Yup, I built a nuclear fusion reactor | Taylor Wilson

Translator: Jenny Zurawell

Translator: Skylar Swe Reviewer: sann tint

So my name is Taylor Wilson.

ကျွန်တော့ နာမည်ကတော့ တေလာဝင်လ်ဆန်ပါ။

I am 17 years old

ကျွန်တော်ကတော့ အသက် ၁၇ နှစ်ရှိပါပြီ။

and I am a nuclear physicist,

အဏုမြူ ရူပဗေဒပညာရှင် တစ်ယောက်ပါ။

which may be a little hard to believe, but I am.

ယုံဖို့တော့ နည်းနည်းခက်ပါလိမ့်မယ် ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တကယ်ပြောနေတာပါ။

And I would like to make the case

ကျွန်တော်သက်သေပြု တင်ပြချင်တာကတော့

that nuclear fusion

နျူကလီးယားဖျူးရှင်း ( အဏုမြူပေါင်းစပ်ခြင်း ) ဟာ

will be that point,

တီ ဘွန်းပစ်ကန်စ် ပြောခဲ့ဖူးတဲ့ တံတားကနေတစ်ဆင့်

that the bridge that T. Boone Pickens talked about

ကျွန်တော်တို့ ဖြတ်သန်းရောက်ရှိနိုင်မယ့်

will get us to.

နေရာပဲဖြစ်တယ်ဆိုတာကိုပါ။

So nuclear fusion is our energy future.

ဒီတော့ အဏုမြူပေါင်းစပ်ခြင်း ဟာ ကျွန််တော်တို့ရဲ့ စွမ်းအင်အနာဂတ်ပါ။

And the second point,

ဒုတိယ အချက်အနေနဲ့ ကလေးတွေဟာ

making the case that kids can really change the world.

ကမ္ဘာကြီးကို ပြောင်းလဲစေနိုင်တယ် ဆိုတာကိုပါ တင်ပြချင်ပါတယ်။

So you may ask --

ဒီတော့ လူကြီးမင်းတို့က မေးကောင်းမေးပါလိမ့်မယ်၊

(Applause)

( လက်ခုပ်သံများ )

You may ask me,

မေးကောင်းမေးပါလိမ့်မယ်။

well how do you know what our energy future is?

တို့တွေရဲ့ စွမ်းအင်အနာဂတ်ကို မင်းကဘယ်လိုလုပ် သိမှာလဲလို့ပေါ့။

Well I built a fusion reactor

ကောင်းပါပြီ။ ကျွန်တော် အဏုမြူဓာတ်ပြုစက်တစ်ခုကို တည်ဆောက်ခဲ့ပါတယ်။

when I was 14 years old.

ကျွန်တော် ၁၄ နှစ်သားတုန်းကပါ။

That is the inside of my nuclear fusion reactor.

ဒါကတော့ ကျွန်တော့် အဏုမြူဓာတ်ပြုစက်ရဲ့ အတွင်းပိုင်းကိုမြင်ရတာပါ။

I started building this project

ဒီစီမံကိန်းကို စတင်တည်ဆောက်ခဲ့တာကတော့

when I was about 12 or 13 years old.

ကျွ်နတော် ၁၂ နှစ်၊ ၁၃ နှစ်သားလောက်ကပါ။

I decided I wanted to make a star.

ကျွန်တော်က ကြယ်တစ်လုံး ဖန်တီးချင်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ပါတယ်။

Now most of you are probably saying,

အခုလူကြီးမင်းတို့က ပြောကောင်းပြောနေပါလိမ့်မယ်

well there's no such thing as nuclear fusion.

အဏုမြူပေါင်းစပ်ခြင်း ဆိုတာမျိုးမရှိပါဘူး၊

I don't see any nuclear power plants with fusion energy.

ပေါင်းစပ်စွမ်းအင်နဲ့ လည်ပတ်တဲ့ အဏုမြူဓာတ်အား ထုတ်စက်ရုံတစ်ခုမှ မမြင်ဖူးပါဘူး၊

Well it doesn't break even.

