language you wanted

သင်လိုချင်ခဲ့တဲ့ ဘာသာစကားတိုင်း

in your pocket,

သင့်အိပ်ကပ်ထဲမှာရှိနေတာ၊

coming from your phone,

သင့်ဖုန်းက လာတယ်ဆိုတဲ့စိတ်ကူးဟာ

would have sounded like science fiction to very sophisticated people.

သိပ်ခေတ်ဆန်တဲ့ လူတွေအတွက် စိတ်ကူးယဉ် သိပ္ပံဇာတ်လမ်းလိုမျိုး ထင်ခဲ့လိမ့်မယ်။

So I highly recommend

ဒီတော့ ကျွန်တော် အလေးအနက် အကြံပြုချင်တာက

that you teach yourself languages other than the one that I'm speaking,

ကျွန်တော်ပြောနေ ာာသာကလွဲလို့ တခြား ဘာသာစကားတွေကို ကိုယ့်ဘာသာကိုယ် သင်ယူကြပါ။

because there's never been a better time to do it.

အကြောင်းက ဒါထက်ပိုကောင်းတဲ့ အချိန်ကာလမျိုး မရှိနိုင်တော့လိုပါ။

It's an awful lot of fun.

ဒါက အရမ်း ပျော်စရာကြီးပါ။

ဒါက သင့်စိတ်ကို ပြောင်းပစ်မှာ မဟုတ်ပေမဲ့၊

It won't change your mind,

but it will most certainly blow your mind.

သင့် ဦးနှောက်ကို ပွင့်ထွက်သွားစေမှာ ကတော့ မုချဧကန်ပါ။

Thank you very much.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)