Julian Assange: Why the world needs WikiLeaks

Translator: Novica Nakov Reviewer: Ilina Kareva

Chris Anderson: Julian, welcome.

Крис Андерсон: Џулиан, добредојде.

It's been reported that WikiLeaks, your baby,

Слушаме дека WikiLeaks, твоето бебе,

has, in the last few years

... во последните неколку години

has released more classified documents

има издадено вкупно повеќе доверливи документи

than the rest of the world's media combined.

од сите медиуми во светот заедно.

Can that possibly be true?

Дали е можно ова да е вистина?

Julian Assange: Yeah, can it possibly be true?

Џулијан Асанж: Да, дали може да е вистина?

It's a worry -- isn't it? -- that the rest of the world's media

Нели е загрижувачки што остатокот од светските медиуми

is doing such a bad job

толку лошо си ја работат работата

that a little group of activists

што мала група на активисти

is able to release more

е во состојба да издаде повеќе

of that type of information

такви информации

than the rest of the world press combined.

од остатокот од сите светските медиуми заедно.

CA: How does it work?

КА: Како функционира?

How do people release the documents?

Како луѓето ги објавуваат документите?

And how do you secure their privacy?

И како ја обезбедувате нивната приватност?

JA: So these are -- as far as we can tell --

ЏА: Колку што знаеме до сега

classical whistleblowers,

ова се класични „тастери".

and we have a number of ways for them

Постојат повеќе начини за да ни

to get information to us.

достават информации.

So we use this state-of-the-art encryption

Користиме најмодерна енкрипција

to bounce stuff around the Internet, to hide trails,

за да ги преместуваме податоците низ Интернет, да ги сокриеме трагите,

pass it through legal jurisdictions

да ги поминеме законските јурисдикции,

like Sweden and Belgium

како во примерите на Шведска и Белгија,

to enact those legal protections.

да ги добиеме тие законски заштити.

We get information in the mail,

Информациите ги добиваме преку е-пошта,

the regular postal mail,

обична пошта,

encrypted or not,

некогаш енкриптирани, некогаш не,

vet it like a regular news organization, format it --

ги прегледуваме како и секоја новинска организација, ги форматираме --

which is sometimes something that's quite hard to do,

ова понекогаш е многу тешко да се направи,

when you're talking about

посебно кога станува збор за

giant databases of information --

огромни бази на податоци со информации --

release it to the public

ги објавуваме во јавноста

and then defend ourselves

и потоа се браниме

against the inevitable legal and political attacks.

од неизбежните правни и политички напади.

CA: So you make an effort to ensure

КА: Значи се трудите да се осигурате

the documents are legitimate,

дека документите се легитимни.

but you actually

Но, всушност

almost never know who the identity of the source is?

скоро никогаш не го знаете идентитетот на изворот.

JA: That's right, yeah. Very rarely do we ever know,

ЏА: Да, така е. Многу ретко го дознаваме тоа.

and if we find out at some stage

И ако дознаеме во било кое време

then we destroy that information as soon as possible.

ги уништуваме информациите поврзани со тоа во најбрз можен рок.

(Phone ring) God damn it.

(Ѕвони телефон) По ѓаволите.

(Laughter)

(Смеа)

CA: I think that's the CIA asking what the code is

КА: Мислам дека тоа беше CIA, прашуваат кој е бројот

for a TED membership.

за членство во TED.

(Laughter)

(Смеа)

So let's take [an] example, actually.

Ајде да земеме еден вистински пример.

This is something

Ова е нешто

you leaked a few years ago.

што го објавивте пред неколку години.

If we can have this document up ...

Ако може да го видиме документот...

So this was a story in Kenya a few years ago.

Се работи за случка од Кенија пред неколку години.

Can you tell us what you leaked and what happened?

Може ли да ни кажеш што објавивте и што се случи?

JA: So this is the Kroll Report.

ЏА: Се работи за извештајот Крол.

This was a secret intelligence report

Ова беше извештај на тајните служби

commissioned by the Kenyan government

одобрен од кениската влада

after its election in 2004.

по изборите во 2004.

Prior to 2004, Kenya was ruled

Пред 2004, во Кенија владееше

by Daniel arap Moi

Даниел арап Мои

for about 18 years.