အမှန်က ဒီပစ္စည်းက ကွဲတောင် ကွဲထွက်မသွားပါဘူး

It doesn't produce more energy out than I put in,

ကျွန်တော်သွင်းလိုက်တဲ့ စွမ်းအင်ထက်လည်း ပိုထုတ်မပေးပါဘူး၊

but it still does some pretty cool stuff.

သို့တိုင်အောင် သည်ပစ္စည်းလေးက တော်တော်လန်းတဲ့ ပစ္စည်းလေးပါ။

And I assembled this in my garage,

ဒါကို ကျွန်တော်တို့ ကားဂိုဒေါင်မှာ တည်ဆောက်ခဲ့တာပါ။

and it now lives in the physics department

အခုတော့ ရီနိုမှာရှိတဲ့ နီဗားဒါးတက္ကသိုလ်က

of the University of Nevada, Reno.

ရူပဗေဒဌာနမှာ ရောက်နေပါတယ်။

And it slams together deuterium,

ပြီးတော့ ဒါလေးက ဒူတီးရီးယန်ဒြပ်စင် ကိုဖိနှိပ်လိုက်ပါတယ်။

which is just hydrogen with an extra neutron in it.

ဒူတီးရီးယန်ဒြပ်စင် ဆိုတာ နျူထရွန်တစ်လုံးအပိုပါတဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်ကိုပြောတာပါ။

So this is similar to the reaction

ဒါဟာ နေအတွင်းက ပရိုတွန်ကွင်းဆက်ရဲ့

of the proton chain that's going on inside the Sun.

ဓာတ်ပြုမှုဖြစ်စဉ်နဲ့ အလားတူပါတယ်။

And I'm slamming it together so hard

အဲဒါကို အားအရမ်းပြင်းပြင်းနဲ့ ဖိလိုက်တော့

that that hydrogen fuses together,

ဟိုက်ဒရိုဂျင်တွေ ပေါင်းစပ်သွားတာပေါ့။

and in the process it has some byproducts,

ဒီဖြစ်စဉ်မှာ ဘေးထွက်ပစ္စည်းတွေ ထွက်လာပါတယ်။

and I utilize those byproducts.

ကျွန်တော်က ဘေးထွက်ပစ္စည်းကို အသုံးဝင်အောင် လုပ်လိုက်တာပါ။

So this previous year,

ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်က ကျွန်တော်

I won the Intel International Science and Engineering Fair.

“ အင်တယ်လ် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သိပ္ပံနှင့် အင်ဂျင်နီယာပွဲတော်” ဆုကိုရခဲ့ပါတယ်။

I developed a detector that replaces the current detectors

ပြည်တွင်းလုံခြုံရေးဌာနမှာ ရှိတဲ့ ထောက်လှမ်းရေးစက်တွေကို အစားထိုးလိုက်တဲ့

that Homeland Security has.

အဏုမြူထောက်လှမ်းရေးစက် detector ကိုဖန်တီးတည်ဆောက်ခဲ့တယ်။

For hundreds of dollars,

ဒေါ်လာရာဂဏန်းပဲ ကုန်ကျပေမယ့်

I've developed a system that exceeds the sensitivity

ဒေါ်လာသိန်းချီကုန်တဲ့ ထောက်လှမ်းရေး စက်တွေထက်

of detectors that are hundreds of thousands of dollars.

အာရုံခံထောက်လှမ်းမှု သာလွန်တဲ့ စနစ်ကိုတီထွင်ခဲ့ပါတယ်။

I built this in my garage.

ဒါကို ကားဂိုဒေါင်ထဲမှာ ဆောက်ခဲ့တာပါ။

(Applause)

( လက်ခုပ်သံများ )

And I've developed a system

ဆေးပညာဆိုင်ရာ အိုင်ဆိုတုပ်စ်တွေ ထုတ်လုပ်ပေးတဲ့ စနစ်ကိုလည်း

to produce medical isotopes.

