The paradox of choice | Barry Schwartz | TED

Barry Schwartz Seçme Çelişkisi Üzerine

Çeviri: Serap Çakıl Gözden geçirme: Esra Ozkan

I'm going to talk to you about some stuff that's in this book of mine

Kitabımdaki bazı şeyler hakkında konuşacağım,

that I hope will resonate with other things you've already heard,

bunların daha önce duymuş olduğunuz bazı şeylerle yankılanacağını umuyorum

and I'll try to make some connections myself,

ve sizin gözünüzden kaçma ihtimaline karşılık kendim bazı bağlantılar kurmaya çalışacağım.

in case you miss them.

But I want to start with what I call the "official dogma."

Benim ‘resmi dogma’ dediğim şeyle başlamak istiyorum.

The official dogma of what?

Neyin resmi dogması?

The official dogma of all Western industrial societies.

Tüm Batı sanayi toplumlarının dogması.

And the official dogma runs like this:

Ve resmi dogma şu şekilde işler:

if we are interested in maximizing the welfare of our citizens,

eğer vatandaşlarımızın esenliğinin en üst düzeye çıkarılması ile ilgileniyorsak,

the way to do that is to maximize individual freedom.

bunu yapmanın yolu kişisel özgürlüğü en üst düzeye çıkarmaktır.

The reason for this is both that freedom is, in and of itself, good,

Bunun nedeni, özgürlüğün hem kendi içinde ve kendinden dolayı

valuable, worthwhile, essential to being human,

insan olmak için iyi, değerli, dikkate değer ve gerekli olmasıdır.

and because if people have freedom,

Ve eğer insanlar özgür olurlarsa,

then each of us can act on our own

her birimiz kendi kendimize refahımızı

to do the things that will maximize our welfare,

en iyi düzeye çıkaracak şeyleri yapabiliriz

and no one has to decide on our behalf.

ve başka biri bizim yerimize karar vermek zorunda kalmaz.

The way to maximize freedom is to maximize choice.

Özgürlüğü en üst düzeye çıkarmak, seçimi en üst düzeye çıkarmaktır.

The more choice people have, the more freedom they have,

İnsanlar ne kadar fazla seçeneğe sahip olurlarsa, daha fazla özgürlüğe sahip olurlar

and the more freedom they have,

ve daha fazla özgürlüğe sahip olduklarında

the more welfare they have.

daha fazla refaha sahip olurlar.

This, I think, is so deeply embedded in the water supply

Bu, bence, öylesine derinlere gömülmüştür ki,

that it wouldn't occur to anyone to question it.

bunu sorgulamak herhangi birinin aklına gelmez.

Ayrıca bu hayatımızın da derinlerine işlemiştir.

And it's also deeply embedded in our lives.

I'll give you some examples

Modern gelişimin bizler için neleri mümkün kıldığına dair birkaç örnek vereceğim.

of what modern progress has made possible for us.

This is my supermarket.

Bu benim süpermarketim. Çok da büyük değil.

Not such a big one.

I want to say just a word about salad dressing.

Salata sosuyla ilgili bir şey söylemek istiyorum.

A hundred seventy-five salad dressings in my supermarket,

Süpermarketimde 175 salata sosu var,

if you don't count the 10 extra-virgin olive oils

satın alabileceğiniz 10 farklı ekstra virgin zeytinyağı

and 12 balsamic vinegars you could buy

ve 12 balzamik sirkeyi saymazsanız,

to make a very large number of your own salad dressings,

175 salata sos seçeneğinden size uymayan varsa

in the off-chance that none of the 175 the store has on offer suit you.

çok sayıda farklı salata sosu hazırlayabilirsiniz.

So this is what the supermarket is like.

Süpermarket böyle bir şey.

And then you go to the consumer electronics store

Ve sonra elektronik mağazasına bir stereo sistemi almak için gidiyorsunuz-

to set up a stereo system --

speakers, CD player, tape player, tuner, amplifier --

hoparlörler, CD oynatıcı, kaset oynatıcı, tuner, amfi.

and in this one single consumer electronics store,

Ve bu tek elektronik mağazasında,

there are that many stereo systems.

bu kadar farklı stereo sistemi var.

We can construct six and a half million different stereo systems

Tek bir mağazanın bize sunduklarıyla

out of the components that are on offer in one store.

6,5 milyon farklı stereo sistemi kurabiliriz.

You've got to admit that's a lot of choice.

Kabul etmelisiniz ki bu çok fazla seçenek demektir.

In other domains -- the world of communications.

Diğer alanlarda -iletişim dünyası.

There was a time, when I was a boy,

Ben küçük bir çocukken,

when you could get any kind of telephone service you wanted,

istediğiniz bir telefon servisini alabilirdiniz,

as long as it came from Ma Bell.

