Inside the Mind of a Master Procrastinator | Tim Urban | TED

Tłumaczenie: A. Konstancja Wiszniewska Korekta: Marta Konieczna

So in college,

W college'u

I was a government major,

studiowałem nauki polityczne,

which means I had to write a lot of papers.

co oznacza, że musiałem dużo pisać.

Now, when a normal student writes a paper,

Kiedy normalny student pisze esej,

they might spread the work out a little like this.

rozkłada pracę mniej więcej tak.

So, you know --

Wiadomo,

(Laughter)

(Śmiech)

you get started maybe a little slowly,

zacznie trochę wolniej,

but you get enough done in the first week

ale w pierwszym tygodniu zrobi tyle,

that, with some heavier days later on,

że kiedy później się przyłoży,

everything gets done, things stay civil.

zrobi wszystko jak trzeba. Pełna kultura.

(Laughter)

(Śmiech)

And I would want to do that like that.

Też tak chciałem.

That would be the plan.

Taki był plan.

I would have it all ready to go,

Byłem przygotowany,

but then, actually, the paper would come along,

ale kiedy nadchodził czas na esej,

and then I would kind of do this.

robiłem coś takiego.

(Laughter)

(Śmiech)

And that would happen every single paper.

Tak było z każdym esejem.

But then came my 90-page senior thesis,

Aż nadszedł czas pisania pracy dyplomowej na 90 stron,

a paper you're supposed to spend a year on.

pracy, na którą powinno się przeznaczyć cały rok.

And I knew for a paper like that, my normal work flow was not an option.

Wiedziałem, że do takiej pracy, mój zwykły system nie wystarczy.

It was way too big a project.

Było to zbyt duże zadanie,

So I planned things out,

więc zrobiłem plan.

and I decided I kind of had to go something like this.

Postanowiłem działać mniej więcej tak.

This is how the year would go.

Tak miał wyglądać ten rok.

So I'd start off light,

Zacząłbym na luzie,

and I'd bump it up in the middle months,

w kolejnych miesiącach przyśpieszył,

and then at the end, I would kick it up into high gear

a na koniec wrzucił wyższy bieg,

just like a little staircase.

trochę jak po schodach.

How hard could it be to walk up the stairs?

Trudno wejść po schodach?

No big deal, right?

Nic wielkiego, zgadza się?

But then, the funniest thing happened.

Lecz stało się coś przedziwnego.

Those first few months?

Kilka pierwszych miesięcy?

They came and went,

Nadeszły i odeszły,

and I couldn't quite do stuff.

a ja nic nie zrobiłem.

So we had an awesome new revised plan.

Mieliśmy wspaniały zmodyfikowany plan.

(Laughter)

(Śmiech)

And then --

Potem...

(Laughter)

(Śmiech)

But then those middle months actually went by,

Potem minęły środkowe miesiące,

and I didn't really write words,

a ja wciąż nic nie napisałem,

and so we were here.

więc byliśmy tutaj.

And then two months turned into one month,

Następnie z dwóch miesięcy zrobił się jeden,

which turned into two weeks.

który zamienił się w dwa tygodnie.

And one day I woke up

Pewnego dnia budzę się,

with three days until the deadline,

do ostatecznego terminu zostały trzy dni,

still not having written a word,

a ja dalej nie napisałem ani słowa,

and so I did the only thing I could:

więc zrobiłem jedyną możliwą rzecz.

I wrote 90 pages over 72 hours,

Napisałem 90 stron w 72 godziny,

pulling not one but two all-nighters --

zarywając nie jedną, ale dwie noce,

humans are not supposed to pull two all-nighters --

człowiek nie powinien zarywać dwóch nocy,

sprinted across campus,

rzuciłem się biegiem przez kampus,

dove in slow motion,

rzutem na taśmę

and got it in just at the deadline.

zdążyłem tuż przed terminem.

I thought that was the end of everything.

Myślałem, że to już koniec.

But a week later I get a call,

Tydzień później dzwoni telefon

and it's the school.

z uczelni.

And they say, "Is this Tim Urban?"

"Tim Urban?"

And I say, "Yeah."

"Słucham?"

