Julian Assange: Why the world needs WikiLeaks

Translator: Toño del Barrio Reviewer: Leo De Cooman

Chris Anderson: Julian, welcome.

Chris Anderson: Julian, estu bonvena.

It's been reported that WikiLeaks, your baby,

Oni raportis, ke Vikilikoj (WikiLeaks), via bebo,

has, in the last few years

en la lastaj jaroj...

has released more classified documents

publikigis pli da konfidencaj dokumentoj

than the rest of the world's media combined.

ol ĉiuj ceteraj komunikiloj en la mondo kune.

Can that possibly be true?

Ĉu tio povas esti vera?

Julian Assange: Yeah, can it possibly be true?

Julian Assange: Jes, ĉu vere povas esti tiel?

It's a worry -- isn't it? -- that the rest of the world's media

Estas zorgige – ĉu ne? – ke la ceteraj tutmondaj komunikiloj

is doing such a bad job

tiel malbone laboras,

that a little group of activists

ke eta aro da aktivuloj

is able to release more

kapablas publikigi pli da

of that type of information

tiuspecaj informoj

than the rest of the world press combined.

ol ĉiuj ceteraj tutmondaj komunikiloj kune.

CA: How does it work?

CA: Kiel ĝi funkcias?

How do people release the documents?

Kiel homoj liveras la dokumentojn?

And how do you secure their privacy?

Kaj kiel vi certigas ilian privatecon?

JA: So these are -- as far as we can tell --

JA: Nu, ili estas – kiom ni povas scii --

classical whistleblowers,

klasikaj internaj denuncantoj.

and we have a number of ways for them

Kaj ni havas plurajn manierojn por ke ili

to get information to us.

liveru la informojn al ni.

So we use this state-of-the-art encryption

Ni uzas tute modernajn ĉifradajn teĥnikojn

to bounce stuff around the Internet, to hide trails,

por movi materialon tra la Reto, por kaŝi spurojn,

pass it through legal jurisdictions

pasigi ĝin tra laŭleĝaj jurisdikcioj

like Sweden and Belgium

kiel Svedio aŭ Belgio

to enact those legal protections.

por garantii tiujn leĝajn protektojn.

We get information in the mail,

Ni akiras informojn per poŝto,

the regular postal mail,

la tute normala poŝto,

encrypted or not,

ĉifrita aŭ ne,

vet it like a regular news organization, format it --

ekzamenas ĝin kiel normala novaĵorganizo, formatigas ĝin --

which is sometimes something that's quite hard to do,

kio kelkfoje estas iom malfacila tasko,

when you're talking about

kiam oni parolas pri

giant databases of information --

gigantaj datumbazoj da informoj --

release it to the public

ni publikigas ĝin

and then defend ourselves

kaj poste defendas nin

against the inevitable legal and political attacks.

kontraŭ la neeviteblaj juraj kaj politikaj atakoj.

CA: So you make an effort to ensure

CA: Do vi penas por certigi,

the documents are legitimate,

ke la dokumentoj estu legitimataj.

but you actually

Sed fakte vi

almost never know who the identity of the source is?

preskaŭ neniam scias la identecon de la fonto.

JA: That's right, yeah. Very rarely do we ever know,

JA: Tio ĝustas, jes. Ni tre malofte iam scias.

and if we find out at some stage

Kaj se ni tion ekscias en iu stadio

then we destroy that information as soon as possible.

tiam ni detruas la informojn kiel eble plej rapide.

(Phone ring) God damn it.

(Telefono sonas) Damne!

(Laughter)

(Ridado)

CA: I think that's the CIA asking what the code is

CA: Mi pensas, ke tio estas CIA demandanta la kodon

for a TED membership.

por TED-membriĝo.

(Laughter)

(Ridado)

So let's take [an] example, actually.

Ni do prenu ekzemplon.

This is something

Tio estas io,

you leaked a few years ago.

kion vi diskonigis antaŭ kelkaj jaroj.

If we can have this document up ...

Se ni povas montri tiun dokumenton ...

So this was a story in Kenya a few years ago.

Tio estis historio en Kenjo antaŭ kelkaj jaroj.

Can you tell us what you leaked and what happened?

Ĉu vi povas diri al ni, kion vi diskonigis kaj kio okazis?

JA: So this is the Kroll Report.

JA: Nu, tio estas la Raporto Kroll.

This was a secret intelligence report

Ĝi estis sekretserva raporto

commissioned by the Kenyan government

mendita de la kenja registaro

after its election in 2004.

post la baloto en 2004.

Prior to 2004, Kenya was ruled

Antaŭ 2004, Kenjo estis regata

by Daniel arap Moi

de Daniel arap Moi

for about 18 years.

dum ĉirkaŭ 18 jaroj.

