Why are we happy? Why aren't we happy? | Dan Gilbert

Dan Gilbert'in sorusu: Neden mutluyuz?

Çeviri: Ahmet Yükseltürk Gözden geçirme: Abdülkadir İnel

Konuşmak için 21 dakikanız olduğu zaman,

When you have 21 minutes to speak,

2 milyon yıl gerçekten uzun bir süre gibi geliyor.

two million years seems like a really long time.

Fakat evrim açısından, 2 milyon yıl hiçbir şey.

But evolutionarily, two million years is nothing.

İnsan beyni 2 milyon yılda ağırlığının 3 katına çıktı.

And yet, in two million years,

the human brain has nearly tripled in mass,

going from the one-and-a-quarter-pound brain of our ancestor here, Habilis,

Habilis'in 566 gramlık beyninden,

şu an herkesin kulakları arasındaki 1500 gramlık et dilimine geldik.

to the almost three-pound meatloaf everybody here has between their ears.

Doğa neden bizim böyle bir beyne sahip olmamızı istedi?

What is it about a big brain

that nature was so eager for every one of us to have one?

Beynin boyut olarak üç katına çıktığında,

Well, it turns out when brains triple in size,

they don't just get three times bigger; they gain new structures.

sadece 3 kat büyük hale gelmediği, yeni yapıların oluştuğu anlaşıldı.

And one of the main reasons our brain got so big is because it got a new part,

Beynin bu kadar çok büyümesinin bir nedeni de yeni bir kısım,

frontal lob. Daha doğrusu prefrontal korteks.

called the "frontal lobe,"

particularly, a part called the "prefrontal cortex."

Peki prefrontal korteks ne yapıyor da

What does a prefrontal cortex do for you

that should justify the entire architectural overhaul of the human skull

insan kafatasının mimarisi değişiyor?

in the blink of evolutionary time?

Aslında prefrontal korteks çok iş yapıyor,

Well, it turns out the prefrontal cortex does lots of things,

ama en önemlisi

but one of the most important things it does is it's an experience simulator.

onun bir tecrübe simülatörü olması.

Pilotlar uçuş simülatörlerinde pratik yaparlar ki

Pilots practice in flight simulators

so that they don't make real mistakes in planes.

uçaklarda gerçek hata yapmasınlar.

Human beings have this marvelous adaptation

İnsanoğlu, bir şeyi gerçek hayatta yaşamadan

that they can actually have experiences in their heads

kafasında tecrübe etme

before they try them out in real life.

gibi muhteşem bir adaptasyona sahip.

This is a trick that none of our ancestors could do,

Bu, bizim atalarımızın ve hiçbir hayvanın

and that no other animal can do quite like we can.

biz gibi yapamadığı bir hile. Bu mükemmel bir adaptasyon.

It's a marvelous adaptation.

It's up there with opposable thumbs and standing upright and language

Ayakta durma, konuşma gibi şeyler,

as one of the things that got our species out of the trees

türümüzü ağaçların içinden

and into the shopping mall.

alışveriş mağazalarına soktu.

(Laughter)

(Gülüşmeler) -- Hepiniz bunu yaptınız.

All of you have done this.

Biliyorsunuz ki,

Ben and Jerry's doesn't have "liver and onion" ice cream,

Ben and Jerry'nin karaciğer-soğanlı dondurması yok.

and it's not because they whipped some up, tried it and went, "Yuck!"

Hazırlayıp daha sonra iğrenç olduğunu gördükleri için yok değil.

It's because, without leaving your armchair,

Koltuğunuzdan kalkmadan, o dondurmanın kokusunu kafanızda oluşturup,

you can simulate that flavor and say "yuck" before you make it.

iğrenç olduğunu anlayabilirsiniz.

Haydi tecrübe simülatörleriniz nasıl çalışıyor, onu görelim.

Let's see how your experience simulators are working.

Let's just run a quick diagnostic

Konuşmaya devam etmeden önce, hemen küçük bir tespit yapalım.

before I proceed with the rest of the talk.

Here's two different futures that I invite you to contemplate.

Sizi iki farklı geleceğe davet ediyorum.

You can try to simulate them and tell me which one you think you might prefer.

Bunları simüle etmeye çalışın ve hangisini tercih edeceğinizi söyleyin.

One of them is winning the lottery. This is about 314 million dollars.

Birisi piyango. Yaklaşık 314 milyon dolar.

And the other is becoming paraplegic.

Ve diğeri ise belden aşağısının felç olma durumu.

(Laughter)

Biraz düşünün.

Just give it a moment of thought.

You probably don't feel like you need a moment of thought.

Aslında düşünmeye gerek olmadığını düşünüyorsunuz.

Interestingly, there are data on these two groups of people,

İlginç bir şekilde, bu iki grup insanın

data on how happy they are.

mutlu olma yüzdeleri bilgileri var elimizde.

And this is exactly what you expected, isn't it?

Bu tam sizin beklediğiniz yüzdeler, değil mi?

But these aren't the data. I made these up!

Ama gerçek bu değil. Bunları ben uydurdum!

These are the data.

Gerçek bu. Quizi geçemediniz.

You failed the pop quiz, and you're hardly five minutes into the lecture.

