Julian Assange: Why the world needs WikiLeaks

Translator: Gulchin Taghiyeva Reviewer: Ruslan Mursalzade

Chris Anderson: Julian, welcome.

Chris Anderson : Julian, xoş gəlmisiniz.

It's been reported that WikiLeaks, your baby,

Belə bir məlumat verildi ki Wikileaks, sənin əsərin,

has, in the last few years

...son illərdə

has released more classified documents

bütün dünya mətbuatının yayımladığı

than the rest of the world's media combined.

məlumatdan daha çox məlumat yayımlayıb.

Can that possibly be true?

Bu mümkündürmü?

Julian Assange: Yeah, can it possibly be true?

Julian Assange : Bəli, bunun doğru olması mümkündür?

It's a worry -- isn't it? -- that the rest of the world's media

geri qalan dünya mediasının bu qədər pis işləməsi

is doing such a bad job

narahatlıq vericidir ele deyilmi?

that a little group of activists

kiçik bir aktivistlər qrupu

is able to release more

bütün dünya

of that type of information

mətbuatından daha

than the rest of the world press combined.

çox informasiya yaymağa qadirdir.

CA: How does it work?

CA: Bunu necə edirsiniz?

How do people release the documents?

İnsanlar bu sənədləri necə yayır?

And how do you secure their privacy?

Məxfilik prinsipi necə qorunur?

JA: So these are -- as far as we can tell --

JA: Bildiyimiz qədərilə bunlar

classical whistleblowers,

məlumat sızdıran şəxslərdir.

and we have a number of ways for them

Bu məlumatların bizə çatması üçün

to get information to us.

müxtəlif yollar var.

So we use this state-of-the-art encryption

İzlənmənin qarşısını almaq,

to bounce stuff around the Internet, to hide trails,

internetdə rahat yaymaq üçün məlumatı şifrələyir,

pass it through legal jurisdictions

qanuni qorunmasını təmin etmək üçün

like Sweden and Belgium

İsveçrə və Belçika kimi

to enact those legal protections.

ölkə məhkəmələrinə müraciət edirik.

We get information in the mail,

İnformasiyanı şifrəli və ya adi

the regular postal mail,

halda qəbul edir,

encrypted or not,

adi xəbər agentliklərində olduğu kimi

vet it like a regular news organization, format it --

nəzərdən keçirir, formatlaşdırır--

which is sometimes something that's quite hard to do,

nəhəng məlumat bazaları olduqda bu bir

when you're talking about

az çətin də

giant databases of information --

ola bilər--

release it to the public

ictimaiyyətə açıqlayır

and then defend ourselves

və mümkün leqal və siyasi

against the inevitable legal and political attacks.

hücumlara qarşı özümüzü qoruyuruq.

CA: So you make an effort to ensure

CA: Yəni sənədlərin hüquqiliyi təmin

the documents are legitimate,

edilir demək.

but you actually

Çox vaxt məlumat mənbəyinin

almost never know who the identity of the source is?

kim olduğunu da bilmirsiniz axı.

JA: That's right, yeah. Very rarely do we ever know,

JA: Doğrudur. Onları nadir halda tanıyırıq.

and if we find out at some stage

Əgər məlumatın mənbəyini tapsaq

then we destroy that information as soon as possible.

həmin informasıyanı dərhal məhv edirik.

(Phone ring) God damn it.

(Telefon zəng çalır) Zibil.

(Laughter)

(Gülüş)

CA: I think that's the CIA asking what the code is

CA: Məncə CIA-di, TED-ə üzvlüyün kodunu

for a TED membership.

soruşur.

(Laughter)

(Gülüş)

So let's take [an] example, actually.

Mövcud misallara nəzər salaq məncə.

This is something

Bu, bir neçə il əvvəl

you leaked a few years ago.

sızdırılan məlumatdır.

If we can have this document up ...

Bu sənədə nəzər salaq.

So this was a story in Kenya a few years ago.

Kenyadan bir hekayə idi.

Can you tell us what you leaked and what happened?

Bu hekayəni necə sızdırmağınız haqda danışa bilərsən?

JA: So this is the Kroll Report.

JA: Bu sənəd Kroll Report-dur.

This was a secret intelligence report

2004-cü il seçkilərindən sonra

commissioned by the Kenyan government

Kenya hökuməti tərəfindən

after its election in 2004.

aparılmış araşdırma idi.

Prior to 2004, Kenya was ruled

2004-cü il seçkilərinə qədər

by Daniel arap Moi

Kenya 18 il müddətində

for about 18 years.

