Inside the Mind of a Master Procrastinator | Tim Urban | TED

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor

So in college,

لەو کاتەی لە کۆلێژ بووم،

یەکێک بووم لە بەرێوەبەرەکانی حکومی،

I was a government major,

which means I had to write a lot of papers.

بەو واتایەی دەبوایە نوسراوی زۆر بنووسم.

Now, when a normal student writes a paper,

ئێستا، کە قوتابیەکی ئاسایی نوسراوێک دەنوسێت،

they might spread the work out a little like this.

لەوانەیە کارەکەی ئاوا دابەش بکات.

So, you know --

خۆت دەزانی--

(Laughter)

(پێکەنین)

you get started maybe a little slowly,

لەوانەیە کەمێك بە هێواشی دەست پێبکەی،

but you get enough done in the first week

بەڵام بەشی پێویست لە هەفتەی یەکەم تەواو دەکەی

that, with some heavier days later on,

و بە ھەندێک ڕۆژی سەرقالتر دوای ئەو،

everything gets done, things stay civil.

،هەموو شتێك جێبەجێ دەکرێ شتەکان مەدەنی دەمێننەوە.

(Laughter)

(پێکەنین)

And I would want to do that like that.

منیش دەمەوێت ئاوا بکەم.

That would be the plan.

پلانەکە ئاوا دەبێ.

I would have it all ready to go,

هەمووی ئامادە دەکەم،

but then, actually, the paper would come along,

بەڵام دواتر، لە ڕاستیدا، کاتی نووسراوەکە دەهات،

and then I would kind of do this.

منیش شتێکی لەو شێوەیەم دەکرد.

(Laughter)

(پێکەنین)

And that would happen every single paper.

وە ئەمە ڕووی دەدا بۆ هەر نووسراوێک کە دەمنوسی.

But then came my 90-page senior thesis,

بەڵام دواتر نووسینی ماستەرنامە ٩٠-لاپەڕیەکەم هاتە پێش،

a paper you're supposed to spend a year on.

ئەو نووسراوەی کە پێویستە یەک ساڵ کاری لەسەر بکەی.

And I knew for a paper like that, my normal work flow was not an option.

دەمزانی بۆ نوسینێکی لەم شێوەیە، شێوازی کار کردنی ئاساییم هەڵبژاردەیەك نەبوو.

It was way too big a project.

چونکە پڕۆژەیەکی زۆر گەورە بوو.

So I planned things out,

بۆیە پلانم بۆ شتەکان دانا،

and I decided I kind of had to go something like this.

وە بڕیارم دا کە دەبێت بەم شێوەیە بیکەم.

This is how the year would go.

ساڵەکە دەبوو بەو شێوەیە بڕوا.

So I'd start off light,

بە سووکی دەست پێ دەکەم،

and I'd bump it up in the middle months,

وە لە مانگەکانی ناوەڕاست زیاتر کار دەکەم،

and then at the end, I would kick it up into high gear

وە لە کۆتاییدا، کارکردنەکەم بۆ بەرزترین ئاست دەبەم

just like a little staircase.

هەر وەکو پەیژەیەکی بچووک.

How hard could it be to walk up the stairs?

دەبێ سەرکەوتن بەسەر پەیژە چەند گران بێ؟

No big deal, right?

شتێکی گەورە نییە، وایە؟

بەڵام دواتر، شتێکی زۆر پێکەنیناوی ڕوویدا.

But then, the funniest thing happened.

Those first few months?

ئەو چەند مانگەی سەرەتا؟

They came and went,

ھاتن و ڕۆیشتن،

and I couldn't quite do stuff.

و منیش نەمتوانی ھیچ بکەم.

So we had an awesome new revised plan.

بۆیە پلانێکی مەزنی نوێی دەستکاری کراومان هەبوو.

(Laughter)

(پێکەنین)

And then --

و دواتر--

(Laughter)

(پێکەنین)

But then those middle months actually went by,

بەڵام دوایی مانگەکانی ناوەڕاستیش ڕۆیشتن،

and I didn't really write words,

و لەڕاستیدا یەک وشەم نەنووسی،

and so we were here.

و ئێمە لێرە بووین.

And then two months turned into one month,

دواتر دوو مانگ بوو بە یەك مانگ،

which turned into two weeks.

و ئەویش بوو بە ٢ هەفتە.