Because the fact is that a year after losing the use of their legs

Çünkü gerçek şu: ayaklarınızı kaybettikten bir yıl sonra ve

and a year after winning the lotto,

piyangoyu kazandıktan bir yıl sonra,

lottery winners and paraplegics are equally happy with their lives.

eşit derecede mutlu oluyorsunuz.

Quizi kaybettiğiniz için üzülmeyin,

Don't feel too bad about failing the first pop quiz,

because everybody fails all of the pop quizzes all of the time.

çünkü herkes habersiz sınavlarda başarısız oluyor.

Laboratuvarımın yaptığı ve

The research that my laboratory has been doing,

ülke çapında ekonomistlerin ve psikologların yaptığı

that economists and psychologists around the country have been doing,

bir araştırma, şaşırtıcı bir şeyi ortaya çıkardı.

has revealed something really quite startling to us,

Etki eğilimi diye adlandırdığımız bir şey,

something we call the "impact bias,"

which is the tendency for the simulator to work badly,

yani simülatörü kötü çalışmaya meyleden bir şey.

for the simulator to make you believe that different outcomes are more different

Simülatörün sizi, farklı sonuçların gerçek hallerinden çok daha

farklı olduğuna inandırması.

than, in fact, they really are.

From field studies to laboratory studies,

Doğadaki incelemelerde de, laboratuvar incelemelerinde de görüyoruz ki,

we see that winning or losing an election,

seçimi kazanma ya da kaybetme, romantik bir eşi kazanma ya da kaybetme,

gaining or losing a romantic partner,

terfi olup olmama, üniversitede testi geçme ya da geçememe,

getting or not getting a promotion,

passing or not passing a college test,

on and on,

vs. vs. aslında insanların beklediğinden çok daha az

have far less impact, less intensity and much less duration

yoğunlukta ve sürede etkili oluyorlar.

than people expect them to have.

Aslında, yeni bir çalışma -- bu beni afallatıyor --

A recent study -- this almost floors me --

hayati öneme sahip travmaların, insanları

a recent study showing how major life traumas affect people

nasıl etkilediği ile ilgili bir çalışma diyor ki,

suggests that if it happened over three months ago,

eğer olay 3 ay önce gerçekleşmişse, büyük ihtimalle,

mutluluğunuz üzerinde herhangi bir etkisi yoktur.

with only a few exceptions,

Neden?

it has no impact whatsoever on your happiness.

Çünkü mutluluk sentezlenebilir.

Why?

Because happiness can be synthesized.

Sir Thomas Brown 1642'de şöyle yazmıştı: "Ben yaşayan en mutlu insanım.

Sir Thomas Brown wrote in 1642, "I am the happiest man alive.

İçimde fakirliği zenginliğe, sıkıntıyı refaha dönüştürecek şeyler var.

I have that in me that can convert poverty to riches, adversity to prosperity.

Ben Aşil'den daha sağlamım, şansın beni vurabileceği tek yer bile yok."

I am more invulnerable than Achilles; fortune hath not one place to hit me."

Bu elemanın kafasında nasıl bir mekanizma var?

What kind of remarkable machinery does this guy have in his head?

Anlıyoruz ki, bu hepimizde varolan inanılmaz mekanizma ile aynı.

Well, it turns out it's precisely the same remarkable machinery that all of us have.

İnsanoğlu, psikolojik bağışıklık sistemi olarak düşünebileceğimiz bir şeye sahip.

Human beings have something

that we might think of as a "psychological immune system,"

Kendilerini buldukları dünyalarda kendilerini daha iyi hissetmeleri için

a system of cognitive processes, largely nonconscious cognitive processes,

dünyaya bakışlarını değiştirmeye yardım eden,

that help them change their views of the world,

kavramsal süreçler sistemi, çoğunlukla bilinçsiz kavramsal süreçler.

so that they can feel better about the worlds

Tıpkı Sir Thomas gibi, siz de bu makineye sahipsiniz.

in which they find themselves.

Sir Thomas'ın aksine, o makineyi bilmiyorsunuz.

Like Sir Thomas, you have this machine.

Unlike Sir Thomas, you seem not to know it.

Biz mutluluğu sentezliyoruz, fakat mutluluğun bulunması gerektiğini düşünüyoruz.

We synthesize happiness, but we think happiness is a thing to be found.

Şimdi, bana mutluluğu sentezleyen insan örneği vermenize gerek yok.

Now, you don't need me to give you

too many examples of people synthesizing happiness, I suspect,

Şüpheleniyorum. Fakat sizlere deneysel kanıtlar göstereceğim,

kanıt için çok uzaklara gitmenize gerek yok.

though I'm going to show you some experimental evidence.

Kendime ödev olarak, bunu derslerimde arada bir söylüyorum,

You don't have to look very far for evidence.

I took a copy of the "New York Times"

New York Times gazetesinin bir nüshasını alıp mutluluk senyezleyen insanlar bulmaya çalştım.

and tried to find some instances of people synthesizing happiness.

Ve işte üç tane mutluluk sentezleyen adam.

Here are three guys synthesizing happiness.

"Fiziksel, finansal, duygusal, zihinsel ve diğer yönlerimle

"I'm better off physically, financially, mentally ..."

"I don't have one minute's regret. It was a glorious experience."

çok daha iyiyim." "Bir dakikama bile üzülmüyorum.

"I believe it turned out for the best."

