William Kamkwamba: How I harnessed the wind

William Kamkwamba: Tôi biến gió thành điện như thế nào

Translator: Ken Tran Reviewer: Tu Tran

Thank you.

Cảm ơn.

Two years ago, I stood on the TED stage in Arusha, Tanzania.

2 năm trước tôi đứng ở diễn đàn TED ở Arusha, Tanzania.

I spoke very briefly about one of my proudest creations.

Tôi đã nói rất vắn tắt về một trong những tạo vật đáng tự hào nhất của tôi.

It was a simple machine that changed my life.

Đó là một cái máy giản đơn thay đổi cả đời tôi.

Before that time,

Trước đó

I had never been away from my home

Tôi chưa bao giờ rời khỏi nhà

in Malawi.

ở Malawi

I had never used a computer.

Tôi chưa bao giờ được dùng máy vi tính.

I had never seen an Internet.

Tôi chưa bao giờ thấy Internet.

On the stage that day, I was so nervous.

Ở diễn đàn ngày đó, tôi rất lo sợ

My English lost,

Anh ngữ của tôi dở tệ

I wanted to vomit.

Tôi muốn mửa

(Laughter)

(Cười to)

I had never been surrounded by so many azungu,

Tôi chưa bao giờ đứng trước quá nhiều azungu (người Âu khai phá Châu Phi),

white people.

người da trắng.

(Laughter)

(Cười to)

There was a story I wouldn't tell you then.

Có một chuyện tôi chưa kể

But well, I'm feeling good right now.

Nhưng thôi, bây giờ tôi cảm thấy rất tốt.

I would like to share that story today.

Tôi sẽ chia sẻ câu chuyện đó hôm nay.

We have seven children in my family.

Nhà tôi có 7 anh chị em.

All sisters, excepting me.

Tất cả là nữ, trừ tôi.

This is me with my dad when I was a little boy.

Đây là tôi và cha tôi khi tôi còn nhỏ.

Before I discovered the wonders of science,

Trước khi tôi khám phá ra sự tuyệt vời của khoa học,

I was just a simple farmer

tôi chỉ là một nông dân bình thường

in a country of poor farmers.

ở một quốc gia của những nông dân đói khổ.

Like everyone else, we grew maize.

Giống như mọi người, chúng tôi trồng bắp.

One year our fortune turned very bad.

Vào một năm, chúng tôi gặp vận xui.

In 2001 we experienced an awful famine.

Năm 2001, chúng tôi trải qua sự thiếu thốn kinh khủng.

Within five months all Malawians began to starve to death.

Trong vòng 5 tháng, tất cả người Malawi bắt đầu chết đói.

My family ate one meal per day, at night.

Cả nhà tôi chỉ ăn 1 bữa mỗi ngày, vào buổi tối.

Only three swallows of nsima for each one of us.

Chỉ có 3 miếng "nsima" cho mỗi người.

The food passes through our bodies.

Thức ăn như trôi xuyên qua cơ thể vậy.

We drop down to nothing.

Chẳng còn lại gì cả.

In Malawi, the secondary school,

Ở trường cấp 2 của Malawi,

you have to pay school fees.

bạn phải đóng phí để theo học.

Because of the hunger, I was forced to drop out of school.

Bởi cái đói, tôi buộc phải bỏ học.

I looked at my father

Tôi nhìn cha tôi,

and looked at those dry fields.

và nhìn những cánh đồng khô cháy.

It was the future I couldn't accept.

Đó là tương lai mà tôi không thể chấp nhận được.

I felt very happy to be at the secondary school,

Tôi đã cảm thấy rất vui ở trường cấp 2.

so I was determined to do anything possible

Và rồi, tôi quyết định phải làm bất cứ điều gì có thể làm được,

to receive education.

để được học.

So I went to a library.

Vì vậy, tôi đến thư viện.

I read books, science books, especially physics.

