4 reasons to learn a new language | John McWhorter

Translator: salome tsomaia Reviewer: Levan Lashauri

The language I'm speaking right now

ენა რომელზეც ახლა ვსაუბრობ,

is on its way to becoming the world's universal language,

სამწუხაროდ თუ საბედნიეროდ,

საყოველთაო ენად ყალიბდება.

for better or for worse.

Let's face it,

თვალი გავუსწოროთ რეალობას.

it's the language of the internet,

ეს არის ინტერნეტის,

it's the language of finance,

ფინანსების,

it's the language of air traffic control,

საჰაერო მიმოსვლის კონტროლის,

of popular music,

პოპულარული მუსიკის,

diplomacy --

დიპლომატიის ენა.

English is everywhere.

ინგლისური არის ყველგან.

Now, Mandarin Chinese is spoken by more people,

მანდარინულ ჩინურზე უფრო მეტი ადამიანი საუბრობს,

but more Chinese people are learning English

თუმცა მეტი ჩინელი ეუფლება ინგლისურს,

than English speakers are learning Chinese.

ვიდრე ინგლისურენოვანი ჩინურს.

Last I heard,

ბოლო დროს გავიგე,

there are two dozen universities in China right now

რომ ჩინეთის 20 უნივერსიტეტში

teaching all in English.

ყველა საგანი ინგლისურად ისწავლება.

English is taking over.

ინგლისური ყველგან ვრცელდება.

And in addition to that,

აგრეთვე,

it's been predicted that at the end of the century

არსებობს პროგნოზი, რომ საუკუნის დასასრულს

almost all of the languages that exist now --

დღეს არსებული თითქმის ყველა ენა,

there are about 6,000 --

დაახლოებით 6000 ენა,

will no longer be spoken.

დიდხანს აღარ იარსებებს.

There will only be some hundreds left.

მათგან მხოლოდ ასეულიღა შემორჩება.

And on top of that,

უფრო მეტიც,

it's at the point where instant translation of live speech

საუბრის ცოცხალ რეჟიმში, მყისიერი თარგმანი არამხოლოდ შესაძლებელია,

is not only possible, but it gets better every year.

არამედ მათი ხარისხი ყოველწლიურად უმჯობესდება.

The reason I'm reciting those things to you

ამ თემას იმიტომ შევეხე,

is because I can tell that we're getting to the point

რომ აუცილებლად დაისმება კითხვა, თუ რატომ უნდა ვისწავლოთ

where a question is going to start being asked,

which is: Why should we learn foreign languages --

ინგლისურის გარდა სხვა უცხო ენები.

other than if English happens to be foreign to one?

რატომ უნდა შევიწუხოთ თავი სხვა უცხო ენის შესწავლით,

Why bother to learn another one when it's getting to the point

where almost everybody in the world will be able to communicate in one?

როცა ინგლისური ერთადერთ საკომუნიკაციო ენად იქცევა?

ვფიქრობ საამისოდ მრავალი მიზეზი არსებობს,

I think there are a lot of reasons,

თუმცა პირველ რიგში ყურადღებას

but I first want to address

იმ მიზეზებზე გავამახვილებ,

the one that you're probably most likely to have heard of,

რაც არაერთხელ გსმენიათ, და რომლებიც სინამდვილეში

because actually it's more dangerous than you might think.

იმაზე მეტად საშიშია ვიდრე თქვენ წარმოგიდგენიათ.

And that is the idea

ყველამ ვიცით,

that a language channels your thoughts,

რომ აზრებს ენის გამოყენებით ვაყალიბებთ,

that the vocabulary and the grammar of different languages

რომ სხვადასხვა ენის ლექსიკა და გრამატიკა,

gives everybody a different kind of acid trip,

ადამიანს მძაფრი განცდების სხვადასხვა სამყაროში ამოგზაურებს.

so to speak.

ეს საოცრად მაცდურად ჟღერს,

That is a marvelously enticing idea,

თუმცა ეს გარკვეულწილად პრობლემურია.

but it's kind of fraught.

ვერ ვიტყვით,

So it's not that it's untrue completely.

რომ ეს მოსაზრება სრულიად მცდარია.

So for example, in French and Spanish

მაგალითად, ფრანგულსა და ესპანურში

the word for table is, for some reason, marked as feminine.