околу 18 години.

He was a soft dictator of Kenya.

Тој беше таканаречен мек диктатор на Кенија.

And when Kibaki got into power --

И кога Кибаки дојде на власт --

through a coalition of forces that were trying

преку здружената коалиција која што се обидуваше

to clean up corruption in Kenya --

да се ослободи од корупцијата во Кенија --

they commissioned this report,

властите го одобрија овој извештај,

spent about two million pounds

и потрошија околу 2 милиони фунти

on this and an associated report.

на истиот, како и на уште еден дополнителен извештај.

And then the government sat on it

И потоа владата го чуваше извештајот

and used it for political leverage on Moi,

само за да го користи како политички лост за Мои,

who was the richest man --

кој беше најбогатиот човек --

still is the richest man -- in Kenya.

и сѐ уште е најбогатиот човек -- во Кенија.

It's the Holy Grail of Kenyan journalism.

Се работи за светиот грал на новинарство во Кенија.

So I went there in 2007,

И така, отидов таму во 2007,

and we managed to get hold of this

и некако успеавме да дојдеме до извештајот

just prior to the election --

токму пред изборите --

the national election, December 28.

националните избори на 28-ми декември.

When we released that report,

Кога го објавивме извештајот,

we did so three days after the new president, Kibaki,

тоа го направивме три дена откога новиот претседател, Кибаки,

had decided to pal up with

одлучи дека ќе се здружи

the man that he was going to clean out,

со човекот од кој требаше да се ослободи,

Daniel arap Moi,

Даниел арап Мои.

so this report then

Така извештајот

became a dead albatross

се претвори во товар

around President Kibaki's neck.

околу вратот на претседателот Кибаки.

CA: And -- I mean, to cut a long story short --

КА: И... -- да ја скратам приказната --

word of the report leaked into Kenya,

за извештајот се слушна во Кенија,

not from the official media, but indirectly,

индиректно, а не од официјалните медиуми.

and in your opinion, it actually shifted the election.

И според Вашето мислење, тоа имаше ефект врз изборите.

JA: Yeah. So this became front page of the Guardian

ЏА: Да. Истото се најде на предната страница на Гардијан.

and was then printed in all the surrounding countries of Kenya,

и беше објавено во сите земји околу Кенија,

in Tanzanian and South African press.

во печатот во Танзанија и Јужна Африка.

And so it came in from the outside.

Така што дојде однадвор.

And that, after a couple of days,

И по неколку дена, тоа ги натера

made the Kenyan press feel safe to talk about it.

медиумите во Кенија да почувствуваат дека е безбедно да се зборува за истото.

And it ran for 20 nights straight on Kenyan TV,

И потоа одеше нон-стоп 20 дена на кениските ТВ,

shifted the vote by 10 percent,

ги смени гласовите на изборите за 10 проценти,

according to a Kenyan intelligence report,

според кениски разузнавачки извештај,

which changed the result of the election.

и на крај ги промени резултатите на изборите.

CA: Wow, so your leak

КА: Вау, значи вашата информација

really substantially changed the world?

навистина значително го промени светот?

JA: Yep.

ЏА: Да.

(Applause)

(Аплауз)

CA: Here's -- We're going to just show

КА: Еве, ќе прикажеме само

a short clip from this

кратка верзија од ова

Baghdad airstrike video.

воздушниот напад во Багдад.

The video itself is longer,

Самото видео е подолго.

but here's a short clip.

Но еве кратка верзија.

This is -- this is intense material, I should warn you.

Ова е -- ова е вознемирувачко, морам да ве предупредам.

Radio: ... just fuckin', once you get on 'em just open 'em up.

Радио: ... ебено, штом дојдеш врз нив скини ги.

I see your element, uh, got about four Humvees, uh, out along ...

Ве гледам, гледам и четири хамери таму некаде подалеку ...

You're clear. All right. Firing.

На чисто сте. Во ред. Пукам.

Let me know when you've got them. Let's shoot.

Информирајте ме кога ќе сте готови. Ајде да пукаме.

Light 'em all up.

Запали ги сите.

C'mon, fire!

Ајде, пукај!

