Why some people are more altruistic than others | Abigail Marsh

Translator: Manlai YOU Reviewer: Karine Breault

There's a man out there, somewhere,

Estas viro ie,

who looks a little bit like the actor Idris Elba,

kiu aspektas iom kiel aktoro Idris Elba,

or at least he did 20 years ago.

nu, aspektis kiel li, antaŭ 20 jaroj.

I don't know anything else about him,

Mi scias nenion alian pri li,

krom ke li savis mian vivon

except that he once saved my life

endanĝerigante sian propran.

by putting his own life in danger.

This man ran across four lanes of freeway traffic in the middle of the night

Li kuris trans kvar irejojn de trafiko en meznokto,

to bring me back to safety

por sekurigi min

after a car accident that could have killed me.

post aŭto-akcidento, kiu povus mortigi min.

And the whole thing left me really shaken up, obviously,

La tuta afero skuis min, evidente,

but it also left me with this kind of burning, gnawing need

kaj ankaŭ lasis en mi ardan scivolemon

to understand why he did it,

pri kial li faris tion,

what forces within him caused him to make the choice

kia forto en li kaŭzis lin

decidi savi min,

that I owe my life to,

to risk his own life to save the life of a stranger?

riskante sian propran vivon por savi iun nekonaton?

In other words, what are the causes of his or anybody else's capacity for altruism?

Alivorte, kio igis lin, aŭ igas iun alian altruisma?

But first let me tell you what happened.

Unue mi diru al vi, kio okazis.

That night, I was 19 years old

Tiunokte, mi, 19-jaraĝa,

and driving back to my home in Tacoma, Washington,

veturis hejmen en Tacoma, Vaŝingtono,

down the Interstate 5 freeway,

laŭ la interŝtata aŭtovojo 5,

when a little dog darted out in front of my car.

kiam malgranda hundo ekkuris antaŭ mia aŭto.

And I did exactly what you're not supposed to do,

Kaj mi faris ĝuste tion kion oni ne faru,

which is swerve to avoid it.

t.e. deturni por eviti ĝin.

And I discovered why you're not supposed to do that.

Mi tiam eltrovis kial oni ne faru tion.

I hit the dog anyways,

Mi trafis la hundon malgraŭe

and that sent the car into a fishtail,

kaj la aŭto joris,

and then a spin across the freeway,

turniĝis trans la vojon

until finally it wound up in the fast lane of the freeway

ĝis ĝi haltis en rapid-irejo

faced backwards into oncoming traffic

kontraŭ la trafiko,

and then the engine died.

kaj la motoro difektiĝis.

And I was sure in that moment that I was about to die too,

Tiumomente, mi certis, ke mi baldaŭ mortos,

but I didn't

sed tio ne okazis,

because of the actions of that one brave man

pro la agoj de tiu kuraĝulo

who must have made the decision

kiu faris decidon en frakcio de sekundo,

within a fraction of a second of seeing my stranded car

vidante mian senmovan aŭton,

to pull over and run across four lanes of freeway traffic

haltis sian aŭton kaj kuris trans kvar irejojn plenaj je trafiko

in the dark

en mallumo

to save my life.

por savi mian vivon.

And then after he got my car working again

Post li restartigis mian aŭton,

and got me back to safety and made sure I was going to be all right,

kaj certiĝis, ke mi estas sekura kaj trankviligita,

he drove off again.

li forveturis.

He never even told me his name,

Li neniam diris al mi sian nomon,

and I'm pretty sure I forgot to say thank you.

kaj mi estas certa, ke mi forgesis danki lin.

So before I go any further,

Do antaŭ ol pluparoli,

I really want to take a moment

mi vere volas halti momenton

to stop and say thank you to that stranger.

kaj diri dankon al tiu nekonato.

(Applause)

(Aplaŭdo)

I tell you all of this

Mi diras al vi ĉion tion ĉi,

because the events of that night changed the course of my life to some degree.