And they say, "We need to talk about your thesis."

"Musimy porozmawiać o pańskiej pracy".

And I say, "OK."

"OK", mówię.

And they say,

Na co słyszę:

"It's the best one we've ever seen."

"To najlepsza praca w naszej historii".

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

That did not happen.

Tak nie było.

(Laughter)

(Śmiech)

It was a very, very bad thesis.

To była bardzo, bardzo zła praca.

(Laughter)

(Śmiech)

I just wanted to enjoy that one moment when all of you thought,

Chciałem nacieszyć się chwilą, kiedy myśleliście,

"This guy is amazing!"

"ten gość jest niesamowity".

(Laughter)

(Śmiech)

No, no, it was very, very bad.

Moja praca była fatalna.

Anyway, today I'm a writer-blogger guy.

Dzisiaj jestem blogerem.

I write the blog Wait But Why.

Piszę blog "Czekaj, tylko po co".

And a couple of years ago, I decided to write about procrastination.

Parę lat temu postanowiłem pisać o odkładaniu na później.

My behavior has always perplexed the non-procrastinators around me,

Moje zachowanie zawsze dziwiło nie-prokrastynatorów

and I wanted to explain to the non-procrastinators of the world

i chciałem wytłumaczyć nieodwlekającym tego świata,

what goes on in the heads of procrastinators,

co dzieje się w głowie prokrastynatora,

and why we are the way we are.

dlaczego tacy jesteśmy.

Now, I had a hypothesis

Miałem teorię,

that the brains of procrastinators were actually different

że mózg prokrastynatora różni się

than the brains of other people.

od mózgu innych ludzi.

And to test this, I found an MRI lab

Znalazłem laboratorium rezonansu magnetycznego,

that actually let me scan both my brain

gdzie mogłem zeskanować swój mózg

and the brain of a proven non-procrastinator,

i mózg prawdziwego nie-prokrastynatora,

so I could compare them.

żeby móc je porównać.

I actually brought them here to show you today.

Przyniosłem je dziś, żeby wam pokazać.

I want you to take a look carefully to see if you can notice a difference.

Spróbujcie przyjrzeć się dokładnie, żeby zobaczyć różnicę.

I know that if you're not a trained brain expert,

Jeśli nie jesteście ekspertami od mózgu,

it's not that obvious, but just take a look, OK?

nie będzie to oczywiste, ale spójrzcie.

So here's the brain of a non-procrastinator.

Oto mózg nie-prokrastynatora.

(Laughter)

(Śmiech)

Now ...

A to jest

here's my brain.

mój mózg.

(Laughter)

(Śmiech)

There is a difference.

Jest pewna różnica.

Both brains have a Rational Decision-Maker in them,

Oba mózgi mają Racjonalnego Decydenta,

but the procrastinator's brain

ale mózg prokrastynatora

also has an Instant Gratification Monkey.

ma też Małpę natychmiastowej gratyfikacji.

Now, what does this mean for the procrastinator?

Co to oznacza dla prokrastynatora?

Well, it means everything's fine until this happens.

Wszystko jest super, dopóki nie zdarzy się to.

[This is a perfect time to get some work done.] [Nope!]

[Teraz weźmy się do pracy.] [Nie!]

So the Rational Decision-Maker will make the rational decision

Racjonalny Decydent podejmuje rozsądną decyzję,

to do something productive,

żeby wydajnie popracować,

but the Monkey doesn't like that plan,

ale Małpie plan się nie podoba,

so he actually takes the wheel,

więc przejmuje ster

and he says, "Actually, let's read the entire Wikipedia page

i mówi: "Przeczytajmy całą stronę Wikipedii dotyczącą

of the Nancy Kerrigan/ Tonya Harding scandal,

afery Nancy Kerrigan/Tonyi Harding,

because I just remembered that that happened.

ponieważ właśnie mi się przypomniała".

(Laughter)

(Śmiech)

Then --

Potem...

(Laughter)

(Śmiech)

Then we're going to go over to the fridge,

Potem przejdziemy się do lodówki,

to see if there's anything new in there since 10 minutes ago.

sprawdzić, czy nic się w niej nie zmieniło od 10 minut.