(Machine gun fire)

(Пука митралез)

Keep shoot 'n. Keep shoot 'n.

Пукај уште. Пукај уште.

(Machine gun fire)

(Пука митралез)

Keep shoot 'n.

Продолжи да пукаш.

Hotel ... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,

Хотел... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,

we need to move, time now!

мора да се движиме, веднаш!

All right, we just engaged all eight individuals.

Во ред, само што ги нападнавме сите осум лица.

Yeah, we see two birds [helicopters], and we're still firing.

Да, гледаме два хеликоптера, и уште пукаме.

Roger. I got 'em.

Да. Ги погодив.

Two-Six, this is Two-Six, we're mobile.

Two-Six, ова е Two-Six, се движиме.

Oops, I'm sorry. What was going on?

Упс, извинете. Што се случува?

God damn it, Kyle. All right, hahaha. I hit 'em.

Проклетство, Кајл. Во ред, хахаха. Ги погодив.

CA: So, what was the impact of that?

КА: Ок, каков беше ефектот од ова?

JA: The impact on the people who worked on it

ЏА: Ефектот врз луѓето кои што работеа на ова

was severe.

беше тежок.

We ended up sending two people to Baghdad

На крај испративме двајца луѓе во Багдад

to further research that story.

за подетално да ја истражат приказната.

So this is just the first of three attacks

Ова е само првиот од трите напади

that occurred in that scene.

што се случиле на истото место.

CA: So, I mean, 11 people died in that attack, right,

КА: Значи, 11 луѓе загинаа во овој напад,

including two Reuters employees?

вклучувајќи и двајца вработени на Ројтерс?

JA: Yeah. Two Reuters employees,

ЏА: Да. Двајца вработени на Ројтерс,

two young children were wounded.

и две млади деца беа ранети.

There were between 18 and 26 people killed all together.

Беа убиени помеѓу 18 и 26 луѓе вкупно.

CA: And releasing this caused

КА: И објавувањето на ова видео

widespread outrage.

предизвика општ бес насекаде.

What was the key element of this

Кој беше клучниот елемент

that actually caused the outrage, do you think?

кој што го предизвика бесот, што мислите?

JA: I don't know. I guess people can see

ЏА: Не знам, веројатно луѓето го гледаат

the gross disparity in force.

огромниот диспаритет на сила.

You have guys walking in a relaxed way down the street,

Имате луѓе што си одат најнормално по улица,

and then an Apache helicopter sitting up at one kilometer

и потоа Апачи хеликоптер кој што е одалечен еден километар

firing 30-millimeter cannon shells

испукува 30 милиметарски топовски проектили

on everyone --

на сите --

looking for any excuse to do so --

барајќи било каков изговор за да го направат тоа --

and killing people rescuing the wounded.

и убивајќи луѓе кои што ги спасуваат ранетите.

And there was two journalists involved that clearly weren't insurgents

Имаше вмешано и двајца новинари кои што очигледно не беа бунтовници

because that's their full-time job.

бидејќи тоа е нивната фултајм работа.

CA: I mean, there's been this U.S. intelligence analyst,

КА: Значи, го имаме американскиот разузнавачки аналитичар

Bradley Manning, arrested,

Бредли Менинг, кој што е уапсен.

and it's alleged that he confessed in a chat room

За кој што се тврди дека има признаено во разговор на Интернет

to have leaked this video to you,

дека го испратил ова видео до вас,

along with 280,000

заедно со уште 280,000

classified U.S. embassy cables.

доверливи депеши од амбасади на САД.

I mean, did he?

Дали е тоа вистина?

JA: We have denied receiving those cables.

JA: Ние одбивме да потврдиме дека ги имаме добиено тие депеши.

He has been charged,

Тој беше обвинет,

about five days ago,

пред пет дена,

with obtaining 150,000 cables

за земање на 150,000 депеши

and releasing 50.

и за објавување на 50.

Now, we had released,

На почетокот на годинава

early in the year,

објавивме

a cable from the Reykjavik U.S. embassy,

депеша од амбасадата на САД во Рејкавик.

but this is not necessarily connected.

Но, ова може и да не е поврзано.

I mean, I was a known visitor of that embassy.

Јас бев познат посетител во таа амбасада.