ĉar la evento de tiu nokto iom ŝangis mian vivovojon.

I became a psychology researcher,

Mi fariĝis psikologia esploristo,

and I've devoted my work to understanding the human capacity to care for others.

kaj klopodas kompreni la kapablon de homoj zorgi pri aliulojn.

Where does it come from, and how does it develop,

De kie ĝi venas, kaj kiel ĝi evoluas,

and what are the extreme forms that it can take?

kaj kio estas la ekstremaj formoj, kiujn ĝi povas alpreni?

These questions are really important to understanding basic aspects

Tiuj demandoj estas gravaj por kompreni bazajn ecojn

of human social nature.

de homa socia naturo.

A lot of people, and this includes everybody

Multaj homoj, inkluzive de filozofoj,

from philosophers and economists to ordinary people

ekonomiistoj, kaj ordinaruloj,

believe that human nature is fundamentally selfish,

kredas ke la homa naturo estas fundamente malsindonema,

that we're only ever really motivated by our own welfare.

ke ni estas motivitaj nur de nia propra bonfarto.

But if that's true, why do some people, like the stranger who rescued me,

Sed se tio estas vera, kial iuj, kiel la nekonato kiu savis min,

faras sindonajn agojn por helpi aliulojn

do selfless things, like helping other people

at enormous risk and cost to themselves?

je granda risko kaj kosto por si mem?

Answering this question

Respondi tiun ĉi demandon

requires exploring the roots of extraordinary acts of altruism,

necesigas esplori la radikon de eksterordinaraj agoj de altruismo,

and what might make people who engage in such acts

kaj tion, kio distingas homojn

different than other people.

kiuj faras tiujn agojn de la aliaj.

But until recently, very little work on this topic had been done.

Sed ĝis lastatempe, oni malmulte studis tiun temon.

The actions of the man who rescued me

La agoj de la viro, kiu savis min

meet the most stringent definition of altruism,

kontentigas la plej rigoran difinon de altruismo,

which is a voluntary, costly behavior

t.e. volonta, multekosta ago

motivated by the desire to help another individual.

instigita de la deziro helpi aliulon.

So it's a selfless act intended to benefit only the other.

Do temas pri sindona ago eksklusive por la bonfarto de aliulo.

What could possibly explain an action like that?

Kio kapablus ekspliki tian agon?

One answer is compassion, obviously,

Unu respondo estas kompato, evidente,

which is a key driver of altruism.

kiu estas kerna pelilo de altruismo.

But then the question becomes,

Nu, tiam la demando fariĝas:

why do some people seem to have more of it than others?

kial kelkaj ŝajne havas pli da ĝi ol aliaj?

And the answer may be that the brains of highly altruistic people

Kaj la respondo eble estas, ke la cerbo de pli altruismaj homoj

are different in fundamental ways.

estas malsama fundamente.

But to figure out how,

Sed por eltrovi kiel,

I actually started from the opposite end,

mi efektive komencis ĉe la kontraŭa ekstremo,

with psychopaths.

kun psikopatiuloj.

A common approach to understanding basic aspects of human nature,

Komuna metodo por kompreni bazajn ecojn de homa naturo,

like the desire to help other people,

kiel la deziron helpi aliulojn,

is to study people in whom that desire is missing,

estas esplori homojn, al kiuj mankas tiu deziro,

and psychopaths are exactly such a group.

kaj psikopatiuloj estas ĝuste tiaj.

Psychopathy is a developmental disorder

Psikopatio estas evolua malordo

with strongly genetic origins,

kun forte genetika deveno,

and it results in a personality that's cold and uncaring

kaj ĝi rezultigas personecon, kiu estas apatia kaj senzorgema,

and a tendency to engage in antisocial and sometimes very violent behavior.

kun emo pri kontraŭsocia kaj foje tre perforta konduto.

