The paradox of choice | Barry Schwartz | TED

Μετάφραση: Papoutsis Panayiotis Επιμέλεια: Dimitra Papageorgiou

I'm going to talk to you about some stuff that's in this book of mine

Θα σας μιλήσω για μερικά πράγματα σε αυτό εδώ το βιβλίο μου

that I hope will resonate with other things you've already heard,

και που ελπίζω να συνάδουν με διάφορα άλλα που έχετε ήδη ακούσει,

and I'll try to make some connections myself,

και θα προσπαθήσω επίσης να κάνω ο ίδιος κάποιους συσχετισμούς

για την περίπτωση που σας διαφύγουν.

in case you miss them.

But I want to start with what I call the "official dogma."

Θέλω να ξεκινήσω μ' αυτό που αποκαλώ "επίσημο δόγμα."

The official dogma of what?

Επίσημο δόγμα όσον αφορά τι;

The official dogma of all Western industrial societies.

Το επίσημο δόγμα όλων των δυτικών βιομηχανικών χωρών.

And the official dogma runs like this:

Και να τι λέει το επίσημο δόγμα:

if we are interested in maximizing the welfare of our citizens,

Αν ενδιαφερόμαστε να μεγιστοποιήσουμε την ευημερία των πολιτών μας,

the way to do that is to maximize individual freedom.

ο τρόπος να το πετύχουμε είναι να μεγιστοποιήσουμε την ελευθερία του ατόμου.

The reason for this is both that freedom is, in and of itself, good,

Κι αυτό επειδή η ελευθερία είναι αυταξία,

valuable, worthwhile, essential to being human,

είναι πολύτιμη, είναι άξια κόπου, είναι βασικό συστατικό της ανθρώπινης φύσης.

and because if people have freedom,

Επειδή αν οι άνθρωποι έχουν ελευθερία,

then each of us can act on our own

τότε ο καθένας μπορεί να αυτενεργεί

to do the things that will maximize our welfare,

ώστε να κάνει αυτό που θα μεγιστοποιήσει την ευημερία του,

and no one has to decide on our behalf.

και κανείς άλλος δε χρειάζεται να ενεργεί εκ μέρους του.

The way to maximize freedom is to maximize choice.

Ο τρόπος μεγιστοποίησης της ελευθερίας είναι η μεγιστοποίηση των επιλογών.

The more choice people have, the more freedom they have,

Όσο πιο πολλές επιλογές έχουν οι άνθρωποι, τόσο περισσότερη ελευθερία έχουν,

and the more freedom they have,

και όσο περισσότερη ελευθερία έχουν,

the more welfare they have.

τόσο περισσότερο ευημερούν.

This, I think, is so deeply embedded in the water supply

Νομίζω πως αυτό είναι τόσο βαθιά ριζωμένο μέσα μας

that it wouldn't occur to anyone to question it.

που ούτε καν θα πέρναγε απ' το μυαλό οποιουδήποτε να το αμφισβητήσει.

Είναι επίσης βαθιά ριζωμένο στη ζωή μας.

And it's also deeply embedded in our lives.

I'll give you some examples

Θα σας δώσω μερικά παραδείγματα

of what modern progress has made possible for us.

του τι έχει κάνει εφικτό η σύγχρονη πρόοδος.

This is my supermarket.

Αυτό είναι το σούπερμαρκετ που πηγαίνω.

Not such a big one.

Όχι ιδιαίτερα μεγάλο.

I want to say just a word about salad dressing.

Να σας πω δυο πράγματα σχετικά με γαρνιτούρες για σαλάτες.

A hundred seventy-five salad dressings in my supermarket,

175 γαρνιτούρες στο σούπερμαρκετ,

if you don't count the 10 extra-virgin olive oils

χώρια τα 10 διαφορετικά είδη έξτρα παρθένου ελαιόλαδου

and 12 balsamic vinegars you could buy

και τα 12 είδη ξύδι με μπαλσάμικο που μπορείτε να αγοράσετε

to make a very large number of your own salad dressings,

για να φτιάξετε μια μεγάλη ποικιλία από γαρνιτούρες της αρεσκείας σας,

in the off-chance that none of the 175 the store has on offer suit you.

για την περίπτωση που καμία απ' τις 175 έτοιμες δεν ταιριάζουν στα γούστα σας.

So this is what the supermarket is like.

Αυτή είναι μια εικόνα του σούπερμαρκετ.

And then you go to the consumer electronics store

Και μετά πάτε στο κατάστημα ηλεκτρονικών

για να φτιάξετε το στερεοφωνικό σας σύστημα --

to set up a stereo system --

speakers, CD player, tape player, tuner, amplifier --

ηχεία, CD, κασετόφωνο, ραδιόφωνο, ενισχυτή --

and in this one single consumer electronics store,

και σ' αυτό το ένα κατάστημα ηλεκτρονικών και μόνο,

there are that many stereo systems.

υπάρχουν τόσα στερεοφωνικά συστήματα.

We can construct six and a half million different stereo systems

Μπορεί κανείς να καταλήξει σε εξήμισι εκατομμύρια στερεοφωνικά συστήματα

out of the components that are on offer in one store.

κάνοντας συνδυασμούς από τις συσκευές που προσφέρει ένα και μόνο κατάστημα.

You've got to admit that's a lot of choice.

Πρέπει να παραδεχτείτε πως εδώ μιλάμε για πολλές επιλογές.

In other domains -- the world of communications.

Τώρα σε άλλους τομείς -- στον κόσμο των επικοινωνιών.

There was a time, when I was a boy,

Υπήρχε μια εποχή, όταν ήμουν μικρός,

when you could get any kind of telephone service you wanted,

που μπορούσες να προμηθευτείς όποιο είδος τηλεφωνικής υπηρεσίας ήθελες,

as long as it came from Ma Bell.

αρκεί να ήταν της εταιρείας Ma Bell.

You rented your phone, you didn't buy it.

Το νοίκιαζες το τηλέφωνό σου. Δεν το αγόραζες.