CA: I mean, if you did receive thousands

КА: Но, ако примевте илјадници

of U.S. embassy diplomatic cables ...

дипломатски депеши од амбасадите на САД...

JA: We would have released them. (CA: You would?)

ЏА: Ќе ги објавевме. (КА: Ќе ги објавевте?)

JA: Yeah. (CA: Because?)

ЏА: Да. (КА: Затоа што?)

JA: Well, because these sort of things

ЏА: Затоа што ваквите работи,

reveal what the true state

ја откриваат вистинската состојба

of, say,

на, да речеме,

Arab governments are like,

какви се навистина арапските влади,

the true human-rights abuses in those governments.

вистинските злоупотреби на човекови права од страна на тие влади.

If you look at declassified cables,

Ако погледнете депеши што веќе не се доверливи,

that's the sort of material that's there.

тоа е тоа што ќе го најдете во нив.

CA: So let's talk a little more broadly about this.

КА: Ајде да разговараме малку пошироко за ова.

I mean, in general, what's your philosophy?

Мислам, генерално, која е вашата филозофија?

Why is it right

Зошто е исправно

to encourage leaking of secret information?

да се охрабрува објавувањето на тајни информации?

JA: Well, there's a question as to what sort of information is important in the world,

ЏА: Едно прашање е какви информации му се важни на светот,

what sort of information

каков тип на информации

can achieve reform.

можат да постигнат реформи.

And there's a lot of information.

И постојат многу информации.

So information that organizations

Информацијата дека организациите

are spending economic effort into concealing,

трошат огромни економски средства во криење,

that's a really good signal

тоа е навистина добар сигнал,

that when the information gets out,

дека кога информацијата ќе биде објавена,

there's a hope of it doing some good --

има надеж таа да предизвика нешто добро на крајот.

because the organizations that know it best,

Бидејќи организациите кои го знаат тоа најдобро,

that know it from the inside out,

го познаваат суштински,

are spending work to conceal it.

трошат време и пари да го сокријат.

And that's what we've found in practice,

А тоа се докажува и во пракса.

and that's what the history of journalism is.

И тоа е историјата на новинарството.

CA: But are there risks with that,

КА: Но, дали постојат ризици околу тоа,

either to the individuals concerned

било за вклучените индивидуии,

or indeed to society at large,

или па општо за целото општество,

where leaking can actually have

кога објавувањето на вакви информации може

an unintended consequence?

да предизвика несакани последици?

JA: Not that we have seen with anything we have released.

ЏА: Досега немаме видено такво нешто поради нешто што сме објавиле.

I mean, we have a harm immunization policy.

Имаме политика за имунизација од штета.

We have a way of dealing with information

Имаме начин за справување со информации

that has sort of personal --

кои содржат лични --

personally identifying information in it.

кои идентификуваат информации за некоја личност.

But there are legitimate secrets --

Но постојат и легитимни тајни --

you know, your records with your doctor;

како на пример вашето досие кај вашиот доктор;

that's a legitimate secret --

тоа е легитимна тајна.

but we deal with whistleblowers that are coming forward

Работиме со „тастери“ кои одлучуваат да истапат

that are really sort of well-motivated.

кои се навистина добро мотивирани.

CA: So they are well-motivated.

КА: Значи, добро се мотивирани.

And what would you say to, for example,

А што би рекле, на пример за,

the, you know, the parent of someone

родителот чиј

whose son is out serving the U.S. military,

син служи во војската на САД,

and he says, "You know what,

дојде и ви рече: „Знаете што,

you've put up something that someone had an incentive to put out.

имате објавено нешто кое што некој бил поттикнат да го објави.

It shows a U.S. soldier laughing

Покажува како американски војник се смее

at people dying.

на луѓе што умираат.

That gives the impression, has given the impression,

Тоа создава впечаток -- го создало впечатокот

to millions of people around the world

на милиони луѓе низ светот

that U.S. soldiers are inhuman people.

дека американските војници се нехумани луѓе.

Actually, they're not. My son isn't. How dare you?"

А всушност не се. Мојот син не е нехуман. Како се осмелувате?"

What would you say to that?

Што би рекле за тоа?

JA: Yeah, we do get a lot of that.