Once my colleagues and I at the National Institute of Mental Health

Miaj kolegoj kaj mi ĉe Nacia Instituto de Mensa Sano

conducted some of the first ever brain imaging research

faris kelkajn el la unuafojaj esploroj de cerbo-bildigado

of psychopathic adolescents,

pri adoleskaj psikopatiuloj.

and our findings, and the findings of other researchers now,

Niaj eltrovoj kaj la nunaj eltrovoj de aliaj esploristoj,

have shown that people who are psychopathic

montras, ke homoj kun psikopatio

pretty reliably exhibit three characteristics.

sufiĉe regule elmontras tri karakterojn.

First, although they're not generally insensitive to other people's emotions,

Unue, kvankam ili ne estas ĝenerale nesentemaj pri aliulaj emocioj,

they are insensitive to signs that other people are in distress.

ili estas nesentemaj al indikoj, ke aliuloj estas en aflikto.

And in particular,

Kaj precipe,

they have difficulty recognizing fearful facial expressions like this one.

ili havas malfacilon rekoni timajn mienojn kiel tiu ĉi.

And fearful expressions convey urgent need and emotional distress,

Timaj esprimoj montras urĝan bezonon kaj emocian aflikton,

and they usually elicit compassion and a desire to help

kaj ili kutime eltiras kompaton kaj deziron helpi

in people who see them,

de tiuj kiuj vidas ilin.

so it makes sense that people who tend to lack compassion

Do estas prudente, ke homoj kun tendenco al manko de kompato,

also tend to be insensitive to these cues.

ankaŭ tendencas neatenti al ĉi tiuj indikoj.

The part of the brain

La cerboparto

that's the most important for recognizing fearful expressions

la plej grava por rekoni timajn esprimojn

is called the amygdala.

nomiĝas amigdalo.

There are very rare cases of people who lack amygdalas completely,

Tre rare, al homo tute mankas amigdalo

and they're profoundly impaired in recognizing fearful expressions.

kaj tio ege difektigas la rekonon de timaj esprimoj.

And whereas healthy adults and children

Sanaj homoj kaj infanoj

usually show big spikes in amygdala activity

kutime montras grandajn pikojn en amigdala aktivo,

when they look at fearful expressions,

kiam ili rigardas timajn esprimojn,

psychopaths' amygdalas are underreactive to these expressions.

sed amigdaloj de psikopatiuloj estas inertaj pri tiuj esprimoj.

Sometimes they don't react at all,

Foje ili tute ne reagas.

which may be why they have trouble detecting these cues.

Tio povus esti kial ili havas problemon kompreni tiujn indikojn.

Finally, psychopaths' amygdalas are smaller than average

Fine, psikopatiulaj amigdaloj estas pli etaj ol la mezumo

by about 18 or 20 percent.

je ĉ. 18 aŭ 20%.

So all of these findings are reliable and robust,

Do ĉiuj ĉi eltrovoj estas kredindaj kaj fortikaj,

and they're very interesting.

kaj ili estas tre interesaj.

But remember that my main interest

Sed memoru, ke mia ĉefa intereso

is not understanding why people don't care about others.

ne estas kompreni kial homoj estas malzorgemaj.

It's understanding why they do.

Mi volas kompreni kial ili estas zorgemaj.

So the real question is,

Tial la vera demando estas,

could extraordinary altruism,

ĉu eksterordinara altruismo,

which is the opposite of psychopathy

t.e. la malo de psikopatio

in terms of compassion and the desire to help other people,

rilate al kompato kaj deziro helpi aliulojn,

emerge from a brain that is also the opposite of psychopathy?

povus veni el cerbo, kiu ankaŭ estas la malo de psikopatia?