And one day I woke up

ڕۆژێك لە خەو هەڵستام

with three days until the deadline,

سێ ڕۆژ مابوو بۆ دوا وادە،

still not having written a word,

هێشتا یەك وشەم نەنووسی بوو،

and so I did the only thing I could:

بۆیە تاکە شت لە توانام دابوو بیکەم، کردم:

I wrote 90 pages over 72 hours,

لە ماوەی ٧٢ کاتژمێر، ٩٠ لاپەڕەم نووسی،

pulling not one but two all-nighters --

نەك تەنها یەك شەو، بەڵکو دوو شەو لەسەر یەك نەخەوتم--

humans are not supposed to pull two all-nighters --

مرۆڤ نابێ دوو شەو لەسەریەك نەخەوێ--

sprinted across campus,

بە درێژایی حەرەمی زانکۆ ڕامکرد،

dove in slow motion,

بە جوڵەی هێواش خۆم هەڵدا،

and got it in just at the deadline.

ڕێك پێش کۆتایی هاتنی کاتی دیاریکراو ڕادەستم کرد.

I thought that was the end of everything.

وا بیرمکردەوە ئەمە کۆتایی هەموو شتێكە.

But a week later I get a call,

بەڵام پاش هەفتەیەك پەیوەندیەکم بۆ دێت،

and it's the school.

زانکۆکەمە.

And they say, "Is this Tim Urban?"

"دەڵێن، "ئایە ئەمە تیم ئێربانیە؟

And I say, "Yeah."

"منیش دەڵێم، "بەڵێ.

And they say, "We need to talk about your thesis."

ئەوانیش دەڵێن، "دەبێ دەربارەی "ماستەرنامەکەت قسەبکەین.

And I say, "OK."

"منیش دەڵێم، "باشە.

And they say,

ئەوانیش دەڵێن،

"It's the best one we've ever seen."

باشترین ماستەرنامەیە" "هەتا ئێستا بینیبێتم.

(Laughter)

(پێکەنین)

(Applause)

(چەپڵەلێدان)

That did not happen.

ئەمە ڕووی نەدا.

(Laughter)

(پێکەنین)

It was a very, very bad thesis.

ماستەرنامەیەکی زۆر، زۆر خراپ بوو.

(Laughter)

(پێکەنین)

I just wanted to enjoy that one moment when all of you thought,

هەر ویستم چێژ لەو ساتە ببینەم کە هەمووتان وا بیرتان کردەوە،

"This guy is amazing!"

"!ئەو کابرایە سەرسامکەرە"

(Laughter)

(پێکەنین)

No, no, it was very, very bad.

نا، نا، زۆر زۆر خراپ بوو.

Anyway, today I'm a writer-blogger guy.

هەر چۆنێك بێت، ئەمڕۆ کابرایەکی نوسەر- بڵۆگەرم.

I write the blog Wait But Why.

بڵۆگی چاوەڕێکە، بەڵام بۆچی دەنووسم.

And a couple of years ago, I decided to write about procrastination.

و چەند ساڵێك پێش ئێستا، بڕیارمدا دەربارەی کار-دواخستن بنووسم.

My behavior has always perplexed the non-procrastinators around me,

ڕەفتارەکانم هەمیشە سەری لە کار-دوانەخەرەکانی دەوروبەرم شێواندووە،

and I wanted to explain to the non-procrastinators of the world

منیش ویستم بۆ کار-دوانەخەرەکانی دنیا ڕوون بکەمەوە

what goes on in the heads of procrastinators,

کە چ دەگوزەرێ لە ناو سەری کار دواخەرەکان،

and why we are the way we are.

و بۆچی ئێمە بەو شێوەیەیین.

Now, I had a hypothesis

ئێستا، من گریمانەیەکم هەبوو

that the brains of procrastinators were actually different

کە مێشکی کار دواخەرەکان

than the brains of other people.

لە ڕاستیدا جیاوازبوو لە مێشکی خەڵکانی تر.

And to test this, I found an MRI lab

و بۆ ئەوەی ئەمە تاقی بکەمەوە، تاقيگەیەکی (MRI)یم دۆزیەوە

that actually let me scan both my brain

ڕێیان پێدام مێشکی خۆم و

and the brain of a proven non-procrastinator,

مێشکی کار-دوانەخەرێکی سەلمێندراو بپشکنم،،

so I could compare them.

بۆ ئەوەی بەراوردیان بکەم.

I actually brought them here to show you today.

لە ڕاستیدا هێناومەتە ئێرە بۆ ئەوەی نیشانتان بدەم.

I want you to take a look carefully to see if you can notice a difference.

دەمەوێت بە وریاییەوە سەیری بکەن بزانن هیچ جیاوازیەك بەدی دەکەن.