He was a soft dictator of Kenya.

Li estis milda diktatoro de Kenjo.

And when Kibaki got into power --

Kaj kiam Kibaki akiris la povon --

through a coalition of forces that were trying

pere de koalicio de fortoj, kiuj klopodis

to clean up corruption in Kenya --

forigi koruptecon en Kenjo --

they commissioned this report,

ili mendis tiun ĉi raporton,

spent about two million pounds

elspezis ĉ. du milionojn da pundoj

on this and an associated report.

por tiu ĉi kaj rilata raportoj.

And then the government sat on it

Kaj tiam la registaro kaŝis ĝin

and used it for political leverage on Moi,

kaj uzis ĝin kiel politikan armilon kontraŭ Moi,

who was the richest man --

kiu estis la plej riĉa homo --

still is the richest man -- in Kenya.

ankoraŭ estas la plej riĉa -- en Kenjo.

It's the Holy Grail of Kenyan journalism.

Ĝi estas la Sankta Gralo de la kenja ĵurnalismo.

So I went there in 2007,

Do mi iris tien en 2007,

and we managed to get hold of this

kaj ni sukcesis akiri ĝin

just prior to the election --

ĝuste antaŭ la balotado --

the national election, December 28.

la landa balotado de la 28-a de decembro.

When we released that report,

Kiam ni publikigis tiun raporton,

we did so three days after the new president, Kibaki,

ni tion faris tri tagojn post kiam la nova prezidanto, Kibaki,

had decided to pal up with

estis decidinta amikiĝi kun

the man that he was going to clean out,

la homo, kiun li estis elpurigonta,

Daniel arap Moi,

Daniel arap Moi.

so this report then

Tiele tiu raporto do

became a dead albatross

iĝis ĝena balasto

around President Kibaki's neck.

por prezidanto Kibaki.

CA: And -- I mean, to cut a long story short --

CA: Kaj – por iom koncizigi longan historion –

word of the report leaked into Kenya,

io el la raporto tralikiĝis en Kenjon,

not from the official media, but indirectly,

ne per la oficialaj komunikiloj, sed nerekte.

and in your opinion, it actually shifted the election.

Kaj viaopinie, tio fakte deturnis la balotadon.

JA: Yeah. So this became front page of the Guardian

JA: Jes. Tio ĉi fariĝis ĉefpaĝo de The Guardian

and was then printed in all the surrounding countries of Kenya,

kaj estis tiam presita en ĉiuj landoj ĉirkaŭ Kenjo,

in Tanzanian and South African press.

en gazetoj de Tanzanio kaj Sudafrikio.

And so it came in from the outside.

Kaj tiel ĝi eniris el ekstere.

And that, after a couple of days,

Kaj tio, post duo da tagoj,

made the Kenyan press feel safe to talk about it.

igis la kenjan gazetaron senti sin sekura priparolante ĝin.

And it ran for 20 nights straight on Kenyan TV,

Kaj ĝi aperis dum 20 sinsekvaj noktoj en la kenja televido,

shifted the vote by 10 percent,

ŝanĝis la voĉdonadon 10-procente

according to a Kenyan intelligence report,

laŭ raporto de la kenjaj sekurecservoj,

which changed the result of the election.

kio modifis la rezulton de la balotoj.

CA: Wow, so your leak

CA: Ha! do via diskonigo

really substantially changed the world?

vere konsiderinde ŝanĝis la mondon?

JA: Yep.

JA: Ja.

(Applause)

(Aplaŭdo)

CA: Here's -- We're going to just show

CA: Jen – Ni nun montros

a short clip from this

mallongan eron de tiu

Baghdad airstrike video.

video pri la aeratako en Bagdado.

The video itself is longer,

La video mem estas pli longa.

but here's a short clip.

Sed jen mallonga ero.

This is -- this is intense material, I should warn you.

Ĝi estas – tio ĉi estas intensa materialo, mi avertu vin.

Radio: ... just fuckin', once you get on 'em just open 'em up.

Radio: ... fek, kiam vi vidos ilin, simple krevigu ilin.

I see your element, uh, got about four Humvees, uh, out along ...

Mi vidas vian elementon, uh, prenis kvar humviojn (kamionojn), uh, jen...

You're clear. All right. Firing.

Permesite. En ordo. Pafu.

Let me know when you've got them. Let's shoot.

Sciigu min, kiam vi havas ilin. Ni pafu.

Light 'em all up.

Krevigu ilin ĉiujn.

C'mon, fire!

Nu, pafu!

(Machine gun fire)

(Mitrajla pafado)

Keep shoot 'n. Keep shoot 'n.

Pafu plu. Pafadu plu.