Ma bell’den aldığınız sürece.

You rented your phone, you didn't buy it.

Telefonunuzu kiralardınız. Satın almazdınız.

One consequence of that, by the way, is that the phone never broke.

Bunun bir sonucu da, bu arada, telefonun hiçbir zaman bozulmamasıydı.

And those days are gone.

Ve bu günler geride kaldı.

We now have an almost unlimited variety of phones,

Şimdi neredeyse sınırsız çeşitlilikte telefon var,

especially in the world of cell phones.

özellikle cep telefonları söz konusu olduğunda.

These are cell phones of the future.

Bunlar geleceğin cep telefonları.

My favorite is the middle one --

Benim favorim ortadaki-

the MP3 player, nose hair trimmer, and crème brûlée torch.

MP3 çalar, burun kılı makası ve créme brulée hamlaçı.

And if --

Ve her nasılsa henüz bir mağazada görmediyseniz,

(Laughter)

if by some chance you haven't seen that in your store yet,

you can rest assured that one day soon, you will.

en azından yakın bir zamanda göreceğinizden emin olabilirsiniz.

And what this does is it leads people to walk into their stores,

Bu da insanları kendi alışveriş yaptıkları

mağazaya gidip bu soruyu sormalarına neden oluyor. (Fazla işlevi olmayan bir telefonunuz var mı?)

asking this question.

And do you know what the answer to this question now is?

Ve bu sorunun cevabı nedir biliyor musunuz?

The answer is "no."

Cevabı ‘hayır’.

It is not possible to buy a cell phone that doesn't do too much.

Fazla bir şey yapmayan cep telefonu bulmak imkânsız.

So, in other aspects of life that are much more significant than buying things,

Bu yüzden, hayatın satın almaktan daha önemli olan başka yönlerinde,

the same explosion of choice is true.

aynı seçim patlaması geçerli.

Health care.

Sağlık hizmeti -artık ABD'de doktora gidip

It is no longer the case in the United States

that you go to the doctor, and the doctor tells you what to do.

ne yapman gerektiğini öğrenme zamanı geçti.

Instead, you go to the doctor,

Bunun yerine, doktora gidiyorsunuz

and the doctor tells you, "Well, we could do A, or we could do B.

ve doktor size, 'Pekâlâ, A’yı yapabiliriz, ya da B’yi yapabiliriz' diyor.

A has these benefits and these risks.

'A’nın şu yararları ve şu riskleri var.

B has these benefits and these risks.

B’nin şu yararları ve şu riskleri var. Ne yapmak istiyorsunuz?'

What do you want to do?"

And you say, "Doc, what should I do?"

Ve siz dersiniz ki, ‘Doktor, ne yapmalıyım sizce?’

And the doc says, "A has these benefits and risks,

Ve doktor der ki, 'A’nın şu yararları ve riskleri var ve B’nin şu yararları ve riskleri var.

and B has these benefits and risks.

What do you want to do?"

Ne yapmak isterdiniz?'

And you say, "If you were me, Doc, what would you do?"

Ve siz dersiniz ki, ‘Benim yerimde olsaydınız, doktor, siz ne yapardınız?'

And the doc says, "But I'm not you."

Ve doktor der ki, ‘Ama ben siz değilim ki.’

And the result is -- we call it "patient autonomy,"

Ve sonuç, buna ‘hasta otonomisi’ diyoruz,

which makes it sound like a good thing,

kulağa hoş geliyor.

but what it really is is a shifting of the burden and the responsibility

Ancak aslında bu karar vermek için gerekli mesuliyetin

ve sorumluluğun –konuyu bilen tarafından,

for decision-making

from somebody who knows something -- namely, the doctor --

yani doktordan-

hiçbir şey bilmeyene ve kesinlikle hasta

to somebody who knows nothing and is almost certainly sick

and thus, not in the best shape to be making decisions --

ve bu nedenle karar vermesi uygun olmayana

namely, the patient.

-yani hastaya- verilmesi demektir.

There's enormous marketing of prescription drugs

Sizin benim gibi insanlar için

to people like you and me,

muazzam bir reçeteli ilaç pazarı var

which, if you think about it, makes no sense at all,

ki eğer düşünürseniz hiç mantıklı değil,

since we can't buy them.

çünkü biz bu ilaçları alamayız.

Why do they market to us if we can't buy them?

Eğer biz alamayacaksak neden bize pazarlanıyor?

The answer is that they expect us to call our doctors the next morning

Bunun cevabı şu; bizim ertesi sabah doktorumuzu arayıp

and ask for our prescriptions to be changed.

reçetemizi değiştireceğimizi umuyorlar.

