The psychology of your future self | Dan Gilbert

Dan Gilbert: 'Gelecekteki ben' psikolojisi

Çeviri: hande odabasioglu Gözden geçirme: Fatih Yuvacı

At every stage of our lives

Hayatımızın her aşamasında

we make decisions that will profoundly influence

gelecekte olacağımız kişinin hayatını

the lives of the people we're going to become,

büyük ölçüde etkileyecek kararlar alıyoruz

and then when we become those people,

ve sonunda o kişi olduğumuzda

we're not always thrilled with the decisions we made.

çoğu zaman aldığımız kararlardan pek de mutlu olmuyoruz.

So young people pay good money

Genç insanlar, dövmelerini sildirmek için büyük meblağlar öderken,

to get tattoos removed that teenagers

ergenler de aynı zamanda dövme yaptırmak için

paid good money to get.

büyük meblağlar ödüyor.

Middle-aged people rushed to divorce people

Orta yaşlı insanlar boşanmak için aceleci davranırken,

who young adults rushed to marry.

genç yetişkinler evlenmek için acele ediyorlar.

Older adults work hard to lose

Orta yaştaki yetişkinler istediklerini elde etmek için çok çalışırken,

what middle-aged adults worked hard to gain.

diğer yetişkinler elde ettiklerini yok etmek için çok çalışıyor.

On and on and on.

Mütemadiyen devam eden bir olay.

The question is, as a psychologist, that fascinates me is,

Bir psikolog olarak beni cezbeden asıl soru ise,

why do we make decisions

neden sıklıkla

that our future selves so often regret?

gelecekteki 'biz'in pişmanlık duyacağı kararlar alıp duruyoruz?

Now, I think one of the reasons --

Mesela, aklıma gelen cevaplardan bir tanesi

I'll try to convince you today —

-hepinizi bugün ikna etmeye kararlıyım-

is that we have a fundamental misconception

bizim, zamanın gücüyle ilgili

about the power of time.

kavramsal bir yanılgıda olduğumuz.

Every one of you knows that the rate of change

Hepinizin bildiği gibi

slows over the human lifespan,

değişim oranımız yaşımız ilerledikçe yavaşlamaktadır,

that your children seem to change by the minute

çocuklarınız her dakika değişim gösterirken

but your parents seem to change by the year.

ebeveynlerinizin değişimi yıllar alır.

But what is the name of this magical point in life

Fakat, değişimin birden ortadan kaybolduğu,

where change suddenly goes

dörtnala giderken birden emeklemeye başladığımız

from a gallop to a crawl?

bu sihirli anın adı nedir?

Is it teenage years? Is it middle age?

Ergenlik dönemi mi? Orta yaş mı?

Is it old age? The answer, it turns out,

Yaşlılık mı? Görünen o ki

for most people, is now,

birçok insan için bu an 'şimdi' oluyor.

wherever now happens to be.

bu bahsettiğimiz 'şimdi' artık nerede gerçekleşiyorsa.

What I want to convince you today

Bugün burada sizleri, hepimizin hayatımızı

is that all of us are walking around with an illusion,

bir aldatmaca içerisinde geçirdiğimize dair ikna etmek istiyorum,

an illusion that history, our personal history,

geçmişin ve kişisel geçmişimize ait yanılgılarımızın

has just come to an end,

son bulduğu bir aldatmaca.

that we have just recently become

kendimizi, hep olmak istediğimiz

the people that we were always meant to be

ve gelecekte hep olacağımız kişiler olarak

and will be for the rest of our lives.

gördüğümüz bir aldatmacanın sonu.

Let me give you some data to back up that claim.

Size bu iddiayı destekleyici birkaç bilgi vereyim.

So here's a study of change in people's

Burada, zaman içerisinde kişilerin değer yargılarında

personal values over time.

oluşan değişiklikleri gösteren bir çalışma var.

Here's three values.

Burada 3 değer baz alınmış.

Everybody here holds all of them,

Buradaki herkes bu değerlerin tümüne sahip

but you probably know that as you grow,

fakat muhtemelen siz yaşlandıkça değerlerinizin

as you age, the balance of these values shifts.

değiştiğini farketmişsinizdir.

So how does it do so?

Peki, bu durum nasıl oluyor?

Well, we asked thousands of people.

1000 kişiye sorduk.

We asked half of them to predict for us

Bu kişilerin yarısından, önümüzdeki 10 yıl içerisinde

how much their values would change in the next 10 years,

değerlerinin ne kadarının değişeceğini öngörmelerini

and the others to tell us

diğer yarısına ise geçtiğimiz 10 yıl içerisinde

how much their values had changed in the last 10 years.

değerlerinin ne kadarının değiştiğini söylemelerini istedik.

And this enabled us to do a really interesting kind of analysis,

Ve bu araştırma bize çok ilginç analiz yapma şansı tanıdı

because it allowed us to compare the predictions

çünkü sunulan tahminleri karşılaştırabiliyorduk,

of people, say, 18 years old,

mesela 18 yaşındaki insanın raporu ile

to the reports of people who were 28,

28 yaşındaki insanın raporunu karşılaştırarak

and to do that kind of analysis throughout the lifespan.

bir insan ömrünün analizini yapabildik.