(Machine gun fire)

(Maŝinpafila pafado)

Keep shoot 'n.

Pafadu plu.

Hotel ... Bushmaster Two-Six, Bushmaster Two-Six,

Hotel ... Bushmaster Du-Ses, Bushmaster Du-Ses,

we need to move, time now!

ni devas moviĝi, tempas jam!

All right, we just engaged all eight individuals.

Konsentite, ni ĵus okupiĝis pri ĉiuj ok uloj.

Yeah, we see two birds [helicopters], and we're still firing.

Jes, ni vidas du birdojn (helikopterojn), kaj ni plupafadas.

Roger. I got 'em.

Komprenite. Ni trafis ilin.

Two-Six, this is Two-Six, we're mobile.

Du-Ses, ĉi tie Du-Ses, ni moviĝas.

Oops, I'm sorry. What was going on?

Ups, mi bedaŭras. Kio okazadis?

God damn it, Kyle. All right, hahaha. I hit 'em.

Damnu ilin, Kyle. En ordo, ha ha ha. Mi trafis ilin.

CA: So, what was the impact of that?

CA: Do, kiuj estis la sekvoj de tio?

JA: The impact on the people who worked on it

JA: La sekvoj por la homoj, kiuj laboris super ĝi,

was severe.

estis grandegaj.

We ended up sending two people to Baghdad

Ni fine sendis du homojn en Bagdadon

to further research that story.

por plu esplori tiun historion.

So this is just the first of three attacks

Nu, tiu ĉi estas nur la unua el tri atakoj,

that occurred in that scene.

kiuj okazis en tiu scenejo.

CA: So, I mean, 11 people died in that attack, right,

CA: Tiele 11 homoj mortis en tiu atako,

including two Reuters employees?

inkluzive de du dungitoj de Reuters, ĉu ne?

JA: Yeah. Two Reuters employees,

JA: Jes. Du dungitoj de Reuters,

two young children were wounded.

du junaj infanoj vundiĝis.

There were between 18 and 26 people killed all together.

Entute estis mortigitaj inter 18 kaj 26 homoj.

CA: And releasing this caused

CA: Kaj la publikigo de tio ĉi kaŭzis

widespread outrage.

vastan indignon.

What was the key element of this

Kiu estis la ĉefa elemento de ĉio ĉi,

that actually caused the outrage, do you think?

kio fakte kaŭzis la indignon, laŭ vi?

JA: I don't know. I guess people can see

JA: Mi ne scias. Mi supozas, ke oni povas vidi

the gross disparity in force.

la enorman malegalon en la fortoj.

You have guys walking in a relaxed way down the street,

Jen estas uloj promenante trankvile surstrate,

and then an Apache helicopter sitting up at one kilometer

kaj jen helikoptero Apaĉe ŝvebas ie je unu kilometro

firing 30-millimeter cannon shells

ekpafante 30-milimetrajn obusojn

on everyone --

sur ĉiun ajn –

looking for any excuse to do so --

serĉante pretekston por fari tion –

and killing people rescuing the wounded.

kaj mortigante homojn helpontajn la vunditojn.

And there was two journalists involved that clearly weren't insurgents

Kaj enplektiĝis du ĵurnalistoj, kiuj klare ne estis ribeluloj,

because that's their full-time job.

ĉar tio estas ilia plentempa tasko.

CA: I mean, there's been this U.S. intelligence analyst,

CA: Interalie tiu usona spionserva analisto,

Bradley Manning, arrested,

Bradley Manning, arestiĝis.

and it's alleged that he confessed in a chat room

Kaj oni asertas, ke li konfesis en iu babilejo

to have leaked this video to you,

ke li tralikigis tiun videon al vi,

along with 280,000

kune kun 280 000

classified U.S. embassy cables.

konfidencaj mesaĝoj el usonaj ambasadoj.

I mean, did he?

Ĉu li vere tion faris?

JA: We have denied receiving those cables.

JA: Nu, ni malagnoskis esti ricevintaj tiujn mesaĝojn.

He has been charged,

Li estis akuzata,

about five days ago,

antaŭ kvin tagoj, pri tio,

with obtaining 150,000 cables

ke li akiris 150 000 mesaĝojn

and releasing 50.

kaj malkaŝis 50.

Now, we had released,

Nu, ni estis publikigintaj

early in the year,

frue ĉijare

a cable from the Reykjavik U.S. embassy,

mesaĝon el la usona ambasadejo en Rejkjaviko.

but this is not necessarily connected.

Sed ĉio ĉi ne nepre interrilatas.

I mean, I was a known visitor of that embassy.

Tio estas, mi estis konata vizitanto de tiu ambasadejo.