Something as dramatic as our identity

Kimliğimiz kadar etkileyici olan şey

has now become a matter of choice,

şimdi bir seçim meselesi oldu,

as this slide is meant to indicate.

bu sununun göstermeye çalıştığı gibi. (Çocuklara baskı yapmaya inanmıyoruz. Doğru zaman gelince uygun cinsiyeti seçeceklerdir.)

We don't inherit an identity; we get to invent it.

Kimliğimizi miras almayız, onu yaratmak zorundayızdır.

And we get to reinvent ourselves as often as we like.

Ve kendimizi arzu ettiğimiz kadar yeniden yaratabiliriz.

And that means that every day, when you wake up in the morning,

Ve bu da her sabah uyandığınızda ne tür bir insan olmak

istediğinize karar vermeniz gerekiyor demektir.

you have to decide what kind of person you want to be.

With respect to marriage and family:

Evlilik ve aileye gelince,

there was a time when the default assumption that almost everyone had

eskiden neredeyse herkesin varsaydığı

is that you got married as soon as you could,

yapabildiğiniz kadar erken evlenmeniz

and then you started having kids as soon as you could.

ve sonra da yine erken çocuk sahibi olmanız gerektiğiydi.

Asıl karar vermeniz gereken kiminle olacağıydı,

The only real choice was who,

not when, and not what you did after.

ne zaman ya da sonrasında ne yapmanız gerektiği değil.

Nowadays, everything is very much up for grabs.

Bu günlerde her şey elde etmeye müsait.

I teach wonderfully intelligent students,

Mükemmel derecede zeki öğrencilere eğitim veriyorum

and I assign 20 percent less work than I used to.

ve eskiden olduğunda %20 daha az ödev veriyorum.

And it's not because they're less smart,

Ve bunun nedeni daha az zeki olmaları

and it's not because they're less diligent.

ya da daha az çalışkan olmaları değil.

It's because they are preoccupied, asking themselves,

Bunun nedeni, ‘Evlenmeli miyim yoksa evlenmemeli miyim?

"Should I get married or not? Should I get married now?

Şimdi mi olmalı? Daha sonra mı?

Should I get married later?

Önce çocuk mu, kariyer mi?’ gibi sorularla meşgul olmaları.

Should I have kids first or a career first?"

All of these are consuming questions.

Tüm bu sorular yorucu sorulardır.

And they're going to answer these questions,

Ve onlar, verdiğim tüm ödevleri yapıp yapmasalar da,

whether or not it means not doing all the work I assign

iyi bir not almasalar da

and not getting a good grade in my courses.

bu sorulara cevap verecekler.

And indeed they should.

Ve aslında cevap vermeliler. Bu sorular cevap verilecek önemli sorular.

These are important questions to answer.

Work.

İş -Carl’ın söylediği gibi,

We are blessed, as Carl was pointing out,

with the technology that enables us to work every minute of every day

dünyanın her köşesinde, her günün her dakikası

çalışmamızı sağlayan teknolojiyle kutsanmış insanlarız,

from any place on the planet --

except the Randolph Hotel.

Randolph Hotel hariç.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

(Applause)

There is one corner, by the way,

Bu arada otelde WiFi’ın çalıştığı bir köşe var,

that I'm not going to tell anybody about, where the WiFi actually works.

tabii ki kimseye söylemeyeceğim.

I'm not telling you about it, because I want to use it.

Söylemeyeceğim çünkü ben kullanmak istiyorum.

So what this means,

Yani bu inanılmaz seçim yapma özgürlüğü,

this incredible freedom of choice we have with respect to work,

seçim yapmak zorunda olduğumuz anlamına geliyor,

is that we have to make a decision,

again and again and again,

yeniden ve yeniden ve yeniden,

about whether we should or shouldn't be working.

çalışmalı mıyız yoksa çalışmamalı mıyız?

We can go to watch our kid play soccer,

Çocuğumuzu futbol oynarken izlemeye gidebiliriz

and we have our cell phone on one hip and our Blackberry on our other hip,

ve bir cebimizde cep telefonumuz,

diğerinde Blackberry’miz,

and our laptop, presumably, on our laps.

ve dizüstü bilgisayarımız, muhtemelen, dizlerimizdedir.

And even if they're all shut off,

Ve hepsi kapalı dahi olsa,

every minute that we're watching our kid mutilate a soccer game,

çocuğumuzu oyunu mahvederken izlediğimiz her dakika,

we are also asking ourselves,

kendimize de sorarız

"Should I answer this cell phone call?

‘Bu aramaya cevap vermeli miyim?

Should I respond to this email? Should I draft this letter?"

Bu e-mesaja cevap yazmalı mıyım? Şu mektuba bir taslak hazırlamalı mıyım?

And even if the answer to the question is "no,"

Ve sorunun cevabı ‘hayır’ dahi olsa,

it's certainly going to make the experience of your kid's soccer game

çocuğunuzun oyununu izleme deneyiminizi

very different than it would've been.

olduğundan farklı bir hale getireceği kesindir.

