The psychology of your future self | Dan Gilbert

Dan Gilbert: Tâm lý học chỉ ra bạn là ai trong tương lai.

Translator: Thanh Nguyen Cong Reviewer: Nhu PHAM

At every stage of our lives

Ở mỗi giai đoạn cuộc đời

we make decisions that will profoundly influence

chúng ta ra những quyết định có ảnh hưởng sâu sắc đến

the lives of the people we're going to become,

con người mình trong tương lai,

and then when we become those people,

và khi trở thành con người ấy,

we're not always thrilled with the decisions we made.

không phải lúc nào ta cũng hài lòng với quyết định đó.

So young people pay good money

Thanh niên trả nhiều tiền

to get tattoos removed that teenagers

để xóa hình xăm hồi thiếu niên họ đã

paid good money to get.

trả nhiều tiền để xăm cho được.

Middle-aged people rushed to divorce people

Người trung niên quyết ly dị người bạn đời

who young adults rushed to marry.

mà hồi thanh niên họ đòi cưới cho được.

Older adults work hard to lose

Tuổi già tiêu pha hết

what middle-aged adults worked hard to gain.

những gì nhọc công kiếm được buổi trung niên.

On and on and on.

Vân vân và vân vân.

The question is, as a psychologist, that fascinates me is,

Câu hỏi khiến tôi, một nhà tâm lý học, thích thú là

why do we make decisions

tại sao ta lại ra những quyết định

that our future selves so often regret?

khiến bản thân thường xuyên hối tiếc trong tương lai?

Now, I think one of the reasons --

Tôi cho rằng một trong những lý do

I'll try to convince you today —

is that we have a fundamental misconception

là chúng ta có một quan niệm sai lầm căn bản

about the power of time.

về sức mạnh của thời gian.

Every one of you knows that the rate of change

Mỗi chúng ta biết rằng càng già,

slows over the human lifespan,

tốc độ thay đổi càng chậm lại,

that your children seem to change by the minute

rằng con cái quý vị thay đổi gần như từng phút

but your parents seem to change by the year.

nhưng cha mẹ quý vị dường như thay đổi theo năm.

But what is the name of this magical point in life

Tên gọi của cái điểm thần kỳ trong đời này là gì

where change suddenly goes

nơi mà sự thay đổi bất chợt chuyển từ

from a gallop to a crawl?

nước đại thành sên bò?

Is it teenage years? Is it middle age?

Tuổi thiếu niên chăng? Tuổi trung niên chăng?

Is it old age? The answer, it turns out,

Tuổi già chăng? Câu trả lời, cho hầu hết mọi người,

for most people, is now,

hóa ra là Lúc này,

wherever now happens to be.

nó xảy ra bất cứ nơi nào được gọi là Bây giờ.

What I want to convince you today

Hôm nay, tôi muốn thuyết phục quý vị rằng

is that all of us are walking around with an illusion,

tất cả chúng ta đang sống với một ảo tưởng,

an illusion that history, our personal history,

ảo tưởng đó là lịch sử, lịch sử cá nhân của ta,

has just come to an end,

đã đến hồi kết thúc,

that we have just recently become

rằng chúng ta đã trở thành

the people that we were always meant to be

con người mình luôn muốn trở thành

and will be for the rest of our lives.

và cứ thế mãi cho đến hết đời.

Let me give you some data to back up that claim.

Dữ liệu cho luận điểm này.

So here's a study of change in people's

Đây là một nghiên cứu về sự thay đổi

personal values over time.

trong giá trị con người qua thời gian.

Here's three values.

Đây là ba giá trị.

Everybody here holds all of them,

Mỗi người ở đây có cả ba,

but you probably know that as you grow,

quý vị có lẽ biết rằng khi lớn lên,

as you age, the balance of these values shifts.

sự cân bằng giữa các giá trị sẽ chuyển đổi.

So how does it do so?

Tại sao lại thế?

Well, we asked thousands of people.

Chúng tôi đã hỏi hàng nghìn người,

We asked half of them to predict for us

yêu cầu một nửa trong số họ đoán xem

how much their values would change in the next 10 years,

giá trị của mình sẽ thay đổi ra sao trong 10 năm tới,

and the others to tell us

và yêu cầu nửa còn lại

how much their values had changed in the last 10 years.

cho biết giá trị của họ trong 10 năm qua thay đổi thế nào.