တည်ဆောက်ဖန်တီးခဲ့ပါတယ်။

Instead of requiring multi-million-dollar facilities

ဒေါ်လာသန်းပေါင်းများစွာ လိုအပ်တဲ့ စနစ်တွေအစား

I've developed a device that, on a very small scale,

အရမ်းကိုနည်းပါးတဲ့ ငွေကြေးပမာဏနဲ့ ဒီအိုင်ဆိုတုပ်စ်တွေ

can produce these isotopes.

ထုတ်လုပ်နိုင်မယ့် ကိရိယာကို တီထွင်ခဲ့တာပါ။

So that's my fusion reactor in the background there.

နောက်ဘက်မှာ မြင်နေရတာကတော့ ကျွန်တော့်ရဲ့ အဏုမြူပေါင်းစပ်ဓာတ်ပြုစက် ( fusion reactor ) ပါ။

That is me at the control panel

ဒါကတော့ အဲဒီစက်ရဲ့ ထိန်းချုပ်ရေးပိုင်းမှာ

of my fusion reactor.

ကျွန်တော်ရောက်နေတာပါ။

Oh, by the way, I make yellowcake in my garage,

စကားမစပ် ဂိုဒေါင်ထဲမှာ ကိတ်ဝါ (တစ်ပိုင်းသန့်စင်ပြီးယူရေနီယမ်ရိုင်း) လည်းထုတ်ပါတယ်။

so my nuclear program is as advanced as the Iranians.

ဒီတော့ ကျွန်တော့််ရဲ့ အဏုမြူပေါင်းစပ်ဓာတ်ပြုစက်က အီရန်တွေရဲ့ဟာလောက်ကို အဆင့်မြင့်ပါတယ်။

So maybe I don't want to admit to that.

ဒီအချက်ကို သိပ်တော့ ဝန်မခံချင်သလိုပါပဲ။

This is me at CERN in Geneva, Switzerland,

ဒါကတော့ ကျွန်တော် ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့က ကမ္ဘာမှာ

which is the preeminent particle physics laboratory in the world.

ထင်ရှားလှတဲ့ အမှုန်ရူပဗေဒ ( အမြင့်စွမ်းအင်ရူပဗေဒ ) ဓာတ်ခွဲခန်း CERN မှာပါ။

And this is me with President Obama,

ဒါကတော့ သမ္မတ အိုဘားမားနဲ့အတူ ကျွန်တော်ကို တွေ့ရတာပါ။

showing him my Homeland Security research.

ကျွန်တော်ရဲ့ ပြည်တွင်းလုံခြံုရေးဌာန သုတေသနလုပ်ငန်းကို တင်ပြနေတုန်းမှာပေါ့။

(Applause)

( လက်ခုပ်သံများ )

So in about seven years

အဏုမြူသုတေသနလုပ်လာတဲ့

of doing nuclear research,

၇ နှစ်ကာလအတွင်းမှာ

I started out with a dream

ကားဂိုဒေါင်ထဲမှ ကြယ်တစ်လုံး “ အိုးအတွင်းမှ ကြယ်တစ်လုံး” ဖန်တီးချင်တဲ့

to make a "star in a jar," a star in my garage,

အိမ်မက်နဲ့ စတင်ခဲ့တဲ့ ကျွန်တော်ဟာ

and I ended up meeting the president

သမ္မတကြီးကို တွေ့ဖြစ်ရင်း ကမ္ဘာကြီးကိုပြောင်းလဲနိုင်မယ်လို့ ကျွန်တော်ထင်တဲ့

and developing things that I think can change the world,

အရာတွေ တီထွင်ဖြစ်သွားပါတယ်။

and I think other kids can too.

အခြားသော ကလေးတွေလည်း ဒီလိုလုပ်နိုင်တယ်လို့ ကျွန်တော်ကတော့ ထင်ပါတယ်။

So thank you very much.

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်ခင်ဗျာ။

(Applause)

( လက်ခုပ်သံများ )