Olağanüstü bir tecrübe idi." "Bence en iyisiydi."

Who are these characters who are so damn happy?

Bu kadar mutlu olan karakterler kimler?

The first one is Jim Wright.

Some of you are old enough to remember:

Birincisi Jim Wright.

he was the chairman of the House of Representatives,

Bazılarınız hatırlayacak kadar yaşlı: Temsilciler Meclisi'nin başkanı idi

and he resigned in disgrace

when this young Republican named Newt Gingrich found out about

ve genç Cumhuriyetçi Newt Gingrich'in kendisinin yapmış olduğu

a shady book deal that he had done.

He lost everything.

gizli bir işi ortaya çıkarmasından sonra istifa etti.

The most powerful Democrat in the country lost everything:

Her şeyini kaybetti. Ülkedeki en güçlü Demokrat,

he lost his money, he lost his power.

her şeyini kaybetti.

What does he have to say all these years later about it?

Parasını, gücünü kaybetti.

"I am so much better off physically, financially, mentally

Bunca yıl sonra ne demek zorunda?

"Fiziksel, finansal, duygusal, zihinsel ve diğer yönlerim yönünden

and in almost every other way."

What other way would there be to be better off?

çok daha iyiyim."

Vegetably? Minerally? Animally?

İyi olabilecek başka hangi yönlerin olabilir?

He's pretty much covered them there.

Sebzesel? Mineral olarak? Hayvansal? O bunların hepsini kapsamış bile.

Moreese Bickham is somebody you've never heard of.

Moreese Bickham uttered these words upon being released.

Moreese Bickham hiç duymadığınız biri.

Moreese Bickham bu sözleri serbest bırakıldığında dile getirmiş.

He was 78 years old.

He'd spent 37 years in Louisiana State Penitentiary

78 yaşında idi. İşlemediği bir suçtan dolayı 37 yılını

for a crime he didn't commit.

Louisiana Devlet Cezaevi'nde geçirdi.

He was ultimately [released for good behavior halfway through his sentence.]

DNA kanıtı ile, 78 yaşında,

What did he have to say about his experience?

suçsuz olduğu anlaşıldı.

"I don't have one minute's regret. It was a glorious experience."

Bu tecrübeden sonra ne söylemesi gerekiyordu?

Glorious!

"Bir dakikama bile üzülmüyorum. Olağanüstü bir tecrübe idi."

This guy's not saying, "There were some nice guys. They had a gym."

Olağanüstü! Bu adam şunu demiyor,

"Glorious" -- a word we usually reserve for something like a religious experience.

"Yani, orada bazı iyi insanlar da vardı. Spor salonu vardı."

Ne diyor? "Olağanüstü idi."

Normalde manevi bir tecrübe yaşadığımız zaman kullandığımız bir kelime.

Harry S. Langerman uttered these words.

He's somebody you might have known but didn't,

Harry S. Langerman, belki bilebileceğiniz fakat bilmediğiniz birisi,

because in 1949, he read a little article in the paper

çünkü 1949'da gazetede McDonalds adlı iki kardeş tarafından işletilen bir hamburger

about a hamburger stand owned by these two brothers named McDonald.

standı ile ilgili bir haber okumuştu.

And he thought, "That's a really neat idea!"

So he went to find them.

"Gerçekten güzel bir fikir!" diye düşündü.

They said, "We can give you a franchise on this for 3,000 bucks."

Onları bulmaya gitti. Onlar da ona

Harry went back to New York, asked his brother, an investment banker,

"3000 dolara bu işin bayisini sana veririz." dediler.

Harry New York'a geri döndü ve yatırımcı bankacı abisinden

to loan him 3,000 dollars, and his brother's immortal words were,

"You idiot, nobody eats hamburgers."

kendisine 3000 dolar vermesini istedi,

abisinin ölümsüz cümleleri şunlardı,

He wouldn't lend him the money.

Of course, six months later, Ray Kroc had exactly the same idea.

"Seni aptal, kimse hamburger yemiyor."

Parayı ona vermeyecekti ve tabi ki altı ay sonra

It turns out, people do eat hamburgers,

Ray Croc'un aklına aynı fikir gelmişti.

and Ray Kroc, for a while, became the richest man in America.

Öyle anlaşılıyor ki, insanlar hamburger yiyor ve

Ray Croc, Amerika'nın en zengin adamı oluyor.

And then, finally,

some of you recognize this young photo of Pete Best,

Ve sonunda -- biliyorsunuz, olabilecekler için en iyi kelimeler söyleniyor --

who was the original drummer for the Beatles,

Pete Best'in, Beatles'in bir ayak işi için

until they, you know, sent him out on an errand and snuck away

and picked up Ringo on a tour.

ta Rigo'ya gönderilmesine kadarki

Well, in 1994, when Pete Best was interviewed --

gerçek davulcusunun,

yes, he's still a drummer; yes, he's a studio musician --

bu fotoğrafını kiminiz hatırlıyor.

he had this to say: "I'm happier than I would have been with the Beatles."

1994'te Pete Bast ile röportaj yapılırken

-- evet hâlâ bir davulcu, evet hâlâ stüdyo müzisyeni --

OK, there's something important to be learned from these people,

bunları söylemek zorunda idi: "Beatles'la beraber olduğum zamandan daha mutluyum."

and it is the secret of happiness.