სიტყვა "მაგიდა" მდედრობითი სქესისაა.

So, "la table," "la mesa," you just have to deal with it.

ანუ "la table," "la mesa," მდედრობით სქესს მიეკუთვნება.

It has been shown

დამტკიცებულია,

that if you are a speaker of one of those languages

რომ თუ რომელიმე ამ ენაზე საუბრობთ

and you happen to be asked

და თუკი გკითხავენ,

how you would imagine a table talking,

როგორ წარმოგიდგენიათ მაგიდის ლაპარაკი,

then much more often than could possibly be an accident,

ფრანგი და ესპანელი,

a French or a Spanish speaker

უმეტეს შემთხვევაში გეტყვით,

says that the table would talk with a high and feminine voice.

რომ მაგიდა ქალის წვრილი ხმით ილაპარაკებდა.

So if you're French or Spanish, to you, a table is kind of a girl,

ანუ თუ თქვენ ფრანგი, ან ესპანელი ხართ, მაგიდა თქვენთვის გოგოსავითაა,

as opposed to if you are an English speaker.

რასაც ვერ ვიტყვით ინგლისურენოვანზე.

It's hard not to love data like that,

რთულია ასეთი ინფორმაცია არ გიზიდავდეთ

and many people will tell you that that means

და ბევრი ადამიანი გეტყვით,

that there's a worldview that you have if you speak one of those languages.

რომ თუ თქვენ რომელიმე ამ ენაზე საუბრობთ, შესაბამისი მსოფლმხედველობა გივითარდებათ.

But you have to watch out,

მაგრამ სიფრთხილეა საჭირო,

because imagine if somebody put us under the microscope,

რადგან წარმოიდგინეთ რა მოხდება, თუ ჩვენ, ვისთვისაც ინგლისური მშობლიურია,

the us being those of us who speak English natively.

მიკროსკოპით დაგვაკვირდებიან.

What is the worldview from English?

ინგლისელის მსოფლმხედველობა როგორი იქნება?

So for example, let's take an English speaker.

მაგალითად, ავიღოთ ინგლისურენოვანი.

Up on the screen, that is Bono.

ეკრანზე თქვენ ხედავთ ბონოს.

He speaks English.

ის საუბრობს ინგლისურად.

I presume he has a worldview.

ვფიქრობ მას საკუთარი მსოფლმხედველობა აქვს.

Now, that is Donald Trump.

ეს კი, დონალდ ტრამპია.

In his way,

თავისებურად,

he speaks English as well.

მაგრამ ისიც ინგლისურად ლაპარაკობს.

(Laughter)

(სიცილი)

And here is Ms. Kardashian,

ეს კი, ქალბატონი კარდაშიანია,

and she is an English speaker, too.

რომელიც ასევე ინგლისურენოვანია.

So here are three speakers of the English language.

ჩვენს წინაშეა ინგლისურ ენაზე მოსაუბრე სამი ადამიანი.

What worldview do those three people have in common?

რა მსოფლმხედველობა აერთიანებთ მათ?

What worldview is shaped through the English language that unites them?

რა საერთო მსოფლმხედველობა ჩამოუყალიბა ინგლისურმა ენამ მათ?

It's a highly fraught concept.

ეს საკმაოდ პრობლემური აზრია.

And so gradual consensus is becoming that language can shape thought,

თანდათანობით ვთანხმდებით, რომ აზროვნება, ენის საშუალებით ყალიბდება,

but it tends to be in rather darling, obscure psychological flutters.

მაგრამ ეს მეტად ბუნდოვანი ფსიქოლოგიური მოვლენაა.

It's not a matter of giving you a different pair of glasses on the world.

ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ენა სამყაროს დასანახად სხვადასხვა სათვალეს გვაწვდის.

Now, if that's the case,

მაშ, თუ ასეა,

then why learn languages?

რატომ უნდა შევისწავლოთ ენები?

If it isn't going to change the way you think,

თუ უცხო ენა არ შეგვიცვლის აზროვნებას,

what would the other reasons be?

სხვა რა მიზეზები შეიძლება იყოს?

There are some.

არსებობს რამდენიმე.