One consequence of that, by the way, is that the phone never broke.

Ένα απ' τα επακόλουθα αυτού, παρεμπιπτόντως, ήταν πως το τηλέφωνο δε χάλαγε ποτέ.

And those days are gone.

Πάνε αυτές οι εποχές. Τέλειωσαν.

We now have an almost unlimited variety of phones,

Τώρα έχουμε μια σχεδόν απεριόριστη ποικιλία τηλεφώνων,

especially in the world of cell phones.

ειδικά όσον αφορά τα κινητά.

These are cell phones of the future.

Αυτά που βλέπετε είναι κινητά τηλέφωνα του μέλλοντος.

My favorite is the middle one --

Το αγαπημένο μου είναι το μεσαίο -

the MP3 player, nose hair trimmer, and crème brûlée torch.

με αναπαραγωγή MP3, κοπτική μηχανή τριχών μύτης και φλόγιστρο για κρεμ μπριλέ.

And if --

(Γέλια)

Και αν δεν έχει τύχει να το δείτε σε κάποιο κατάστημα ακόμα,

(Laughter)

if by some chance you haven't seen that in your store yet,

you can rest assured that one day soon, you will.

να είστε βέβαιοι πως κάποια μέρα πολύ σύντομα θα το δείτε.

And what this does is it leads people to walk into their stores,

Και να το αποτέλεσμα.

Μπαίνεις σε κάποιο κατάστημα κάνοντας αυτή την ερώτηση.

asking this question.

And do you know what the answer to this question now is?

Και ξέρετε ποια είναι η απάντηση πλέον;

The answer is "no."

Η απάντηση είναι «Όχι».

It is not possible to buy a cell phone that doesn't do too much.

Είναι αδύνατο να βρεις κινητό που δεν κάνει τα πάντα.

So, in other aspects of life that are much more significant than buying things,

Ε λοιπόν, και σε άλλους τομείς της καθημερινότητας που είναι πολύ πιο σημαντικοί από το να αγοράζεις πράγματα,

the same explosion of choice is true.

ισχύει αυτή η υπερπληθώρα προσφοράς επιλογών.

Health care.

Ας πάρουμε τον τομέα της υγείας.

It is no longer the case in the United States

Δεν ισχύει πλέον στις Ηνωμένες Πολιτείες η περίπτωση

that you go to the doctor, and the doctor tells you what to do.

να επισκεφθείς το γιατρό, κι αυτός να σου πει τι να κάνεις.

Instead, you go to the doctor,

Αυτό που συμβαίνει στην πράξη είναι οτι πας στο γιατρό,

and the doctor tells you, "Well, we could do A, or we could do B.

ο οποίος σου λέει, «Λοιπόν, μπορούμε να κάνουμε το Α ή το Β.

A has these benefits and these risks.

Το Α έχει αυτά τα θετικά κι αυτούς τους κινδύνους.

B has these benefits and these risks.

Το Β έχει αυτά τα θετικά κι αυτούς τους κινδύνους.

What do you want to do?"

Ποιο προτιμάς;»

And you say, "Doc, what should I do?"

Και του λες, «Γιατρέ, ποιο είναι το σωστό για μένα;»

And the doc says, "A has these benefits and risks,

Κι ο γιατρός σου λέει, το Α έχει αυτά τα θετικά κι αυτούς τους κινδύνους,

and B has these benefits and risks.

και το Β αυτά τα θετικά κι αυτούς τους κινδύνους.

What do you want to do?"

Ποιο προτιμάς;»

And you say, "If you were me, Doc, what would you do?"

Και του λες, «Γιατρέ, αν ήσασταν στη θέση μου, τι θα κάνατε;»

And the doc says, "But I'm not you."

Και ο γιατρός λέει, «Ναι, αλλά δεν είμαι στη θέση σου».

And the result is -- we call it "patient autonomy,"

Και το αποτέλεσμα; Είναι αυτό που ονομάζουμε "ανεξαρτησία του ασθενούς,"

which makes it sound like a good thing,

που ακούγεται σαν κάτι καλό.

but what it really is is a shifting of the burden and the responsibility

Αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για μετάθεση του βάρους και της ευθύνης

λήψης μιας απόφασης από κάποιον που γνωρίζει -

for decision-making

from somebody who knows something -- namely, the doctor --

δηλαδή τον γιατρό -

σε κάποιον που δε γνωρίζει τίποτα και που είναι σχεδόν βέβαιο πως ασθενεί

to somebody who knows nothing and is almost certainly sick

and thus, not in the best shape to be making decisions --

και που επομένως δεν είναι και στην καλύτερη θέση να πάρει αποφάσεις -

namely, the patient.

δηλαδή τον ασθενή.

There's enormous marketing of prescription drugs

Υπάρχει μια τεράστια βιομηχανία προώθησης συνταγογραφημένων σκευασμάτων

to people like you and me,

για ανθρώπους σαν εσάς και σαν εμένα,

which, if you think about it, makes no sense at all,

και, που αν το καλοσκεφτείτε, δεν έχει καθόλου νόημα,

since we can't buy them.

μια και δε μπορούμε να πάμε στο φαρμακείο και να τα αγοράσουμε.

Why do they market to us if we can't buy them?

Γιατί τα διαφημίζουν σ' εμάς αφού δεν μπορούμε να τα αγοράσουμε μόνοι μας;

The answer is that they expect us to call our doctors the next morning

Η απάντηση είναι οτι υπολογίζουν οτι θα επικοινωνήσουμε με το γιατρό μας την επόμενη μέρα

and ask for our prescriptions to be changed.

και θα του ζητήσουμε να μας αλλάξει τα φάρμακα.

Something as dramatic as our identity

Κάτι τόσο έντονα καθοριστικό όσο η ταυτότητά μας

has now become a matter of choice,

έχει γίνει πλέον ζήτημα επιλογής,

as this slide is meant to indicate.

όπως φανερώνει αυτή η διαφάνεια.

We don't inherit an identity; we get to invent it.