دەزانم ئەگەر شارەزایەکی مێشکی مەشق پێکراو نەبی، زۆر روون نیە،

I know that if you're not a trained brain expert,

it's not that obvious, but just take a look, OK?

بەڵام تەنها سەیرێکی بکەن، باشە؟

So here's the brain of a non-procrastinator.

ئینجا، ئەوەتە مێشکی کەسێکی کار-دوانەخەر.

(Laughter)

(پێکەنین)

Now ...

ئێستا ...

here's my brain.

ئەوەتە مێشکی من.

(Laughter)

(پێکەنین)

There is a difference.

جیاوازیەك هەیە.

Both brains have a Rational Decision-Maker in them,

هەردوو مێشك بڕیاردەرێکی مەعقولانەیان تێدایە،

but the procrastinator's brain

بەڵام مێشکی کار دواخەرەکە

also has an Instant Gratification Monkey.

مەیمونێکی چێژ وەرگرتنی دەستبەجێشی تێدایە.

Now, what does this mean for the procrastinator?

ئێستا، ئەوە مانای چیە بۆ کەسە کار-دواخەرەکە؟

Well, it means everything's fine until this happens.

چاکە، هه‌موو شتێك باشه‌ تا ئەوە روودەدات.

[This is a perfect time to get some work done.] [Nope!]

]کاتێكی گونجاوه‌ تاکو هەندێک لە کارەکانمان بکەین. نەخێر[

So the Rational Decision-Maker will make the rational decision

بۆیە بڕیارده‌ره‌ مه‌عقوله‌كه‌ بڕیاره‌كی مه‌عقول دەدات‌

to do something productive,

تا هه‌ندێک شتی به‌رهه‌مدار بكات،‌

but the Monkey doesn't like that plan,

به‌ڵام مه‌یمونه‌كه‌ حەزی لەو پلانە نیە،

so he actually takes the wheel,

بۆیە له‌راستیدا ئەو سوکانەکە وەردەگرێت،

and he says, "Actually, let's read the entire Wikipedia page

و دەڵێ "با لاپەڕەیەکی تەواوی ویکیپدیا بخوێنینەوە

of the Nancy Kerrigan/ Tonya Harding scandal,

باسی ئابڕووچوونی نانسی كاریگان/ تۆنیا هاردینگ ده‌كات،

because I just remembered that that happened.

چونكه تازە‌ به‌بیرم هاته‌وه‌ ئه‌و شته‌ ڕوویداوە.‌

(Laughter)

(پێکەنین)

Then --

پاشان

(Laughter)

(پێکەنین)

Then we're going to go over to the fridge,

پاشان ده‌چینه‌ لای بەفرگرەکە،‌

to see if there's anything new in there since 10 minutes ago.

تا ببینین ئایە هیچ شتێکی نوێ هەیە لە ناوی لە ده‌ ده‌قه‌ لەمەوبەر.

After that, we're going to go on a YouTube spiral

پاشان خەریکی یوتوب دەبین

that starts with videos of Richard Feynman talking about magnets

به‌ ڤیدێۆكانی ڕیچارد فێیمان كه‌ باسی موگناتیس ده‌كا دەست پێدەکەین

and ends much, much later with us watching interviews

پاش ماوه‌یه‌كی زۆر زۆر كۆتای پێدێت بە سه‌یرکردنی چاوپێکەوتنەکانی

with Justin Bieber's mom.

دایكی جه‌ستن بیبه‌ر.

(Laughter)

(پێکەنین)

"All of that's going to take a while,

"هەموو ئه‌وانە ماوەیەکی دەوێ،

so we're not going to really have room on the schedule for any work today.

بۆیە ئەمرۆ هیچ شوێنێکمان نامێنی ‌لەسەر جەدوەلەکەمان بۆ کارکردن.

Sorry!"

ببورە!"

(Sigh)

(ئاه هەڵكێشان)

Now, what is going on here?

ئێستا چی ڕوودەدات لێرە؟

The Instant Gratification Monkey does not seem like a guy

ئەو مەیمونە چێژوەرگرە دەستبەجێیە لەوە ناچێ کەسێک بێ

you want behind the wheel.

کە دەتەوێت لە پشت سوکانەکە بێت.

He lives entirely in the present moment.

ئەو بە تەواوی لە ئێستادا دەژی.

He has no memory of the past, no knowledge of the future,

ھیچ بیرەوەریەکی ڕابردووی نیە، ھیچ زانیاری لەسەر داھاتووش نیە،

and he only cares about two things:

و تەنیا دوو شت لای ئەو گرنگە:

easy and fun.