One of them is that if you want to imbibe a culture,

ერთ-ერთი მიზეზი არის ის, რომ თუ გინდათ გაითავისოთ კულტურა

if you want to drink it in, if you want to become part of it,

და მის ნაწილად იქცეთ,

then whether or not the language channels the culture --

მიუხედავას იმისა, ენა განსაზღვრავს თუ არა კულტურის ფორმირებას,

and that seems doubtful --

რაც სადავო საკითხია,

if you want to imbibe the culture,

თუ გინდათ შეითვისოთ კულტურა,

you have to control to some degree

გარკვეული დოზით,

the language that the culture happens to be conducted in.

უნდა ფლობდეთ იმ ენას, რომელშიც კულტურა იქმნება.

There's no other way.

სხვა გზა უბრალოდ არ არსებობს.

There's an interesting illustration of this.

გთავაზოთ ამის საილუსტრაციო მაგალითსაც.

I have to go slightly obscure, but really you should seek it out.

შეიძლება გაუგებრად ჟღერდეს ჩემი ნათქვამი, თუმცა პასუხს ნამდვილად იპოვით.

There's a movie by the Canadian film director Denys Arcand --

არის ერთი კანადელი რეჟისორი დენი არკანი.

მოძიებას თუ გადაწყვეტთ,

read out in English on the page, "Dennis Ar-cand,"

if you want to look him up.

ინგლისურად მისი სახელი იწერება როგორც: "Dennis Arcand".

He did a film called "Jesus of Montreal."

მის ფილმში "იესო მონრეალიდან", პერსონაჟების უმრავლესობა

And many of the characters

are vibrant, funny, passionate, interesting French-Canadian,

ენერგიული, მხიარული,

ვნებიანი და საინტერესო

ფრანგულად მოლაპარაკე კანადელი ფრანგი ქალები არიან.

French-speaking women.

There's one scene closest to the end,

ფილმის ბოლოს არის სცენა, როცა მათ ინგლისურენოვან საავადმყოფოში უხდებად

where they have to take a friend to an Anglophone hospital.

მეგობრის წაყვანა, სადაც მათ ინგლისურად საუბარი უწევთ.

In the hospital, they have to speak English.

Now, they speak English but it's not their native language,

ისინი კი საუბრობენ ინგლისურად,

they'd rather not speak English.

მაგრამ ეს მათი მშობლიური ენა არაა და ურჩევნიათ არ ილაპარაკონ ამ ენაზე.

And they speak it more slowly,

საუბრობენ ნელა, აქცენტით, იდიომატური ლექსიკის გარეშე.

they have accents, they're not idiomatic.

Suddenly these characters that you've fallen in love with

უცაბედად აღმოაჩენთ,

become husks of themselves, they're shadows of themselves.

რომ ეს პერსონაჟები, რომლებიც შეგიყვარდათ,

საკუთარი თავის აჩრდილებად იქცევიან.

To go into a culture

კულტურაში შეაბიჯოთ და ადამიანები

and to only ever process people through that kind of skrim curtain

მხოლოდ ამ სქელი ფარდის მიღმა დაინახოთ, ნიშნავს რომ კულტურას ვერ ჩაწვდეთ.

is to never truly get the culture.

And so to the extent that hundreds of languages will be left,

და თუ მომავალში ასიოდე ენა დარჩება,

one reason to learn them

მათი შესწავლის მიზეზი ის უნდა იყოს, რომ ისინი ერთგვარი საშვია,

is because they are tickets to being able to participate

იმ კულტურაში მონაწილეობის მისაღებად, ვინც ამ ენაზე ლაპარაკობს.

in the culture of the people who speak them,

მხოლოდ იმით, რომ ეს მათი კოდია.

just by virtue of the fact that it is their code.

So that's one reason.

ეს არის ენის შესწავლის პირველი მიზეზი.

Second reason:

it's been shown

მეორე მიზეზი:

დამტკიცებულია, რომ თუ ორ ენაზე საუბრობთ, ნაკლებად გემუქრებათ დემენცია

that if you speak two languages, dementia is less likely to set in,

და სავარაუდოდ, რამდენიმე საქმის ერთდროულად კეთებაც უკეთ გამოგდით.

and that you are probably a better multitasker.

And these are factors that set in early,

ეს ის ფაქტორებია, რომლებიც ადრეულ ასაკში ვლინდება

and so that ought to give you some sense

და ეს მიგვანიშნებს, თუ რა ასაკიდან დავაწებინოთ პატარებს უცხო ენის შესწავლა.

of when to give junior or juniorette lessons in another language.