Daniel arap Moi tərəfindən idarə olunmuşdu.

He was a soft dictator of Kenya.

O Kenyada mülayim diktator idi.

And when Kibaki got into power --

Coalisiyanın gücü ilə Kibabi

through a coalition of forces that were trying

hakimiyyətə gəlib korrupsiya ilə

to clean up corruption in Kenya --

mübarizəyə başlayanda

they commissioned this report,

onlar 2 milyon paund xərcləməklə

spent about two million pounds

bu birgə hesabatı

on this and an associated report.

yayımladılar.

And then the government sat on it

Hökumət də bu hesabatdan

and used it for political leverage on Moi,

Kenyada həmin vaxt və indi də

who was the richest man --

ən varlı adam olan Moiyə qarşı

still is the richest man -- in Kenya.

siyasi güc kimi istifadə etdilər.

It's the Holy Grail of Kenyan journalism.

Kenya jurnalistikasının müqəddəs kitabı kimidir.

So I went there in 2007,

2007-ci ildə

and we managed to get hold of this

28 Dekabr seçkilərdən bir az əvvəl

just prior to the election --

Kenyaya gedib,

the national election, December 28.

sənədləri əldə edə bilmişdim.

When we released that report,

Bu hesabatı, yeni prezident Kibabi

we did so three days after the new president, Kibaki,

Daniel arap Moinin pullarına əl qoyacaq adamla

had decided to pal up with

yaxınlaşmağa başladıqdan

the man that he was going to clean out,

3 gün sonra

Daniel arap Moi,

yayımladıq.

so this report then

Bu hadisədən sonra

became a dead albatross

hesabat prezident Kibabiyə

around President Kibaki's neck.

zərbə oldu.

CA: And -- I mean, to cut a long story short --

CA: Uzun sözün qısası-

word of the report leaked into Kenya,

hesabat Kenya mətbuatına

not from the official media, but indirectly,

birbaşa deyil, dolayısı yollar ilə çatdırıldı.

and in your opinion, it actually shifted the election.

Və fikirləşirsən ki, bu seçkilərin nəticəsini dəyişdi.

JA: Yeah. So this became front page of the Guardian

JA: Bəli. Xəbər əvvəl Guardianın baş səhifəsinda, sonra isə

and was then printed in all the surrounding countries of Kenya,

Kenyanın ətrafındakı ölkələrdə, Tanzaniya

in Tanzanian and South African press.

və Canubi Afrikada dərc olundu.

And so it came in from the outside.

Xəbər xaricdən gəldi.

And that, after a couple of days,

Bir neçə günün içində Kenya mətbuatı

made the Kenyan press feel safe to talk about it.

da məsələ haqda rahat yazmağa başladı.

And it ran for 20 nights straight on Kenyan TV,

20 gün ardıcıl olaraq Kenya mətbuatında

shifted the vote by 10 percent,

yayımlandı və Kenya təhlükəsizlik xidmətinin

according to a Kenyan intelligence report,

hesabatına görə səslərin 10 faizini dəyişdirdi,

which changed the result of the election.

bununla da seçki nəticələrinin dəyişməsinə yol açdı.

CA: Wow, so your leak

CA: Yəni sizin sızdırdığınız

really substantially changed the world?

məlumat həqiqətən dünyanı dəyişdi?

JA: Yep.

JA: Bəli.

(Applause)

(Alqış)

CA: Here's -- We're going to just show

CA: Bu dəfə isə, Bağdaddakı

a short clip from this

hava hücumu haqda

Baghdad airstrike video.

video var.

The video itself is longer,

Video özü bir az uzundur.

but here's a short clip.

Bu qısa klip şəklindədir.

This is -- this is intense material, I should warn you.

Əvvəlcədən deyim, bu videoda bir az şiddət var.

Radio: ... just fuckin', once you get on 'em just open 'em up.

Radio: ... zibil, bircə üstləri açılsa.

I see your element, uh, got about four Humvees, uh, out along ...

İndi görünürlər, Xammerdə görünür..

You're clear. All right. Firing.

Aydındır. Atəş.

Let me know when you've got them. Let's shoot.

Hamısını görəndə xəbər elə. Güllələ.

Light 'em all up.

Hamısını vur.

C'mon, fire!

Atəş, atəş!

(Machine gun fire)

(Avtomatik silahdan atəş)

Keep shoot 'n. Keep shoot 'n.

Davam et, davam.