ئاسان و خۆش.

Now, in the animal world, that works fine.

،ئێستا، لە جیهانی ئاژەڵاندا ئەوە بێ کێشە کاردەکات.

If you're a dog

ئەگەر تۆ سەگێک بیت

and you spend your whole life doing nothing other than easy and fun things,

ئەگەر هەموو ژیانت تەنیا لە کردنی شتی ئاسان و خۆش بەسەر ببەی،

you're a huge success!

تۆ زۆر سەرکەوتووی!

(Laughter)

(پێکەنین)

And to the Monkey,

بۆ مەیمەنەکەش،

humans are just another animal species.

مرۆڤ تەنیا جۆرێکی ترن لە ئاژەڵ.

You have to keep well-slept, well-fed and propagating into the next generation,

بۆیە دەبێ تێر خواردن، تێر خەویان بکەی، و زیاد بکەن بۆ جیلی داهاتوو،

which in tribal times might have worked OK.

لەوانەیە لە سەردەمی کۆن ئەوە بە باشی کاری کردبێ.

But, if you haven't noticed, now we're not in tribal times.

بەڵام ئەگەر تێبینیتان نەکردوە، ئێستا ئێمە لە سەردەمی کۆن نین.

We're in an advanced civilization, and the Monkey does not know what that is.

ئێمە لە شارستانییەکی پێشکەووتوین، و مەیمونەکەش نازانێ ئەوە چیە.

Which is why we have another guy in our brain,

هەر لەبەر ئەمەشە کەسێکی تر لە مێشکمان هەیە،

the Rational Decision-Maker,

بڕیاردەرە مەعقولانەکە،

who gives us the ability to do things no other animal can do.

ئەو توانایەمان پێ دەدات ئەو شتانە بکەین کە هیچ گیانەوەرێکی تر ناتوانێ بیکات.

We can visualize the future.

دەتوانین داهاتوومان وێنا بکەین.

We can see the big picture.

.دەتوانین وێنە گەورەکە ببینین

We can make long-term plans.

دەتوانین پلانی درێژخایەن دابنێین.

And he wants to take all of that into account.

ئەو دەیەوێ حساب بۆ هەمووی بکات.

و دەیەوێت هەرچی شتێک مانادارە لە ئێستادا ئەوە بکەین

And he wants to just have us do

whatever makes sense to be doing right now.

و دەیەوێت هەرچی شتێک مانادارە لە ئێستادا تەنھا ئەوە بکەین.

Now, sometimes it makes sense

ئێستا، هەندێجار مانادارە

to be doing things that are easy and fun,

شتی ئاسان و خۆش بکەین،

like when you're having dinner or going to bed

بۆ نمونە کە نانی ئێوارە دەخۆی یان دەخەوی

or enjoying well-earned leisure time.

یان چێژ وەرگرتن لەو کاتانەی بێ کاریت.

That's why there's an overlap.

ھەر بۆیە تێکەڵبوونێک ھەیە.

Sometimes they agree.

ھەندێک کات ڕێک دەکەون.

But other times, it makes much more sense

بەڵام کاتی تر، زۆر زیاتر مانادارە کە

to be doing things that are harder and less pleasant,

هەندێک شت بکەی گرانترن و کەمتر دڵخۆشکەرن،

for the sake of the big picture.

لەپێناو وێنە گەورەکە.

And that's when we have a conflict.

و ئەوە ئەو کاتەیە کە ناکۆکیەکمان دەبێ.

And for the procrastinator,

و بۆ کار-دواخەرەکە،

that conflict tends to end a certain way every time,

هەموو جارێک ئەو ناکۆکییە بە شێوەیەکی دیاریکراو کۆتایی دێت،

leaving him spending a lot of time in this orange zone,

وای لێدەکات زۆربەی کاتەکانی لەو ناوچە پرتەقاڵییە بەسەر ببات،

an easy and fun place that's entirely out of the Makes Sense circle.

ناوچەیەکی ئاسان و خۆش بە تەواوی لە دەرەوەی بازنەی مانادارییە.

I call it the Dark Playground.

من پێی دەڵێم مەیدانە تاریکەکە.

(Laughter)

(پێکەنین)

Now, the Dark Playground is a place

ئێستا، مەیدانە تاریکەکە ئەو شوێنەیە

that all of you procrastinators out there know very well.

ئێوە هەمووتان کار-دواخەرەکان بە باشی دەزانن کوێیە.