Here it is, finally to be revealed.

Bu insanlardan öğrenmemiz gerek bir şeyler var,

First: accrue wealth, power and prestige,

o da mutluluğun sırrı.

then lose it.

Sonunda ifşa ediliyor.

(Laughter)

Bir: zenginleşin, güç ve prestij sahibi olun,

Second: spend as much of your life in prison as you possibly can.

sonra da kaybedin. (Gülüşmeler)

(Laughter)

Third: make somebody else really, really rich.

İki: hayatınızın olabildiğince uzun bir kısmını hapiste geçirin.

(Gülüşmeler) Üç: başkasını gerçekten çok, çok zengin edin. (Gülüşmeler)

And finally: never, ever join the Beatles.

(Laughter)

Yeah, right.

Because when people synthesize happiness,

Ve sonuncusu: kesinlikle Beatles'a katılmayın. (Gülüşmeler)

as these gentlemen seem to have done,

Tamam. Şimdi ben, Ze Frank gibi, sizin bir sonraki düşüncelerinizi

we all smile at them, but we kind of roll our eyes and say,

"Yeah, right, you never really wanted the job."

tahmin edebilirim, o da şu "Tabi, tabi."

"Oh yeah, right -- you really didn't have that much in common with her,

Çünkü insanlar mutluluğu sentezlediği zaman, yukarıda beyefendilerin yaptığı gibi,

and you figured that out just about the time

onlara güleriz, hepimiz gözlerimi açarız ve

she threw the engagement ring in your face."

We smirk,

"Evet doğru, sen hiçbir zaman gerçekten bir iş aramadın."

because we believe that synthetic happiness is not of the same quality

"Evet doğru. Senin onla hiçbir

ortak yanın yoktu, ve bunu tam da

as what we might call "natural happiness."

onun sana

What are these terms?

Natural happiness is what we get when we get what we wanted,

nişan yüzüğünü attığı anda fark ettin."

Sırıtırız çünkü sentetik mutluluğun doğal mutluluk diye

and synthetic happiness is what we make when we don't get what we wanted.

tabir edebileceğimiz durum kadar kaliteli olmadığını düşünürüz.

And in our society, we have a strong belief

Bu terimler ne anlama geliyor?

Doğal mutluluk istediğimiz bir şeyi istediğimiz zaman elde etmektir,

that synthetic happiness is of an inferior kind.

sentetik mutluluk da istediğimizi elde edemediğimiz zaman yaptığımız şeydir.

Why do we have that belief?

Well, it's very simple.

What kind of economic engine would keep churning

Ve toplumumuzda şöyle yaygın bir inanç var,

if we believed that not getting what we want

sentetik mutluluk ikinci dereceden bir şeydir.

could make us just as happy as getting it?

Böyle bir inanç neden var?

Çok basit. İnsanların istedikleri şeyi elde etmedikleri zaman

With all apologies to my friend Matthieu Ricard,

sanki elde etmiş gibi mutlu olacağına inandığı bir dünyada

a shopping mall full of Zen monks

hangi ekonomi motoru işler?

is not going to be particularly profitable,

because they don't want stuff enough.

(Laughter)

Özür dilerim Matthieu Ricard arkadaşım,

I want to suggest to you

that synthetic happiness is every bit as real and enduring

Zen rahipleri ile dolu bir alışveriş mağazası

kâr getirmeyecektir,

as the kind of happiness you stumble upon

çünkü onlar pek bir şey istemezler.

when you get exactly what you were aiming for.

Now, I'm a scientist, so I'm going to do this not with rhetoric,

Ben size sentetik mutluluğun,

but by marinating you in a little bit of data.

hedeflediğiniz bir şeyi elde ettiğiniz zaman

Let me first show you an experimental paradigm

karşılaştığınız mutlulukla,

that's used to demonstrate the synthesis of happiness

aynı derecede gerçek ve sürücü olduğunu tavsiye etmek istiyorum.

among regular old folks.

Şimdi, ben bir bilim adamıyım, bunu belâgat ile yapmayacağım,

This isn't mine,

onun yerine sizlere bir miktar veri vereceğim.

it's a 50-year-old paradigm called the "free choice paradigm."

Önce size, eskiden sentetik mutluluğu

It's very simple.

You bring in, say, six objects,

göstermek için kullanılan deneysel bir paradigmayı

and you ask a subject to rank them from the most to the least liked.

göstereceğim. Benim icadım değil.

In this case, because this experiment uses them,

Bu 50 yıllık bir paradigma ve ismi serbest seçim paradigması.

these are Monet prints.

Çok basit.

Everybody ranks these Monet prints from the one they like the most

Mesela 6 tane cisim getirirsiniz,

to the one they like the least.

ve deneğe cisimleri sevme derecesine göre sıralamasını istersiniz.

Now we give you a choice:

Bu durumda, size bahsedeceğim deney bunları kullandığı için,

"We happen to have some extra prints in the closet.

We're going to give you one as your prize to take home.

bunlar Monet resimleri.

Ve herkes bu Monet resimlerini

We happen to have number three and number four," we tell the subject.

en sevdiğinden, en az sevdiğine doğru sıralayabilir.