Δεν την κληρονομούμε την ταυτότητά μας, την επινοούμε.

And we get to reinvent ourselves as often as we like.

Και ανακατασκευάζουμε τον εαυτό μας όσο συχνά θέλουμε.

And that means that every day, when you wake up in the morning,

Πράγμα που σημαίνει πως κάθε μέρα όταν ξυπνάς το πρωί,

πρέπει να αποφασίζεις τι είδους άνθρωπος θέλεις να είσαι.

you have to decide what kind of person you want to be.

With respect to marriage and family:

Σε σχέση με το γάμο και την οικογένεια,

there was a time when the default assumption that almost everyone had

υπήρχε μια εποχή που το δεδομένο ήταν οτι σχεδόν όλοι

is that you got married as soon as you could,

παντρεύονταν μόλις τους ήταν δυνατόν,

and then you started having kids as soon as you could.

και μετά άρχιζαν να κάνουν παιδιά μόλις ήταν δυνατόν.

Η μόνη επιλογή ήταν ποιον θα διάλεγες να παντρευτείς,

The only real choice was who,

not when, and not what you did after.

όχι πότε, ούτε τι θα έκανες μετά το γάμο.

Nowadays, everything is very much up for grabs.

Σήμερα όλα σε μεγάλο βαθμό είναι ανοιχτά κι όπως τύχει.

I teach wonderfully intelligent students,

Διδάσκω εξαιρετικά ευφυείς μαθητές,

and I assign 20 percent less work than I used to.

και τους αναθέτω 20% λιγότερες εργασίες απ' ό,τι ανέθετα παλαιότερα.

And it's not because they're less smart,

Και όχι επειδή είναι λιγότερο έξυπνοι,

and it's not because they're less diligent.

ούτε επειδή είναι λιγότερο επιμελείς.

It's because they are preoccupied, asking themselves,

Αλλά επειδή είναι ολότελα απορροφημένοι απ' το να αναρωτιόνται,

"Should I get married or not? Should I get married now?

"Να παντρευτώ ή όχι; Να παντρευτώ τώρα;

Should I get married later?

Να παντρευτώ αργότερα; Να κάνω παιδιά πρώτα, ή να κοιτάξω την καριέρα μου πρώτα;"

Should I have kids first or a career first?"

All of these are consuming questions.

Όλα αυτά είναι ερωτήματα που σε αναλώνουν.

And they're going to answer these questions,

Και θα τα απαντήσουν αυτά τα ερωτήματα

whether or not it means not doing all the work I assign

ρισκάροντας, θέλοντας και μη, να μην κάνουν όλες τις εργασίες που τους αναθέτω

and not getting a good grade in my courses.

και να μην πάρουν καλό βαθμό στο μάθημά μου.

And indeed they should.

Και καλά θα κάνουν. Αυτά είναι σοβαρά ερωτήματα που απαιτούν απαντήσεις.

These are important questions to answer.

Work.

Εργασία - έχουμε την τύχη, όπως παρατήρησε ο Καρλ,

We are blessed, as Carl was pointing out,

with the technology that enables us to work every minute of every day

να έχουμε στη διάθεσή μας μια τεχνολογία που μας παρέχει τη δυνατότητα

να εργαζόμαστε κάθε λεπτό της ημέρας από οποιοδήποτε σημείο στον πλανήτη

from any place on the planet --

except the Randolph Hotel.

με εξαίρεση το ξενοδοχείο Ράντολφ.

(Laughter)

(Γέλια)

(Applause)

There is one corner, by the way,

Υπάρχει, παρεμπιπτόντως, μια γωνία

that I'm not going to tell anybody about, where the WiFi actually works.

που δε θα τη μαρτυρήσω σε κανένα, όπου λειτουργεί η ασύρματη επικοινωνία WiFi.

I'm not telling you about it, because I want to use it.

Δε θα σας πω περισσότερα επειδή θέλω να μπορώ να τη χρησιμοποιώ.

So what this means,

Αυτό λοιπόν που σημαίνει αυτή η απίστευτη ελευθερία επιλογών που έχουμε

this incredible freedom of choice we have with respect to work,

σε σχέση με την εργασία, είναι οτι είμαστε αναγκασμένοι να παίρνουμε αποφάσεις,

is that we have to make a decision,

again and again and again,

ξανά και ξανά και ξανά,

about whether we should or shouldn't be working.

σχετικά με το αν θα έπρεπε να είμαστε μπροστά στον υπολογιστή και να δουλεύουμε ή όχι.

We can go to watch our kid play soccer,

Μπορούμε να πάμε να δούμε το παιδί μας να παίζει ποδόσφαιρο,

and we have our cell phone on one hip and our Blackberry on our other hip,

κι έχουμε το κινητό στη μια τσέπη,

το Μπλάκμπερυ στην άλλη,

and our laptop, presumably, on our laps.

και το φορητό - που αλλού; - στα πόδια.

And even if they're all shut off,

Κι ακόμη κι αν είναι κλειστά όλα αυτά,

every minute that we're watching our kid mutilate a soccer game,

κάθε λεπτό που παρακολουθούμε το καμάρι μας να χτυπιέται πάνω-κάτω στο γήπεδο

we are also asking ourselves,

αναρωτιόμαστε συγχρόνως,

"Should I answer this cell phone call?

"Να την απαντήσω τώρα αυτή την κλήση στο κινητό;

Should I respond to this email? Should I draft this letter?"

Να απαντήσω σ' αυτό το ηλεκτρονικό μήνυμα; Ν' αρχίσω να γράφω αυτό το γράμμα;"

And even if the answer to the question is "no,"

Κι ακόμα κι αν η απάντηση είναι "όχι,"

it's certainly going to make the experience of your kid's soccer game

βιώνεις το ποδόσφαιρο του παιδιού σου μ' ένα τρόπο

very different than it would've been.

πολύ διαφορετικό απ' ότι θα μπορούσες.