It's where leisure activities happen

ئەو شوێنەیە کە چالاکیە خۆشەکانی لێ روودەدات

at times when leisure activities are not supposed to be happening.

لەو کاتانەی کە نابێ چالاکیە خۆشەکان ڕووبدەن.

The fun you have in the Dark Playground

ئەو خۆشيەی هەتە لە مەیدانە تاریکەکە

isn't actually fun, because it's completely unearned,

لە ڕاستيدا خۆشی نيە، لەبەر ئەوەی دەستکەوتێکی بێ ماندووبوونە،

and the air is filled with guilt, dread, anxiety, self-hatred --

کەشەکەی پڕە لە تۆمەتباری، ترس، دڵەڕاوکێ ، ڕق لەخۆبوونەوە --

all of those good procrastinator feelings.

ئەو ھەموو ھەستە خۆشانەی کار-دوانەخەر.

And the question is, in this situation, with the Monkey behind the wheel,

پرسيارەکە ئەوەيە لەو بارودۆخەی مەيمونەکە لە پشت سوکانەکەوەيە،

how does the procrastinator ever get himself over here to this blue zone,

چۆن کار-دواخەر بتوانێت وا لە خۆی بکات بچێتە ناوچە شينەکە،

a less pleasant place, but where really important things happen?

شوێنێکی کەمتر دڵخۆشکەرە، بەڵام لەوێ زۆر شتی گرنگ ڕوودەدات؟

Well, turns out the procrastinator has a guardian angel,

باشە، دەرکەوت کەسی کار-دواخەر فريشتەیەکی پارێزگاری هەيە،

someone who's always looking down on him and watching over him

کەسێك بەردەوام ئاگاداریەتی و چاوی لەسەريەتی

in his darkest moments --

لە تاريکترين ساتەکانیدا --

someone called the Panic Monster.

کەسێک بە ناوی (دێوەزمەی تۆقین).

(Laughter)

(پێکەنین)

Now, the Panic Monster is dormant most of the time,

ئێستا، دێوەزمەی تۆقین بێدەنگە زۆربەی کاتەکان،

but he suddenly wakes up anytime a deadline gets too close

بەڵام هەرکاتێک دوا وادەیەک زۆر نزیک دەبێتەوە لەپڕ بەئاگا دێت

or there's danger of public embarrassment,

يان مەترسی شەرمەزاربوون لەناو خەڵک هەبێت،

a career disaster or some other scary consequence.

یان کارەساتێکی پيشەيی يان هەندێک سەرەنجامی ترسناکی تر.

And importantly, he's the only thing the Monkey is terrified of.

بە گرنگيەوە، ئەو تاکە شتە مەيمونەکە بتۆقێنێت.

Now, he became very relevant in my life pretty recently,

بەم دواييە ئەو زۆر پەیوەندیدار ببوو لە ژيانم،

because the people of TED reached out to me about six months ago

لەبەر ئەوەی کەسانی تێد پەيوەنديان پێوە کردم نزيکەی ٦ مانگ پێش ئێستا

and invited me to do a TED Talk.

بانگێشتيان کردم بۆ ئەوەی لە تێد وتارێک بدەم.

(Laughter)

(پێکەنین)

Now, of course, I said yes.

ئێستا، بێگومان، وتم بەڵێ.

It's always been a dream of mine to have done a TED Talk in the past.

هەميشە ئەوە خەونم بووە لە ڕابردوودا لە تێد قسەم کردبێت.

(Laughter)

(پێکەنین)

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)

But in the middle of all this excitement,

بەڵام لە ناوەندی ئەو هەموو جۆش و خرۆشيیە،

the Rational Decision-Maker seemed to have something else on his mind.

وا دیاربوو برياردەرە مەعقوڵەکە شتێکی تری لە مێشکە.

He was saying, "Are we clear on what we just accepted?

دەيگوت "ئەرێ ئێمە ڕوونە لە لامان تازە چيمان قبوڵ کرد؟

Do we get what's going to be now happening one day in the future?

لەوە دەگەين (ئەوەی ئێستا ڕوودەدات) ئەوە ڕۆژێك لە داهاتوودا ڕوودەدات؟

We need to sit down and work on this right now."

پێويستە هەر ئێستا دانيشين و کاری لەسەر بکەين."