(Machine gun fire)

(Avtomatik silahdan atəş)

Keep shoot 'n.

Davam.

Hotel ... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,

Otel... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,

we need to move, time now!

qayıtmaq lazımdı, indi!

All right, we just engaged all eight individuals.

Oldu, 8 nəfərin hamısını öldürdük.

Yeah, we see two birds [helicopters], and we're still firing.

İki vertolyot var, atəş etməyə davam edirik.

Roger. I got 'em.

Oldu. Hamısı öldü.

Two-Six, this is Two-Six, we're mobile.

Two-Six, Two-Six-dir danışan, hərəkətdəyik.

Oops, I'm sorry. What was going on?

Oops. Bağışla. O nə idi elə?

God damn it, Kyle. All right, hahaha. I hit 'em.

Zibil, Kyle. Ahaa, həll oldu, hahaha

CA: So, what was the impact of that?

CA: Bu videonun təsiri necə oldu?

JA: The impact on the people who worked on it

JA: Bu işdə əli olan insanlar üçün

was severe.

ağır oldu.

We ended up sending two people to Baghdad

Bu video ilə bağlı araşdırma üçün

to further research that story.

Bağdada 2 nəfər göndərildi.

So this is just the first of three attacks

Bu əslində videodakı 3 hücumdan

that occurred in that scene.

biridir.

CA: So, I mean, 11 people died in that attack, right,

CA: Səhv etmirəmsə bu hücumda Reutersin

including two Reuters employees?

2 əməkdaşı olmaqla 11 nəfər öldü hə?

JA: Yeah. Two Reuters employees,

JA: Bəli. İki Reuters işçisi öldü,

two young children were wounded.

2 uşaq yaralandı.

There were between 18 and 26 people killed all together.

Ümumilikdə isə 18-26 nəfər adam öldü.

CA: And releasing this caused

CA: Bunların yayımlanması

widespread outrage.

geniş narazılığa səbəb oldu.

What was the key element of this

Sizcə bu qəzəb və narazılığın

that actually caused the outrage, do you think?

başlıca səbəbi nə idi?

JA: I don't know. I guess people can see

JA: Bilmirəm dəqiq, məncə

the gross disparity in force.

insanlar güclərin qeyri-bərabərliyini gördülər.

You have guys walking in a relaxed way down the street,

Küçəylə rahatca gedən insanların üstündə

and then an Apache helicopter sitting up at one kilometer

uçan Apaçi vertolyotu 30mm-lik

firing 30-millimeter cannon shells

mərmilərilə

on everyone --

güllələyir-

looking for any excuse to do so --

həm də heç bir səbəb olmadan --

and killing people rescuing the wounded.

və hətta yaralıları xilas edənləri belə öldürürlər

And there was two journalists involved that clearly weren't insurgents

Üsyançı olmadıqları dəqiq olan və öz işlərini görən

because that's their full-time job.

iki jurnalist də var idi.

CA: I mean, there's been this U.S. intelligence analyst,

CA: ABŞ təhlükəsizlik agenti Bradley Manning

Bradley Manning, arrested,

yaxanlandı.

and it's alleged that he confessed in a chat room

O da bildirilir ki, sorğu otağında video ilə

to have leaked this video to you,

yanaşı 280,000 ABŞ səfirliynin yazışmalarını

along with 280,000

da sizə sızdırdığını

classified U.S. embassy cables.

etiraf edib.

I mean, did he?

Bu doğrudur?

JA: We have denied receiving those cables.

JA: Biz bu yazıları aldığımız inkar etmişik.

He has been charged,

5 gün əvvəl, sahib olduğu

about five days ago,

150 000 yazışmadan 50-ni

with obtaining 150,000 cables

sızdırdıqdan sonra

and releasing 50.

həbs olunub.

Now, we had released,

Bu ilin əvvəlində

early in the year,

Reykyavikd ABŞ səfirliyinin

a cable from the Reykjavik U.S. embassy,

rəsmi sənədlərini yayımlamışıq.

but this is not necessarily connected.

Ancaq onların bu işlə əlaqəsi yoxdur.

I mean, I was a known visitor of that embassy.

O səfirliyə özüm səfər etmişdim.

CA: I mean, if you did receive thousands

CA: Əgər ABŞ səfirliyinin diplomatik

of U.S. embassy diplomatic cables ...

sənədlərini əldə etsəydiniz?...

JA: We would have released them. (CA: You would?)

JA: Onları yayımlayardıq. (CA: Edərdiz bunu?)