Bilingualism is healthy.

ბილინგვიზმი ჯანმრთელობაა.

And then, third --

მესამე მიზეზი კი ისაა, რომ ენები საოცრად გვახალისებს.

languages are just an awful lot of fun.

ისინი ბევრად უფრო სახალისოა, ვიდრე ამას ამბობენ.

Much more fun than we're often told.

So for example, Arabic: "kataba," he wrote,

მაგალითად, არაბულ ენაზე სიტყვა "kataba"

"yaktubu," he writes, she writes.

ნიშნავს მან(კაცმა) დაწერა.

"Yaktubu"- ის(კაცი ან ქალი) წერს.

"Uktub," write, in the imperative.

"Uktub"- ნიშნავს "დაწერე", ბრძანებითი.

რა აერთიანებს ამ სიტყვებს?

What do those things have in common?

სიტყვების შუაში განლაგებული თანხმოვნები,

All those things have in common

the consonants sitting in the middle like pillars.

რომელთა გარშემო ხმოვნები თითქოს ცეკვავენ.

They stay still,

and the vowels dance around the consonants.

Who wouldn't want to roll that around in their mouths?

ვის არ მოუნდება ამის წარმოთქმა?

მსგავსი მაგალითები შეიძლება შეგხვდეთ

You can get that from Hebrew,

you can get that from Ethiopia's main language, Amharic.

ებრაულსა და ამარულში, რომელიც ეთიოპიის ძირითადი ენაა.

That's fun.

ეს ნამდვილად სახალისოა.

Or languages have different word orders.

ასევე ენებს, სიტყვების სხვადასხვაგვარი წყობა აქვთ.

Learning how to speak with different word order

სიტყვების განსხვავებული წყობით ლაპარაკის სწავლა,

is like driving on the different side of a street if you go to certain country,

შეიძლება შევადაროთ ზოგიერთ უცხო ქვეყანაში,

or the feeling that you get when you put Witch Hazel around your eyes

საპირისპირო მხარეს მოძრაობის წესების მიხედვით მანქანის ტარებას.

ან ჩხვლეტის შეგრძნებას, რომელიც თვალების გარშემო,

and you feel the tingle.

A language can do that to you.

თხილის ზეთის გამწმენდი საშუალების წასმას ახლავს.

So for example,

უცხო ენას ზუსტად ასეთი თვისება აქვს.

"The Cat in the Hat Comes Back,"

ასე მაგალითად, წიგნი: "ქუდიანი კატა ბრუნდება"

a book that I'm sure we all often return to,

რომელსაც "მობი დიკის" მსგავსად ხშირად ვუბრუნდებით.

like "Moby Dick."

One phrase in it is, "Do you know where I found him?

წიგნში შემდეგნაირ ფრაზას ვხვდებით:

"იცი სად ვიპოვე? იცი სად იყო?

Do you know where he was? He was eating cake in the tub,

ის აბაზანაში ჭამდა ნამცხვარს.

Yes he was!"

Fine. Now, if you learn that in Mandarin Chinese,

დიახ ჭამდა."

then you have to master,

თუ იგივეს ჩინურად სწავლობთ, ეს უნდა დაიმახსოვროთ:

"You can know, I did where him find?

"შენ შეიძლება იცოდე, მე სად ის ვიპოვე?

He was tub inside gorging cake,

ის იყო აბაზანა შიგნით შეექცეოდა ნამცხვარს.

No mistake gorging chewing!"

უეჭველად შეექცეოდა ღეჭავდა."

That just feels good.

კარგი შეგრძნებაა.

Imagine being able to do that for years and years at a time.

წარმოიდგინეთ, ამის გაკეთების უნარი გქონდეთ

წლების მანძილზე.

Or, have you ever learned any Cambodian?

აქვე გკითხავთ:

ოდესმე გისწავლიათ კამბოჯური?

არც მე, მაგრამ რომ მესწავლა,

Me either, but if I did,

ინგლისურის მსგავსად, 13 ხმოვანს კი არ გამოვიყენებდი,

I would get to roll around in my mouth not some baker's dozen of vowels

არამედ მთელი 30 სხვადასხვა ჟღერადობის

like English has,

but a good 30 different vowels

ხმოვნის გამოყენება მომიხდებოდა,

scooching and oozing around in the Cambodian mouth

რომელიც ბზუის და ფუსფუსებს კამბოჯელების პირში,

როგორც ფუტკრები სკაში.

like bees in a hive.

