Monika Bulaj: The hidden light of Afghanistan

Translator: Liridon Shala Reviewer: Bledi Bejo

My travels to Afghanistan

Udhëtimet e mija në Afganistan

began many, many years ago

filluan shumë vite më parë

on the eastern border of my country,

në kufirin lindor të shtetit tim,

my homeland, Poland.

vendi im, Polonia.

I was walking through the forests

Isha duke ecur nëpër pyejet

of my grandmother's tales.

e përrallave të gjyshes time

A land where every field hides a grave,

Një toke ku çdo fushë fsheh një varr,

where millions of people

ku miliona njerëz

have been deported or killed

kan qënë të dëbuar ose vrarë

in the 20th century.

në shekullin e 20-të

Behind the destruction,

Mbrapa shkatërrimit,

I found a soul of places.

Gjeta tokën e paqes

I met humble people.

Takova njerëz të thjeshtë.

I heard their prayer

I dëgjova lutjet e tyre

and ate their bread.

dhe hëngra bukën e tyre.

Then I have been walking East for 20 years --

Më pas kam ecur drejt lindjes për 20 vjet --

from Eastern Europe to Central Asia --

Nga Europa lindore në Azine qëndrore-

through the Caucasus Mountains,

nëpeër malet Kaukaz,

Middle East,

Lindja e mesme,

North Africa,

Afrika Veriore,

Russia.

Rusia.

And I ever met more humble people.

Dhe vazhdimisht takova njerëz gjithnjë e më human.

And I shared their bread and their prayer.

Dhe ndava bukën e tyre dhe lutjet e tyre.

This is why I went to Afghanistan.

Kjo është përse unë shkova në Afganistan.

One day, I crossed the bridge

Një ditë, kalova urën

over the Oxus River.

mbi Lumin Oksus

I was alone on foot.

Isha vetëm duke ecur në këmbë

And the Afghan soldier was so surprised to see me

dhe një ushtar Afgan ishte shumë i befasur të më shoh mua

that he forgot to stamp my passport.

saqë harroi te ma vulos pasaportën.

But he gave me a cup of tea.

por ai më dha një filxhan çaj.

And I understood

dhe e kuptova

that his surprise was my protection.

që çudija e tij ishte mbrojtja ime.

So I have been walking and traveling,

pra unë kam ecur dhe udhëtuar,

by horses, by yak, by truck, by hitchhiking,

me kuaj, me buall, me skodë, me makina të rastit.

from Iran's border

nga kufiri Iranian

to the bottom, to the edge of the Wakhan Corridor.

deri në fund, deri tek caku i korridorit Uakhan

And in this way

Dhe në këtë rrugë

I could find noor, the hidden light of Afghanistan.

Gjeta nurin, dritën e fshehur të Afganistanit.

My only weapon

Arma ime e vetme

was my notebook and my Leica.

ishte laptopi im dhe aparati fotografik

I heard prayers of the Sufi --

Dëgjova lutjet e Sufive --

humble Muslims,

musliman te përulur

hated by the Taliban.

te urryer nga Talebanët

Hidden river,

Lum i fshehur

interconnected with the mysticism

i ndërlidhur me mistiken

from Gibraltar to India.

prej Gjibraltarit deri ne Indi.

The mosque where the respectful foreigner

Xhamija ku i huaji i nderuar

is showered with blessings

mbulohet me bekime

and with tears,

dhe me lotë,

and welcomed as a gift.

dhe mirëpritet si një dhurat.

What do we know

Çfarë dimë ne

about the country and the people

rreth shtetit dhe njerëzve

that we pretend to protect,

që ne pretendojmë se i mbrojmë,

about the villages

rreth fshatrave

where the only one medicine

ku ilaçi i vetëm

to kill the pain and to stop the hunger

për të ndalur dhimbjen dhe urinë

is opium?

është opiumi?

These are opium-addicted people

Këta janë njerez të varur nga opiumi

on the roofs of Kabul

nepër çatitë e Kabulit

10 years after the beginning of our war.

10 vjet pas fillimit të luftës sonë

These are the nomad girls

Këto janë vajzat endacake

who became prostitutes for Afghan businessmen.

të cilat janë bërë prostituta për biznismenët Afgan.

What do we know about the women

Çfarë dimë ne për gratë

10 years after the war?

10 vjet pas luftës?

Clothed in this nylon bag,

Të mbuluara në një trastë najloni

made in China,

të prodhuar në Kinë

with the name of burqa.

me emrin burqa

I saw one day,

I pash një ditë

the largest school in Afghanistan,

shkollën më të madhe në Afganistan,

a girls' school.

një shkollë vajzash

13,000 girls

13,00 vajza

studying here

duke studjuar këtu

in the rooms underground,

nëpër bodrume

full of scorpions.

mbushur me akrepa.

And their love [for studying]

Dhe dashuria e tyre për të studjuar

was so big that I cried.

ishte aq e madhe saqë kam qarë.

What do we know

Çfarë dimë ne

about the death threats by the Taliban

rreth kërcënimeve me vdekje nga Talebanët

nailed on the doors

të gozdhuara në dyert

of the people who dare to send their daughters to school as in Balkh?

e njerëzve të cilëve guxojnë ti dërgojnë vajzat e tyre nëpër shkollra si në Balkah?

The region is not secure, but full of the Taliban,

Rajoni nuk është i sigurt, por plot me Taleban,

and they did it.

dhe ata e bënë ate.

My aim is to give a voice

Synimi im është t'ju jap një zë

to the silent people,

njerëzve të heshtur

to show the hidden lights

të tregoj dritat e fshehura

behind the curtain of the great game,

mbrapa pëlhurës së lojës së madhe,

the small worlds ignored by the media

vendet e vogla të harruara nga mediat

and the prophets of a global conflict.

dhe profetët e një konflikti global.

Thanks.

Faleminderit,

(Applause)

(Duartrokitje)