And the Monkey said, "Totally agree, but let's just open Google Earth

مەيمونەکە گوتی "بەتەواوی هاوڕام لەگەڵت، بەڵام با تەنها گوگڵ ئێرث بکەينەوە

and zoom in to the bottom of India, like 200 feet above the ground,

زووم بکەين بۆ نزمترین شوێنی هيندستان، کە نزیکەی ٢٠٠ پێ لەسەر زەوییە،

and scroll up for two and a half hours til we get to the top of the country,

بۆ ماوەی٢ سەعات بچینە سەرەوە تا دەگەینە بەرزترین شوێنی وڵاتەکە،

so we can get a better feel for India."

تا هەستێکی باشترمان هەبێت بۆ هيندستان."

(Laughter)

(پێکەنین)

So that's what we did that day.

و ئەو ڕۆژە ئەوەمان کرد.

(Laughter)

(پێکەنین)

As six months turned into four and then two and then one,

شەش مانگ گۆڕا بۆ چوار دوایی بۆ دوو دوایی بۆ یەك،

the people of TED decided to release the speakers.

تیمی تێد بڕیاریاندا قسەكەرەكان ڕابگەیەنن.

And I opened up the website, and there was my face

ماڵپەڕەكەم كردەوە، دەموچاوی من لەوێ بوو

staring right back at me.

ڕێك تەماشای دەكردمەوە.

And guess who woke up?

و پێشبينى بکەن كێ بەخەبەر هات؟

(Laughter)

(پێکەنین)

So the Panic Monster starts losing his mind,

ودێوەزمە تۆقینەکە دەستی کرد بە هۆش لەدەستدان،

and a few seconds later, the whole system's in mayhem.

وە چەند چركەیەك دواتر، هەموو سیستەمەكە شێواوە.

(Laughter)

(پێکەنین)

And the Monkey -- remember, he's terrified of the Panic Monster --

و مەیمونەكە لە بیرت بێ، تۆقیوە لە دێوەزمەی تۆقینەکە --

boom, he's up the tree!

بوووم، ڕادەكاتە سەر دارەكە!

And finally,

لە كۆتاییدا،

finally, the Rational Decision-Maker can take the wheel

لە كۆتایید،ا بڕیاردەرە مەعقولەکە دەتوانێ سوكانەكە بگرێ

and I can start working on the talk.

منیش دەتوانم دەست بكەم بە کارکردن لەسەر وتارەکەم.

Now, the Panic Monster explains

ئێستا، دێوەزمەی تۆقینەکە

all kinds of pretty insane procrastinator behavior,

هەموو جۆرە هەڵسوکەوتە زۆر شێتانەكانی کەسی کار-دواخەر ڕوون دەکاتەوە،

like how someone like me could spend two weeks

وەك چۆن كەسێكی وەكو من دەتوانێ دوو هەفتە بەسەر ببات

unable to start the opening sentence of a paper,

و نەتوانێ ڕستەی یەکەمی وتارێک بنووسێت،

and then miraculously find the unbelievable work ethic

پاشان موعجیزە ئاسایانە ڕەوشتی سەرسورهێنەری کارکردن بدۆزێتەوە

to stay up all night and write eight pages.

کە هەموو شەوەكە بەخەبەر بێ و هەشت پەڕ بنووسێت.

And this entire situation, with the three characters --

وەئەو بارودۆخە بە تەواوی، لەگەڵ هەرسێ كاراكتەرەكان --

this is the procrastinator's system.

ئەمە سیستەمی کەسی کار دواخەرە.

It's not pretty, but in the end, it works.

تەواو نیە، بەڵَام لە كۆتاييدا، كاردەكات.

This is what I decided to write about on the blog a couple of years ago.

ئەوەبوو دوو ساڵ لەمەوبەر بڕیارمدا لەبارەیەوە بڵۆگەكە بنووسم.

When I did, I was amazed by the response.

.کاتێک ئەوەم كرد ، بە كاردانەوەكان سەرسام بووم.

Literally thousands of emails came in,

بەڕاستی هەزارەها ئیمەیڵ هات،

from all different kinds of people from all over the world,

لە جۆرەها خەڵكی جیاواز لە سەرانسەری دونیا

doing all different kinds of things.

كەوا شتگەلێكی جۆراوجۆریان دەكرد.

These are people who were nurses, bankers, painters, engineers

ئەو خەڵكانە پەرستار، فەرمانبەری بانك، وێنەكێش، ئەندازیار بوون

and lots and lots of PhD students.

زۆر زۆرێك لە خوێندكارانی دکتۆرا.

(Laughter)

(پێکەنین)

And they were all writing, saying the same thing:

و هەموویان هەمان شتیان دەنووسی، دەیانگوت:

"I have this problem too."

"منیش ئەو كێشەیەیەم هەیە."