JA: Yeah. (CA: Because?)

JA: Bəli.( CA: Nə səbədən?)

JA: Well, because these sort of things

JA: Çükni belə sənədlərdə

reveal what the true state

ölkənin həqiqətdə necə olduğu

of, say,

məsələn,

Arab governments are like,

Ərəb ölkələrindəki

the true human-rights abuses in those governments.

insan haqları pozuntusu hallarını aşkar edir.

If you look at declassified cables,

Gizli sənədləri açsaz bu tip

that's the sort of material that's there.

materiallar olur.

CA: So let's talk a little more broadly about this.

CA: Bu haqda bir az da ətraflı danışaq.

I mean, in general, what's your philosophy?

Ümumilikdə, hansı ideologiyaya dayanırsan?

Why is it right

Gizli sənədlərin

to encourage leaking of secret information?

yayımlanmasını nəyə əsasən doğru hesab edirsən?

JA: Well, there's a question as to what sort of information is important in the world,

JA: Belə bir sual var ki, dünya üçün hansı informasiya vacibdir,

what sort of information

hansı informasiya yenidənqurmaya

can achieve reform.

səbəb ola bilər.

And there's a lot of information.

İnformasiyalar çox olur əslində.

So information that organizations

Təşkilatların gizlətmək üçün

are spending economic effort into concealing,

iqtisadi güc işlətdikləri həmin

that's a really good signal

xəbərlərin ortaya çıxması

that when the information gets out,

yeni və yaxşı nəyinsə

there's a hope of it doing some good --

olacağının siqnalı olur.

because the organizations that know it best,

Bu məlumatlara sahib olan

that know it from the inside out,

təşkilatlar özləri məlumatı necə

are spending work to conceal it.

gizlməməyi də yaxşı bilir.

And that's what we've found in practice,

Praktikada həmişə belə olur.

and that's what the history of journalism is.

Jurnalistikanın tarixi də bununla bağlıdır.

CA: But are there risks with that,

CA: Ancaq bir az təhlükəli deyilmi,

either to the individuals concerned

sızıntının olduğu zaman

or indeed to society at large,

sizdən asılı olmayaraq

where leaking can actually have

insanlar, hətta bütün cəmiyyət

an unintended consequence?

üçün pis nəticəsi ola bilər.

JA: Not that we have seen with anything we have released.

JA: Hələ ki yaydığımız məlumatlarda belə hal olmayıb.

I mean, we have a harm immunization policy.

Yəni, zərərdən qorunmaq siyasətimiz var.

We have a way of dealing with information

Bəzi şəxsi informasiyalar var ki,

that has sort of personal --

həmin şəxslərin özü ilə

personally identifying information in it.

əlaqə saxlayıb sonra yayımlayırıq.

But there are legitimate secrets --

Bir də qanuni sirrlər var --

you know, your records with your doctor;

məsələn, xəstənin həkimlə məsləhətləri,

that's a legitimate secret --

belə sirlər qanunla qorunur.

but we deal with whistleblowers that are coming forward

Ancaq biz həqiqətən nə etdiyini bilən xəbər daşıyıcıları

that are really sort of well-motivated.

ilə işləyirik.

CA: So they are well-motivated.

CA: Demək hamısı işlərini yaxşı bilir.

And what would you say to, for example,

Əgər oğlu ABŞ hərbisində xidmət edən

the, you know, the parent of someone

bir şəxs sizə yaxınlaşıb, desə ki,

whose son is out serving the U.S. military,

"Bilirsən ki, kiminsə hansısa məqsədlə

and he says, "You know what,

yaymaq istədiyi

you've put up something that someone had an incentive to put out.

sənədi yayımlayıbsan? Bu video

It shows a U.S. soldier laughing

Amerkan əsgərinin

at people dying.

insanlar ölərkən güldüyünü göstərir.

That gives the impression, has given the impression,

Bu dünyada milyonlarla insana amerkan əsgərinin

to millions of people around the world

insani hisslərinin olmadığını

that U.S. soldiers are inhuman people.

göstərir. Əslində elə deyil.

Actually, they're not. My son isn't. How dare you?"

Mənim oğlum belə deyil. Nə cəsarətlə edibsiniz bu hərəkəti?"

What would you say to that?

Nə cavab verərdin?

JA: Yeah, we do get a lot of that.

JA: Belə hallar çox olur əslində.