Here's what we found.

Bulduğumuz veriler şöyle;

First of all, you are right,

İlk olarak, haklısınız

change does slow down as we age,

bizler yaşlandıkça değişim sürecimiz yavaşlıyor,

but second, you're wrong,

ikinci olarak ise, haksızsınız,

because it doesn't slow nearly as much as we think.

çünkü bu yavaşlama düşündüğünüz oranda gerçekleşmiyor.

At every age, from 18 to 68 in our data set,

Elimizdeki verilere göre 18 ve 68 yaş arası kişiler

people vastly underestimated how much change

gelecek 10 yıl içerisinde tecrübe edecekleri değişimi

they would experience over the next 10 years.

büyük oranda azımsamışlar.

We call this the "end of history" illusion.

Biz bu duruma 'geçmişin sonu' aldatmacası diyoruz.

To give you an idea of the magnitude of this effect,

Bu etkinin önemini algılayabilmeniz için

you can connect these two lines,

şu iki çizgiyi birleştirebilirsiniz,

and what you see here is that 18-year-olds

gördüğünüz gibi 18 yaşındaki kişilerin

anticipate changing only as much

değişim beklentisi

as 50-year-olds actually do.

50 yaşındakilerle aynı.

Now it's not just values. It's all sorts of other things.

Şimdi sadece bu değerler için değil, diğer bütün konular için de durum aynı.

For example, personality.

Kişilik konusu örneğin.

Many of you know that psychologists now claim

Birçoğunuzun bildiği gibi psikologlar

that there are five fundamental dimensions of personality:

kişiliğin beş temel boyutu olduğunu savunuyor.

neuroticism, openness to experience,

nevrotiklik, yeni deneyimlere açık olmak

agreeableness, extraversion, and conscientiousness.

geçimli olmak, dışa dönüklük ve dürüstlük.

Again, we asked people how much they expected

Ve tekrar insanlara,

to change over the next 10 years,

önümüzdeki 10 yıl içerisinde ne kadar değişim öngördüklerini

and also how much they had changed over the last 10 years,

ve geçtiğimiz 10 yıl içerisinde ne kadar değiştiklerini sorduk

and what we found,

ve ulaştığımız sonuç,

well, you're going to get used to seeing this diagram over and over,

pekala bu grafiği tekrar tekrar görmeye alışmanız gerekecek

because once again the rate of change

çünkü değişim oranımız yine

does slow as we age,

biz yaşlandıkça azalıyor

but at every age, people underestimate

fakat her yaşta kişiler bu oranı azımsıyor

how much their personalities will change

önümüzdeki 10 yıl içerisinde karakterlerinin ne kadar değişecekleri

in the next decade.

konusunu gerçek verilerin altında tahmin yürütüyorlar.

And it isn't just ephemeral things

Ve bu sadece değerler ve kişilik

like values and personality.

gibi konular için geçerli değil.

You can ask people about their likes and dislikes,

İnsanlara sevdikleri ve sevmedikleri şeyler hakkında

their basic preferences.

temel tercihlerini sorabilirsiniz.

For example, name your best friend,

Mesela, 'en iyi arkadaşınız kim?' gibi

your favorite kind of vacation,

en sevdiğiniz tatil türü,

what's your favorite hobby,

en sevdiğiniz hobiniz,

what's your favorite kind of music.

en sevdiğiniz müzik türü.

People can name these things.

Bu tip şeyleri kolayca cevaplayabilirler.

We ask half of them to tell us,

İnsanların yarısına

"Do you think that that will change over the next 10 years?"

'Sence bu önümüzdeki 10 yıl içerisinde değişecek mi?'

and half of them to tell us,

diğer yarısına ise

"Did that change over the last 10 years?"

'O değişim son 10 yıl içerisinde oldu mu?' diye sorduk

And what we find, well, you've seen it twice now,

ve elde ettiğimiz sonuç, buna ikinci kez şahit oluyorsunuz,

and here it is again:

evet işte yine burada ;

people predict that the friend they have now

insanlar bugünkü arkadaşlarıyla

is the friend they'll have in 10 years,

önümüzdeki 10 yıl içerisinde de arkadaş kalacaklarını öngörüyor,

the vacation they most enjoy now is the one

bugün en sevdikleri tatil türünün

they'll enjoy in 10 years,

önümüzdeki 10 yıl içerisinde yine en sevdikleri tatil türü olacağını düşünüyorlar,

and yet, people who are 10 years older all say,

bunun yanında, bu sorular 10 yaş büyük olan kişilere sorulduğunda

"Eh, you know, that's really changed."

'Eh bilirsin, bu zaten benim için çoktan değişti ' cevabını alıyoruz.

Does any of this matter?

Bütün bunların anlamı nedir ?