And this enabled us to do a really interesting kind of analysis,

Điều này giúp thực hiện một phép phân tích thú vị,

because it allowed us to compare the predictions

cho phép so sánh những phỏng đoán

of people, say, 18 years old,

của, thí dụ, những người 18 tuổi,

to the reports of people who were 28,

với ý kiến của người 28,

and to do that kind of analysis throughout the lifespan.

và làm phân tích này xuyên suốt đời người.

Here's what we found.

Đây là cái chúng tôi tìm được.

First of all, you are right,

Trước hết, đúng là

change does slow down as we age,

sự thay đổi chậm lại theo tuổi tác

but second, you're wrong,

nhưng thứ hai, quý vị đang sai,

because it doesn't slow nearly as much as we think.

nó không chậm lại nhiều như ta nghĩ.

At every age, from 18 to 68 in our data set,

Theo dữ liệu của chúng tôi, ở mỗi tuổi từ 18 đến 68,

people vastly underestimated how much change

người ta đánh giá hết sức thấp độ thay đổi

they would experience over the next 10 years.

mà mình sẽ trải nghiệm trong vòng 10 năm tới.

We call this the "end of history" illusion.

Chúng tôi gọi đây là ảo tưởng "lịch sử chấm dứt".

To give you an idea of the magnitude of this effect,

Để dễ hình dung về mức độ của hiệu ứng này,

you can connect these two lines,

nối hai đường kẻ này,

and what you see here is that 18-year-olds

và cái quý vị thấy là những người tuổi 18

anticipate changing only as much

ước tính một độ thay đổi

as 50-year-olds actually do.

ngang với những người tuổi 50.

Now it's not just values. It's all sorts of other things.

Không chỉ là giá trị. Còn nhiều thứ khác nữa.

For example, personality.

Thí dụ, tính cách.

Many of you know that psychologists now claim

Nhiều nhà tâm lý học khẳng định

that there are five fundamental dimensions of personality:

nhân cách có năm phương diện:

neuroticism, openness to experience,

sự loạn thần kinh, sự cởi mở với trải nghiệm,

agreeableness, extraversion, and conscientiousness.

tính dễ ưng thuận, sự hướng ngoại và sự tận tâm.

Again, we asked people how much they expected

Chúng tôi lại hỏi xem họ cho là mình sẽ

to change over the next 10 years,

thay đổi bao nhiêu trong 10 năm tới,

and also how much they had changed over the last 10 years,

và thay đổi bao nhiêu trong 10 năm qua,

and what we found,

cái chúng tôi tìm được,

well, you're going to get used to seeing this diagram over and over,

quý vị sẽ làm quen với biểu đồ này,

because once again the rate of change

vì, một lần nữa, độ thay đổi

does slow as we age,

có chậm lại theo tuổi tác,

but at every age, people underestimate

nhưng ở mỗi tuổi, người ta đánh giá quá thấp

how much their personalities will change

độ thay đổi của nhân cách

in the next decade.

trong thập niên sắp tới.

And it isn't just ephemeral things

Và đây không phải là thứ chóng vánh

like values and personality.

như giá trị và nhân cách.

You can ask people about their likes and dislikes,

Quý vị có thể hỏi người khác về sở thích, sở ghét,

their basic preferences.

sở thích cơ bản của họ.

For example, name your best friend,

Thí dụ, hãy nêu tên người bạn thân nhất,

your favorite kind of vacation,

kiểu đi nghỉ quý vị thích nhất,

what's your favorite hobby,

sở thích,

what's your favorite kind of music.

loại nhạc ưa thích.

People can name these things.

Họ có thể kể tên chúng.

We ask half of them to tell us,

Chúng tôi yêu cầu một nửa trả lời câu

"Do you think that that will change over the next 10 years?"

"Bạn có nghĩ điều này sẽ thay đổi trong 10 năm tới?"

and half of them to tell us,

và nửa còn lại trả lời câu

"Did that change over the last 10 years?"

"Điều này có thay đổi gì trong vòng 10 năm qua ?"

And what we find, well, you've seen it twice now,

Cái chúng tôi tìm ra, là cái quý vị đã thấy hai lần

and here it is again:

và nó đây :

people predict that the friend they have now

người ta đoán rằng người bạn mà mình có hôm nay

is the friend they'll have in 10 years,

sẽ vẫn là người bạn trong 10 năm tới,

the vacation they most enjoy now is the one

kỳ nghỉ người ta ham thích nhất bây giờ

they'll enjoy in 10 years,

sẽ vẫn là cái họ thích trong 10 năm tới,

and yet, people who are 10 years older all say,

tuy nhiên, những người già hơn 10 tuổi nói

"Eh, you know, that's really changed."