A sort of antipsychopathic brain,

Ia kontraŭpsikopatia cerbo,

better able to recognize other people's fear,

kiu pli bone rekonas timon ĉe aliuloj,

an amygdala that's more reactive to this expression

amigdalo, kiu estas pli reageca al tiu ĉi esprimo,

and maybe larger than average as well?

kaj eble ankaŭ pli granda ol la ordinara?

As my research has now shown,

Kiel mia esploro montras,

all three things are true.

ĉiuj tri aferoj estas veraj.

And we discovered this

Kaj ni eltrovis ĉi tion

by testing a population of truly extraordinary altruists.

per esploro de aro da vere elstaraj altruistoj.

These are people who have given one of their own kidneys

Temas pri homoj, kiuj donacis unu el siaj renoj

to a complete stranger.

al iu tute nekonata.

So these are people who have volunteered to undergo major surgery

Ili akceptis gravan operacion

so that one of their own healthy kidneys can be removed

por ke oni greftu unu el siaj renoj

and transplanted into a very ill stranger

al tre malsana nekonato,

that they've never met and may never meet.

kiun ili neniam renkontis kaj eble neniam renkontos.

"Why would anybody do this?" is a very common question.

“Kial oni volus fari tion?” estas tre ofta demando.

And the answer may be

Kaj la respondo povus esti,

that the brains of these extraordinary altruists

ke la cerboj de tiuj elstaraj altruistoj

have certain special characteristics.

havas certajn apartajn karakterojn.

They are better at recognizing other people's fear.

Ili pli bone rekonas timon ĉe aliuloj.

They're literally better at detecting when somebody else is in distress.

Ili laŭvorte pli bone komprenas kiam iu estas en aflikto.

This may be in part because their amygdala is more reactive to these expressions.

Parte povus esti, ke ilia amigdalo estas pli reageca al ĉi tiuj esprimoj.

And remember, this is the same part of the brain that we found

Kaj memoru, ke temas pri la sama cerboparto,

was underreactive in people who are psychopathic.

kiun ni trovis subreageca ĉe psikopatiuloj.

And finally, their amygdalas are larger than average as well,

Kaj fine, iliaj amigdaloj estas pli grandaj,

je ĉ. 8%.

by about eight percent.

So together, what these data suggest

Do kune, tiuj informoj subkomprenigas,

is the existence of something like a caring continuum in the world

ke ekzistas io kiel kontinuaĵo en la mondo.

that's anchored at the one end by people who are highly psychopathic,

Ĉe unu fino troviĝas homoj ege psikopatiaj,

and at the other by people who are very compassionate

kaj ĉe la alia, homoj tre kompataj

and driven to acts of extreme altruism.

kaj ege altruismaj.

But I should add that what makes extraordinary altruists so different

Mi devas aldoni, ke elstaraj altruistoj estas tiel malsamaj

is not just that they're more compassionate than average.

ne nur, pro tio ke ili estas pli kompataj ol ordinaruloj.

They are,

Ili ja estas.

but what's even more unusual about them

Sed eĉ pli nekutima:

is that they're compassionate and altruistic

ili estas kompataj kaj altruismaj

not just towards people who are in their own innermost circle

ne nur pri homoj el sia plej intima rondo

of friends and family. Right?

de amikoj kaj familianoj. Ĉu ne?

Because to have compassion for people that you love and identify with

Kompati al homoj, kiujn oni amas kaj kun kiuj oni identiĝas

is not extraordinary.

ne estas eksterordinare.

Truly extraordinary altruists' compassion extends way beyond that circle,

La kompato de ege elstaraj altruistoj foretendiĝas ekster tiu rondo,

even beyond their wider circle of acquaintances

eĉ ekster iliaj pli vasta rondo de konatoj

to people who are outside their social circle altogether,

ĝis homoj kiuj estas ekster ilia socia rondo entute,

total strangers,

t.e. puraj nekonatoj,

just like the man who rescued me.

ĝuste kiel la viro kiu savis min.