So everywhere we look,

Αρα όπου και να κοιτάξει κανείς,

big things and small things, material things and lifestyle things,

σε σοβαρά πράγματα και μικρά πράγματα, σε υλικά ζητήματα και σε θέματα τρόπου ζωής,

life is a matter of choice.

η ζωή είναι ζήτημα επιλογών.

And the world we used to live in looked like this.

Ο κόσμος λοιπόν στον οποίο ζούσαμε παλιά ήταν κάπως έτσι. [προβολή στην οθόνη]

[Well, actually, they are written in stone.]

That is to say, there were some choices,

Υπήρχαν, δηλαδή, κάποιες επιλογές,

but not everything was a matter of choice.

αλλά δεν ήταν όλα θέμα επιλογής.

The world we now live in looks like this.

Στον κόσμο που ζούμε σήμερα τα πράγματα είναι κάπως έτσι. [προβολή στην οθόνη]

[The Ten Commandments Do-It-Yourself Kit]

Και το ερώτημα που μπαίνει είναι το εξής: Καλά νέα ή κακά νέα;

And the question is: Is this good news or bad news?

And the answer is "yes."

Και η απάντηση είναι ναι.

(Laughter)

(Γέλια)

We all know what's good about it,

Όλοι ξέρουμε γιατί τα νέα είναι καλά,

so I'm going to talk about what's bad about it.

γι αυτό θα μιλήσω γιατί δεν είναι.

All of this choice has two effects,

Ολες αυτές οι δυνατότητες επιλογών έχουν δυο επιπτώσεις,

two negative effects on people.

δυο αρνητικές επιπτώσεις στους ανθρώπους.

One effect, paradoxically,

Η μια επίπτωση, κατά παράδοξο τρόπο,

is that it produces paralysis rather than liberation.

είναι ότι επιφέρει παραλυσία μάλλον παρά απελευθέρωση.

With so many options to choose from,

Με τόσες πολλές εναλλακτικές επιλογές,

people find it very difficult to choose at all.

οι άνθρωποι το βρίσκουν πολύ δύσκολο να κάνουν έστω και μια επιλογή.

I'll give you one very dramatic example of this,

Θα αναφερθώ σ' ένα τρανταχτό παράδειγμα,

a study that was done of investments in voluntary retirement plans.

σε μια μελέτη σχετικά με επενδύσεις σε προγράμματα εθελουσίας εξόδου.

A colleague of mine got access to investment records from Vanguard,

Κάποια συνάδελφός μου απέκτησε πρόσβαση στα αρχεία επενδύσεων της Vanguard,

the gigantic mutual fund company,

της κολοσσιαίας εταιρείας αμοιβαίων κεφαλαίων,

of about a million employees and about 2,000 different workplaces.

με περίπου ένα εκατομμύριο υπαλλήλους και περίπου δυο χιλιάδες διαφορετικούς χώρους εργασίας.

What she found is that for every 10 mutual funds the employer offered,

Και αυτό που διαπίστωσε είναι ότι

για κάθε 10 αμοιβαία κεφάλαια που πρόσφερε η εταιρεία,

rate of participation went down two percent.

το ποσοστό συμμετοχής έπεφτε κατά δυο τοις εκατό.

You offer 50 funds -- 10 percent fewer employees participate

Προσφέρεις 50 αμοιβαία - 10 τοις εκατό λιγότεροι υπάλληλοι συμμετέχουν

than if you only offer five.

απ' ό,τι αν προσφέρεις μόνο πέντε. Γιατί;

Why?

Because with 50 funds to choose from,

Επειδή όταν έχεις να επιλέξεις μεταξύ 50 αμοιβαίων κεφαλαίων

it's so damn hard to decide which fund to choose,

είναι τόσο αναθεματισμένα δύσκολο ποιο απ' όλα να επιλέξεις

that you'll just put it off till tomorrow,

που απλά το αναβάλλεις για αύριο.

and then tomorrow

Και αύριο, και μεθαύριο,

and then tomorrow and tomorrow,

και ούτω καθεξής,

and, of course, tomorrow never comes.

και φυσικά το αύριο δεν έρχεται ποτέ.

Understand that not only does this mean

Ας γίνει αντιληπτό ότι αυτό δε σημαίνει μόνο

that people are going to have to eat dog food when they retire

ότι οι άνθρωποι θα αναγκαστούν να τρώνε σκυλοτροφή όταν βγουν στη σύνταξη

because they don't have enough money put away,

εξ αιτίας του ότι δεν έχουν αρκετά χρήματα για αποταμίευση,

it also means that making the decision is so hard

αλλά και ότι είναι τόσο δύσκολο να πάρουν μιαν απόφαση

that they pass up significant matching money from the employer.

που αφήνουν αναξιοποίητα σημαντικά χρηματικά ποσά διαθέσιμα απ' τον εργοδότη.

By not participating, they are passing up as much as 5,000 dollars a year

Με το να μη συμμετέχουν στο πρόγραμμα, αφήνουν αναξιοποίητα μέχρι και 5.000 δολλάρια το χρόνο,

from the employer,

χρήματα τα οποία ο εργοδότης ευχαρίστως θα διέθετε για να συμπληρώσει τις εισφορές τους.

who would happily match their contribution.

So paralysis is a consequence of having too many choices.

Επομένως η συνέπεια των πολλών επιλογών είναι η αδράνεια.

And I think it makes the world look like this.

Κι αυτό κάνει τον κόσμο να μοιάζει κάπως έτσι. [προβολή στην οθόνη]

[And lastly, for all eternity, French, bleu cheese or ranch?]

(Γέλια)

(Laughter)

You really want to get the decision right if it's for all eternity, right?

Και σίγουρα θέλετε να πάρετε τη σωστή απόφαση αν πρόκειται για την αιωνιότητα, ε!

You don't want to pick the wrong mutual fund or wrong salad dressing.

Δε θέλετε βέβαια να διαλέξετε το λάθος αμοιβαίο κεφάλαιο, ή τη λάθος γαρνιτούρα για τη σαλάτα σας.

So that's one effect.