So everywhere we look,

Bu yüzden baktığımız her şey,

big things and small things, material things and lifestyle things,

büyük ya da küçük, maddi ya da manevi,

life is a matter of choice.

yaşam bir seçim meselesidir.

And the world we used to live in looked like this.

Ve eskiden yaşadığımız dünya böyle görünürdü.

[Well, actually, they are written in stone.]

That is to say, there were some choices,

(Eee, aslında hepsi taş üstüne yazılı.) Demek istediğim, bazı seçimler vardı

but not everything was a matter of choice.

ama her şey bir seçim meselesi değildi.

The world we now live in looks like this.

Ve şimdi yaşadığımız dünya şöyle görünüyor. (On emir - kendin yap takımı)

[The Ten Commandments Do-It-Yourself Kit]

Ve cevap şu; iyi haber mi kötü haber mi?

And the question is: Is this good news or bad news?

And the answer is "yes."

Ve bunun cevabı, evet.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

We all know what's good about it,

Hepimiz bunun iyi tarafını biliyoruz,

so I'm going to talk about what's bad about it.

o yüzden kötü tarafından bahsedeceğim.

All of this choice has two effects,

Bütün bu seçim konusu insanlar üzerinde

two negative effects on people.

iki etki, iki negatif etki yapıyor.

One effect, paradoxically,

Bunların etkilerden biri, paradoksal olarak,

is that it produces paralysis rather than liberation.

seçimin özgürleştirmekten çok bir felç durumu yaratması.

With so many options to choose from,

Seçecek birçok alternatifle,

people find it very difficult to choose at all.

insanlar herhangi birini seçmekte zorlanıyorlar.

I'll give you one very dramatic example of this,

Bunun çok etkileyici bir örneğini vereceğim,

a study that was done of investments in voluntary retirement plans.

kişisel emeklilik planlarıyla ilgili yapılan bir çalışma bu.

A colleague of mine got access to investment records from Vanguard,

Bir iş arkadaşım, Vanguard’ın yatırım kayıtlarına ulaşmış;

the gigantic mutual fund company,

yaklaşık bir milyon çalışanı ve 2000 farklı işyeriyle

of about a million employees and about 2,000 different workplaces.

devasa bir ortak fon şirketi bu.

What she found is that for every 10 mutual funds the employer offered,

Ve şunu bulmuş;

çalışana önerilen her 10 ortak fon için

rate of participation went down two percent.

katılım oranı yüzde 2 oranında düşüyor.

You offer 50 funds -- 10 percent fewer employees participate

50 fon öneriyorsunuz -5 fon önerdiğiniz çalışanlardan

than if you only offer five.

%10 daha az çalışan seçiyor. Neden?

Why?

Because with 50 funds to choose from,

Çünkü seçilecek 50 fon arasında,

it's so damn hard to decide which fund to choose,

hangi fonu seçeceğinize karar vermek öyle lanet zor ki,

that you'll just put it off till tomorrow,

kararı yarına bırakıyorsunuz.

and then tomorrow

Ve sonra yarın, ve sonra ertesi gün,

and then tomorrow and tomorrow,

ve ertesi, ve ertesi,

and, of course, tomorrow never comes.

ve tabii ki yarın asla gelmiyor.

Understand that not only does this mean

Şunu anlamalısınız ki, bu sadece

that people are going to have to eat dog food when they retire

insanlar emekli olduklarında yeterince para kenara koymadıkları için

because they don't have enough money put away,

köpek maması yiyecekler demek değildir,

it also means that making the decision is so hard

aynı zamanda karar vermek öyle zordur ki

that they pass up significant matching money from the employer.

işverenden alacakları ciddi bir parayı kaçırmaları demektir.

By not participating, they are passing up as much as 5,000 dollars a year

Katılmayarak işvereninin seve seve vereceği

from the employer,

yılda neredeyse 5000 dolara yakın parayı kaçırmaktadırlar.

who would happily match their contribution.

So paralysis is a consequence of having too many choices.

Bu durumda felç olma durumu, çok fazla seçeneğin olmasının bir sonucudur.

And I think it makes the world look like this.

Ve bence bu da dünyanın şöyle görülmesini sağlar.

[And lastly, for all eternity, French, bleu cheese or ranch?]

(Gülüşmeler) (Ve son kez, sonsuza dek Fransız bleu mü, çiftlik peyniri mi?)

(Laughter)

You really want to get the decision right if it's for all eternity, right?

Eğer sonsuza kadar sizi etkileyecekse doğru kararı vermek istersiniz, öyle değil mi?

You don't want to pick the wrong mutual fund or wrong salad dressing.

Yanlış ortak fonu seçmek istemezsiniz, ya da hatta yanlış salata sosunu.