But what struck me was the contrast between the light tone of the post

بەڵام ئەوەی کاریگەری هەبوو لەسەرم ئەو جیاوازیەی نێوان نیەتە سادەکەی بڵاوكراوەكە

and the heaviness of these emails.

و زۆری وچڕی ئەم ئەم ئیمەیڵانەیە.

These people were writing with intense frustration

ئەم خەڵكە زۆر بە بێهیواییانە دەیاننوسی

about what procrastination had done to their lives,

كەوا کار دواخستن چی بەسەر ژیانی ئەوانەوە هێناوە،

about what this Monkey had done to them.

كەوا ئەم مەیموونە چی بەسەر ئەوان هێناوە.

And I thought about this, and I said,

و بیرم لەوە كردەوە، ووتم،

well, if the procrastinator's system works, then what's going on?

باشە، ئەگەر سیستەمی کار-دواخەرەكە كاردەكات، کەوایە ئەوە چی ڕوودەدات؟

Why are all of these people in such a dark place?

بۆ ئەم هەموو خەڵكە لە شوێنێكی وا تاریكدان؟

Well, it turns out that there's two kinds of procrastination.

چاکە، دەردەكەوێ كەوا دوو جۆر کار دواخستن هەیە.

Everything I've talked about today, the examples I've given,

هەموو ئەو شتانەی ئەمڕۆ باسم کردن، ئەو نموونانەی هێنانمەوە،

they all have deadlines.

ھەموویان دوا وادەیان ھەیە.

And when there's deadlines,

و کاتێک دوا وادە ھەیە،

the effects of procrastination are contained to the short term

کاریگەریەکانی دواخستن بۆ ماوەیەکی کورت دەبێت

because the Panic Monster gets involved.

چونکە دێوەزمەی تۆقینەکە دێتە ناو بابەتەکە.

But there's a second kind of procrastination

بەڵام جۆری دووەم ھەیە لە دواخستن

that happens in situations when there is no deadline.

لەو بارودۆخانەدا ڕوودەدات کە دوا وادە نیە.

So if you wanted a career where you're a self-starter --

جا ئەگەر پیشەیەکت ویست تیایدا تۆ خۆت دەستپێکەر بووی --

something in the arts, something entrepreneurial --

شتێك لە بواری ھونەری، شتێكی دەستپێشخەری --

there's no deadlines on those things at first, because nothing's happening,

لە سەرەتادا ئەم جۆرە کارانە دوا وادەیان نیە، چونکە ھیچ شتێك ڕوونادات،

not until you've gone out and done the hard work

تا دەچیە دەرەوە و کارە قورسەکان جێبەجێ دەکەی و

to get momentum, get things going.

تەوژم وەردەگری، وا لە شتەکان دەکەی دەست بە جوڵە بکەن.

There's also all kinds of important things outside of your career

ھەروەھا جۆرەها شتى گرنگ لە دەرەوەی پیشەکەتدا ھەیە

that don't involve any deadlines,

کە دوا وادەیان نیە،

like seeing your family or exercising and taking care of your health,

وەک بینینی خانەوادەکەت یان وەرزش کردن و گرنگیدان بە تەندروستیت،

working on your relationship

کارکردن لەسەر پەیوەندیەکانت

or getting out of a relationship that isn't working.

یان کۆتایی هێنان بە پەیوەندیەك خراپ.

Now if the procrastinator's only mechanism of doing these hard things

ئێستا ئەگەر تاکە میکانیزمی کەسی دواخەر بۆ جێبەجێکردنی ئەو کارە سەختانە

is the Panic Monster, that's a problem,

دێوەزمەی تۆقین بێت، ئەوە کێشەیە،

because in all of these non-deadline situations,

چونکە لە گشت ئەو بارودۆخانە کە دوا وادەیان نیە،

the Panic Monster doesn't show up.

دێوەزمەی تۆقین بە دیارناکەوێت.

He has nothing to wake up for,

ھیچی نیە تا لە پێناوی ھەڵسێت لە خەو،

so the effects of procrastination, they're not contained;

بۆیە کاریگەریەکانی دواخستن، کۆتاییان نایێت؛

they just extend outward forever.

هەر درێژ دەبنەوە هەتا هەتایە.

And it's this long-term kind of procrastination

و لەو کار دواخستنەی مەودا- درێژ

that's much less visible and much less talked about

زۆر کەمتر دیارە و زۆر کەمتر باسی لێوە دەکرێت

than the funnier, short-term deadline-based kind.

لە جۆرە دواخستنە پێكەنيناویتر، کە مەودا-کورتە و دوا وادەی ھەیە.