Αυτό, λοιπόν, είναι η μία συνέπεια. Η δεύτερη συνέπεια είναι ότι

The second effect is that, even if we manage to overcome the paralysis

ακόμα κι αν τα καταφέρουμε νε ξεπεράσουμε την παραλυσία και να κάνουμε κάποια επιλογή,

and make a choice,

we end up less satisfied with the result of the choice

καταλήγουμε να είμαστε λιγότερο ικανοποιημένοι απ' το αποτέλεσμα της επιλογής μας

than we would be if we had fewer options to choose from.

απ' ό,τι θα ήμασταν αν είχαμε λιγότερες εναλλακτικές.

And there are several reasons for this.

Και υπάρχουν διάφοροι λόγοι που συμβαίνει κάτι τέτοιο.

One of them is, with a lot of different salad dressings to choose from,

Ένας λόγος είναι ότι έχοντας τη δυνατότητα να επιλέξει κανείς από τις τόσες πολλές γαρνιτούρες,

if you buy one and it's not perfect -- and what salad dressing is? --

αν αγοράσεις την Α, και δεν είναι η τέλεια - και, όπως ξέρετε, καμία γαρνιτούρα δεν είναι τέλεια.

it's easy to imagine that you could've made a different choice

Είναι εύκολο να φανταστείς ότι θα μπορούσες να είχες κάνει μια διαφορετική επιλογή

that would've been better.

που θα ήταν καλύτερη. Αυτό που συμβαίνει είναι πως

And what happens is,

this imagined alternative induces you to regret the decision you made,

αυτή η κατά φαντασίαν καλύτερη επιλογή σε οδηγεί να μετανιώσεις για την αρχική σου επιλογή

and this regret subtracts from the satisfaction you get

κι αυτή η μεταστροφή μειώνει την ευχαρίστηση που ένοιωσες όταν την έκανες,

out of the decision you made,

even if it was a good decision.

ακόμα κι αν ήταν μια σωστή απόφαση.

The more options there are, the easier it is to regret anything at all

'Όσο περισσότερες επιλογές έχουμε, τόσο πιο εύκολο είναι να μετανοιώνουμε για οτιδήποτε

that is disappointing about the option that you chose.

μας απογοητεύει στην αρχική μας επιλογή.

Second, what economists call "opportunity costs."

Δεύτερο: είναι αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν κόστος ευκαιρίας.

Dan Gilbert made a big point this morning

Ο Νταν Γκίλμπερτ έκανε μια υπέροχη παρατήρηση σήμερα το πρωί

of talking about how much the way in which we value things

όταν έλεγε πως το πόση αξία δίνουμε στα πράγματα

depends on what we compare them to.

εξαρτάται από το με τι τα συγκρίνουμε.

Well, when there are lots of alternatives to consider,

Όταν υπάρχουν πολλές εναλλακτικές επιλογές

it's easy to imagine the attractive features of alternatives that you reject

είναι εύκολο να επινοείς θετικές πλευρές

των επιλογών που είχες και τελικά δεν έκανες

that make you less satisfied with the alternative that you've chosen.

κι αυτό σ' αφήνει λιγότερο ικανοποιημένο από την επιλογή που τελικά έκανες.

Here's an example.

[I can't stop thinking about those other available parking spaces on W 85th Street]

Να ένα παράδειγμα. Ζητώ συγγνώμη απ' όσους από σας δεν είναι απ' τη Νέα Υόρκη.

If you're not a New Yorker, I apologize.

(Γέλια)

Κάπως έτσι σκέφτεται κανείς.

Here's what you're supposed to be thinking.

Εδώ βλέπετε ένα ζευγάρι που παραθερίζει στο χλιδάτο Χάμπτον.

Here's this couple on the Hamptons. Very expensive real estate.

Αρχοντικό σπίτι.

Gorgeous beach. Beautiful day. They have it all to themselves.

Υπέροχη παραλία. Πανέμορφη μέρα. Όλα δικά τους.

What could be better?

Τι περισσότερο θα θέλανε; "Πανάθεμα!"

"Damn it," this guy is thinking,

σκέφτεται ο τύπος, "Αύγουστος.

"It's August. Everybody in my Manhattan neighborhood is away.

Οι πάντες στο τετράγωνό μου στο Μανχάταν είναι διακοπές.

I could be parking right in front of my building."

Θα μπορούσα να βρίσκω χώρο για παρκάρισμα ακριβώς μπροστά απ' το σπίτι μου."

And he spends two weeks nagged by the idea

Ο άνθρωπος σπαταλάει δυο βδομάδες να του τριβελίζει το μυαλό η σκέψη

that he is missing the opportunity, day after day,

ότι έχασε την ευκαιρία να βρίσκει κάθε μέρα βολικό χώρο να παρκάρει.

to have a great parking space.

(Laughter)

Opportunity costs subtract from the satisfaction

Το κόστος ευκαιρίας λειτουργεί σε βάρος της ευχαρίστησης που παίρνουμε από τις επιλογές που κάνουμε,

that we get out of what we choose,

even when what we choose is terrific.

ακόμα κι όταν αυτές είναι εξαιρετικές.

And the more options there are to consider,

Όσο περισσότερες εναλλακτικές έχουμε στη διάθεσή μας,

the more attractive features of these options

τόσο περισσότερα χαρακτηριστικά αυτών των επιλογών

are going to be reflected by us as opportunity costs.

θα φαντάζουν στο μυαλό μας σαν κόστος ευκαιρίας.

Here's another example.

Ορίστε ένα άλλο παράδειγμα.

(Laughter)

Now, this cartoon makes a lot of points.

Αυτό το σκίτσο θίγει διάφορα ζητήματα.

It makes points about living in the moment as well,

Ζητήματα σχετικά με το να ζεις τη στιγμή,

and probably about doing things slowly.

και ίσως με το να δίνεις χρόνο στα πράγματα που κάνεις.

