Monika Bulaj: The hidden light of Afghanistan

Translator: Schubert Malbas Reviewer: Polimar Balatbat

My travels to Afghanistan

Ang aking mga paglalakbay sa Afghanistan

began many, many years ago

ay nagsimula ilang taon na ang nakalipas

on the eastern border of my country,

mula sa silangang bahagi ng aking bansa,

my homeland, Poland.

ang aking bayang sinilangan, ang Poland.

I was walking through the forests

Nilalakad ko noon ang mga gubat

of my grandmother's tales.

na laman ng mga kwento ni lola.

A land where every field hides a grave,

Isang lupain na itinatago ang puntod sa bawat sulok,

where millions of people

kung saan milyun-milyon katao ang

have been deported or killed

ipinatapon o ipinapatay

in the 20th century.

noong ika-20 siglo.

Behind the destruction,

Sa kabila ng pagkawasak,

I found a soul of places.

natagpuan ko ang diwa ng lugar na iyon.

I met humble people.

Nakatagpo ako ng mga mapagkumbabang tao.

I heard their prayer

Narinig ko ang kanilang dasal

and ate their bread.

at kumain ng kanilang tinapay.

Then I have been walking East for 20 years --

Sumunod kong nilakbay ang Silangan sa loob ng 20 taon --

from Eastern Europe to Central Asia --

mula Silangang Europa hanggang Gitnang Asya --

through the Caucasus Mountains,

sa mga bundok ng Caucasus,

Middle East,

Gitnang Silangan,

North Africa,

Hilagang Aprika,

Russia.

Rusya.

And I ever met more humble people.

At nakatagpo ako ng mas maraming taong may payak na pamumuhay.

And I shared their bread and their prayer.

Ibinahagi nila ang kanilang tinapay at mga panalangin.

This is why I went to Afghanistan.

Kung kaya naisip kong magtungo ng Afghanistan.

One day, I crossed the bridge

May isang araw, tinahak ko ang tulay

over the Oxus River.

na tumatawid sa Ilog Oxus.

I was alone on foot.

Ako ay nakapaa at mag-isa noon.

And the Afghan soldier was so surprised to see me

At nabigla ang sundalong Afghan nang makita niya ako

that he forgot to stamp my passport.

na nakalimutan pa niyang tatakan ang aking pasaporte.

But he gave me a cup of tea.

Bagamat binigyan naman niya ako ng tsaa.

And I understood

At naisip ko

that his surprise was my protection.

na ang kanyang pagkabigla ay ang aking kaligtasan.

So I have been walking and traveling,

Kaya nagpatuloy akong naglakad at naglakbay,

by horses, by yak, by truck, by hitchhiking,

sa kabayo, sa yak, sa trak, at nakikisakay,

from Iran's border

mula sa dulo ng Iran

to the bottom, to the edge of the Wakhan Corridor.

sa bandang ilalim, hanggang sa Wakhan Corridor.

And in this way

Sa ganitong paraan

I could find noor, the hidden light of Afghanistan.

masisilayan ko ang noor, ang natatagong liwanag ng Afghanistan.

My only weapon

Ang tanging tangan ko

was my notebook and my Leica.

ay ang aking kwaderno at kamera.

I heard prayers of the Sufi --

Napakinggan ko ang panalangin ng mga Sufi --

humble Muslims,

mga mapagkumbabang Muslim,

hated by the Taliban.

kinamumuhian ng mga Taliban.

Hidden river,

Nakatagong ilog,

interconnected with the mysticism

pinagdudugtong ng mistisismo

from Gibraltar to India.

mula Gibraltar hanggang India.

The mosque where the respectful foreigner

Ang moske kung saan ang dayuhang ginagalang

is showered with blessings

ay napapaulanan ng mga biyaya

and with tears,

at mga luha,

and welcomed as a gift.

at tinuturing bilang isang regalo.

What do we know

Ano ba ang alam natin

about the country and the people

tungkol sa bansa at sa mamamayan

that we pretend to protect,

na kunwari'y pinagtatanggol natin,

about the villages

tungkol sa mga kanayunan

where the only one medicine

kung saan ang tanging gamot

to kill the pain and to stop the hunger

sa hapdi at ang sagot sa gutom

is opium?

ay opium?

These are opium-addicted people

Ito ang mga mamamayang nalulong sa opium

on the roofs of Kabul

sa mga bubong ng Kabul

10 years after the beginning of our war.

10 taon matapos magsimula ang ating digmaan.

These are the nomad girls

Ito ang mga kababaihang nomad

who became prostitutes for Afghan businessmen.

na naging bayaran ng mga negosyanteng Afghan.

What do we know about the women

Ano nga ba ang alam natin sa mga babaeng ito

10 years after the war?

10 taon matapos ang giyera?

Clothed in this nylon bag,

Hawak ang nylong bag,

made in China,

gawa sa Tsina,

with the name of burqa.

at tinatawag na burka.

I saw one day,

Isang araw nasaksihan ko,

the largest school in Afghanistan,

ang pinakamalaking eskuwelahan sa Afghanistan,

a girls' school.

isang paaralang pambabae.

13,000 girls

13,000 kababaihan

studying here

ang nag-aaral dito

in the rooms underground,

sa mga silid-aralan sa ilalim ng lupa,

full of scorpions.

kasama ang mga alakdan.

And their love [for studying]

At ang kanilang pagsisikap [mag-aral]

was so big that I cried.

ay napakalaki, na napaiyak ako.

What do we know

Ano nga ba ang alam natin

about the death threats by the Taliban

tungkol sa mga banta ng Taliban

nailed on the doors

na nakapinid sa mga pinto

of the people who dare to send their daughters to school as in Balkh?

ng mga mamamayang pinapag-aral ang kanilang mga anak na babae tulad ng sa Balkh?

The region is not secure, but full of the Taliban,

Hindi ligtas ang rehiyon, dahil sa mga Taliban,

and they did it.

subalit pinagpatuloy nila.

My aim is to give a voice

Layon ko na bigyang boses

to the silent people,

ang mga taong hindi umiimik,

to show the hidden lights

upang ilahad ang nakatagong liwanag

behind the curtain of the great game,

sa likod ng kurtina ng isang malaking laro,

the small worlds ignored by the media

ang maliliit na buhay na hindi pinapansin ng media

and the prophets of a global conflict.

at ng mga propeta ng hindi pagkakasundo ng mundo.

Thanks.

Salamat.

(Applause)

(Palakpakan)