That is what a language can get you.

სწორედ ეს არის, რასაც ენა გაძლევთ.

And more to the point,

უფრო მეტიც, ჩვენ ისეთ ეპოქაში ვცხოვრობთ,

we live in an era when it's never been easier to teach yourself another language.

რომ უცხო ენის თვითშესწავლა, ასეთი ადვილი არასოდეს ყოფილა.

It used to be that you had to go to a classroom,

ადრე ადამიანს გაკვეთილზე სიარული უწევდა,

and there would be some diligent teacher --

სადაც დახვდებოდათ შრომისმოყვარე მასწავლებელი,

some genius teacher in there --

but that person was only in there at certain times

რომელიც დიდებული მასწავლებელი კი იყო,

მაგრამ ის მხოლოდ გარკვეულ დროს იყო ადგილზე

and you had to go then,

and then was not most times.

და ეს ხშირად არ ხდებოდა.

You had to go to class.

გაკვეთილებზე სიარული გიწევდათ.

If you didn't have that, you had something called a record.

თუ ვერ ივლიდით, არსებობდა ფირფიტები,

I cut my teeth on those.

რაც ასევე ჩემი პირველი გამოცდილება იყო.

There was only so much data on a record,

ამ ფირფიტებზე, კასეტებზე

or a cassette,

და ისეთ ძველისძველ რამეებზე როგორიც CD დისკია,

or even that antique object known as a CD.

მხოლოდ შეზღუდული რაოდენობის ჩაწერა შეიძლებოდა

Other than that you had books that didn't work,

ამის გარდა იყო წიგნები, რომლებიც გამოუსადეგარი იყო.

that's just the way it was.

Today you can lay down --

უბრალოდ ასეთი რეალობა იყო.

დღეს კი შეგიძლიათ

lie on your living room floor,

იატაკზე წამოწვეთ, წრუპოთ ბურბონი და თქვენით ისწავლოთ

sipping bourbon,

ნებისმიერი თქვენთვის სასურველი ენა,

and teach yourself any language that you want to

„Rosetta Stone“-ის შესანიშნავი კრებულის გამოყენებით.

with wonderful sets such as Rosetta Stone.

I highly recommend the lesser known Glossika as well.

ასევე გირჩევთ ნაკლებად ცნობილ

პროგრამას "Glossika".

ეს ნებისმიერ დროს შეგიძლიათ გააკეთოთ.

You can do it any time,

therefore you can do it more and better.

აქედან გამომდინარე უფრო ხშრად და უკეთ.

You can give yourself your morning pleasures in various languages.

შეგიძლიათ დილის სიამოვნება, სხვადასხვა ენაზე მიიღოთ.

I take some "Dilbert" in various languages every single morning;

მე ყოველ დილით „Dilbert“-ის კომიქსებს ვკითხულობ სხვადასხვა ენაზე,

რაც უნარებს აუმჯობესებს.

it can increase your skills.

Couldn't have done it 20 years ago

ეს ნამდვილად შეუძლებელი იყო 20 წლის წინ,

when the idea of having any language you wanted

როცა ნებისმიერი თქვენთვის სასურველი ენის

ტელეფონში, ჯიბით ტარების პერსპექტივას,

in your pocket,

coming from your phone,

would have sounded like science fiction to very sophisticated people.

ძალიან განსწავლული ადამიანიც კი, სამეცნიერო ფანტასტიკად მიიღებდა.

So I highly recommend

ასე რომ, გირჩევთ თავად შეისწავლოთ ენები,

that you teach yourself languages other than the one that I'm speaking,

გარდა იმ ენისა, რომელზეც ახლა მე ვსაუბრობ,

because there's never been a better time to do it.

რადგან საამისოდ ამაზე უკეთესი დრო

It's an awful lot of fun.

არასოდეს ყოფილა. ეს საოცრად სახალისოა.

ეს არ შეგიცვლით აზროვნებას,

It won't change your mind,

but it will most certainly blow your mind.

თუმცა დიდ სიამოვნებას მოგანიჭებთ.

დიდი მადლობა.

Thank you very much.

(Applause)

(აპლოდისმენტები)