After that, we're going to go on a YouTube spiral

Następnie oddamy się filmom na YouTube,

that starts with videos of Richard Feynman talking about magnets

zaczniemy od Richarda Feynmana, opowiadającego o magnesach,

and ends much, much later with us watching interviews

a dużo dużo później skończymy na wywiadach

with Justin Bieber's mom.

z mamą Justina Biebera.

(Laughter)

(Śmiech)

"All of that's going to take a while,

Wszystko to trochę potrwa,

so we're not going to really have room on the schedule for any work today.

więc dziś nie znajdziemy w grafiku miejsca na pracę.

Sorry!"

Sorry!

(Sigh)

(Westchnienie)

Now, what is going on here?

Co tu się dzieje?

The Instant Gratification Monkey does not seem like a guy

Małpa natychmiastowej gratyfikacji raczej nie jest

you want behind the wheel.

wymarzonym sternikiem.

He lives entirely in the present moment.

Interesuje się tylko chwilą obecną.

He has no memory of the past, no knowledge of the future,

Nie ma pamięci przeszłości ani wiedzy na temat przyszłości.

and he only cares about two things:

Interesują ją tylko dwie rzeczy:

easy and fun.

żeby było łatwo i przyjemnie.

Now, in the animal world, that works fine.

W świecie zwierząt to się sprawdza.

If you're a dog

Jeśli jesteś psem

and you spend your whole life doing nothing other than easy and fun things,

i spędzasz życie na rzeczach łatwych i przyjemnych,

you're a huge success!

odnosisz wielki sukces!

(Laughter)

(Śmiech)

And to the Monkey,

Dla Małpy,

humans are just another animal species.

ludzie są tylko gatunkiem zwierząt.

You have to keep well-slept, well-fed and propagating into the next generation,

Muszą się wyspać, dobrze zjeść i zadbać o przedłużenie gatunku,

which in tribal times might have worked OK.

co w czasach plemiennych mogło się sprawdzać.

But, if you haven't noticed, now we're not in tribal times.

Ale, jak pewnie zauważyliście, nie żyjemy w czasach plemion.

We're in an advanced civilization, and the Monkey does not know what that is.

Jesteśmy zaawansowaną cywilizacją, a Małpa nie wie, co to takiego.

Which is why we have another guy in our brain,

Dlatego mózg ma kolejną postać,

the Rational Decision-Maker,

Racjonalnego Decydenta,

who gives us the ability to do things no other animal can do.

umożliwiajacego nam rzeczy, jakich inne zwierzęta nie potrafią.

We can visualize the future.

Potrafimy wizualizować przyszłość.

We can see the big picture.

Potrafimy zobaczyć pełny obraz.

We can make long-term plans.

Potrafimy planować.

And he wants to take all of that into account.

On chce to uwzględnić.

And he wants to just have us do

Pragnie, żebyśmy robili coś,

whatever makes sense to be doing right now.

co ma sens na daną chwilę.

Now, sometimes it makes sense

Czasami jest sens

to be doing things that are easy and fun,

robić rzeczy łatwe i przyjemne,

like when you're having dinner or going to bed

np. jeść kolację, iść spać,

or enjoying well-earned leisure time.

cieszyć się zasłużonym wolnym czasem.

That's why there's an overlap.

Te rzeczy mogą się pokrywać.

Sometimes they agree.

Czasami się zgadzają.

But other times, it makes much more sense

Kiedy indziej o wiele sensowniej

to be doing things that are harder and less pleasant,

zrobić coś trudnego i mniej przyjemnego

for the sake of the big picture.

dla dobra całego obrazu.

And that's when we have a conflict.

Wtedy mamy konflikt.

And for the procrastinator,

Dla prokrastynatora

that conflict tends to end a certain way every time,

konflikt za każdym razem kończy się podobnie,

leaving him spending a lot of time in this orange zone,

lokując go na długo w strefie pomarańczowej,

an easy and fun place that's entirely out of the Makes Sense circle.

miejscu łatwym i przyjemnym, całkowicie poza "strefą sensu".

I call it the Dark Playground.

Nazywam je "mrocznym placem zabaw".