Şimdi, size bir teklifte bulunuyoruz:

This is a bit of a difficult choice,

"Dolabın içinde birkaç tane daha resim var.

because neither one is preferred strongly to the other,

but naturally, people tend to pick number three,

Bir tanesini size hediye olarak vereceğiz.

Elimizde 3. ve 4. resimden var."

because they liked it a little better than number four.

diyoruz deneğe. Bu biraz zor bir seçim,

Sometime later -- it could be 15 minutes, it could be 15 days --

çünkü denek için iki resim arasında fazla bir fark yok,

the same stimuli are put before the subject,

fakat doğal olarak, insanlar üç numaralı resmi seçiyorlar,

and the subject is asked to re-rank the stimuli.

çünkü üç numarayı dört numaradan daha çok seviyorlar.

"Tell us how much you like them now."

What happens?

Biraz zaman geçince -- 15 dakika olabilir, 15 gün olabilir --

Watch as happiness is synthesized.

This is the result that's been replicated over and over again.

aynı resimler kullanılarak deney tekrarlanıyor

You're watching happiness be synthesized.

ve denekten resimleri sıralaması isteniyor.

Would you like to see it again?

"Şimdi bunları ne kadar sevdiğinizi söyleyin."

Ne oluyor? Mutluluğun sentezlenmesini izleyin.

Happiness!

"The one I got is really better than I thought!

Bu sürekli tekrar tekrar elde edilen bir sonuç.

That other one I didn't get sucks!"

That's the synthesis of happiness.

Mutluluğun sentezlendiğini görüyorsunuz.

(Laughter)

Tekrar görmek ister misiniz? Mutluluk!

Now, what's the right response to that?

"Yeah, right!"

"Aldığım şey düşündüğümden de iyi!

Now, here's the experiment we did,

O diğer almadığım berbat!"

and I hope this is going to convince you

(Gülüşmeler) Bu mutluluk sentezlenmesi.

that "Yeah, right!" was not the right response.

Buna verilen cevap ne? "Evet, tabi ki!"

We did this experiment with a group of patients

who had anterograde amnesia.

These are hospitalized patients.

Şimdi bizim yaptığımız deney.

Most of them have Korsakoff syndrome,

Bence bu deney sizi "Evet, tabi ki!"nin

a polyneuritic psychosis.

doğru cevap olmadığına ikna edecek.

They drank way too much, and they can't make new memories.

Bu deneyi anterograd amneziye yakalanmış

bir grupla yaptık. Bunlar hastanede yatan hastalar.

They remember their childhood, but if you walk in and introduce yourself

Çoğunda Korsakoff sendromu var,

and then leave the room,

yani çok içtikleri için

when you come back, they don't know who you are.

We took our Monet prints to the hospital.

hafızalarına yeni bir şey ekleyemediklerini düşünüyorlar.

Tamam? Çocukluklarını hatırlıyorlar, fakat içeri girip kendinizi tanıttıktan sonra

And we asked these patients to rank them

from the one they liked the most to the one they liked the least.

odadan çıkıp,

tekrar geldiğinizde sizi tanımıyorlar.

We then gave them the choice between number three and number four.

Monet resimlerimizi hastaneye götürdük.

Like everybody else, they said,

Ve hastalara bunları en sevdiklerinden, en az sevdiklerine

"Gee, thanks Doc! That's great! I could use a new print.

doğru sıralamalarını istedik.

I'll take number three."

We explained we would have number three mailed to them.

Sonra da üçüncü ile dördüncü arasında bir tercih yaptırdık.

We gathered up our materials,

Herkes gibi onlar da,

and we went out of the room and counted to a half hour.

"Vay, teşekkürler doktor! Bu muhteşem. Artık yeni bir resmim var.

(Laughter)

Ben üç numarayı alıyorum."

Back into the room, we say, "Hi, we're back."

Ve onlara üç numarayı göndereceğimizi söyledik.

The patients, bless them, say, "Ah, Doc, I'm sorry,

Malzemelerimizi topladık, odadan çıktık

I've got a memory problem; that's why I'm here.

ve yarım saat bekledik.

If I've met you before, I don't remember."

Tekrar odaya girdik ve dedik ki, "Merhaba, biz geri geldik."

"Really, Jim, you don't remember? I was just here with the Monet prints?"

Hastalar, "Ah, doktor, çok özür dilerim.

"Sorry, Doc, I just don't have a clue."

"No problem, Jim.

Benim hafıza problemim var, o yüzden buradayım.

All I want you to do is rank these for me,

Daha önce görüşmüşsek de, ben hatırlamıyorum."

from the one you like the most to the one you like the least."

"Gerçekten mi Jim, hatırlamıyor musun? Ben biraz önce Monet resimleri ile buradaydım."

What do they do?

"Özür dilerim doktor. Hiçbir fikrim yok."

Well, let's first check and make sure they're really amnesiac.

"Sorun değil, Jim. Senden isteğim bunları

We ask these amnesiac patients to tell us which one they own,

en sevdiğinden, en az sevdiğine doğru sıralaman."

which one they chose last time, which one is theirs.

Ne yapıyorlar? Önce gerçekten amnezi sahip olduklarını

And what we find is, amnesiac patients just guess.

kontrol edelim.

These are normal controls, where if I did this with you,

Hangisinin onlarda olduğunu,

all of you would know which print you chose.

en son sefer hangisini seçtiklerini, hangisinin onlarınki olduğunu soruyoruz.