So that's one effect.

Bu sadece tek bir etkisi. İkinci etkisi ise şu;

The second effect is that, even if we manage to overcome the paralysis

biz felç durumunu aşmayı başarıp seçim yapsak dahi,

and make a choice,

we end up less satisfied with the result of the choice

yaptığımız seçimle, daha az seçeneğimiz olduğunda

than we would be if we had fewer options to choose from.

olacağımızdan daha az tatmin oluruz.

And there are several reasons for this.

Bunun birçok nedeni var.

One of them is, with a lot of different salad dressings to choose from,

Bunlardan biri, seçecek farklı salata soslarından

if you buy one and it's not perfect -- and what salad dressing is? --

birini alırsanız ve o da mükemmel değilse -salata sosunu bilirsiniz?

it's easy to imagine that you could've made a different choice

Farklı bir seçim yapmış olsaydınız

that would've been better.

daha iyi olacağını hayal etmek çok kolaydır.

And what happens is,

this imagined alternative induces you to regret the decision you made,

Hayal ettiğiniz alternatif seçimlerinizden pişmanlık duymanıza neden olur

and this regret subtracts from the satisfaction you get

ve bu pişmanlık yaptığınız seçimden aldığınız tatminin değerini azaltır,

out of the decision you made,

even if it was a good decision.

bu iyi bir seçim olsa dahi.

The more options there are, the easier it is to regret anything at all

Ne kadar çok seçenek varsa, seçiminizle ilgili hayal kırıklığı yaratan

that is disappointing about the option that you chose.

şeyden pişmanlığınız o kadar fazla olur.

Second, what economists call "opportunity costs."

İkincisi, ekonomistlerin fırsat maliyeti dedikleri şeydir.

Dan Gilbert made a big point this morning

Dan Gilbert bu sabahki konuşmasında

of talking about how much the way in which we value things

şeylerin değerinin neyle kıyaslandıklarına göre değiştiklerini

depends on what we compare them to.

söylerken esaslı bir noktaya değindi.

Well, when there are lots of alternatives to consider,

Değerlendirilecek birçok alternatif varsa,

it's easy to imagine the attractive features of alternatives that you reject

geri çevirdiğiniz alternatiflerin

çekici taraflarını hayal etmek,

that make you less satisfied with the alternative that you've chosen.

kendi seçtiğinizle daha az tatmin olmak çok kolaydır.

Here's an example.

[I can't stop thinking about those other available parking spaces on W 85th Street]

İşte size bir örnek. New Yorklu olmayanlardan özür diliyorum.

If you're not a New Yorker, I apologize.

(Gülüşmeler)

İşte düşünmek durumunda olduğunuz budur.

Here's what you're supposed to be thinking.

İşte Hamptons’ta bir çift.

Here's this couple on the Hamptons. Very expensive real estate.

Çok pahalı bir mülk.

Gorgeous beach. Beautiful day. They have it all to themselves.

Muhteşem sahil. Güzel bir gün. Her şeye sahipler.

What could be better?

Daha iyi ne olabilir ki?

"Damn it," this guy is thinking,

‘Kahretsin’ diye düşünüyor adam, ‘Ağustos.

"It's August. Everybody in my Manhattan neighborhood is away.

Manhattan’daki herkes evinden uzakta.

I could be parking right in front of my building."

Tam da evin önüne park edebilirdim.’

And he spends two weeks nagged by the idea

Ve iki haftasını, gün be gün

that he is missing the opportunity, day after day,

iyi bir park yeri fırsatını kaçırdığını düşünerek geçiriyor.

to have a great parking space.

(Laughter)

Opportunity costs subtract from the satisfaction

Fırsat maliyeti, bizim seçimimizden alacağımız hazdan çalar,

that we get out of what we choose,

even when what we choose is terrific.

seçimimiz müthiş olsa dahi.

And the more options there are to consider,

Ve değerlendirecek daha çok seçenek oldukça,

the more attractive features of these options

bu seçeneklerin daha çekici özellikleri

are going to be reflected by us as opportunity costs.

bize fırsat maliyeti olarak yansıyacaktır.

Here's another example.

İşte başka bir örnek.

(Laughter)

Now, this cartoon makes a lot of points.

Şimdi bu karikatür birçok noktaya dikkat çekiyor.

It makes points about living in the moment as well,

Anda yaşama konusunda da bir noktaya dikkat çekiyor,

and probably about doing things slowly.

ve muhtemelen biraz daha yavaştan almanın önemine.

But one point it makes is that whenever you're choosing one thing,

Ama dikkat çektiği bir nokta, ne zaman bir seçim yapsanız,

you're choosing not to do other things,

diğer şeyleri yapmamayı seçiyorsunuz.

and those other things may have lots of attractive features,

Ve bu diğer şeylerin pek çok çekici özelliği olabilir,

and it's going to make what you're doing

ve sizin yaptığınızı daha az çekici yapabilir.

less attractive.