But remember, the people in Baghdad,

Ancaq yadda saxlayın ki, Bağdaddakı,

the people in Iraq, the people in Afghanistan --

İraq, Əfqanıstandakı insanlarin

they don't need to see the video;

bu videonu görməklərinə ehtiyac yoxdur;

they see it every day.

onlar bunları hər gün görürlər.

So it's not going to change their opinion. It's not going to change their perception.

Onların fikrini dəyişəsi deyil. Münasibətləri, hissləri də dəyişəsi deyil.

That's what they see every day.

Hər gün görürlər belə vəhşilikləri.

It will change the perception and opinion

Bu müharibə üçün pul ödəyən insanların

of the people who are paying for it all,

münasibətini dəyişəcək ancaq.

and that's our hope.

İstədyimiz də budur.

CA: So you found a way to shine light

CA: Yəni sən hökumət və

into what you see

şirkətlərin gizli sirlərini

as these sort of dark secrets in companies and in government.

işıqlandırmağın bir yolunu tapmısan.

Light is good.

İşıqlandırmaq yaxşıdır.

But do you see any irony in the fact that,

Ancaq qəribə olan budur ki,

in order for you to shine that light,

sirləri işıqlandırmaq üçün,

you have to, yourself,

özün öz mənbələrini

create secrecy around your sources?

gizli saxlamalısan.

JA: Not really. I mean, we don't have

JA: Tam da elə deyil. Hələ ki

any WikiLeaks dissidents yet.

WikiLeaks-ə qarşı çıxanlar olmayıb.

We don't have sources who are dissidents on other sources.

Ya da hansısa mənbələrin əksinə olan məlumatlarımız da yoxdur.

Should they come forward, that would be a tricky situation for us,

Əgər belələri olsa və çoxalsa, bizim üçün çətin ola bilər.

but we're presumably acting in such a way

Biz elə işləyirik ki, bizimlə iş görən adamlar

that people feel

bizə ziyan gətirməkdənsə

morally compelled

öz işlərinə davam etməyə

to continue our mission, not to screw it up.

bizim işimizə kömək etməyə çalışırlar.

CA: I'd actually be interested, just based on what we've heard so far --

CA: İndiyə kimi eşitdiklərimə əsasən mənə də

I'm curious as to the opinion in the TED audience.

maraqlıdır-- TEDizləyiciləri bu haqda nə fikirləşirlər?

You know, there might be a couple of views

WikiLeaks və Julian haqda iki cür

of WikiLeaks and of Julian.

fikir var.

You know, hero -- people's hero --

Biri-- lazımı məsələləri işıqlandıran

bringing this important light.

qəhrəman.

Dangerous troublemaker.

Digəri təhlükəli araqarışıdıran.

Who's got the hero view?

Kim fikirləşir ki, qəhrəmandır?

Who's got the dangerous troublemaker view?

Bəs təhlükəli araqarışdıran?

JA: Oh, come on. There must be some.

JA: Yaxşı da, Heç olmasa bir neçə adam olmalıdır.

CA: It's a soft crowd, Julian, a soft crowd.

CA: Bu mülayim insanlardı, Julian.

We have to try better. Let's show them another example.

Bir az daha çalışmalıyıq. Başqa bir misal göstərək.

Now here's something that you haven't yet leaked,

Bu dəfəki hələ yayımlanmayıb məncə,

but I think for TED you are.

ancaq TEDdə yayımlanacaq.

I mean it's an intriguing story that's just happened, right?

Bu yaxınlarda baş verən maraqlı bir faktdır hə?

What is this?

Nədir bu sənəd?

JA: So this is a sample of what we do

JA: Bu hər gün gördüyümüz

sort of every day.

işlərdən bir nümunədir.

So late last year -- in November last year --

Keçən ilin sonları- Noyabrda-

there was a series of well blowouts

Albaniyada da Meksika körfəzindəki

in Albania,

kimi partlayışlar

like the well blowout in the Gulf of Mexico,

oldu, körfəzdəki kimi

but not quite as big.

güclü olmasa da.

And we got a report --

Biz belə bir

a sort of engineering analysis into what happened --

mühəndis hesabatı aldıq ki,

saying that, in fact, security guards

əslində partlayış rəqib firmaların

from some rival, various competing oil firms

mühafizəçilərinin yerləşdirdiyi

had, in fact, parked trucks there and blown them up.

yük maşınlarının partladılması yolu ilə həyata keçirilib.

And part of the Albanian government was in this, etc., etc.

Albaniya hökumətinin və başqalarının da burada əli var idi...