Tôi đọc sách, sách khoa học, đặc biệt là vật lý.

I couldn't read English that well.

Tôi không thể đọc tốt tiếng Anh.

I used diagrams and pictures

Tôi dùng biểu đồ và hình ảnh

to learn the words around them.

để học những chữ xung quanh.

Another book put that knowledge in my hands.

Một cuốn sách khác đã cho tôi những kiến thức đó đang ở trong tay tôi

It said a windmill could pump water and generate electricity.

Nó nói rằng tuabin gió có thể bơm nước và sản xuất điện.

Pump water meant irrigation,

Bơm nước tức là tưới tiêu.

a defense against hunger,

Một cách chống lại cái đói,

which we were experiencing by that time.

cái mà chúng tôi đã trải qua lúc đó.

So I decided I would build one windmill for myself.

Vậy nên tôi quyết định phải làm một cái "cối xay gió" cho chính mình.

But I didn't have materials to use,

Nhưng tôi không có vật liệu.

so I went to a scrap yard

Vì vậy tôi đến bãi phế liệu

where I found my materials.

nơi mà tôi tìm được những vật liệu.

Many people, including my mother,

Rất nhiều người, kể cả mẹ tôi,

said I was crazy.

nói là tôi bị điên.

(Laughter)

(Cười)

I found a tractor fan,

Tôi đã tìm thấy một cái quạt của máy kéo,

shock absorber, PVC pipes.

ống nhún chống xóc, ống PVC.

Using a bicycle frame

Dùng một cái khung xe đạp

and an old bicycle dynamo,

và một cái máy phát điện xe đạp cũ,

I built my machine.

Tôi đã đựng cái máy của tôi.

It was one light at first.

Đầu tiên là một bóng đèn.

And then four lights,

Sau đó là bốn bóng đèn,

with switches, and even a circuit breaker,

với chỗ ngắt điện, và hơn nữa là một cái công tắc

modeled after an electric bell.

được bắt chước làm theo kiểu một cái chuông điện.

Another machine pumps water

Một cái máy khác bơm nước

for irrigation.

để tưới tiêu.

Queues of people start lining up at my house

Hàng dài người xếp hàng ở nhà tôi.

(Laughter)

(Cười)

to charge their mobile phone.

để sạc điện thoại di động.

(Applause)

(Vỗ tay)

I could not get rid of them.

Tôi không thể từ chối họ.

(Laughter)

(Cười)

And the reporters came too,

Và những phóng viên cũng đến luôn,

which lead to bloggers

dẫn theo cả những blogger,

and which lead to a call from something called TED.

và dẫn đến một cuộc gọi từ cái gọi là TED.

I had never seen an airplane before.

Trước đó, tôi chưa bao giờ thấy máy bay.

I had never slept in a hotel.

Tôi chưa bao giờ ngủ trong khách sạn.

So, on stage that day in Arusha,

Vì vậy, trên diễn đàn ơ Arusha hôm đó,

my English lost,

tôi quên hết tiếng Anh,

I said something like,

tôi nói cái gì đó kiểu như,

"I tried. And I made it."

"Tôi đã cố gắng. Và tôi làm được nó."

So I would like to say something

Vậy nên tôi muốn nói điều gì đó

to all the people out there like me

tới tất cả những con người ngoài kia, giống như tôi,

to the Africans, and the poor

tới những người Châu Phi, và những người nghèo khổ

who are struggling with your dreams.

những người đang vật lộn với giấc mơ của họ,

God bless.

Chúa phù hộ.

Maybe one day you will watch this on the Internet.

Có lẽ một ngày nào đó bạn sẽ xem đoạn phim này trên Internet.

I say to you, trust yourself and believe.

Tôi nói với bạn rằng, hãy tin tưởng bản thân và hãy tin

Whatever happens, don't give up.

Dù chuyện gì xảy ra thì cũng được bỏ cuộc.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)