CA: I mean, if you did receive thousands

CA: Nu, se vi estus ricevintaj milojn

of U.S. embassy diplomatic cables ...

da diplomatiaj mesaĝoj de usonaj ambasadoj ...

JA: We would have released them. (CA: You would?)

JA: Ni estus publikigintaj ilin. (CA: Ĉu?)

JA: Yeah. (CA: Because?)

JA: Jes. (CA: Ĉar?)

JA: Well, because these sort of things

JA: Nu, ĉar tiaj aferoj

reveal what the true state

rivelas, kiel aspektas la vera stato

of, say,

de, ni diru,

Arab governments are like,

la arabaj registaroj,

the true human-rights abuses in those governments.

la veraj atakoj al la homaj rajtoj fare de tiuj registaroj.

If you look at declassified cables,

Se vi rigardas la elklasigitajn mesaĝojn,

that's the sort of material that's there.

tiu estas la klaso de materialo, kiu troviĝas tie.

CA: So let's talk a little more broadly about this.

CA: Ni do parolu iom pli amplekse pri ĉio ĉi.

I mean, in general, what's your philosophy?

Nome, ĝenerale, kiu estas via filozofio?

Why is it right

Kial ĝustas

to encourage leaking of secret information?

kuraĝigi la malkaŝon de sekreta informado?

JA: Well, there's a question as to what sort of information is important in the world,

JA: Nu, ekzistas la demando pri tio, kiaj informoj gravas en la mondo,

what sort of information

kiaj informoj

can achieve reform.

povas sukcesigi reformon.

And there's a lot of information.

Kaj estas multe da informado.

So information that organizations

Informado, pri kiu la organizaĵoj

are spending economic effort into concealing,

faras ekonomian penon por kaŝi ĝin,

that's a really good signal

tio estas vere bona signalo,

that when the information gets out,

ke kiam la informoj malkaŝiĝas,

there's a hope of it doing some good --

ekzistas espero, ke tio faras bonon.

because the organizations that know it best,

Ĉar la organizaĵoj, kiuj plej bone scias ĝin,

that know it from the inside out,

kiuj ĝisfunde konas ĝin,

are spending work to conceal it.

dediĉas sian penon por kaŝi ĝin.

And that's what we've found in practice,

Kaj tio estas, kion ni trovis en la praktiko.

and that's what the history of journalism is.

Kaj estas tio, pri kio temas la historio de la ĵurnalismo.

CA: But are there risks with that,

CA: Sed ĉu estas riskoj pri tio,

either to the individuals concerned

jen por la individuoj koncernataj

or indeed to society at large,

aŭ eĉ por la tuta socio,

where leaking can actually have

kiam la diskonigo povas fakte havi

an unintended consequence?

nedeziratan konsekvencon?

JA: Not that we have seen with anything we have released.

JA: Nenio konstatiĝis pri io, kion ni publikigis.

I mean, we have a harm immunization policy.

Tio estas, ni havas damaĝimunan politikon.

We have a way of dealing with information

Ni havas manieron pritrakti informojn,

that has sort of personal --

kiuj enhavas iajn personajn –

personally identifying information in it.

informojn, kiuj identigas personojn.

But there are legitimate secrets --

Sed ekzistas pravigeblaj sekretoj –

you know, your records with your doctor;

ekzemple, ies registroj ĉe ties kuracisto;

that's a legitimate secret --

tio estas pravigebla sekreto.

but we deal with whistleblowers that are coming forward

Sed ni traktas kun malsekretigantoj, kiuj sin montras

that are really sort of well-motivated.

vere tre bone motivitaj

CA: So they are well-motivated.

CA: Do, ili havas bonajn motivojn.

And what would you say to, for example,

Kaj kion vi dirus ekzemple al

the, you know, the parent of someone

la, nu, la patro aŭ patrino de iu –

whose son is out serving the U.S. military,

kies filo estas servanta en la usona militistaro,

and he says, "You know what,

kaj li diras: "Ĉu vi scias,

you've put up something that someone had an incentive to put out.

vi elmontris ion, pri kies malkaŝiĝo iu havis stimulon.

It shows a U.S. soldier laughing

Ĝi montras usonan soldaton ridante

at people dying.

pro mortantaj homoj.

That gives the impression, has given the impression,

Tio donas la impreson – donis la impreson

to millions of people around the world

al milionoj da homoj tutmonde,

that U.S. soldiers are inhuman people.

ke usonaj soldatoj estas malhumanaj homoj.

Actually, they're not. My son isn't. How dare you?"

Sed vere ili ne estas tiaj. Ne mia filo. Kiel vi aŭdacas?"

What would you say to that?

Kion vi dirus pri tio?

JA: Yeah, we do get a lot of that.