ЏА: Да, често ни се случува тоа.

But remember, the people in Baghdad,

Но, не ги заборавајте луѓето во Багдад,

the people in Iraq, the people in Afghanistan --

луѓето во Ирак, луѓето во Авганистан --

they don't need to see the video;

тие не мора да го гледаат ова видео;

they see it every day.

тие го гледаат ова секој ден.

So it's not going to change their opinion. It's not going to change their perception.

Така што, нема да се промени нивното мислење, нема да се промени нивната перцепција.

That's what they see every day.

Тоа е она што тие го гледаат секој ден.

It will change the perception and opinion

Ќе ја смени перцепција и мислењето

of the people who are paying for it all,

на луѓето кои плаќаат за сето ова.

and that's our hope.

И тоа е нашата надеж.

CA: So you found a way to shine light

КА: Значи најдовте начин да пуштите светлина

into what you see

врз она што го гледате

as these sort of dark secrets in companies and in government.

како што се овие мрачни тајни на компаниите и владите.

Light is good.

Светлината е добра.

But do you see any irony in the fact that,

Но, дали гледате иронија во фактот дека,

in order for you to shine that light,

за да ги осветлите овие тајни,

you have to, yourself,

морате, и самите,

create secrecy around your sources?

да креирате тајност околу вашите извори?

JA: Not really. I mean, we don't have

ЏА: Не баш. Сѐ уште немаме

any WikiLeaks dissidents yet.

дисиденти во WikiLeaks.

We don't have sources who are dissidents on other sources.

Немаме извори кои се дисиденти од други извори.

Should they come forward, that would be a tricky situation for us,

Доколку излезат од некаде, тоа ќе биде доста комплицирана ситуација за нас.

but we're presumably acting in such a way

Но, ние дејствуваме на таков начин

that people feel

за луѓето да се почуствуваат

morally compelled

морално повикани

to continue our mission, not to screw it up.

да ја продолжат нашата мисија, да не ја заебат.

CA: I'd actually be interested, just based on what we've heard so far --

КА: Ме интересира, врз основа на ова што до сега го слушнавме,

I'm curious as to the opinion in the TED audience.

љубопитен сум за мислењата на публиката на TED.

You know, there might be a couple of views

Знаете, може има неколку погледи

of WikiLeaks and of Julian.

за WikiLeaks и Џулиан.

You know, hero -- people's hero --

Знаете, херој -- народен херој --

bringing this important light.

кој ја носи оваа важна светлина.

Dangerous troublemaker.

Опасен предизвикувач на неволји.

Who's got the hero view?

Кој го гледа како херој?

Who's got the dangerous troublemaker view?

Кој го гледа како предизвикувач на неволји?

JA: Oh, come on. There must be some.

ЏА: Ах, ајде, мора да има барем некој.

CA: It's a soft crowd, Julian, a soft crowd.

КА: Тоа е мека публика, Џулиан.

We have to try better. Let's show them another example.

Мора да се потрудиме малку повеќе. Ајде да покажеме друг пример.

Now here's something that you haven't yet leaked,

Еве нешто што сѐ уште го немате објавено,

but I think for TED you are.

но мислам дека ќе го објавите за TED.

I mean it's an intriguing story that's just happened, right?

Мислам дека е интригатна приказна која штотуку се случила, така?

What is this?

Што е ова?

JA: So this is a sample of what we do

ЏА: Ова е примерок од она што го правиме

sort of every day.

секој ден.

So late last year -- in November last year --

Значи, кон крајот на минатата година -- во ноември минатата година --

there was a series of well blowouts

имаше серија на запалени извори на нафта

in Albania,

во Албанија

like the well blowout in the Gulf of Mexico,

како оние во заливот на Мексико,

but not quite as big.

само не толку големи.

And we got a report --

И добивме извештај.

a sort of engineering analysis into what happened --

Еден тип на инжинерска анализа за тоа што се случило,

saying that, in fact, security guards

што вели дека, луѓе од обезбедувањето

from some rival, various competing oil firms

на некоја ривалска компанија за нафта,

had, in fact, parked trucks there and blown them up.

всушност паркирале камиони таму и ги дигнале во воздух.

And part of the Albanian government was in this, etc., etc.