But one point it makes is that whenever you're choosing one thing,

Ένα ζήτημα που σίγουρα πάντως θίγει είναι ότι κάθε φορά που επιλέγεις να κάνεις κάτι,

you're choosing not to do other things,

ταυτόχρονα επιλέγεις να μην κάνεις κάποια άλλα.

and those other things may have lots of attractive features,

Κι αυτά τα άλλα ίσως να είναι τόσο σαγηνευτικά

and it's going to make what you're doing

που κάνουν αυτό που έχεις επιλέξει λιγότερο σαγηνευτικό.

less attractive.

Third: escalation of expectations.

Τρίτο: κλιμάκωση των προσδοκιών.

This hit me when I went to replace my jeans.

Αυτό μου κατέβηκε την τελευταία φορά που πήγα ν' αγοράσω καινούργιο μπλου τζιν.

I wear jeans almost all the time.

Σχεδόν πάντα φοράω μπλου τζιν.

There was a time when jeans came in one flavor,

Κάποτε, παλιά, στα τζιν υπήρχε ένα μόνο στιλ,

and you bought them, and they fit like crap.

τ' αγόραζες, εφάρμοζαν χάλια,

They were incredibly uncomfortable,

και δεν καθόντουσαν πάνω σου με τίποτα.

and if you wore them long enough and washed them enough times,

Αν τα φόραγες πολύ καιρό και τα έπλενες κάθε λίγο και λιγάκι

they started to feel OK.

σιγά-σιγά άρχιζες να τα νιώθεις μια χαρά πάνω σου.

I went to replace my jeans after years of wearing these old ones.

Όταν, λοιπόν, πήγα ν' αγοράσω καινούργιο τζιν ύστερα από πολλά χρόνια,

I said, "I want a pair of jeans. Here's my size."

λέω στον πωλητή, "Χρειάζομαι ένα παντελόνι τζιν. Το μέγεθός μου είναι αυτό."

And the shopkeeper said,

Και εκείνος με ρωτάει,

"Do you want slim fit, easy fit, relaxed fit?

"Το θέλετε εφαρμοστό, άνετο, ή χαλαρό;

You want button fly or zipper fly? You want stonewashed or acid-washed?

Το θέλετε με κουμπιά ή με φερμουάρ; Πετροπλυμένο ή ξεβαμμένο;

Do you want them distressed?

Ταλαιπωρημένο, ίσως;

Do you want boot cut, tapered?" Blah, blah, blah on and on he went.

Φαρδύ απ' το γόνατο και κάτω ή στενό, μπλα μπλα μπλα..." Και συνέχιζε.

My jaw dropped.

Έμεινα με το στόμα ανοιχτό. Κι όταν συνήλθα, λέω,

And after I recovered, I said,

"I want the kind that used to be the only kind."

"Θέλω το στιλ που υπήρχε παλιά."

(Laughter)

(Γέλια)

He had no idea what that was.

Δεν είχε ιδέα για τι πράγμα μιλούσα.

(Laughter)

Πέρασα λοιπόν μια ώρα να δοκιμάζω όλα εκείνα τα διαολεμένα παντελόνια

So I spent an hour trying on all these damn jeans,

and I walked out of the store -- truth --

μέχρι που έφυγα απ' το κατάστημα με το πιο βολικό παντελόνι που είχα φορέσει ποτέ - η αλήθεια να λέγεται.

with the best-fitting jeans I had ever had.

I did better.

Καλά τα κατάφερα. Όλες εκείνες οι επιλογές με βοήθησαν να διαλέξω καλύτερα.

All this choice made it possible for me to do better.

But --

Αλλά αισθάνθηκα χειρότερα.

I felt worse.

Why? I wrote a whole book to try to explain this to myself.

Γιατί; Έγραψα ολόκληρο βιβλίο για να εξηγήσω στον εαυτό μου το γιατί.

The reason is --

Ο λόγος που ένοιωσα χειρότερα είναι ότι

(Laughter)

The reason I felt worse is that with all of these options available,

με όλες αυτές τις εναλλακτικές που είχα

my expectations about how good a pair of jeans should be went up.

οι προσδοκίες μου για το πόσο καλό μπορεί να είναι ένα τζιν απογειώθηκαν.

I had very low, no particular expectations when they only came in one flavor.

Πριν είχα λιγότερες προσδοκίες.

Δεν περίμενα τίποτα ιδιαίτερο όταν υπήρχε μόνο ένα στιλ.

When they came in 100 flavors, damn it, one of them should've been perfect.

Αλλά όταν εμφανίστηκαν 100 στιλ, διάολε,

ένα απ' όλα θα έπρεπε να ήταν το τέλειο.

And what I got was good, but it wasn't perfect.

Αυτό που αγόρασα ήταν καλό, αλλά δεν ήταν το τέλειο.

And so I compared what I got to what I expected,

Έτσι, λοιπόν, σύγκρινα αυτό που αγόρασα μ' αυτό που περίμενα,

and what I got was disappointing in comparison to what I expected.

κι αυτό που αγόρασα ήταν κατώτερο σε σχέση μ' αυτό που περίμενα.

Το να προσθέτει κανείς εναλλακτικές στη ζωή του

Adding options to people's lives

can't help but increase the expectations people have

δε μπορεί παρά να αυξάνει τις προσδοκίες του

about how good those options will be.

σχετικά με το πόσο καλές θα είναι αυτές οι εναλλακτικές.

And what that's going to produce is less satisfaction with results,

Κάτι τέτοιο θα επιφέρει μείωση της ικανοποίησης από τα αποτελέσματα,

even when they're good results.

ακόμα κι όταν αυτά είναι θετικά αποτελέσματα.

[It all looks so great. I can't wait to be disappointed.]

Στον κόσμο του μάρκετινγκ κανείς δεν το ξέρει αυτό.

Nobody in the world of marketing knows this.

Γιατί αν το ήξεραν, δεν θα ξέρατε περί τίνος επρόκειτο.

Because if they did, you wouldn't all know what this was about.

The truth is more like this.

Η αλήθεια είναι μάλλον κάπως έτσι. [προβολή στην οθόνη]

[Everything was better back when everything was worse.]