But if I do this with amnesiac patients, they don't have a clue.

Amnezi hastaları sadece tahminde bulunuyorlar.

They can't pick their print out of a lineup.

Bunlar normal kontroller, eğer bunu size yapsaydım,

Here's what normal controls do: they synthesize happiness. Right?

hepiniz hangisini seçtiğinizi bilirdiniz.

Fakat ben bunu amnezi hastaları ile yapıyorum,

This is the change in liking score,

herhangi bir fikirleri yok. Seçimlerini bulamıyorlar.

the change from the first time they ranked to the second time they ranked.

Normal controls show -- that was the magic I showed you;

Normal kontrollerin yaptığı ne idi: mutluluk sentezleme.

now I'm showing it to you in graphical form --

"The one I own is better than I thought.

Değil mi? Sevme derecesindeki değişim,

The one I didn't own, the one I left behind,

ilk sıralama ile ikinci sıralama arasındaki değişim.

is not as good as I thought."

Normal kontroller şunu gösteriyor

-- bu size gösterdiğim sihirdi,

Amnesiacs do exactly the same thing. Think about this result.

şimdi size grafik üzerinde gösteriyorum --

"Sahip olduğum, düşündüğümdem güzel. Sahip olmadığım,

These people like better the one they own,

but they don't know they own it.

arkada bıraktığım, düşündüğüm kadar güzel değil."

Amnezi hastaları da aynı şeyi yapıyorlar. Bu sonuç üzerine düşünün.

"Yeah, right" is not the right response!

What these people did when they synthesized happiness

Bu insanlar sahip oldukları şeyi daha çok seviyor,

fakat ona sahip olduklarını bilmiyorlar.

is they really, truly changed

their affective, hedonic, aesthetic reactions to that poster.

"Evet, doğru," doğru bir cevap değil!

Bu insanlar mutluluk üretirken

They're not just saying it because they own it,

because they don't know they own it.

gerçekten, tam manası ile değiştiler.

When psychologists show you bars,

O postere karşı duygusal, zevksel, estetik tepkileri değişti.

you know that they are showing you averages of lots of people.

Bunu sadece ona sahip oldukları için değil,

And yet, all of us have this psychological immune system,

ona sahip olduklarını bilmedikleri için söylüyorlar.

this capacity to synthesize happiness,

but some of us do this trick better than others.

Şimdi, psikolojiciler size çubuk gösterdikleri zaman,

And some situations allow anybody to do it more effectively

bunların birçok insanın ortalamasını gösterdiğini biliyorsunuz.

Ve hepimiz bu psikolojik bağışıklık sistemine sahibiz,

than other situations do.

mutluluk sentezleme kapasitesi,

It turns out that freedom,

fakat bazılarımız bu hileyi diğerlerine göre daha iyi yapıyor.

the ability to make up your mind and change your mind,

Ve bazı durumlar, bunu diğer durumlara göre

is the friend of natural happiness,

daha etkili bir şekilde yapmamızı sağlıyor.

because it allows you to choose among all those delicious futures

and find the one that you would most enjoy.

Hürriyetin

But freedom to choose,

-- fikrinizi oluşturup değiştirme becerisi --

to change and make up your mind,

is the enemy of synthetic happiness,

doğal mutluluğun arkadaşı olduğunu anlıyoruz, çünkü

and I'm going to show you why.

bu size, tüm o lezzetli geleceklerden en fazla hoşunuza gideni seçmenizi sağlıyor.

Dilbert already knows, of course.

"Dogbert's tech support. How may I abuse you?"

"My printer prints a blank page after every document."

Fakat seçim hürriyeti

"Why complain about getting free paper?"

-- fikrinizi değiştirip, oluşturmak -- sentetik mutluluğun düşmanı.

"Free? Aren't you just giving me my own paper?"

"Look at the quality of the free paper compared to your lousy regular paper!

Ve ben size bunun nedenini göstereceğim.

Dilbert her zaman biliyor, tabi ki.

Siz ben konuşurken karikatürü okuyorunuz.

Only a fool or a liar would say that they look the same!"

"Dogbert'in teknik servisi. Sena nasıl zarar verebilirim?"

"Now that you mention it, it does seem a little silkier!"

"Yazıcım her dökümandan sonra bir boş sayfa basıyor."

"What are you doing?"

"Bedava kağıt almaktan neden şikayetçisin?"

"I'm helping people accept the things they cannot change." Indeed.

"Bedava? Bana kendi kağıdımı vermiyor musun?"

"Olur mu yahu! Şu bedava kağıdın kalitesine bak,

The psychological immune system works best

bir de senin normal kağıdının kalitesine!

Sadece bir deli ya da yalancı ikisinin de aynı olduğunu söyler!"

when we are totally stuck, when we are trapped.

"Ah! Şimdi bunu söyledin ya, biraz daha ipeksi gözüküyor!"

This is the difference between dating and marriage.

You go out on a date with a guy,

"Ne yapıyorsun?"

and he picks his nose; you don't go out on another date.

"İnsanlara değiştiremeyecekleri şeyleri kabul etmelerini sağlıyorum." Gerçekten de.

You're married to a guy and he picks his nose?