И дел од албанската влада била вмешана во истото, итн. итн.

And the engineering report

Инженерскиот извештај

had nothing on the top of it,

немаше ништо на врвот на страницата.

so it was an extremely difficult document for us.

Затоа и беше екстремно тежок документ за нас.

We couldn't verify it because we didn't know

Не можевме да го провериме бидејќи не знаевме

who wrote it and knew what it was about.

кој го напишал и за што точно се работи.

So we were kind of skeptical that maybe it was

Бевме малку скептични дека можеби се работи за

a competing oil firm just sort of playing the issue up.

конкурентска фирма која што го измислува проблемот.

So under that basis, we put it out and said,

Така на таа основа, го поставивме и рековме,

"Look, we're skeptical about this thing.

„Видете, скептични сме околу оваа работа.

We don't know, but what can we do?

Не знаеме, но што може да направиме?

The material looks good, it feels right,

Материјалот изгледа добро, делува дека е вистинит,

but we just can't verify it."

но не можеме да го провериме.“

And we then got a letter

И потоа добивме писмо

just this week

баш оваа недела

from the company who wrote it,

од компанијата која што го има напишано,

wanting to track down the source --

со барање за откривање на изворот --

(Laughter)

(Смеа)

saying, "Hey, we want to track down the source."

пораката вели, „Еј, сакаме да го откриеме изворот.“

And we were like, "Oh, tell us more.

И ние одговараме, „Да да, кажете ни нешто повеќе.

What document is it, precisely, you're talking about?

Кој документ поточно, за кој документ зборувате?

Can you show that you had legal authority over that document?

Можете ли да докажете дека имате права врз документот?

Is it really yours?"

Дека е навистина ваш?“

So they sent us this screen shot

И така ни ја испратија оваа слика од екранот

with the author

со авторот

in the Microsoft Word ID.

и Microsoft Word ID-то.

Yeah.

Да.

(Applause)

(Аплауз)

That's happened quite a lot though.

Ова се случува доста често.

This is like one of our methods

Еден од нашите методи

of identifying, of verifying, what a material is,

за идентификација -- за да се провери веродостојноста на матерјалот,

is to try and get these guys to write letters.

е да пробаме да ги натераме луѓето да пишуваат писма.

CA: Yeah. Have you had information

КА: Да. Дали сте имале информација

from inside BP?

од BP?

JA: Yeah, we have a lot, but I mean, at the moment,

ЏА: Да имаме многу, но во моментов,

we are undergoing a sort of serious fundraising and engineering effort.

поминуваме низ еден тип на сериозно собирање на средства како и низ нови инженерски напори.

So our publication rate

Така што нашата стапка на објавување

over the past few months

во последните неколку месеци

has been sort of minimized

е на некој начин минимизирана

while we're re-engineering our back systems

додека ги редизајнираме нашите системи

for the phenomenal public interest that we have.

поради јавен интерес со кој што се соочуваме.

That's a problem.

Тоа е проблем.

I mean, like any sort of growing startup organization,

Како и секоја друга организација со брз раст,

we are sort of overwhelmed

некако сме неподготвени

by our growth,

да се справиме со нашиот раст.

and that means we're getting enormous quantity

А тоа значи дека добиваме и голем број на

of whistleblower disclosures

нови откритија

of a very high caliber

од доста висок калибар,

but don't have enough people to actually

но немаме доволно луѓе за да

process and vet this information.

ги процесираме и провериме овие информации.

CA: So that's the key bottleneck,

КА: Значи тоа е клучнoто тесно грло,

basically journalistic volunteers

во основа волонтери новинари,

and/or the funding of journalistic salaries?

и/или средствата за финансирање на нивните плати?

JA: Yep. Yeah, and trusted people.

ЏА: Да. Да, и доверливи луѓе,

I mean, we're an organization

Ние сме организација

that is hard to grow very quickly

која е тешко да се порасне многу брзо

because of the sort of material we deal with,

поради типот на матерјалот со кој што се справуваме.

so we have to restructure

Затоа треба да се реструктуираме

in order to have people

за да имаме луѓе

who will deal with the highest national security stuff,

кои ќе се справуваат со работите поврзани со највисока национална безбедност,

and then lower security cases.