(Γέλια)

The reason that everything was better back when everything was worse

Ο λόγος που όλα ήταν καλύτερα όταν όλα ήταν χειρότερα

is that when everything was worse,

είναι ότι όταν όλα ήταν χειρότερα,

it was actually possible for people

υπήρχε πράγματι η δυνατότητα να βιώνουν οι άνθρωποι εμπειρίες ως ευχάριστες εκπλήξεις.

to have experiences that were a pleasant surprise.

Nowadays, the world we live in -- we affluent, industrialized citizens,

Σήμερα, στον κόσμο που ζούμε - κόσμο ευμάρειας, βιομηχανοποιημένων πολιτών,

with perfection the expectation --

όπου προσδοκούμε το τέλειο -

the best you can ever hope for

το καλύτερο που ελπίζουμε να μας συμβεί είναι αυτό που αντιστοιχεί στις προσδοκίες μας.

is that stuff is as good as you expect it to be.

You will never be pleasantly surprised,

Ποτέ δε θα βιώσετε ευχάριστες εκπλήξεις

because your expectations, my expectations,

επειδή οι προσδοκίες σας, οι προσδοκίες μου, έχουν χτυπήσει κόκκινο.

have gone through the roof.

The secret to happiness -- this is what you all came for --

Το μυστικό της ευτυχίας - αυτό ήρθατε ν' ακούσετε -

the secret to happiness is:

το μυστικό της ευτυχίας είναι οι χαμηλές προσδοκίες. [προβολή στην οθόνη]

low expectations.

(Laughter)

(Γέλια)

[You'll do]

(Χειροκρότημα)

(Applause)

(Laughter)

I want to say --

Εννοώ - κάτι προσωπικό τώρα -

just a little autobiographical moment --

that I actually am married to a wife,

ότι είμαι παντρεμένος με μια γυναίκα

and she's really quite wonderful.

που είναι πραγματικά υπέροχη.

I couldn't have done better.

Δε θα μπορούσα να τα έχω καταφέρει καλύτερα. Δεν συνθηκολόγησα.

I didn't settle.

But settling isn't always such a bad thing.

Αλλά και το να συνθηκολογήσεις δεν είναι πάντα και τόσο άσχημο.

Finally,

Τελικά, μια απ' τις επιπτώσεις του να αγοράσεις ένα παντελόνι που δε σου κάθεται και πολύ καλά

one consequence of buying a bad-fitting pair of jeans

when there is only one kind to buy

όταν υπάρχει μόνο ένα στιλ που μπορείς ν' αγοράσεις

is that when you are dissatisfied and you ask why, who's responsible,

είναι ότι όταν δε νοιώσεις ικανοποιημένος και αναρωτηθείς γιατί,

ποιός ευθύνεται γι αυτό, η απάντηση είναι ξεκάθαρη.

the answer is clear: the world is responsible.

Η ζωή είναι υπεύθυνη. Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει;

What could you do?

When there are hundreds of different styles of jeans available

Οταν υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικά στιλ παντελονιών για να διαλέξεις,

and you buy one that is disappointing

και αγοράσεις κάποιο που δε σε ικανοποιεί,

and you ask why, who's responsible,

και αναρωτηθείς γιατί, ποιος φταίει;

it is equally clear that the answer to the question is "you."

η απάντηση είναι πάλι ξεκάθαρη, εσύ φταις.

You could have done better.

Θα μπορούσες να είχες κάνει καλύτερη επιλογή.

With a hundred different kinds of jeans on display,

Όταν υπάρχουν εκατοντάδες διαφορετικά παντελόνια μπροστά σου,

there is no excuse for failure.

η ατυχής επιλογή δε δικαιολογείται.

And so when people make decisions,

Έτσι, λοιπόν, όταν οι άνθρωποι καταλήγουν σε αποφάσεις

and even though the results of the decisions are good,

ακόμα κι όταν τα αποτελέσματα είναι καλά

they feel disappointed about them;

αισθάνονται απογοητευμένοι

they blame themselves.

και μέμφονται τον εαυτό τους.

Clinical depression has exploded in the industrial world

Η κλινική κατάθλιψη έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια.

in the last generation.

I believe a significant -- not the only, but a significant -- contributor

Πιστεύω ότι σημαντικός - όχι ο μοναδικός, αλλά σημαντικός παράγοντας

to this explosion of depression and also suicide,

γι αυτή την έκρηξη κατάθλιψης, και επίσης αυτοκτονιών,

is that people have experiences that are disappointing

είναι το ότι οι άνθρωποι βιώνουν απογοητεύσεις

because their standards are so high,

επειδή οι προσδοκίες τους είναι τόσο μεγάλες. [προβολή στην οθόνη]

and then when they have to explain these experiences to themselves,

Και αργότερα, όταν έρθει η ώρα να δώσουν μιαν εξήγηση στον εαυτό τους,

they think they're at fault.

θεωρούν ότι έσφαλαν.

So the net result is that we do better in general, objectively,

Τελικά, λοιπόν, σε γενικές γραμμές, αντικειμενικά, κάνουμε το καλύτερο

and we feel worse.

και νοιώθουμε χειρότερα.

So let me remind you:

Επιτρέψτε μου να ανακεφαλαιώσω.

this is the official dogma, the one that we all take to be true,

Αυτό είναι το επίσημο δόγμα [προβολή στην οθόνη]. Όλοι το θεωρούμε σωστό,

and it's all false.

αλλά είναι εντελώς λάθος. Δεν είναι αληθινό.

It is not true.

There's no question that some choice is better than none.

Αναμφισβήτητα είναι καλύτερα να έχεις κάποιες επιλογές απ' το να μην έχεις καμιά

But it doesn't follow from that

αλλά αυτό δε σημαίνει ότι περισσότερες επιλογές είναι καλύτερα από λιγότερες.

that more choice is better than some choice.

There's some magical amount. I don't know what it is.

Υπάρχει κάποιο μαγικό ποσό. Δεν ξέρω ποιο είναι.

