How to grow fresh air | Kamal Meattle

Translator: Daban Q Jaff Reviewer: Razaw Bor

Some 17 years ago, I became allergic to Delhi's air.

١٧ ساڵ لەمەوبەر توشی هەستیاری بە هەوای شاری دەلهی بووم.

My doctors told me that my lung capacity

دکتۆرەکان پێیان ڕاگەیاندم کە توانای سییەکانم

had gone down to 70 percent,

بۆ ڕێژەی 70 لە سەد دابەزیوە

and it was killing me.

و ئەمەش دەمکوژێت.

With the help of IIT,

بە هاوکاری ئەنیستیتۆی تەکنەلۆجیای هیند،

TERI, and learnings from NASA,

و دامەزراوەی وزە و سەرچاوەکان و ناسا،

we discovered that there are three

بۆمان دەرکەوت کە

basic green plants,

سێ ڕووەکی سەوزی سەرەکی هەن،

common green plants, with which

ڕووەکی سەوزی بەربڵاو کە بەهۆیانەوە

دەتوانین هەوای پاکی پێ دروست بکەین

we can grow all the fresh air

we need indoors to keep us healthy.

لە ماڵەکانماندا بۆ ئەوەی تەندروست بین.

We've also found that you can

هەروەها بۆمان دەرکەوت کە دەتوانین

reduce the fresh air requirements

خواستی هەوای پاک کەم بکەینەوە

into the building, while maintaining

لە ناو ماڵەکاندا و لە هەمانکاتدا پارێزگاری

industry indoor air-quality standards.

لە چۆنایەتی هەوای ناو ماڵەکان بکەین.

The three plants are Areca palm,

دار خورمایی ئەریکا و زمانی خەسوو

Mother-in-Law's Tongue and money plant.

و ڕووەکی پارە

The botanical names are in front of you.

ئەم سێ ڕووەکانەن کە باسمان کردن، ناوە زانستییەکانیان لەبەرچاوتاندایە.

Areca palm is a plant which

دارخورمای ئەریکا ڕووەکێکە

removes CO2 and converts it into oxygen.

دوانۆکسیدی کاربۆن دەمژێت و ئۆکسجین بەرهەم دەهێنێت.

We need four shoulder-high plants per person,

هەر یەکێکمان چوار ڕووەکی بەقەد خۆمانمان پێویستە،

and in terms of plant care,

و لە ڕووی خزمەتکردنی ڕووەکەکەوە

we need to wipe the leaves

پێویستە گەڵاکانی بسڕین

every day in Delhi, and perhaps

ڕۆژانە لە شاری دەلهی، و ڕەنگە لەو شارانەی

once a week in cleaner-air cities.

هەواکەیان پاکترە هەفتەی جارێک بەس بێت.

We had to grow them in vermi manure,

ناچاربووین لە پاشماوەی نائۆرگانیدا ئەو ڕووەکانە بەخێو بکەین،

which is sterile, or hydroponics,

کە پاکژ کراوە و بە شێوەی دڵۆپی ئاوی بە خێومان بکردایە،

and take them outdoors every three to four months.

و هەموو سێ چوار مانگ جارێک بۆ دەرەوەمان ببردبا.

The second plant is Mother-in-law's Tongue,

ڕووەکی دووەم زمانی خەسووە،

which is again a very common plant,

کە ئەمەش ڕووەکێکی زۆر بەربڵاوە،

and we call it a bedroom plant,

و ئێمە پێی دەڵێین ڕووەکی ژوری نوستن

because it converts CO2 into oxygen at night.

چونکە شەوانە دوانۆکسیدی کاربۆن بۆ ئۆکسجین دەگۆڕێت .

And we need six to eight waist-high plants per person.

و هەر یەکێکمان شەش بۆ هەشت ڕووەکمان دەوێت کە باڵای تا کەمەری مرۆڤ بێت.

The third plant is money plant,

و ڕووەکی سێیەم ڕووەکی پارەیە،

and this is again a very common plant;

و ئەمەش دیسان ڕووەکێکی زۆر بەربڵاوە

preferably grows in hydroponics.

زیاتر لە ناو زەلکاوەکاندا گەشە دەکات.

And this particular plant removes formaldehydes

ئەم ڕووەکە فۆرماڵدیهایدەکان و

مادە بە هەڵمبووەکانی تر لا دەبات.

and other volatile chemicals.

With these three plants,

لە ڕێگەی ئەم سێ ڕووەکە

دەتوانیت ئەو هەوا پاکە دەست بخەیت کە پێویستت پێیە.

you can grow all the fresh air you need.

In fact, you could be in a bottle

لە ڕاستیدا، دەتوانیت لە بوتڵێکدا بیت

with a cap on top, and you would not die at all,

کە سەری داخرابێت، و بە هیچ شێوەیەک نامریت

and you would not need any fresh air.

و پێویستت بە هیچ هەوایەکی پاکی تر نابێت.