како и со помалку безбедносно значајните случаи.

CA: So help us understand a bit about you personally

КА: Ајде помогни ни да те разбереме тебе лично,

and how you came to do this.

и како стигна да го правиш ова.

And I think I read that as a kid

Мислам дека прочитав дека како дете

you went to 37 different schools.

имаш одено во 37 различни училишта.

Can that be right?

Можно ли е тоа да е вистина?

JA: Well, my parents were in the movie business

ЏА: Па, моите родители беа во филмскиот бизнис,

and then on the run from a cult,

па потоа во бегство од култ,

so the combination between the two ...

така што, комбинацијата помеѓу двете...

(Laughter)

(Смеа)

CA: I mean, a psychologist might say

КА: Психолог можеби ќе рече

that's a recipe for breeding paranoia.

дека тоа е рецепт за создавање параноја.

JA: What, the movie business?

ЏА: Што тоа, филмскиот бизнис?

(Laughter)

(Смеење)

(Applause)

(Аплауз)

CA: And you were also -- I mean,

КА: Мислам дека исто така си бил

you were also a hacker at an early age

хакер на млада возраст

and ran into the authorities early on.

и си имал проблем со властите уште тогаш.

JA: Well, I was a journalist.

ЏА: Па, бев новинар.

You know, I was a very young journalist activist at an early age.

Бев многу млад новинар и активист.

I wrote a magazine,

Пишував списание,

was prosecuted for it when I was a teenager.

и бев гонет за тоа додека бев тинејџер.

So you have to be careful with hacker.

Мора да бидете внимателни со хакер.

I mean there's like -- there's a method

Тоа му доаѓа -- има метод

that can be deployed for various things.

што може да се примени за разни работи.

Unfortunately, at the moment,

За несреќа, моментално,

it's mostly deployed by the Russian mafia

највеќе се користи од страна на руската мафија

in order to steal your grandmother's bank accounts.

за крадење на парите од сметката на вашата баба.

So this phrase is not,

Така што фразата не е

not as nice as it used to be.

фина колку што беше некогаш.

CA: Yeah, well, I certainly don't think

КА: Да, еве јас сигурно не мислам дека

you're stealing anyone's grandmother's bank account,

крадеш пари од сметката на било чива баба.

but what about

Но, што е со

your core values?

твоите основни вредности?

Can you give us a sense of what they are

Можеш ли да ни доловиш кои се

and maybe some incident in your life

или пак да ни раскажеш за некој инцидент во твојот живот

that helped determine them?

што ти помогнал да ги оформиш?

JA: I'm not sure about the incident.

ЏА: Не сум сигурен за инцидент.

But the core values:

Но основните вредности:

well, capable, generous men

способни, дарежливи луѓе

do not create victims;

не создаваат жртви;

they nurture victims.

тие им помагаат на жртвите.

And that's something from my father

Ова е нешто од татко ми

and something from other capable, generous men

и нешто од други способни и дарежливи луѓе

that have been in my life.

во мојот живот.

CA: Capable, generous men do not create victims;

КА: Способни, дарежливи луѓе не создаваат жртви;

they nurture victims?

тие им помагаат на жртвите?

JA: Yeah. And you know,

ЏА: Да. И знаете,

I'm a combative person,

јас сум борбена личност,

so I'm not actually so big on the nurture,

така што не сум многу добар во помагањето.

but some way --

Но, на некој начин,

there is another way of nurturing victims,

постои и друг начин да им се помага на жртвите,

which is to police perpetrators

а тоа е да се гонат и истражуваат луѓето

of crime.

што прават криминал.

And so that is something

И тоа е нешто

that has been in my character

што е дел од мојот карактер

for a long time.

веќе долго време.

CA: So just tell us, very quickly in the last minute, the story:

КА: Може ли само да ни кажеш, накратко во последните минути, приказната:

what happened in Iceland?

што се случи во Исланд?

You basically published something there,

Вие всушност објавивте нешто таму,

ran into trouble with a bank,

налетавте на проблеми со банка,

then the news service there

потоа на сервисите за информирање таму,

was injuncted from running the story.

им беше забрането да ја објават приказната.

Instead, they publicized your side.

