William Kamkwamba: How I harnessed the wind

Tłumaczenie: Iwona Cienciala Korekta: Monika Sulima

Thank you.

Dziękuję.

Two years ago, I stood on the TED stage in Arusha, Tanzania.

Dwa lata temu wystąpiłem dla TED w Aruszy, w Tanzanii.

I spoke very briefly about one of my proudest creations.

Wspomniałem wtedy o jednej z moich najlepszych konstrukcji.

It was a simple machine that changed my life.

To była prosta maszyna, która odmieniła moje życie.

Before that time,

Nigdy przedtem

I had never been away from my home

nie opuściłem swojego domu w Malawi.

in Malawi.

nie opuściłem swojego domu w Malawi.

I had never used a computer.

Nigdy nie używałem komputera.

I had never seen an Internet.

Nie miałem styczności z Internetem.

On the stage that day, I was so nervous.

Tamtego dnia, na scenie, byłem bardzo zdenerwowany.

My English lost,

Zapomniałem angielskiego,

I wanted to vomit.

chciało mi się wymiotować.

(Laughter)

(Śmiech)

I had never been surrounded by so many azungu,

Nigdy nie byłem otoczony przez tylu azungu,

white people.

białych ludzi.

(Laughter)

(Śmiech)

There was a story I wouldn't tell you then.

Wtedy nie opowiedziałbym tej historii.

But well, I'm feeling good right now.

Ale obecnie czuję się bardzo dobrze.

I would like to share that story today.

Chciałbym się dzisiaj nią z wami podzielić.

We have seven children in my family.

W mojej rodzinie jest siedmioro dzieci.

All sisters, excepting me.

Same siostry, poza mną.

This is me with my dad when I was a little boy.

To ja z tatą, gdy byłem małym chłopcem.

Before I discovered the wonders of science,

Zanim odkryłem cuda nauki

I was just a simple farmer

byłem prostym rolnikiem

in a country of poor farmers.

w kraju biednych rolników.

Like everyone else, we grew maize.

Tak jak wszyscy uprawialiśmy kukurydzę.

One year our fortune turned very bad.

Pewnego dnia los się od nas odwrócił.

In 2001 we experienced an awful famine.

W 2001 roku nadeszła klęska suszy.

Within five months all Malawians began to starve to death.

W przeciągu pięciu miesięcy Malawijczycy zaczeli umierać z głodu.

My family ate one meal per day, at night.

Moja rodzina jadała raz dziennie, wieczorem.

Only three swallows of nsima for each one of us.

Po trzy garście nsimy na osobę.

The food passes through our bodies.

Jedzenie przez nas przelatywało.

We drop down to nothing.

Byliśmy jak własne cienie.

In Malawi, the secondary school,

W Malawi za szkołę średnią

you have to pay school fees.

trzeba opłacać czesne.

Because of the hunger, I was forced to drop out of school.

Głód zmusił mnie do opuszczenia szkoły.

I looked at my father

Spojrzałem na mojego ojca

and looked at those dry fields.

i na wysuszone pola.

It was the future I couldn't accept.

Nie mogłem zaakceptować takiej przyszłości.

I felt very happy to be at the secondary school,

Szkoła przynosiła mi dużo radości,

so I was determined to do anything possible

więc byłem gotów zrobić wszystko

to receive education.

by zdobyć edukację.

So I went to a library.

Chodziłem więc do biblioteki.

I read books, science books, especially physics.

Czytałem książki naukowe, zwłaszcza z fizyki.

I couldn't read English that well.

Nie znałem angielskiego zbyt dobrze.

I used diagrams and pictures

Z diagramów i obrazków

to learn the words around them.

uczyłem się znaczenia słów.

Another book put that knowledge in my hands.

Z kolejnej książki dowiedziałem się,

It said a windmill could pump water and generate electricity.

że wiatrak może pompować wodę i generować prąd.

Pump water meant irrigation,

Pompa wodna oznaczała nawadnianie,

a defense against hunger,

ochronę przed głodem,

which we were experiencing by that time.

którego wówczas doświadczaliśmy.

So I decided I would build one windmill for myself.

Zdecydowałem więc, że zbuduję sobie wiatrak.

But I didn't have materials to use,

Ale nie miałem żadnych materiałów,

so I went to a scrap yard

dlatego poszedłem na złomowisko

where I found my materials.

i znalazłem potrzebne rzeczy.

Many people, including my mother,

Wiele osób, w tym moja matka,

said I was crazy.

uważało, że zwariowałem.

(Laughter)

(Śmiech)

I found a tractor fan,

Zdobyłem wentylator z ciągnika,

shock absorber, PVC pipes.

amortyzator, rury PCV.

Using a bicycle frame

Używając ramy rowerowej

and an old bicycle dynamo,

i starego dynamo od roweru,

I built my machine.

zbudowałem moją maszynę.

It was one light at first.

Najpierw było jedno światełko.

And then four lights,

Potem cztery lampki

with switches, and even a circuit breaker,

z przełącznikami i nawet wyłącznikiem obwodu,

modeled after an electric bell.

wzorowanym na elektrycznym dzwonku.

Another machine pumps water

Kolejna maszyna pompowała wodę

for irrigation.

do nawadniania.

Queues of people start lining up at my house

Przed moim domem zaczęły ustawiać się kolejki.

(Laughter)

(Śmiech)

to charge their mobile phone.

Ludzie chcieli naładować telefony komórkowe.

(Applause)

(Brawa)

I could not get rid of them.

Nie mogłem się ich pozbyć.

(Laughter)

(Śmiech)

And the reporters came too,

Potem przyszli reporterzy,

which lead to bloggers

po nich bloggerzy,

and which lead to a call from something called TED.

co doprowadziło do telefonu od czegoś, co nazywa się TED.

I had never seen an airplane before.

Nigdy wcześniej nie widziałem samolotu.

I had never slept in a hotel.

Nigdy nie spałem w hotelu.

So, on stage that day in Arusha,

Wtedy na scenie w Aruszy

my English lost,

zapomniałem angielskiego

I said something like,

i powiedziałem coś jakby

"I tried. And I made it."

"Spróbowałem. I udało się."

So I would like to say something

Chciałbym więc powiedzieć

to all the people out there like me

wszystkim ludziom takim jak ja,

to the Africans, and the poor

Afrykańczykom i ludziom ubogim,

who are struggling with your dreams.

którzy zmagają się ze swoimi marzeniami.

God bless.

Niech wam Bóg błogosławi.

Maybe one day you will watch this on the Internet.

Może kiedyś obejrzycie to w Internecie.

I say to you, trust yourself and believe.

Mówię wam, zaufajcie sobie i uwierzcie.

Whatever happens, don't give up.

Cokolwiek się stanie, nie poddawajcie się.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)