JA: Jes, ni ja ricevas multe da tio.

But remember, the people in Baghdad,

Sed memoru, la homoj en Bagdado,

the people in Iraq, the people in Afghanistan --

la homoj en Irako, en Afganistano –

they don't need to see the video;

ili ne bezonas spekti la videon;

they see it every day.

ili vidas tion ĉiutage.

So it's not going to change their opinion. It's not going to change their perception.

Do ĝi ne ŝanĝos ilian opinion. Ĝi ne ŝanĝos ilian percepton.

That's what they see every day.

Estas io, kion ili vidas ĉiutage.

It will change the perception and opinion

Ĝi ŝanĝos la percepton kaj opinion

of the people who are paying for it all,

de la homoj, kiuj pagas por ĉio ĉi.

and that's our hope.

Kaj tio estas nia espero.

CA: So you found a way to shine light

CA: Do, vi trovis manieron prilumi tion,

into what you see

kion vi konsideras

as these sort of dark secrets in companies and in government.

tiaj malhelaj sekretoj en firmaoj kaj en registaroj.

Light is good.

Lumo bonas.

But do you see any irony in the fact that,

Sed ĉu vi ne vidas ironion

in order for you to shine that light,

en la fakto, ke por prilumi tion,

you have to, yourself,

vi mem devas

create secrecy around your sources?

krei sekretecon ĉirkaŭ viaj fontoj?

JA: Not really. I mean, we don't have

JA: Ne vere. Nome, ni ne havas

any WikiLeaks dissidents yet.

vikilikajn malsamopiniulojn ĝis nun.

We don't have sources who are dissidents on other sources.

Ni ne havas fontojn, kiuj malsamopias pri aliaj fontoj.

Should they come forward, that would be a tricky situation for us,

Se ili aperus, tio estus malfacila situacio por ni.

but we're presumably acting in such a way

Sed ni supozeble agadas tiel,

that people feel

ke homoj sentas sin

morally compelled

morale devigataj

to continue our mission, not to screw it up.

daŭrigi nian mision, ne fuŝi ĝin.

CA: I'd actually be interested, just based on what we've heard so far --

CA: Fakte mi interesiĝus, simple bazite sur tio, kion ni ĝis nun aŭdis –

I'm curious as to the opinion in the TED audience.

mi scivolas pri la opinio en la aŭskultantaro de TED.

You know, there might be a couple of views

Nu, povus esti kelkaj vidpunktoj

of WikiLeaks and of Julian.

pri Vikilikoj kaj pri Julian.

You know, hero -- people's hero --

Tio estas, ĉu heroo – popola heroo –

bringing this important light.

alportante tiun ĉi gravan lumon?

Dangerous troublemaker.

Ĉu danĝera agitanto?

Who's got the hero view?

Kiu favoras la vidpunkton kiel heroo?

Who's got the dangerous troublemaker view?

Kiu favoras vidpunkton kiel danĝera agitanto?

JA: Oh, come on. There must be some.

JA: Nu do! Certe estas iuj.

CA: It's a soft crowd, Julian, a soft crowd.

CA: Temas pri mola amaso, Julian, mola amaso.

We have to try better. Let's show them another example.

Ni devas provi alimaniere. Ni montru alian ekzemplon.

Now here's something that you haven't yet leaked,

Tie ĉi estas io, kion vi ankoraŭ ne diskonigis,

but I think for TED you are.

sed mi pensas, ke vi pretas por TED.

I mean it's an intriguing story that's just happened, right?

Nome, temas pri enigma historio ĵus okazinta, ĉu?

What is this?

Kio estas tio?

JA: So this is a sample of what we do

JA: Tio estas specimeno de tio, kion ni faras

sort of every day.

pli malpli ĉiutage.

So late last year -- in November last year --

Do fine de pasinta jaro – en novembro pasintjare –

there was a series of well blowouts

estis serio da krevoj en naftofontoj

in Albania,

en Albanio

like the well blowout in the Gulf of Mexico,

similaj al tiu en la Golfo de Meksiko,

but not quite as big.

sed ne tiel grandaj.

And we got a report --

Kaj ni ekhavis raporton –

a sort of engineering analysis into what happened --

ia inĝenieria analizo pri kio okazis –

saying that, in fact, security guards

diranta ke, fakte, sekurecgvardianoj

from some rival, various competing oil firms

de iuj malamikaj, diversaj konkurantaj petrolfirmaoj

had, in fact, parked trucks there and blown them up.

estis tie parkintaj kamionojn kaj ilin eksplodigis.

And part of the Albanian government was in this, etc., etc.

Kaj ke parto de la albania registaro partoprenis en tio ĉi, ktp ktp.