And I've had the opportunity now to ask a lot of altruistic kidney donors

Kaj mi havis la oportunon pridemandi multe da altruismaj rendonacintoj

how it is that they manage to generate such a wide circle of compassion

kiel ili akiris tian vastan rondon de kompato,

that they were willing to give a complete stranger their kidney.

ke ili akceptis donaci al pura nekonato sian renon.

And I found it's a really difficult question for them to answer.

Kaj mi trovis, ke estas vere malfacile por ili respondi.

I say, "How is it that you're willing to do this thing

Mi diras: “Kial vi volas fari tion

when so many other people don't?

dum multe aliaj, ne?

You're one of fewer than 2,000 Americans

Vi estas unu el la malpli ol 2000 usonanoj

who has ever given a kidney to a stranger.

kiuj ja donacis renon al nekonato.

What is it that makes you so special?"

Kio igas vin tiel speciala?”

And what do they say?

Kaj kion ili respondas?

They say, "Nothing.

Ili diras: “Nenio.

There's nothing special about me.

Estas nenio speciala pri mi.

I'm just the same as everybody else."

Mi nur estas la sama, kiel ĉiuj aliaj.”

And I think that's actually a really telling answer,

Kaj mi pensas, ke estas vere riveliga respondo,

because it suggests that the circles of these altruists don't look like this,

ĉar ĝi montras, ke la rondoj de tiuj altruistoj ne similas al tio,

they look more like this.

sed al tio ĉi.

They have no center.

Ili ne havas centron.

These altruists literally don't think of themselves

Tiuj altruistoj laŭvorte ne pensas pri si mem

as being at the center of anything,

kiel centro de io,

as being better or more inherently important than anybody else.

kiel homoj pli bonaj aŭ pli gravaj ol iu alia.

When I asked one altruist why donating her kidney made sense to her,

Kiam mi demandis unu altruiston kial donaci ŝian renon ŝajnis prudenta al ŝi,

she said, "Because it's not about me."

ŝi diris: “Ĉar ne temas pri mi.”

Another said,

Alia diris:

"I'm not different. I'm not unique.

“Mi ne estas malsama. Mi ne estas unika.

Your study here is going to find out that I'm just the same as you."

Via studo eltrovos, ke mi estas nur sama kiel vi.”

I think the best description for this amazing lack of self-centeredness

Mi pensas, ke la plej bona priskribo por tiu miriga manko de egocentrismo

is humility,

estas humileco,

which is that quality that in the words of St. Augustine

la kvalito, kiu, laŭ la vortoj de sankta Aŭgusteno,

makes men as angels.

igas homojn kiel anĝeloj.

And why is that?

Kaj kial?

It's because if there's no center of your circle,

La kialo estas, ke en rondo sencentra

there can be no inner rings or outer rings,

ne ekzistas ringoj internaj aŭ eksteraj,

nobody who is more or less worthy of your care and compassion

kaj neniu en ĝi estas pli aŭ malpli inda je prizorgo kaj kompato

than anybody else.

ol iu alia.

And I think that this is what really distinguishes extraordinary altruists

Kaj mi pensas, ke ĉi tio vere distingas elstarajn altruistojn

from the average person.

de ordinaruloj.

But I also think that this is a view of the world that's attainable by many

Sed mi ankaŭ pensas, ke tio estas mond- koncepto atingebla de multaj,

kaj eĉ de la plimulto de homoj.

and maybe even most people.

Kaj mi pensas tiel, ĉar ĉe la socia nivelo,

And I think this because at the societal level,

expansions of altruism and compassion are already happening everywhere.

vastigo de altruismo kaj kompato jam okazas ĉie.

The psychologist Steven Pinker and others have shown

Psikologo Steven Pinker kaj aliaj jam montris,

that all around the world people are becoming less and less accepting

ke tra la tuta mondo homoj fariĝas ĉiam malpli toleremaj

of suffering in ever-widening circles of others,

pri sufero en ĉiam pli vastiĝantaj rondoj de aliuloj.

which has led to declines of all kinds of cruelty and violence,

Tio estigas malpliiĝon de ĉia krueleco kaj perforto,

from animal abuse to domestic violence to capital punishment.

de besto-fitrakto al hejma perforto, al mortopuno.