And the engineering report

Mühəndis hesabatının isə

had nothing on the top of it,

onlarla heç bir əlaqəsi yox idi.

so it was an extremely difficult document for us.

Bir az çətin sənəd idi.

We couldn't verify it because we didn't know

Kimin yazdığını və nə barədə olduğunu tam

who wrote it and knew what it was about.

bilmirdik.

So we were kind of skeptical that maybe it was

Bir az şübhələnirdik ki,

a competing oil firm just sort of playing the issue up.

rəqib neft şirkətinin oyunu da ola bilər.

So under that basis, we put it out and said,

Buna görə də, sənədlərə nəzər salıb, belə cavab yazdıq,

"Look, we're skeptical about this thing.

"Biz bir az şübhələnirik.

We don't know, but what can we do?

Necə edəcəyimizi də bilmirik.

The material looks good, it feels right,

Yaxşı sənəddir. Düzgün görünür,

but we just can't verify it."

amma təsdiqləyə bilmirik."

And we then got a letter

Bircə həftə əvvəl məlumatın

just this week

mənbəyini tapmağa çalışan

from the company who wrote it,

və bu mətubu yazan

wanting to track down the source --

şirkətdən cavab aldıq--

(Laughter)

(Gülüş)

saying, "Hey, we want to track down the source."

belə yazılmışdı, "Biz məlumatın mənbəyini tapmaq istəyirik."

And we were like, "Oh, tell us more.

Biz cavabında, "Bir az da məlumat verin.

What document is it, precisely, you're talking about?

Ümumilikdə hansı sənəd haqda danışırsınız?

Can you show that you had legal authority over that document?

Sənəd qanuni olaraq sizə məxsusdur?

Is it really yours?"

Sizindir həqiqətən?"

So they sent us this screen shot

Onlar cavab olaraq ekranda

with the author

Mikrosoft Word ID silə birlikdə

in the Microsoft Word ID.

sənəd sahibinin rəsmini göndərdilər.

Yeah.

Belə qurtardı.

(Applause)

(Alqış)

That's happened quite a lot though.

Belə hallar çox olur əslində.

This is like one of our methods

Materialın mənbəyinin

of identifying, of verifying, what a material is,

müəyyən edilməsi yollarından biri

is to try and get these guys to write letters.

məktub yazmağa sövq edən metodlardan biridir.

CA: Yeah. Have you had information

CA: BP- yə aid də informasiyalrınız

from inside BP?

var?

JA: Yeah, we have a lot, but I mean, at the moment,

JA: Bəli, həm də çox, ancaq hal-hazırda

we are undergoing a sort of serious fundraising and engineering effort.

sayt üçün fundraisingə çalışırıq və mühəndislər də əllərindən gələni edirlər.

So our publication rate

Mövcud ictimai maraqlarımızı

over the past few months

qorumaq üçün

has been sort of minimized

son bir neçə aydır saytın əsaslarını

while we're re-engineering our back systems

yenidən qurmağa çalışdığımız üçün

for the phenomenal public interest that we have.

nəşr olunan xəbərləri azaltmışıq.

That's a problem.

Bu bir az problemdir.

I mean, like any sort of growing startup organization,

Digər yeni fəaliyyətdə başlayan təşkilatlar kimi

we are sort of overwhelmed

bizim də birdən yüksəlişimiz

by our growth,

çətinliklər törədir.

and that means we're getting enormous quantity

Həddən artıq çox məlumat daxil olsa da

of whistleblower disclosures

bütün bu məlumatları

of a very high caliber

emal edib nəşr edəcək

but don't have enough people to actually

kifayət qədər işçimiz

process and vet this information.

yoxdur.

CA: So that's the key bottleneck,

CA: Demək sizə lazım olan

basically journalistic volunteers

əsas könüllü jurnalistlər və/yaxud

and/or the funding of journalistic salaries?

jurnalistlərə əməkhaqqı verilməsi üçün puldur?

JA: Yep. Yeah, and trusted people.

JA: Bəli. Bir də inanacağımız insanlar.

I mean, we're an organization

Əlimizdə olan məlumatlar

that is hard to grow very quickly

bir az fərqli yolla əldə edildiyi üçün

because of the sort of material we deal with,

birdən inkişaf etmək də çətindir.

so we have to restructure

Bizə yüksək səviyyəli

in order to have people

həm də xırda təhlükəsizlik

who will deal with the highest national security stuff,

məsələləri ilə baş edə biləcək

and then lower security cases.

insanlar lazımdır.