"Ôi, anh ạ, cái ấy đã thực sự thay đổi rồi."

Does any of this matter?

Có đáng lưu tâm không?

Is this just a form of mis-prediction that doesn't have consequences?

Có phải là một phán đoán sai vô hại ?

No, it matters quite a bit, and I'll give you an example of why.

Không, nó rất quan trọng, tôi sẽ cho ví dụ.

It bedevils our decision-making in important ways.

Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc ra quyết định của ta.

Bring to mind right now for yourself

Hãy nghĩ đến

your favorite musician today

thần tượng âm nhạc của mình ngày hôm nay

and your favorite musician 10 years ago.

hoặc thần tượng của 10 năm trước.

I put mine up on the screen to help you along.

Tôi cũng để tên thần tượng của tôi lên đây.

Now we asked people

Giờ ta hỏi mọi người

to predict for us, to tell us

hãy dự đoán,

how much money they would pay right now

họ sẽ trả bao nhiêu tiền ngay bây giờ

to see their current favorite musician

để đi xem ngôi sao ca nhạc của họ hiện nay

perform in concert 10 years from now,

biểu diễn vào 10 năm tới,

and on average, people said they would pay

tính trung bình, mọi người nói họ sẽ trả

129 dollars for that ticket.

129 đô để mua vé đó.

And yet, when we asked them how much they would pay

Thế nhưng, khi chúng tôi hỏi họ sẽ trả bao nhiêu

to see the person who was their favorite

để đi xem ngôi sao ca nhạc mười năm trước

10 years ago perform today,

biểu diễn ngày hôm nay,

they say only 80 dollars.

họ trả lời chỉ 80 đô thôi.

Now, in a perfectly rational world,

Theo tư duy duy lý,

these should be the same number,

hai con số hẳn phải bằng nhau,

but we overpay for the opportunity

chúng ta chi mạnh tay cho những dịp

to indulge our current preferences

chiều theo sở thích hiện tại của mình

because we overestimate their stability.

vì đánh giá quá cao sự ổn định của nó.

Why does this happen? We're not entirely sure,

Tại sao như vậy? Cũng không rõ,

but it probably has to do

nhưng chắc có liên quan

with the ease of remembering

đến việc nhớ thì dễ

versus the difficulty of imagining.

hình dung thì khó.

Most of us can remember who we were 10 years ago,

Hầu hết ta đều nhớ mình là ai 10 năm trước,

but we find it hard to imagine who we're going to be,

nhưng lại khó hình dung sẽ thế nào trong 10 năm tới

and then we mistakenly think that because it's hard to imagine,

và lầm tưởng rằng vì khó hình dung,

it's not likely to happen.

nên chưa chắc nó sẽ xảy ra.

Sorry, when people say "I can't imagine that,"

Thật tiếc, khi người ta nói "Tôi không thể hình dung,"

they're usually talking about their own lack of imagination,

họ đang nói về óc tưởng tượng nghèo nàn của mình,

and not about the unlikelihood

chứ không phải về khả năng

of the event that they're describing.

ít xảy ra của điều họ đang nói đến.

The bottom line is, time is a powerful force.

Gốc rễ của vấn đề: thời gian là một mãnh lực

It transforms our preferences.

cải biến sở thích,

It reshapes our values.

biến đổi giá trị,

It alters our personalities.

thay đổi nhân cách.

We seem to appreciate this fact,

Dường như, ta đánh giá đúng điều này,

but only in retrospect.

nhưng chỉ là khi nhìn lại.

Only when we look backwards do we realize

Chỉ khi quay đầu nhìn lại ta mới nhận ra

how much change happens in a decade.

mười năm bao nước đã qua cầu.

It's as if, for most of us,

Dường như, với hầu hết chúng ta,

the present is a magic time.

hiện tại là thời gian mầu nhiệm.

It's a watershed on the timeline.

Đó là chỗ dòng thời gian chảy xiết.

It's the moment at which we finally

Vào khoảng khắc đó, ta bỗng

become ourselves.

trở thành chính mình.

Human beings are works in progress

Con người là công việc còn dang dở

that mistakenly think they're finished.

lại lầm tưởng rằng mình đã xong xuôi.

The person you are right now

Con người ta trong lúc này

is as transient, as fleeting and as temporary

là nhất thời, thoáng qua, tạm bợ

as all the people you've ever been.

như con người mà ta đã sống.

The one constant in our life is change.

Cái bất biến trong đời ta là thay đổi.

Thank you.

Xin cám ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)