Is this just a form of mis-prediction that doesn't have consequences?

Bunlar sadece bizleri hiçbir sonuca götürmeyen bir tür yanlış öngörüler mi?

No, it matters quite a bit, and I'll give you an example of why.

Hayır, hepsinin bir önemi var ve size bir örnekle bunun nedenini açıklayacağım.

It bedevils our decision-making in important ways.

Bu durum aslında bizim karar alma sürecimizi önemli ölçüde alt üst ediyor.

Bring to mind right now for yourself

Bugün en sevdiğiniz müzisyeni

your favorite musician today

aklınıza getirin

and your favorite musician 10 years ago.

ve bundan 10 yıl önce en sevdiğiniz müzisyeni düşünün

I put mine up on the screen to help you along.

size yardımcı olması için kendiminkini ekrana yansıtıyorum.

Now we asked people

İnsanlara sorduk,

to predict for us, to tell us

bizim için bir tahminde bulunmalarını istedik

how much money they would pay right now

en sevdikleri müzisyenin bundan 10 yıl önce

to see their current favorite musician

gerçekleştirdiği konseri izlemek için

perform in concert 10 years from now,

bugün ne kadar ödemeyi kabul ederler

and on average, people said they would pay

aldığımız cevaplarda ortalama yanıt

129 dollars for that ticket.

bilet başına 129 dolar oldu

And yet, when we asked them how much they would pay

Bunun yanında, yine aynı kişilere

to see the person who was their favorite

bundan 10 yıl önce en sevdikleri müzisyenin

10 years ago perform today,

bugün gerçekleştireceği konser için ne kadar ödeyeceklerini sorduğumuzda

they say only 80 dollars.

aldığımız cevap sadece 80 dolar oldu.

Now, in a perfectly rational world,

Kusursuz derecede ideal bir dünyada

these should be the same number,

bu sayıların aynı olması gerekirdi,

but we overpay for the opportunity

ancak bizler her zaman güncel tercihlerimizi yerine getirmek için

to indulge our current preferences

karşımıza çıkan fırsatlara daha fazla ödeme yapıyoruz

because we overestimate their stability.

çünkü bu fırsatların güvenilirliğini gözümüzde büyütüyoruz.

Why does this happen? We're not entirely sure,

Bu neden oluyor peki? Tam olarak emin değiliz,

but it probably has to do

ancak muhtemelen

with the ease of remembering

hatırlamanın kolaylığına karşı

versus the difficulty of imagining.

hayal etmenin zorluğu ile büyük ilgisi var.

Most of us can remember who we were 10 years ago,

Çoğumuz bundan 10 yıl önce kim olduğumuzu rahatça hatırlayabilirken,

but we find it hard to imagine who we're going to be,

gelecekte ne olacağımızı hayal etmekte zorlanıyor olabiliriz

and then we mistakenly think that because it's hard to imagine,

ve sonrasında yanlışlıkla da olsa hayal etmek zor olduğu ve gerçekleşmesi pek mümkün olmadığı için

it's not likely to happen.

sadece var olanı düşünüyoruz.

Sorry, when people say "I can't imagine that,"

insanlar , 'üzgünüm, bunu hayal dahi edemem' dediklerinde

they're usually talking about their own lack of imagination,

aslında genellikle kendi hayal gücü eksikliklerinden dem vururlar,

and not about the unlikelihood

anlattıkları olayın olağandışı bir olay olması

of the event that they're describing.

ile ilgili değildir.

The bottom line is, time is a powerful force.

Sözün özü, zaman etkili bir güçtür.

It transforms our preferences.

tercihlerimizi şekillendirir.

It reshapes our values.

Değerlerimize yeniden biçim verir.

It alters our personalities.

Kişiliğimizi değiştirir.

We seem to appreciate this fact,

Bu gerçeğin farkında gibi gözüküyoruz,

but only in retrospect.

ancak sadece geçmişi değerlendirirken.

Only when we look backwards do we realize

Sadece geçmişe dönüp baktığımızda

how much change happens in a decade.

geçirdiğimiz 10 yıl içerisinde ne kadar değiştiğimizi görebiliyoruz.

It's as if, for most of us,

çoğumuz için, şimdiki zaman

the present is a magic time.

sanki sihirli bir zaman dilimi.

It's a watershed on the timeline.

Sanki zaman çizelgesi üzerinde bir dönüm noktası.

It's the moment at which we finally

Sonunda kendimiz olabildiğimiz

become ourselves.

nihai an.

Human beings are works in progress

İnsanoğlu, sürekli gelişim halinde olan bir mekanizma olmasına rağmen,

that mistakenly think they're finished.

şehven tamamlandığını sanan bir varlıktır.

The person you are right now

Şimdi olduğunuz kişi

is as transient, as fleeting and as temporary

bugüne kadar olduğunuz tüm kişiler kadar

as all the people you've ever been.

fani, anlık ve geçicidir.

The one constant in our life is change.

Hayatımızdaki tek değişmez şey değişimdir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)