And the engineering report

Kaj la inĝenieria raporto

had nothing on the top of it,

havis nenion ĉefpaĝe.

so it was an extremely difficult document for us.

Temis do pri ekstreme malfacila dokumento por ni.

We couldn't verify it because we didn't know

Ni ne povis ĝin konfirmi, ĉar ni ne sciis,

who wrote it and knew what it was about.

kiu verkis ĝin, nek sciis, pri kio ĝi temis.

So we were kind of skeptical that maybe it was

Ni do estis iom skeptikemaj, ke eble temis pri

a competing oil firm just sort of playing the issue up.

konkuranta petrolfirmao iel levante la temon.

So under that basis, we put it out and said,

Do sur tiu bazo, ni malkaŝis ĝin kaj diris,

"Look, we're skeptical about this thing.

"Vidu, ni estas skeptikaj pri tio ĉi.

We don't know, but what can we do?

Ni ne scias, sed kion ni povas fari?

The material looks good, it feels right,

La materialo aspektas bona, ĝi ŝajnas ĝusta,

but we just can't verify it."

sed ni ne povas konfirmi ĝin."

And we then got a letter

Kaj tiam ni ricevis leteron

just this week

ĉi-semajne

from the company who wrote it,

el la firmao, kiu skribis ĝin,

wanting to track down the source --

dezirante spuri la fonton ..

(Laughter)

(Ridado)

saying, "Hey, we want to track down the source."

dirante, "Hej, ni volas spuri la fonton."

And we were like, "Oh, tell us more.

Kaj ni reeĥis, "Ho, rakontu pli al ni.

What document is it, precisely, you're talking about?

Kiu dokumento precize estas tiu, pri kiu vi parolas?

Can you show that you had legal authority over that document?

Ĉu vi povas montri, ke vi havas leĝan aŭtoritaton pri tiu dokumento?

Is it really yours?"

Ĉu ĝi vere estas via?"

So they sent us this screen shot

Ili do sendis al ni tiun ĉi ekranbildon

with the author

kun la aŭtoro

in the Microsoft Word ID.

en la identigilo de la dosiero de Microsoft Word.

Yeah.

Jes ja.

(Applause)

(Aplaŭdoj)

That's happened quite a lot though.

Tio ja okazadis tre ofte.

This is like one of our methods

Tiu estas unu el niaj metodoj

of identifying, of verifying, what a material is,

por identigi – por kontroli, kia materialo ĝi estas,

is to try and get these guys to write letters.

estas provi igi tiujn ulojn skribi leterojn.

CA: Yeah. Have you had information

CA: Jes. Ĉu vi ricevis informojn

from inside BP?

el la interno de BP?

JA: Yeah, we have a lot, but I mean, at the moment,

JA: Jes, ni havas multajn, sed, nome, je tiu ĉi momento,

we are undergoing a sort of serious fundraising and engineering effort.

ni entreprenis seriozan monkolektan kaj inĝenierian penon.

So our publication rate

Do, nia publikiga kapablo

over the past few months

dum la pasintaj kelkaj monatoj

has been sort of minimized

estis iel minimumigitaj

while we're re-engineering our back systems

dum ni reinĝenieradis niajn sekurigajn sistemojn

for the phenomenal public interest that we have.

pro la eksterordinara publika interesiĝo, kiun ni ricevis.

That's a problem.

Tio estas problemo.

I mean, like any sort of growing startup organization,

Nome, kiel ia kreskanta ĵus estiĝinta organizaĵo,

we are sort of overwhelmed

ni estas sufokataj

by our growth,

pro nia kresko.

and that means we're getting enormous quantity

Kaj tio signifas, ke ni akiradas enorman kvanton

of whistleblower disclosures

da elinternaj malkaŝoj

of a very high caliber

kun tre granda graveco,

but don't have enough people to actually

sed ni ne havas sufiĉe da homoj por vere

process and vet this information.

trakti kaj konfirmi tiujn informojn.

CA: So that's the key bottleneck,

CA: Ĉu do la ĉefa embaraso estas

basically journalistic volunteers

ĉefe ĵurnalistaj volontuloj

and/or the funding of journalistic salaries?

kaj/aŭ la pagado de ĵurnalistaj salajroj?

JA: Yep. Yeah, and trusted people.

JA: Jes, ja, kaj fidindaj homoj.

I mean, we're an organization

Nome, ni estas organizaĵo,

that is hard to grow very quickly

kiu malfacile povas kreski tre rapide

because of the sort of material we deal with,

pro la speco de materialo, kiun ni pritraktas.

so we have to restructure

Ni do devas restrukturiĝi

in order to have people

por havi homojn,

who will deal with the highest national security stuff,

kiuj traktas materialon kun plej alta nacia sekureco,

and then lower security cases.

kaj poste kazojn de pli malalta sekureco.