(Laughter)

(Śmiech)

Now, the Dark Playground is a place

Mroczny plac zabaw

that all of you procrastinators out there know very well.

dobrze znają wszyscy odkładający na później.

It's where leisure activities happen

Strefa czynności czasu wolnego

at times when leisure activities are not supposed to be happening.

w chwilach, kiedy nie powinniśmy oddawać się takim czynnościom.

The fun you have in the Dark Playground

Zabawa na mrocznym placu zabaw

isn't actually fun, because it's completely unearned,

nie jest przyjemnością, bo nie jest zasłużona.

and the air is filled with guilt, dread, anxiety, self-hatred --

Powietrze przepełniają wina, strach, niepokój, samonienawiść,

all of those good procrastinator feelings.

wszystkie cudowne odczucia prokrastynatora.

And the question is, in this situation, with the Monkey behind the wheel,

Gdy Małpa jest za sterem, pytanie brzmi,

how does the procrastinator ever get himself over here to this blue zone,

jak prokrastynator ma przejść do strefy niebieskiej,

a less pleasant place, but where really important things happen?

mniej przyjemnej, ale gdzie mają miejsce ważne rzeczy.

Well, turns out the procrastinator has a guardian angel,

Okazuje się, że prokrastynator ma anioła stróża,

someone who's always looking down on him and watching over him

spoglądającego z góry i czuwającego

in his darkest moments --

w najgorszych momentach.

someone called the Panic Monster.

Ten ktoś, to Potwór Paniki.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, the Panic Monster is dormant most of the time,

Potwór Paniki większość czasu jest uśpiony.

but he suddenly wakes up anytime a deadline gets too close

Budzi się znienacka, gdy termin jest za blisko

or there's danger of public embarrassment,

lub grozi publiczne upokorzenie,

a career disaster or some other scary consequence.

katastrofa zawodowa czy inne straszne konsekwencje.

And importantly, he's the only thing the Monkey is terrified of.

Co ważniejsze, tylko jego boi się Małpa.

Now, he became very relevant in my life pretty recently,

Niedawno stał się bardzo istotny w moim życiu,

because the people of TED reached out to me about six months ago

ponieważ sześć miesięcy temu skontaktował się ze mną ktoś z TED

and invited me to do a TED Talk.

i zaprosił do wygłoszenia prelekcji TED.

(Laughter)

(Śmiech)

Now, of course, I said yes.

Oczywiście zgodziłem się.

It's always been a dream of mine to have done a TED Talk in the past.

Zawsze chciałem mieć na koncie prelekcję TED.

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

But in the middle of all this excitement,

Pośród tych całych emocji

the Rational Decision-Maker seemed to have something else on his mind.

Racjonalny Decydent wydawał się czymś martwić.

He was saying, "Are we clear on what we just accepted?

"Czy na pewno wiemy, na co się zdecydowaliśmy?

Do we get what's going to be now happening one day in the future?

Rozumiemy, co będzie miało miejsce w konkretnym dniu w przyszłości?

We need to sit down and work on this right now."

Trzeba usiąść i zająć się tym od razu".

And the Monkey said, "Totally agree, but let's just open Google Earth

Małpa na to: "Całkowita racja, ale otwórzmy tylko Google Earth,

and zoom in to the bottom of India, like 200 feet above the ground,

zejdźmy na sam dół Indii, jakieś 60 metrów nad ziemią,

and scroll up for two and a half hours til we get to the top of the country,

potem przez dwie i pół godziny przesuwajmy się na samą górę kraju,

so we can get a better feel for India."

żeby lepiej poczuć Indie".

(Laughter)

(Śmiech)

So that's what we did that day.

Tak zrobiliśmy tego dnia.

(Laughter)

(Śmiech)

As six months turned into four and then two and then one,

Z sześciu miesięcy zrobiły się cztery, potem dwa, w końcu jeden.

the people of TED decided to release the speakers.

Zespół TED opublikował listę prelegentów.

And I opened up the website, and there was my face

Wszedłem na stronę, a tam moja twarz

staring right back at me.

patrzy na mnie.

And guess who woke up?

Zgadnijcie, kto się obudził?