Но, тие сепак ја објавија вашата страна од приказната.

That made you very high-profile in Iceland. What happened next?

Тоа го издигна вашиот профил во Исланд многу високо. Што се случи потоа?

JA: Yeah, this is a great case, you know.

ЏА: Да, тоа беше супер случај.

Iceland went through this financial crisis.

Исланд поминуваше низ финансиска криза.

It was the hardest hit of any country in the world.

Беше најтешко погодената земја во светот.

Its banking sector was 10 times the GDP

Нивниот банкарски сектор беше 10 пати од БДП

of the rest of the economy.

на остатокот од економија.

Anyway, so we release this report

Како и да е, го објавивме извештајот

in July last year.

во јули минатата година.

And the national TV station was injuncted

И на националната ТВ станица ѝ беше забрането да го објави,

five minutes before it went on air,

пет минути пред емитувањето.

like out of a movie: injunction landed on the news desk,

Како на филм, забраната слета на масата на новинарите,

and the news reader was like,

и водителот беше збунет,

"This has never happened before. What do we do?"

„Ова не се случило никогаш до сега. Што да правиме?“

Well, we just show the website instead,

Ајде, само ќе ја покажеме интернет страницата наместо тоа,

for all that time, as a filler,

цело време, како замена.

and we became very famous in Iceland,

И станавме многу славни во Исланд.

went to Iceland and spoke about this issue.

Бевме во Исланд неколку пати да зборуваме за овој проблем.

And there was a feeling in the community

Имаше чувство во заедницата

that that should never happen again,

дека ова не смее да се случи никогаш повеќе.

and as a result,

И како резултат на тоа,

working with Icelandic politicians

работејќи со некои политичари од Исланд,

and some other international legal experts,

и некои други интернационални правни експерти,

we put together a new sort of

составивме еден

package of legislation for Iceland

пакет на закони за Исланд

to sort of become an offshore haven

што ја прават земјата рај

for the free press,

за слобода на печатот,

with the strongest journalistic protections in the world,

со најсилната заштита за новинарство во светот,

with a new Nobel Prize

и нова нобелова награда

for freedom of speech.

за слобода на говорот.

Iceland's a Nordic country,

Исланд е нордиска земја,

so, like Norway, it's able to tap into the system.

па исто како и Норвешка може да се вклучи во системот.

And just a month ago,

И само пред еден месец,

this was passed by the Icelandic parliament unanimously.

ова едногласно помина на гласање во исландскиот парламент.

CA: Wow.

КА: Вау.

(Applause)

(Аплауз)

Last question, Julian.

Последно прашање, Џулиан.

When you think of the future then,

Кога помислуваш на иднината,

do you think it's more likely to be

дали мислиш дека повеќе ќе се случува

Big Brother exerting more control,

зголемена контрола на владите,

more secrecy,

повеќе тајност,

or us watching

или пак ние ќе ги

Big Brother,

набљудуваме нив,

or it's just all to be played for either way?

или пак останува да видиме кое од овие ќе биде иднината?

JA: I'm not sure which way it's going to go.

ЏА: Не сум сигурен во која насока ќе се одвиваат работите.

I mean, there's enormous pressures

Постои огромен притисок

to harmonize freedom of speech legislation

за хармонизирање на законите за слобода на говорот

and transparency legislation around the world --

како и оние закони за транспарентност низ целиот свет --

within the E.U.,

во рамнките на ЕУ,

between China and the United States.

помеѓу Кина и САД.

Which way is it going to go? It's hard to see.

Тешко е да се предвиди во која насока ќе одат работите.

That's why it's a very interesting time to be in --

Затоа ова е многу интересно време за живеење.

because with just a little bit of effort,

Затоа што со многу малку напори

we can shift it one way or the other.

можеме да го промениме на текот на работите на оваа или онаа страна.

CA: Well, it looks like I'm reflecting the audience's opinion

КА: Изгледа дека публиката ќе се сложи со мене кога

to say, Julian, be careful,

ќе речам, Џулиан, биди внимателен

and all power to you.

и само напред.

JA: Thank you, Chris. (CA: Thank you.)

ЏА: Ти благодарам, Крис. (КА: Благодарам.)

(Applause)

(Аплауз)