Third: escalation of expectations.

Üç: beklentilerin yükseltilmesi.

This hit me when I went to replace my jeans.

Bu fikir beni pantolonumu değiştirmeye gittiğimde çarptı.

I wear jeans almost all the time.

Çoğu zaman kot pantalon giyerim.

There was a time when jeans came in one flavor,

Ve bir zamanlar kotlar tek bir çeşit olurlardı

and you bought them, and they fit like crap.

siz satın alırdınız, ve üzerinize şöyle böyle otururdu,

They were incredibly uncomfortable,

ve inanılmaz rahatsızdı,

and if you wore them long enough and washed them enough times,

ve uzun süre eğer giydiyseniz ve yeterince yıkadıysanız,

they started to feel OK.

o zaman iyi olmaya başlardı.

I went to replace my jeans after years of wearing these old ones.

Böylece yıllarca giydiğim pantolonumu değiştirmek üzere mağazaya gittim

I said, "I want a pair of jeans. Here's my size."

ve ‘Kot pantolon istiyorum, şu beden giyiyorum.’ dedim.

And the shopkeeper said,

Ve tezgâhtar

"Do you want slim fit, easy fit, relaxed fit?

‘Dar kesim mi, rahat kesim mi, bol kesim mi istersiniz?

You want button fly or zipper fly? You want stonewashed or acid-washed?

Düğmeli mi fermuarlı mı? Taşlanmış mı yoksa ağartılmış mı?

Do you want them distressed?

Eskitilmiş mi?

Do you want boot cut, tapered?" Blah, blah, blah on and on he went.

Bot kesim mi yoksa fitilli mi? vs’ diye devam etti.

My jaw dropped.

Benim ağzım açık kaldı ve kendime geldiğimde

And after I recovered, I said,

"I want the kind that used to be the only kind."

‘Eskiden tek bir model olan modeli istiyorum’ dedim.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

He had no idea what that was.

Onun ne olduğu konusunda bir fikri yoktu,

(Laughter)

böylece bir saatimi deneyerek geçirdim,

So I spent an hour trying on all these damn jeans,

and I walked out of the store -- truth --

ve mağazadan çıktım -doğrusu- şimdiye kadar aldığım üzerime en iyi oturan pantalonla.

with the best-fitting jeans I had ever had.

I did better.

Daha iyisini yapmıştım. Tüm bu seçenekler daha iyi seçim yapmamı sağlamıştı.

All this choice made it possible for me to do better.

But --

Ama kendimi daha kötü hissettim.

I felt worse.

Why? I wrote a whole book to try to explain this to myself.

Neden? Bunu kendime açıklayabilmek için bir kitap yazdım.

The reason is --

Kötü hissetmemin nedeni,

(Laughter)

The reason I felt worse is that with all of these options available,

tüm bu müsait seçeneklerle,

my expectations about how good a pair of jeans should be went up.

iyi bir kot nasıl olmalı konusundaki beklentilerimin yükselmiş olmasıydı.

I had very low, no particular expectations when they only came in one flavor.

Önceden beklentilerim çok düşüktü.

Tek bir model bakarken özellikli bir beklentim yoktu.

When they came in 100 flavors, damn it, one of them should've been perfect.

100 çeşit önüme geldiğinde, kahretsin,

bir tanesi benim için mükemmel olmalıydı.

And what I got was good, but it wasn't perfect.

Ve aldığım iyiydi, ama mükemmel değildi.

And so I compared what I got to what I expected,

Ve böylece sahip olduğumla beklentilerimi karşılaştırdım,

and what I got was disappointing in comparison to what I expected.

ve sahip olduğum beklediğime kıyasla hayal kırıklığına uğrattı.

İnsanların yaşantısına seçenekler katmak

Adding options to people's lives

can't help but increase the expectations people have

onlara yardım etmek yerine bu seçeneklerin

about how good those options will be.

ne kadar iyi olacağına dair beklentilerini yükseltir.

And what that's going to produce is less satisfaction with results,

Ve bunun yaratacağı sonuçlardan dolayı daha az tatmindir,

even when they're good results.

bu sonuçlar iyi olsa dahi. (Hepsi harika görünüyor. Hayal kırıklığına uğramak için sabırsızlanıyorum.)

[It all looks so great. I can't wait to be disappointed.]

Pazarlama dünyasındaki kimse bunu bilmez.

Nobody in the world of marketing knows this.

Çünkü eğer biliyor olsalardı, siz bu karikatürün ne anlama geldiğini bilemezdiniz.

Because if they did, you wouldn't all know what this was about.

The truth is more like this.

Gerçek daha çok şöyle.

[Everything was better back when everything was worse.]