(Laughter)

(Śmiech)

So the Panic Monster starts losing his mind,

Potwór Paniki zaczął tracić zmysły,

and a few seconds later, the whole system's in mayhem.

a parę sekund później chaos opanował cały system.

(Laughter)

(Śmiech)

And the Monkey -- remember, he's terrified of the Panic Monster --

A Małpa, pamiętajcie, że boi się Potwora Paniki,

boom, he's up the tree!

hop na drzewo!

And finally,

Wreszcie,

finally, the Rational Decision-Maker can take the wheel

wreszcie Racjonalny Decydent może przejąć ster,

and I can start working on the talk.

a ja zacząć pracę nad prelekcją.

Now, the Panic Monster explains

Potwór Paniki tłumaczy

all kinds of pretty insane procrastinator behavior,

wszystkie obłąkane przypadki odkładania na później,

like how someone like me could spend two weeks

czyli jak mogłem przez dwa tygodnie,

unable to start the opening sentence of a paper,

nie być w stanie napisać pierwszego zdania artykułu,

and then miraculously find the unbelievable work ethic

a potem magicznie wykazać niewiarygodną pracowitość,

to stay up all night and write eight pages.

nie spać całą noc i napisać osiem stron.

And this entire situation, with the three characters --

Cała ta sytuacja i jej trzy postacie

this is the procrastinator's system.

to właśnie system prokrastynatora.

It's not pretty, but in the end, it works.

Niezbyt piękny, ale w efekcie skuteczny.

This is what I decided to write about on the blog a couple of years ago.

Parę lat temu zdecydowałem się napisać o tym na blogu.

When I did, I was amazed by the response.

Zdumiał mnie odzew.

Literally thousands of emails came in,

Dosłownie tysiące maili

from all different kinds of people from all over the world,

od przeróżnych ludzi z całego świata,

doing all different kinds of things.

zajmujących się różnymi rzeczami.

These are people who were nurses, bankers, painters, engineers

Pielęgniarki, bankierzy, malarze, inżynierowie

and lots and lots of PhD students.

oraz całe mnóstwo doktorantów.

(Laughter)

(Śmiech)

And they were all writing, saying the same thing:

Wszyscy pisali to samo.

"I have this problem too."

"Mam ten sam problem".

But what struck me was the contrast between the light tone of the post

Uderzył mnie kontrast między lekkim tonem mego tekstu

and the heaviness of these emails.

a powagą tych maili.

These people were writing with intense frustration

Głęboko sfrustrowani ludzie pisali,

about what procrastination had done to their lives,

co prokrastynacja zrobiła z ich życia,

about what this Monkey had done to them.

co zrobiła im Małpa.

And I thought about this, and I said,

Zastanowiłem się.

well, if the procrastinator's system works, then what's going on?

Skoro system prokrastynatora działa, o co chodzi?

Why are all of these people in such a dark place?

Dlaczego jest im tak źle?

Well, it turns out that there's two kinds of procrastination.

Okazuje się, że są dwa rodzaje odwlekania.

Everything I've talked about today, the examples I've given,

Wszystko, o czym dziś mówiłem, przykłady, które podałem,

they all have deadlines.

wszystkie mają termin.

And when there's deadlines,

Gdy jest termin ostateczny,

the effects of procrastination are contained to the short term

efekty prokrastynacji są ograniczone czasowo,

because the Panic Monster gets involved.

ponieważ Potwór Paniki wkracza do akcji.

But there's a second kind of procrastination

Inny rodzaj prokrastynacji

that happens in situations when there is no deadline.

istnieje w sytuacjach bezterminowych.

So if you wanted a career where you're a self-starter --

Jeśli marzy ci się kariera oparta na inicjatywie własnej,

something in the arts, something entrepreneurial --

w dziedzinie sztuki lub biznesu,

there's no deadlines on those things at first, because nothing's happening,

nie ma tam terminów. Na początku nic się nie dzieje,

not until you've gone out and done the hard work

dopóki się nie ruszysz i nie popracujesz,

to get momentum, get things going.

żeby sprawy nabrały tempa.