CA: So help us understand a bit about you personally

CA: Helpu nin kompreni ion pri vi persone

and how you came to do this.

kaj kiel vi alvenis al tio ĉi.

And I think I read that as a kid

Mi pensas, ke mi legis, ke dum via infanaĝo

you went to 37 different schools.

vi iris al 37 malsamaj lernejoj.

Can that be right?

Ĉu tio povas ĝusti?

JA: Well, my parents were in the movie business

JA: Nu, miaj gepatroj laboris en la filma industrio

and then on the run from a cult,

kaj poste eskapis el sekto,

so the combination between the two ...

do la kombino inter ambaŭ...

(Laughter)

(Ridado)

CA: I mean, a psychologist might say

CA: Nome, psikologo povus diri,

that's a recipe for breeding paranoia.

ke tio estas recepto por generi paranojon.

JA: What, the movie business?

JA: Kio? Ĉu la filma industrio?

(Laughter)

(Ridado)

(Applause)

(Aplaŭdo)

CA: And you were also -- I mean,

CA: Kaj vi estis ankaŭ – ni diru,

you were also a hacker at an early age

vi junaĝe estis ankaŭ komputila entrudulo

and ran into the authorities early on.

kaj jam frue havis problemojn kun aŭtoritatoj.

JA: Well, I was a journalist.

JA: Nu, mi estis ĵurnalisto.

You know, I was a very young journalist activist at an early age.

Tio estas, mi estis tre juna ĵurnalista aktivulo je tre frua aĝo.

I wrote a magazine,

Mi verkis gazeton,

was prosecuted for it when I was a teenager.

kaj estis persekutita pro tio, kiam mi estis adoleskulo.

So you have to be careful with hacker.

Oni devas esti tre zorgema pri "komputilentrudado".

I mean there's like -- there's a method

Mi volas diri, estas ia – estas metodo,

that can be deployed for various things.

kiu povas esti disvolvata por diversaj aferoj.

Unfortunately, at the moment,

Malfeliĉe, nuntempe

it's mostly deployed by the Russian mafia

ĝi estas ĉefe disvolvata de la rusia mafio

in order to steal your grandmother's bank accounts.

por priŝteli la bankkontojn de via avinjo.

So this phrase is not,

Do tiu frazo ne estas –

not as nice as it used to be.

ne plu - estas tia, kia ĝi estis antaŭe.

CA: Yeah, well, I certainly don't think

CA: Nu jes, mi certe ne pensas,

you're stealing anyone's grandmother's bank account,

ke vi priŝtelas la bankkonton de ies avinjo.

but what about

Sed kio pri

your core values?

viaj bazaj valoroj?

Can you give us a sense of what they are

Ĉu vi povas havigi al ni ian senton pri tio, kio ili estas

and maybe some incident in your life

kaj eble pri ia incidento en via vivo,

that helped determine them?

kiu helpis en ties determinado?

JA: I'm not sure about the incident.

JA: Mi ne certas pri la incidento.

But the core values:

Sed la bazaj valoroj:

well, capable, generous men

nu, kapablaj malavaraj homoj

do not create victims;

ne kreas viktimojn;

they nurture victims.

ili prizorgas viktimojn.

And that's something from my father

Kaj tio devenas parte el mia patro

and something from other capable, generous men

kaj parte el aliaj kapablaj malavaraj homoj,

that have been in my life.

kiuj troviĝis en mia vivo.

CA: Capable, generous men do not create victims;

CA: Kapablaj malavaraj homoj ne kreas viktimojn;

they nurture victims?

ĉu ili prizorgas viktimojn?

JA: Yeah. And you know,

JA: Jes. Kaj, vi sciu,

I'm a combative person,

ke mi estas batalemulo,

so I'm not actually so big on the nurture,

do mi ne estas tiel lerta pri la zorgado.

but some way --

Sed iel –

there is another way of nurturing victims,

Ekzistas alia maniero prizorgi viktimojn,

which is to police perpetrators

tio estas kontroli

of crime.

deliktulojn.

And so that is something

Kaj tio estas io,

that has been in my character

kio troviĝas en mia karaktero

for a long time.

jam delonge.

CA: So just tell us, very quickly in the last minute, the story:

CA: Do, simple rakontu al ni, tre rapide en la lasta minuto, la historion:

what happened in Iceland?

kio okazis en Islando?

You basically published something there,

Vi baze publikigis ion tie,

ran into trouble with a bank,

renkontis problemon kun banko,

then the news service there

kaj tiam al la novaĵoservoj tie

was injuncted from running the story.

oni jure malpermesis montri la historion

Instead, they publicized your side.