(Gülüşmeler) (Eskiden her şey çok kötüyken her şey daha iyiydi.)

The reason that everything was better back when everything was worse

Her şey daha kötüyken her şeyin daha iyi olmasının nedeni

is that when everything was worse,

her şey kötüyken insanların hoş sürprizler yaratacak

it was actually possible for people

deneyimler yaşamalarının mümkün olmasıydı.

to have experiences that were a pleasant surprise.

Nowadays, the world we live in -- we affluent, industrialized citizens,

Bugünlerde, yaşadığımız dünyada -biz bolluk içinde, sanayileşmiş vatandaşların

with perfection the expectation --

umut edebileceğinin en iyisi,

the best you can ever hope for

umduğunun en iyisi olmasıdır.

is that stuff is as good as you expect it to be.

You will never be pleasantly surprised,

Asla hoş bir şekilde şaşkınlığa uğramayacaksın

because your expectations, my expectations,

çünkü beklentileriniz, beklentilerim, tavana vurmuştur.

have gone through the roof.

The secret to happiness -- this is what you all came for --

Mutluluğun sırrı -sizin buraya gelme nedeniniz-

the secret to happiness is:

mutluluğun sırrı beklentilerinizi düşük tutmaktır.

low expectations.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

[You'll do]

(Alkışlar) (Başaracaksınız.)

(Applause)

(Laughter)

I want to say --

Söylemek istediğim -küçük bir otobiyografik an-

just a little autobiographical moment --

that I actually am married to a wife,

aslında benim bir eşim var,

and she's really quite wonderful.

ve kendisi gerçekten harikadır.

I couldn't have done better.

Daha iyisini seçemezdim. Yetinmedim.

I didn't settle.

But settling isn't always such a bad thing.

Yetinmek o kadar da kötü bir şey değil.

Finally,

Sonuç olarak, sadece tek bir model varken

one consequence of buying a bad-fitting pair of jeans

when there is only one kind to buy

kötü oturan bir kot pantolon satın almanın bir sonucu,

is that when you are dissatisfied and you ask why, who's responsible,

memnun olmadığınızda ve

kim sorumlu diye sorduğunuzda, cevap gayet açıktır.

the answer is clear: the world is responsible.

Sorumlu olan dünyadır. Ne yapabilirdiniz ki?

What could you do?

When there are hundreds of different styles of jeans available

Yüzlerce farklı model kot varsa,

and you buy one that is disappointing

ve sizi memnun etmeyeni seçtiyseniz

and you ask why, who's responsible,

ve nedenini, kimin sorumlu olduğunu sorarsanız?

it is equally clear that the answer to the question is "you."

Aynı şekilde bunun cevabı da açıktır, cevap sizsiniz.

You could have done better.

Daha iyisini yapabilirdiniz.

With a hundred different kinds of jeans on display,

Vitrindeki yüzlerce farklı kot pantalon varken

there is no excuse for failure.

başarısızlığın bir özrü yoktur.

And so when people make decisions,

Ve bu yüzden insanlar karar verdiklerinde,

and even though the results of the decisions are good,

bu kararın sonuçları iyi olsa dahi,

they feel disappointed about them;

bunlarla ilgili kötü hissederler,

they blame themselves.

kendilerini suçlarlar.

Clinical depression has exploded in the industrial world

Sanayileşmiş dünyada, son kuşakta klinik depresyon patlamıştır.

in the last generation.

I believe a significant -- not the only, but a significant -- contributor

Depresyon ve elbette intihardaki bu patlamaya,

to this explosion of depression and also suicide,

elbette tek değil, ama en belirgin katkı

is that people have experiences that are disappointing

insanların hayal kırıklığı yaratan deneyimlerinden gelmektedir

because their standards are so high,

çünkü standartları çok yüksektir.

and then when they have to explain these experiences to themselves,

Ve sonra bu deneyimleri kendilerine açıklamak zorunda kaldıklarında,

they think they're at fault.

kendi hataları olduğunu düşünürler.

So the net result is that we do better in general, objectively,

Ve bu yüzden net sonuç, genel olarak, objektif olarak bakılırsa,

and we feel worse.

iyi idare ettiğimiz ancak daha kötü hissettiğimizdir.

So let me remind you:

Hatırlatmama izin verin.

this is the official dogma, the one that we all take to be true,

Bu resmi dogmadır, doğruluğunu kabul ettiğimiz,

and it's all false.

ancak tümüyle yanlış olan. Doğru değildir.

It is not true.

There's no question that some choice is better than none.

Bazı seçimlerin daha iyi olduğu su götürmez,

But it doesn't follow from that

ancak bu demek değildir ki daha fazla seçim bazı seçimlerden daha iyidir.

that more choice is better than some choice.

There's some magical amount. I don't know what it is.