It's usually suffered quietly and privately.

زۆربەی کات ئازارەکەی بە بێدەنگی و بە تەنيایی دەچێژرێت.

And it can be the source

و دەکرێ ببێتە سەرچاوەیەک

of a huge amount of long-term unhappiness, and regrets.

بۆ پەشیمانی و خەمناکی ماوە درێژ.

And I thought, that's why those people are emailing,

و بیرم کردەوە، لەبەر ئەوەیە ئەو خەڵکە ئیمەیڵ دەنێرن،

and that's why they're in such a bad place.

و هەر لە بەر ئەوەشە لە بارێکی وا خراپدان.

It's not that they're cramming for some project.

لەبەر ئەوە نیە ئەوان کارکردن بۆ پڕۆژەکانیان دوادەخەن.

It's that long-term procrastination has made them feel like a spectator,

ئەو کار دواخستنە مەودا-درێژە هەندێکجار وای لێ کردوون واهەست بکەن لە ھەمان کاتدا،

at times, in their own lives.

بینەرێک بن لە ژیانی خۆیاندا.

The frustration is not that they couldn't achieve their dreams;

بێ ئومێدیەکەیان هی ئەوە نیە ئەوان نەیانتوانیووە خەونەکەیان بهێننەدی؛

it's that they weren't even able to start chasing them.

هی ئەوەیە ئەوان هەر نەیانتوانیووە دەست بە بەدیهێنانیان بکەن.

So I read these emails and I had a little bit of an epiphany --

جا ئەو ئیمەیڵانەم خوێندەوە و کەمێک بۆم ڕوون بوویەوە --

that I don't think non-procrastinators exist.

کە باوەڕ ناکەم هیچ کار دوانەخەرێک بوونی هەبێت.

That's right -- I think all of you are procrastinators.

ئەمە ڕاستە - وا بیر دەکەمەوە هەمووتان کار دواخەرن.

Now, you might not all be a mess,

ئێستا، لەوانەیە هەمووتان وا سەر لێشێواو نەبن.

like some of us,

وەکو هەندێکمان،

(Laughter)

(پێکەنین)

and some of you may have a healthy relationship with deadlines,

هەندێکتان لەوانەیە پەیوەندییەکی دروستتان هەبێت لەگەڵ دوا وادەکان،

but remember: the Monkey's sneakiest trick

بەڵام لەبیرتان بێت: پەنهانیترین فێڵی مەیموونەکە

is when the deadlines aren't there.

ئەوکاتانەیە دوا وادەکان بوونیان نیە.

Now, I want to show you one last thing.

ئێستا، من دەمەوێت کۆتا شتتان پێ نیشان بدەم.

I call this a Life Calendar.

من بەمە دەڵێم ساڵنامەی ژیان.

That's one box for every week of a 90-year life.

ئەوە هەر چوارگۆشەیەک بۆ هەفتەیەکە لە ژیانێکی ٩٠ ساڵییەکدا.

That's not that many boxes,

ئەمانە چوارگۆشەی زۆر نین،

especially since we've already used a bunch of those.

بەتایبەتی لە کاتێکدا ئێمە زۆربەیمان بەکارهێناوە.

So I think we need to all take a long, hard look at that calendar.

بۆیە باوەڕم وایە ئێمە پێویستە سەرنجێکی جدی و درێژ بدەینە ئەم ساڵنامەیە.

We need to think about what we're really procrastinating on,

پێویستە بیر لەوە بکەینەوە بەڕاستی چ شتێک دوادەخەین،

because everyone is procrastinating on something in life.

چونکە هەمووان کەمتەرخەمی لە شتێکدا دەکەن لە ژیانیاندا.

We need to stay aware of the Instant Gratification Monkey.

پێویستە ئێمە ئاگاداری مەیمونی چێژوەرگری دەستبەجێ بین.

That's a job for all of us.

ئەمە کارێکە بۆ هەموومان.

And because there's not that many boxes on there,

و لەبەر ئەوەی چوارگۆشە زۆری لێ نیە،

it's a job that should probably start today.

ئەمە کارێکە ڕەنگە پێویست بکا ئەمڕۆ دەست پێ بکەیت.

Well, maybe not today, but ...

باشە، لەوانەیە ئەمرۆ نا، بەڵام ...

(Laughter)

(پێکەنین)

You know.

ئێوە دەزانن.

Sometime soon.

لە کاتێکی نزیکدا.

Thank you.

سوپاستان دەکەم.

(Applause)

(چەپڵەڕێزان)