CA: So help us understand a bit about you personally

CA: Bəs bu işə başlamağının səbəbini

and how you came to do this.

deyə bilərsənmi?

And I think I read that as a kid

Deyəsən hardasa oxumuşam ki,

you went to 37 different schools.

uşaqlığında 37 məktəb dəyişmisən.

Can that be right?

Doğrudur bu məlumat?

JA: Well, my parents were in the movie business

JA: Valideynlərim film biznesində idilər,

and then on the run from a cult,

bir də dini mərasimlərdən qaçmağım,

so the combination between the two ...

ikisinin nəticəsi idi...

(Laughter)

(Gülüş)

CA: I mean, a psychologist might say

CA: Psixoloqlar bu halı

that's a recipe for breeding paranoia.

paranoia mənbəyi kimi qəbul edərdilər.

JA: What, the movie business?

JA: Film biznesini nəzərdə tutursunuz?

(Laughter)

(Gülüş)

(Applause)

(Alqış)

CA: And you were also -- I mean,

CA: Bildiyimə görə gənc yaşlarda

you were also a hacker at an early age

sən həm də xaker idin,

and ran into the authorities early on.

rəsmilərlə problemin olurdu.

JA: Well, I was a journalist.

JA: Jurnalist idim sadəcə.

You know, I was a very young journalist activist at an early age.

Aktivist gənc jurnalistlərdən biri idim.

I wrote a magazine,

Gənc yaşlarda dərc etdiyim jurnala

was prosecuted for it when I was a teenager.

görə həbs olunmuşdum.

So you have to be careful with hacker.

Xakerlərlə bir az ehtiyatlı davranmaq lazımdır.

I mean there's like -- there's a method

Xarkerlik yolu ilə

that can be deployed for various things.

müxtəlif şeylər etmək mümkündür.

Unfortunately, at the moment,

Təəssüf ki indiki xakerlərin çoxu

it's mostly deployed by the Russian mafia

Rus mafiyası üçün nənənizin bank hesabındakı

in order to steal your grandmother's bank accounts.

pulu oğurlamaqla məşğuldurlar.

So this phrase is not,

Xarker satusu

not as nice as it used to be.

əvvəlki kimi deyil indi.

CA: Yeah, well, I certainly don't think

CA: Məndə fikirləşmirəm ki,

you're stealing anyone's grandmother's bank account,

sən kiminsə nənəsinin pulunu oğurlamaqla məşğul idin.

but what about

Əsas dəyərlərin

your core values?

nələrdir?

Can you give us a sense of what they are

Onlar haqda qısa məlumat verə bilərsən,

and maybe some incident in your life

ya da onları yaradan səbəb və ya

that helped determine them?

hadisələr haqda danışa bilərsən?

JA: I'm not sure about the incident.

JA: Hansısa hadisə olmuyub məncə.

But the core values:

Ancaq əsas dəyərlərim:

well, capable, generous men

məncə bacarıqlı və cömərd insanlar

do not create victims;

qurbanlar yaratmır;

they nurture victims.

qurbanlara yardım edir.

And that's something from my father

Həyatda atam, atam kimi

and something from other capable, generous men

cömərd insanlardan

that have been in my life.

öyrəndiyim də bu olub.

CA: Capable, generous men do not create victims;

CA: Bacarıqlı, comərd insan qurban yaratmır;

they nurture victims?

onları qoruyur?

JA: Yeah. And you know,

JA: Mən bir az

I'm a combative person,

davakar insanam,

so I'm not actually so big on the nurture,

tam olaraq onları qoruyub, qağı göstərmirəm.

but some way --

Ancaq dolayısı yolla--

there is another way of nurturing victims,

cinayət törədən insanları aşkar

which is to police perpetrators

etməklə qurbanları

of crime.

qoruyuram.

And so that is something

Bu isə uzun zamandır

that has been in my character

malik olduğum

for a long time.

xarakterimdir.

CA: So just tell us, very quickly in the last minute, the story:

CA: Son bir neçə dəqiqədə qısaca İslandiyada nə olduğu

what happened in Iceland?

haqda danışa bilərsənmi?

You basically published something there,

Orada yayımladığın məlumata görə

ran into trouble with a bank,

bankla problemin oldu

then the news service there

və məlumatı yayan

was injuncted from running the story.

xəbər agentliyi də məhkəməyə verildi.

Instead, they publicized your side.

Əvəzində isə saytın məhşurlaşdı.

That made you very high-profile in Iceland. What happened next?