Sihirli bir miktar vardır. Bunun ne olduğunu bilmiyorum.

I'm pretty confident that we have long since passed the point

Ancak seçeneklerin refahımızı artırdığına dair noktayı

where options improve our welfare.

geçeli çok olduğu konusunda kendime güvenim tam.

Now, as a policy matter -- I'm almost done --

Şimdi, kural gereği –neredeyse bitiriyorum-

as a policy matter, the thing to think about is this:

kural gereği, bu konuda düşünülmesi gereken şu.

what enables all of this choice in industrial societies

Sanayileşmiş toplumlar için tüm seçenekleri mümkün kılan maddi bolluktur.

is material affluence.

There are lots of places in the world,

Dünya üzerinde birçok yer var

and we have heard about several of them,

ve bunlar hakkında şeyler duyuyoruz,

where their problem is not that they have too much choice.

sorunları çok fazla seçeneklerinin olması değil.

Onların sorunu, çok az seçenek olması.

Their problem is they have too little.

So the stuff I'm talking about is the peculiar problem

Yani benim bahsettiğim şey modern,

of modern, affluent, Western societies.

bolluk içindeki Batı toplumlarının garip sorunu.

And what is so frustrating and infuriating is this:

Ve yorucu ve sinir bozucu olan şu:

Steve Levitt talked to you yesterday

Steve Levitt dün sizlere pahalı ve kurulması zor çocuk araba koltuklarının

about how these expensive and difficult-to-install child seats

nasıl işe yaramadığından bahsetti. Parayı boşa harcamak bu.

don't help.

It's a waste of money.

What I'm telling you is that these expensive, complicated choices --

Benim söylediğim, bu pahalı, karmaşık seçimlerin

it's not simply that they don't help.

sadece işe yaramamaları değil.

They actually hurt.

Aslında zarar veriyorlar.

They actually make us worse off.

Aslında bizi daha beter hale getiriyorlar.

If some of what enables people in our societies

Eğer bizim toplumumuzdaki insanların tüm bu seçimleri yapmasını sağlayan şeyin bir kısmı,

to make all of the choices we make

were shifted to societies in which people have too few options,

çok az seçenekleri olan insanların yaşadıkları toplumlara kaydırılsa,

not only would those people's lives be improved,

sadece bu insanların hayatları kolaylaşmaz,

but ours would be improved also.

bizimkiler de iyileşir.

This is what economists call a "Pareto-improving move."

Ekonomistlerin Pareto dedikleri şey budur - geliştiren hareket.

Income redistribution will make everyone better off,

Gelir dağılımı herkesi daha iyi hale getirecektir - sadece fakir insanları değil -

not just poor people,

because of how all this excess choice plagues us.

çünkü seçme fazlalığı bizi hasta ediyor.

So to conclude.

[You can be anything you want to be -- no limits.]

Toparlayacak olursak. Bu karikatürü okumalısınız, (Sonsuz seçeneğin var - limit yok.)

You're supposed to read this cartoon and, being a sophisticated person, say,

ve sofistike bir insan olarak diyeceksiniz,

"Ah! What does this fish know? Nothing is possible in this fishbowl."

‘Ah! Bu balık ne biliyor ki?

Bu akvaryum içinde hiçbir şey mümkün değil.’

Impoverished imagination, a myopic view of the world --

Yoksul bir hayal gücü, miyop bir dünya görüşü -

that's the way I read it at first.

ve ilk okuduğumda düşündüğüm buydu.

The more I thought about it, however,

Ancak daha çok üzerinde düşündükçe,

the more I came to the view that this fish knows something.

balığın bir şeyler biliyor olabileceğine daha çok ikna oldum.

Because the truth of the matter is,

Çünkü işin aslı şu ki,

if you shatter the fishbowl so that everything is possible,

eğer akvaryumu kırarsanız her şey mümkündür,

you don't have freedom.

You have paralysis.

özgürlüğe sahip değilsiniz. Felçsiniz.

If you shatter this fishbowl so that everything is possible,

Eğer akvaryumu kırarsanız her şey mümkündür,

you decrease satisfaction.

tatmin duygusunu azaltırsınız.

You increase paralysis, and you decrease satisfaction.

Felç durumunu artırıp tatmin duygusunu azaltırsınız.

Everybody needs a fishbowl.

Herkesin bir akvaryuma ihtiyacı vardır.

This one is almost certainly too limited --

Bu neredeyse kesin bir şekilde çok kısıtlayıcı -

perhaps even for the fish, certainly for us.

hatta balık için bile, ve kesinlikle bizim için.

But the absence of some metaphorical fishbowl is a recipe for misery

Ancak metaforik bir kavanozun yokluğu mutsuzluğun tarifidir,

and, I suspect, disaster.

ve, sanıyorum, felaketin.

Thank you very much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)