And it's led to increases in all kinds of altruism.

Kaj ĝi estigas pliigon de ĉiaj altruismoj.

A hundred years ago, people would have thought it was ludicrous

Antaŭ cent jaroj, homoj opinius ridinde

how normal and ordinary it is

la hodiaŭ normalan kaj ordinaran

for people to donate their blood and bone marrow

donacon de sango kaj osta medolo

to complete strangers today.

al puraj nekonatoj.

Is it possible that a hundred years from now

Ĉu eblas, ke post cent jaroj,

people will think that donating a kidney to a stranger

homoj pensos, ke donaci renon al nekonato

is just as normal and ordinary

estas tiel normale kaj ordinare

as we think donating blood and bone marrow is today?

kiel donaci sangon kaj ostan medolon ŝajnas al ni hodiaŭ?

Maybe.

Eble.

So what's at the root of all these amazing changes?

Do kio estas la radiko de ĉiuj ĉi mirigaj ŝanĝoj?

In part it seems to be

Parte, ŝajne, estas

increases in wealth and standards of living.

altigo de riĉeco kaj vivnivelo.

As societies become wealthier and better off,

Socioj fariĝas pli riĉaj kaj bonhavaj,

people seem to turn their focus of attention outward,

kaj homoj ŝajne turnas sian atenton eksteren.

and as a result, all kinds of altruism towards strangers increases,

Rezulte: ĉiaj altruismoj al nekonatoj pliiĝas,

from volunteering to charitable donations and even altruistic kidney donations.

de volontado ĝis almozdonacado kaj eĉ altruismaj rendonacoj.

But all of these changes also yield

Sed ĉiuj ĉi ŝanĝoj ankaŭ estigas

a strange and paradoxical result,

strangan kaj paradoksan rezulton.

which is that even as the world is becoming a better and more humane place,

Tio estas, ke kvankam la mondo fariĝas pli bona kaj pli humana,

which it is,

-- tia ĝi estas --

there's a very common perception that it's becoming worse

ekzistas tre ofta percepto, ke ĝi fariĝas pli malbona

and more cruel, which it's not.

kaj pli kruela -- tia ĝi ne estas.

Kvankam mi ne scias ekzakte kial,

And I don't know exactly why this is,

but I think it may be that we now just know so much more

mi pensas, ke eble ni konscias tiom

about the suffering of strangers in distant places,

pri la sufero de nekonatoj en foraj lokoj,

and so we now care a lot more

ke sekve ni nun zorgas multe pli

about the suffering of those distant strangers.

pri la sufero de tiuj foraj nekonatoj.

But what's clear is the kinds of changes we're seeing show

Sed estas klare, ke la ŝanĝoj kiujn ni vidas, montras

that the roots of altruism and compassion

ke la radikoj de altruismo kaj kompato

are just as much a part of human nature as cruelty and violence,

estas tiel parto de homa naturo, kiel krueleco kaj perforto,

maybe even more so,

eble eĉ multe pli.

and while some people do seem to be inherently more sensitive

Do dum iuj ŝajnas denaske pli sentemaj

to the suffering of distant others,

por la sufero de foraj aliuloj,

I really believe that the ability to remove oneself

mi vere kredas, ke la kapablo eligi sin

from the center of the circle

el la centro kaj

and expand the circle of compassion outward to include even strangers

vastigi la rondon de kompato eksteren ĝis ĝi inkluzivas eĉ nekonatojn

is within reach for almost everyone.

estas atingebla de preskaŭ ĉiuj.

Thank you.

Dankon.

(Applause)

(Aplaŭdo)