İslandiyada yaxşı imic yaratdın. Sonra nə oldu?

JA: Yeah, this is a great case, you know.

JA: Bu böyük məsələ idi.

Iceland went through this financial crisis.

İslandiyada iqtisadi böhran idi.

It was the hardest hit of any country in the world.

Dünyada ən böyük böhranlardan biri idi.

Its banking sector was 10 times the GDP

bank sektorundanki Ümumdaxili Məhsul

of the rest of the economy.

digər sahələrdən 10 dəfə artıq idi.

Anyway, so we release this report

Bu məlumatı keçən ilin

in July last year.

İyulunda yayımladıq.

And the national TV station was injuncted

Dövlət televiziyasında yayımlanmazdan

five minutes before it went on air,

5 dəq. əvvəl televiziya məhkəməyə verilmişdi.

like out of a movie: injunction landed on the news desk,

Filmlərdəki kimi, məhkəmə əmri icrası xəbərlərdən

and the news reader was like,

5 dəq. əvvəl başladı və aparıcı nə edəcəyini bilmirdi,

"This has never happened before. What do we do?"

"Belə hal heç vaxt olmayıb. Neynəməliyik indi?"

Well, we just show the website instead,

Xəbərləri televiziya yerinə

for all that time, as a filler,

vebsəhifədə yayımladıq.

and we became very famous in Iceland,

İslandiyada xeyli məhşurlaşdıq,

went to Iceland and spoke about this issue.

hətta ora gedib məsələ haqda danışdıq.

And there was a feeling in the community

Cəmiyyətdə hər kəs bu halın bir daha baş verməyəcəyinə

that that should never happen again,

əmin idilər.

and as a result,

Nəticə olaraq,

working with Icelandic politicians

bir neçə İsland siyasətçiləri və

and some other international legal experts,

beynəlxalq expertlərlə görüşdükdən sonra,

we put together a new sort of

İslandiya hökumətinə

package of legislation for Iceland

jusnalistlərin qoruyucusu olacaq

to sort of become an offshore haven

yeni bir qanun layihəsi təqdim edildi,

for the free press,

Bu qanun dünyada jurnalistləri qorumağa xidmət edən

with the strongest journalistic protections in the world,

ən əsaslı qanunlardan biridir,

with a new Nobel Prize

söz azadlığına görə Nobel Mukafatı

for freedom of speech.

ilə bərabər.

Iceland's a Nordic country,

İslandiya da Norveçlə bərabər

so, like Norway, it's able to tap into the system.

digər skandinaviya ölkələri sisteminə daxil ola bildi.

And just a month ago,

Və bircə ay əvvəl bu qanun gizli olaraq

this was passed by the Icelandic parliament unanimously.

İslandiya parlamentində qəbul olundu.

CA: Wow.

CA: Vouu

(Applause)

(Alqış)

Last question, Julian.

Axırıncı sualım, Julian,

When you think of the future then,

Gələcəyin necə olacağına inanırsan?

do you think it's more likely to be

Səncə Böyük Qardaş

Big Brother exerting more control,

gizli yolla hər şeyə nəzarət edəcək,

more secrecy,

yoxsa,

or us watching

insanlar Böyük Qardaşın

Big Brother,

nəzarət etməyini seyr edəcək,

or it's just all to be played for either way?

ya başqa cür olacaq?

JA: I'm not sure which way it's going to go.

JA: Necə olacağından tam da əmin deyiləm.

I mean, there's enormous pressures

Bütün dünyada- Aİ-dən

to harmonize freedom of speech legislation

Çinə və ABŞ-a kimi hər yerdə

and transparency legislation around the world --

söz azadlığı və şəffaf qanunvericilik

within the E.U.,

tələbləri

between China and the United States.

artmaqdadır.

Which way is it going to go? It's hard to see.

Gələcəyin necə olacağını görmək çətindir.

That's why it's a very interesting time to be in --

Yaşadığımız dövr çox maraqlı dövrdür.

because with just a little bit of effort,

Çox cüzi bir səylə

we can shift it one way or the other.

hər şeyi dəyişə bilərik.

CA: Well, it looks like I'm reflecting the audience's opinion

CA: Deyəsən dinləyicilərimizin nə demək istədiyini

to say, Julian, be careful,

hiss edirəm, Julian, ehtiyatlı ol,

and all power to you.

güc səninlə olsun.

JA: Thank you, Chris. (CA: Thank you.)

JA: Çox sağ ol, Chris. (CA: Sağ ol.)

(Applause)

(Alqış)