Psikolojik bağışıklık sistemi en iyi,

He has a heart of gold. Don't touch the fruitcake!

tamamen tıkandığımız ve sıkıştığımız zaman çalışıyor.

You find a way to be happy with what's happened.

Flörtle evliliğin farkı da bu değil mi?

(Laughter)

Now, what I want to show you

Yani, birisi ile buluşuyorsunuz,

is that people don't know this about themselves,

o bir terslik yapıyor; bir daha buluşmuyorsunuz.

and not knowing this can work to our supreme disadvantage.

Evlisiniz ve adam ters bir şey yaptı?

Evet, altın gibi bir kalbe sahip;

keke dokunma. Değil mi? (Gülüşmeler)

Here's an experiment we did at Harvard.

Olanla mutlu olmaya çalışıyorsunuz.

We created a black-and-white photography course,

and we allowed students to come in and learn how to use a darkroom.

Şimdi size insanların,

kendileri ile ilgili bu özelliğini bilmediğini göstereceğim

So we gave them cameras, they went around campus,

they took 12 pictures of their favorite professors

ve bunu bilmeme dezavantajımıza olabilir.

and their dorm room and their dog,

Harvard'da yaptığımız bir deney şöyle idi.

and all the other things they wanted to have Harvard memories of.

Bir tane fotoğrafçılık dersi açtık, siyah-beyaz fotoğraf dersi

They bring us the camera, we make up a contact sheet,

ve öğrencilere karanlık odayı kullanmalarını öğrenme fırsatı verdik.

they figure out which are the two best pictures.

Onlara makineler verdik, kampüste dolaştılar,

We now spend six hours teaching them about darkrooms,

en çok sevdikleri 12 şeyin fotoğrafını çektiler: profesörlerini, yurt odalarını, köpeklerini

and they blow two of them up.

They have two gorgeous 8 x 10 glossies

of meaningful things to them, and we say,

ve Harvard günlerinden hatırlamak istedikleri diğer şeyler.

"Which one would you like to give up?"

Onlar kamerayı bize getiriyor, biz filmi hazırlıyoruz,

"I have to give one up?"

"Yes, we need one as evidence of the class project.

onlar da en iyi iki fotoğrafı seçiyorlar

ve onlarla karanlık odada da altı saat geçiyoruz,

So you have to give me one. You have to make a choice.

bu arada iki tanesine zarar veriyorlar

You get to keep one, and I get to keep one."

ve sonunda iki tane 8x10'luk fotoğrafa sahip oluyorlar

ve biz de diyoruz ki,

Now, there are two conditions in this experiment.

"Hangisini bırakmak istersin?"

In one case, the students are told,

Onlar diyor ki, "Geri vermek mi zorundayım?"

"But you know, if you want to change your mind,

"Evet tabi ki. Bu sınıf projesi yaptığımızın kanıtı olacak.

I'll always have the other one here,

Bir tanesini bana vermek zorundasın. Bir tercih yapman lazım.

and in the next four days, before I actually mail it to headquarters" --

Bir tanesini sen, bir tanesini ben alacağım."

yeah, "headquarters" --

Şimdi, bu deneyde iki tane durum var.

(Laughter)

"I'll be glad to swap it out with you.

İlk durumda, öğrencilere, "Eğer fikrin değişirse,

In fact, I'll come to your dorm room, just give me an email.

diğer fotoğraf önümüzdeki dört gün hep burada duracak,

Better yet, I'll check with you.

onu merkeze göndermeden önce,

You ever want to change your mind, it's totally returnable."

The other half of the students are told exactly the opposite:

memnuniyetle" -- (Gülüşmeler) -- evet, "merkez" --

"Make your choice, and by the way,

"memnuniyetle seninkinle değiştiririm. Hatta,

the mail is going out, gosh, in two minutes, to England.

yurt odana getiririm

Your picture will be winging its way over the Atlantic.

-- sadece e-posta atman yeterli. Hatta, her gün seni kontrol edeceğim.

You will never see it again."

Fikrini değiştirdiğin an, geri alabilirsin."

Half of the students in each of these conditions

Öğrencilerin diğer yarısına ise tam tersi söyleniyor:

are asked to make predictions

about how much they're going to come to like

"Tercihini yap. Bu arada,

the picture that they keep

posta, hay Allah, iki dakika içinde İngiltere'ye gidiyor.

and the picture they leave behind.

Other students are just sent back to their little dorm rooms

Fotoğrafın Atlantik okyanusun üzerinde uçuyor olacak.

Onu bir daha göremeyeceksin."

and they are measured over the next three to six days

Şimdi, her iki durumdaki öğrencilerin yarısından,

on their satisfaction with the pictures.

sakladıkları ile verdikleri fotoğrafları

Look at what we find.

sevme derecelerinin zamana göre nasıl değişeceğini

First of all, here's what students think is going to happen.

tahmin etmeleri isteniyor.

They think they're going to maybe come to like the picture they chose

Diğer öğrenciler ise küçük yurt odalarına geri gönderiliyor

a little more than the one they left behind.

ve önümüzdeki üç-altı gün boyunca fotoğrafları

But these are not statistically significant differences.

sevme, tatmin olmaları ölçülüyor.

It's a very small increase, and it doesn't much matter

Ve bulduğumuz şeye bakın.

Öncelikle, öğrencilerin tahmini şöyle.

whether they were in the reversible or irreversible condition.