Anstataŭe, ili publikigis vian raporton.

That made you very high-profile in Iceland. What happened next?

Tio igis vin tre fama en Islando. Kio okazis poste?

JA: Yeah, this is a great case, you know.

JA: Jes, tio ja estas granda afero.

Iceland went through this financial crisis.

Islando trairis tiun financan krizon.

It was the hardest hit of any country in the world.

Ĝi estis tutmonde la plej forte frapita lando.

Its banking sector was 10 times the GDP

Ĝia banka sektoro estis 10-oble la MNP (Malneta Nacia Produkto)

of the rest of the economy.

de la cetero de la ekonomio.

Anyway, so we release this report

Ĉiukaze, ni publikigis tiun raporton

in July last year.

en julio pasintjare.

And the national TV station was injuncted

Kaj la nacia televida stacio ricevis juran malpermeson

five minutes before it went on air,

kvin minutojn antaŭ ol ĝi elsendus la raporton.

like out of a movie: injunction landed on the news desk,

Kvazaŭ el filmo, la malpermeso aperis en la novaĵoficejo,

and the news reader was like,

kaj la novaĵoprezentanto komentis,

"This has never happened before. What do we do?"

"Tio neniam okazis antaŭe. Kion ni faru?"

Well, we just show the website instead,

Nu, ni simple montris la retejon anstataŭe,

for all that time, as a filler,

dum la tuta tempo, kiel ŝtopaĵo.

and we became very famous in Iceland,

Kaj ni tre famiĝis en Islando,

went to Iceland and spoke about this issue.

ni iris en Islandon kaj parolis pri tiu ĉi temo.

And there was a feeling in the community

Kaj estis sento en la komunumo,

that that should never happen again,

ke tio devus neniam plu okazi.

and as a result,

Kaj rezulte,

working with Icelandic politicians

laborante kun iuj islandaj politikistoj

and some other international legal experts,

kaj aliaj internaciaj leĝaj spertuloj,

we put together a new sort of

ni kunkreis ian novan

package of legislation for Iceland

pakaĵon de leĝaj regularoj en Islando

to sort of become an offshore haven

por fariĝi iaspeca sekura haveno

for the free press,

por la libera gazetaro,

with the strongest journalistic protections in the world,

kun la tutmonde plej fortaj ĵurnalistaj protektoj,

with a new Nobel Prize

kun nova Nobelpremio

for freedom of speech.

por la esprimlibero.

Iceland's a Nordic country,

Islando estas nordia lando

so, like Norway, it's able to tap into the system.

kaj do, kiel Norvegio, ĝi kapablas profiti la sistemon.

And just a month ago,

Kaj ĝuste antaŭ unu monato,

this was passed by the Icelandic parliament unanimously.

tio estis unuanime aprobata de la islanda Parlamento.

CA: Wow.

CA: Mirinde.

(Applause)

(Aplaŭdo)

Last question, Julian.

Lasta demando, Julian.

When you think of the future then,

Kiam vi pensas pri la estonto,

do you think it's more likely to be

ĉu vi pensas, ĉu ĝi probable estos

Big Brother exerting more control,

kun Granda Frato ekzercanta pli grandan kontrolon,

more secrecy,

pli da sekretemo,

or us watching

ĉu male ni observos

Big Brother,

la Grandan Fraton,

or it's just all to be played for either way?

aŭ ĉu simple ambaŭ aferoj okazos?

JA: I'm not sure which way it's going to go.

JA: Mi ne certas, kiun vojon ĝi iros.

I mean, there's enormous pressures

Nome, estas enormaj premoj

to harmonize freedom of speech legislation

por harmoniigi la leĝojn pri esprimlibero

and transparency legislation around the world --

kaj la leĝojn pri travidebleco tutmonde...

within the E.U.,

ene de la Eŭropa Unio,

between China and the United States.

inter Ĉinio kaj Usono.

Which way is it going to go? It's hard to see.

Kiun vojon ĝi sekvos? Malfacilas antaŭvidi.

That's why it's a very interesting time to be in --

Jen kial tiu ĉi estas tre interesa momento por vivi.

because with just a little bit of effort,

Ĉar simple per malgranda peno

we can shift it one way or the other.

ni povas movi ĝin en unu direkton aŭ la alian.

CA: Well, it looks like I'm reflecting the audience's opinion

CA: Nu, ŝajnas ke mi reflektas la opinion de la aŭskultantaro

to say, Julian, be careful,

se mi diras, Julian, estu singarda

and all power to you.

kaj antaŭen.

JA: Thank you, Chris. (CA: Thank you.)

JA: Dankon, Chris. (CA: Dankon.)

(Applause)

(Aplaŭdo)