We have tried these plants at our

ئێمە ئەم ڕووەکانەمان لە

own building in Delhi, which is a

باڵەخانەکەی خۆمان لە دەلهی تاقی کردۆتەوە

50,000-square-feet, 20-year-old building.

کە 20 ساڵە دروست کراوە و ڕوبەرەکەی 50 هەزار پێ دوجایە.

And it has close to 1,200 such plants for 300 occupants.

نزیکەی 1200 ڕووەکی لەم جۆرانەی تێدایە و 300 کەس تیایدا دەژین.

Our studies have found that there is

لێکۆڵینەوەکانمان دەریانخست

a 42 percent probability of one's blood oxygen

ئەگەر کەسێک بۆ ماوەی ١٠ کاتژمێر لەم

ژوورانە بمێنیتەوە ئەوا ڕێژەی ئۆکسجین

going up by one percent if one stays indoors

in this building for 10 hours.

لە ناو خوێن سەدا یەک زیاد دەکات.

The government of India has discovered

حکومەتی هیندستان بۆی دەرکەوتووە

or published a study to show

لێکۆڵینەوەیەکی بڵاوکردۆتەوە کە دەریدەخات

that this is the healthiest building in New Delhi.

کە ئەمە تەندروستترین باڵەخانەیە لە شاری نیو دەلهی.

And the study showed that,

و لێکۆڵینەوەکە دەریخست

بە بەراورد لەگەڵ بیناکانی تر

compared to other buildings,

there is a reduced incidence of

حاڵەتی ناڕەحەتی چاو

eye irritation by 52 percent,

بە ڕێژەی 52% دابەزیوە،

respiratory systems by 34 percent,

ناڕەحەتی کۆئەندامی هەناسە بە ڕێژەی34% کەمی کردووە،

سەرئێشە بە ڕێژەی 24% کەم بۆتەوە،

headaches by 24 percent,

lung impairment by 12 percent and asthma by nine percent.

کێشەی سییەکان بە ڕێژەی 12% و ڕەبۆ بە ڕێژەی 9% کەمی کردووە.

And this study has been published on September 8, 2008,

ئەم لێکۆڵینەوەیە لە 8/9/2008 دا بڵاو کراوەتەوە،

and it's available on the government of India website.

و لەسەر پێگەی ئەلکترۆنی حکومەتی هیندستان بەردەستە.

Our experience points to an

ئەزمونەکەمان ئاماژە بە

amazing increase in human productivity

زیاد بوونی سەرسوڕهێنەرەی بەرهەمداری ئەم کەسانەی کە بەریەکەوتنیان

by over 20 percent by using these plants.

لەگەڵ ئەم ڕووەکانە بە ڕێژەی 20% هەیە.

And also a reduction in energy requirements in buildings

و هەروەها کەمبوونەوەی خواست لەسەر وزە لەم باڵەخانانەدا

by an outstanding 15 percent, because you need less fresh air.

بە ڕێژەی ١٥ لە سەد کەمی کردووە، لەبەر ئەوەی هەوای پاکی کەمتری پێویستە.

ئێمە ئەم ئەزمونە دوبارە دەکەینەوە لە

We are now replicating this in a

1.75-million-square-feet building,

بینایەک بە ڕوبەری 1.75 ملیۆن پێ سێجا

which will have 60,000 indoor plants.

کە زیاتر لە 60 هەزار ڕووەکی ناوماڵی بۆ دادەنرێت.

Why is this important?

گرنگی ئەمە لە چیدایە؟

It is also important for the environment,

ئەمە بۆ ژینگەش گرنگە،

چونکە خواستەکان لەسەر وزە لە جیهاند

because the world's energy

requirements are expected to grow

پێشبینی دەکرێت بەرز ببێتەوە

by 30 percent in the next decade.

بە ڕێژەی 30% لە دە ساڵی داهاتوودا.

لە ئێستادا 40%ی وزەی جیهان

40 percent of the world's energy is taken

up by buildings currently,

لە لایەن باڵەخانەکانەوە بەکار دەهێنرێت،

and 60 percent of the world's population

و 60%ی دانیشتوانی جیهان

will be living in buildings in cities

لە باڵەخانەکانی ناو شارەکاندا دەژین.

with a population of over one million in the next 15 years.

کە لە 15 ساڵی داهاتوودا ژمارەیان دەگاتە زیاتر لە ١ میلۆن کەس.

And there is a growing preference for living

کارکردن و داخوازی بۆ ژیان لەو شوێنانەی

and working in air-conditioned places.

کە سود لە فێنکەرەو گەرمکەرەوکان وەردەگرن ڕوو لە زیاد بوونە..

"ببە بەو گۆڕانکارییەی کە دەتەوێت لە جیهاندا بیبینیت."

"Be the change you want to see in the world,"

said Mahatma Gandhi.

ئەمە وتەی مهاتما گاندییە

And thank you for listening.

سوپاس بۆ گوێگرتنتان.

(Applause)

(چەپڵەلێدان)