There's also all kinds of important things outside of your career

Poza karierą są też inne ważne rzeczy

that don't involve any deadlines,

bez terminów,

like seeing your family or exercising and taking care of your health,

takie jak spotkania rodzinne, ćwiczenia, dbanie o zdrowie,

working on your relationship

praca nad związkiem

or getting out of a relationship that isn't working.

lub zakończenie związku, który nie ma sensu.

Now if the procrastinator's only mechanism of doing these hard things

Jeśli dla prokrastynatora jedynym mechanizmem zrobienia czegoś trudnego

is the Panic Monster, that's a problem,

jest Potwór Paniki, to mamy problem,

because in all of these non-deadline situations,

bo w sytuacjach bez terminu

the Panic Monster doesn't show up.

Potwór Paniki nie pokazuje się.

He has nothing to wake up for,

Nie ma po co się budzić,

so the effects of procrastination, they're not contained;

więc efekty prokrastynacji, której nic nie ogranicza

they just extend outward forever.

nie mają końca.

And it's this long-term kind of procrastination

Długofalowe odkładanie na później

that's much less visible and much less talked about

dużo mniej widać i słychać

than the funnier, short-term deadline-based kind.

niż przyjemniejsze, krótkofalowe, oparte na dacie ostatecznej.

It's usually suffered quietly and privately.

Cierpienie trwa w milczeniu i w samotności.

And it can be the source

Bywa to źródłem

of a huge amount of long-term unhappiness, and regrets.

długotrwałego nieszczęścia i żalu za tym, co mogło być.

And I thought, that's why those people are emailing,

Zrozumiałem, że dlatego ludzie piszą

and that's why they're in such a bad place.

i są w takim złym miejscu.

It's not that they're cramming for some project.

Nie chodzi o projekt na ostatnią chwilę.

It's that long-term procrastination has made them feel like a spectator,

Długofalowa prokrastynacja sprawia, że czują się jak widz

at times, in their own lives.

we własnym życiu.

The frustration is not that they couldn't achieve their dreams;

Nie chodzi o frustrację z powodu niespełnionych marzeń.

it's that they weren't even able to start chasing them.

Oni nawet nie zaczęli za nimi gonić.

So I read these emails and I had a little bit of an epiphany --

Czytałem te maile i olśniło mnie.

that I don't think non-procrastinators exist.

Nie-prokrastynatorzy nie istnieją.

That's right -- I think all of you are procrastinators.

Tak myślę - wszyscy jesteście prokrastynatorami.

Now, you might not all be a mess,

Może nie każdy radzi sobie tak słabo,

like some of us,

jak niektórzy z nas.

(Laughter)

(Śmiech)

and some of you may have a healthy relationship with deadlines,

Może są tacy, co mają zdrowy stosunek do terminów,

but remember: the Monkey's sneakiest trick

ale pamiętajcie, najbardziej podstępny trik Małpy,

is when the deadlines aren't there.

to brak terminu ostatecznego.

Now, I want to show you one last thing.

Chcę wam pokazać jeszcze jedną rzecz.

I call this a Life Calendar.

To "kalendarz życia".

That's one box for every week of a 90-year life.

Jedna rubryka na każdy tydzień 90-letniego życia.

That's not that many boxes,

Nie ma zbyt wielu rubryk,

especially since we've already used a bunch of those.

zwłaszcza, że sporo już zużyliśmy.

So I think we need to all take a long, hard look at that calendar.

Musimy się dobrze przyjrzeć temu kalendarzowi.

We need to think about what we're really procrastinating on,

Musimy się zastanowić, co tak naprawdę odkładamy na później,

because everyone is procrastinating on something in life.

bo wszyscy coś w życiu odwlekamy.

We need to stay aware of the Instant Gratification Monkey.

Musimy pamiętać o istnieniu Małpy natychmiastowej gratyfikacji.

That's a job for all of us.

Jest to zadanie dla nas wszystkich.

And because there's not that many boxes on there,

Ponieważ nie zostało wiele kratek,

it's a job that should probably start today.

powinniśmy zacząć już dziś.

Well, maybe not today, but ...

Może nie dziś dziś, ale...

(Laughter)

(Śmiech)

You know.

No wiecie.

Sometime soon.

Jakoś niedługo.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)