I'm pretty confident that we have long since passed the point

Είμαι αρκετά βέβαιος ότι έχουμε κατά πολύ ξεπεράσει το όριο

where options improve our welfare.

όπου οι εναλλακτικές που έχουμε βελτιώνουν την ευημερία μας.

Now, as a policy matter -- I'm almost done --

Τώρα, όσον αφορά τη διαχείριση του πράγματος - μισό λεπτό, τελειώνω -

as a policy matter, the thing to think about is this:

αυτό που πρέπει να σκεφτεί κάποιος είναι το εξής.

what enables all of this choice in industrial societies

Αυτό που παράγει τη δυνατότητα επιλογών στις βιομηχανικές κοινωνίες είναι ο υλικός πλούτος.

is material affluence.

There are lots of places in the world,

Υπάρχουν πολλά σημεία στον κόσμο,

and we have heard about several of them,

και αναφέρθηκαν αρκετά εδώ,

where their problem is not that they have too much choice.

όπου το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι εκεί δεν έχουν πολλές επιλογές.

Το πρόβλημά τους είναι ότι έχουν εξαιρετικά λίγες.

Their problem is they have too little.

So the stuff I'm talking about is the peculiar problem

Αυτό για το οποίο μιλάω είναι ένα ιδιαίτερο πρόβλημα

of modern, affluent, Western societies.

των σύγχρονων, εύπορων, δυτικών κοινωνιών.

And what is so frustrating and infuriating is this:

Κι αυτό που είναι απογοητευτικό και εξοργιστικό είναι το εξής:

Steve Levitt talked to you yesterday

Σας έλεγε χθες ο Στηβ Λέβιτ ότι

about how these expensive and difficult-to-install child seats

αυτά τα ακριβά και δύσκολα στην τοποθέτηση παιδικά καθίσματα αυτοκινήτου δε προσφέρουν προστασία. Χαμένα χρήματα είναι.

don't help.

It's a waste of money.

What I'm telling you is that these expensive, complicated choices --

Αυτό που σας λέω εγώ είναι ότι αυτές οι ακριβές, περίπλοκες επιλογές

it's not simply that they don't help.

όχι μόνο δε βοηθάνε.

They actually hurt.

Στην πραγματικότητα κάνουν κακό.

They actually make us worse off.

Στην πραγματικότητα μας φτωχαίνουν.

If some of what enables people in our societies

Αν μέρος των πόρων που δίνουν τη δυνατότητα στους πολίτες της κοινωνίας μας να έχουν όλες αυτές τις επιλογές

to make all of the choices we make

were shifted to societies in which people have too few options,

μεταφέρονταν σε κοινωνίες όπου οι άνθρωποι έχουν εξαιρετικά λίγες εναλλακτικές δυνατότητες,

not only would those people's lives be improved,

όχι μόνο θα υπήρχε βελτίωση της ζωής αυτών των ανθρώπων,

but ours would be improved also.

αλλά και στη δική μας ζωή θα υπήρχε βελτίωση.

This is what economists call a "Pareto-improving move."

Είναι αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν κίνηση βελτίωσης κατά κριτήριο Παρέτο.

Income redistribution will make everyone better off,

Η ανακατανομή του εισοδήματος θα επιφέρει ευημερία για όλους - όχι μόνο για τους φτωχούς -

not just poor people,

because of how all this excess choice plagues us.

ακριβώς λόγω της μάστιγας των υπερβολικών δυνατοτήτων που έχουμε να κάνουμε επιλογές.

So to conclude.

[You can be anything you want to be -- no limits.]

Λοιπόν, για να καταλήξω. Κοιτάτε αυτό το σκίτσο [προβολή στην οθόνη],

You're supposed to read this cartoon and, being a sophisticated person, say,

και σαν οξυδερκείς άνθρωποι που είστε, λέτε,

"Ah! What does this fish know? Nothing is possible in this fishbowl."

"Σιγά! Τι ξέρει το ψάρι;

Καμιά δυνατότητα δεν υπάρχει μέσα σ΄αυτή τη γυάλα.

Impoverished imagination, a myopic view of the world --

Απλοϊκή φαντασίωση, μυωπική άποψη για τα πράγματα -

that's the way I read it at first.

κι εγώ αυτή την ανάγνωση έκανα στην αρχή.

The more I thought about it, however,

Αλλά, όσο το σκεφτόμουν,

the more I came to the view that this fish knows something.

τόσο περισσότερο είχα την άποψη ότι μάλλον κάτι ξέρει το ψάρι.

Because the truth of the matter is,

Γιατί η αλήθεια είναι ότι

if you shatter the fishbowl so that everything is possible,

αν σπάσεις τη γυάλα έτσι που τα πάντα να είναι δυνατό να συμβούν,

you don't have freedom.

You have paralysis.

δεν έχεις ελευθερία. Έχεις παραλυσία.

If you shatter this fishbowl so that everything is possible,

Αν τη σπάσεις αυτή τη γυάλα ώστε τα πάντα να είναι δυνατό να συμβούν,

you decrease satisfaction.

μειώνεις την ικανοποίηση.

You increase paralysis, and you decrease satisfaction.

Αυξάνεις την παραλυσία και μειώνεις την ικανοποίηση.

Everybody needs a fishbowl.

Όλοι χρειαζόμαστε μια γυάλα.

This one is almost certainly too limited --

Αυτή εδώ η γυάλα είναι σίγουρα πολύ μικρή -

perhaps even for the fish, certainly for us.

ίσως ακόμα και για τα ψάρια, και σίγουρα για ανθρώπους.

But the absence of some metaphorical fishbowl is a recipe for misery

Αλλά η απουσία κάποιας γυάλας, μεταφορικά, οδηγεί με βεβαιότητα σε δυστυχία

and, I suspect, disaster.

και, υποψιάζομαι, στην καταστροφή.

Thank you very much.

Σας ευχαριστώ πολύ.

(Applause)

(Χειροκρότημα)