Seçtikleri resmi birazcık daha fazla

Wrong-o.

Bad simulators.

Because here's what's really happening.

sevebileceklerini düşünüyorlar,

Both right before the swap and five days later,

fakat bu fark istatiksel olarak mühim değil.

people who are stuck with that picture,

who have no choice,

Çok az bir artma, ve diğer resmi geri alıp

who can never change their mind,

almadıklarının hiçbir önemi yok.

like it a lot.

And people who are deliberating -- "Should I return it?

Yanlış. Kötü simülatörler. Çünkü gerçek şu.

Have I gotten the right one?

Maybe this isn't the good one. Maybe I left the good one?" --

Değişiminden hemen önce ve beş gün sonra,

have killed themselves.

o resme bağlı kalmış insanlar,

They don't like their picture.

In fact, even after the opportunity to swap has expired,

ve seçimi olmayanlar,

fikrini hiçbir zaman değiştiremeyenler, resimlerini çok seviyorlar!

they still don't like their picture.

Why?

Düşünen insanlar ise -- "Acaba geri vermeli miyim?

Because the [reversible] condition is not conducive

Doğru olanı mı aldım acaba? Belki bu güzel olan değildir?

to the synthesis of happiness.

Belki güzel olanı bırakmışımdır?" -- kendilerini öldürüyorlar.

So here's the final piece of this experiment.

Fotoğraflarını sevimiyorlar ve

değiştirme süresi bitince de

We bring in a whole new group of naive Harvard students

hâlâ fotoğraflarını sevmiyorlar? Neden?

and we say, "You know, we're doing a photography course,

and we can do it one of two ways.

Çünkü değiştirme şartı mutluluk sentezlemeye

We could do it so that when you take the two pictures,

yardımcı olmuyor.

you'd have four days to change your mind,

Bu da deneyin son kısmı.

or we're doing another course where you take the two pictures

Harvard'dan tamamen yeni, naif bir öğrenci topluluğu oluşturuyoruz

and you make up your mind right away and you can never change it.

ve diyoruz ki, "Bir fotoğrafçılık dersi veriyoruz,

Which course would you like to be in?" Duh!

Sixty-six percent of the students, two-thirds,

ve bunu iki farklı yolla yapıyoruz.

prefer to be in the course where they have the opportunity to change their mind.

İki tane fotoğraf çektikten sonra,

fikrinizi değiştirebilmek için dört gününüz var,

Hello? Sixty-six percent of the students choose to be in the course

ya da iki tane fotoğraf çektikten sonra

hemen o anda bir tercih yapıyorsunuz

in which they will ultimately be deeply dissatisfied with the picture --

ve bir daha değiştiremiyorsunuz. Hangi derse kaydolmak istersiniz?

"Öğrencilerin yüzde 66'sı, üçte ikisi,

(Laughter)

because they do not know the conditions under which synthetic happiness grows.

resimleri değiştirme şanslarının olduğu dersi seçiyorlar.

The Bard said everything best, of course, and he's making my point here

Merhabalar? Öğrencilerin yüzde 66'sı, sonunda

but he's making it hyperbolically:

fotoğrafları ile kesinlikle tatmin olmayacakları dersi seçiyorlar.

"'Tis nothing good or bad But thinking makes it so."

Çünkü sentetik mutluluğun oluştuğu şartları bilmiyorlar.

It's nice poetry, but that can't exactly be right.

Is there really nothing good or bad?

Ozan her şeyi en iyi şekilde söylemiştir, tabi ki, ve burada benim demek istediğimi söylemiş

Is it really the case that gall bladder surgery and a trip to Paris

are just the same thing?

ve bunu abartarak yapmış:

(Laughter)

That seems like a one-question IQ test.

"İyi ya da kötü diye bir şey yoktur / Düşünmek bunları oluşturur."

They can't be exactly the same.

Güzel bir şiir, fakat tam doğru değil.

In more turgid prose, but closer to the truth,

Gerçekten iyi ya da kötü diye bir şey yok mu?

was the father of modern capitalism, Adam Smith, and he said this.

Gerçekten de safrakesesi ameliyatı ile Paris gezisi

This is worth contemplating:

aynı şeyler mi? Bu sanki tek soruluk IQ testi gibi duruyor.

"The great source of both the misery and disorders of human life

seems to arise from overrating the difference

Bunlar aynı şeyler olamaz.

between one permanent situation and another.

Biraz da abartılmış, fakat gerçeğe yakın bir dizi de

Some of these situations may, no doubt, deserve to be preferred to others,

modern kapitalizmin babası, Adam Smith'e ait. Şöyle demiş.

Düşünmeye değer.

but none of them can deserve to be pursued

"İnsan hayatının sefalet ve düzensizliklerinin büyük kaynağı,

with that passionate ardor which drives us to violate the rules

sanki bir duruma diğerine göre daha fazla

either of prudence or of justice,

değer vermekmiş gibi geliyor ...

or to corrupt the future tranquility of our minds,

Bu bazı durumların, şüphesiz, diğerlerine tercih edilmemesi lazım,

either by shame from the remembrance of our own folly,

fakat hiçbiri kuralları bozmaya iten şevke

or by remorse for the horror of our own injustice."

In other words: yes, some things are better than others.

sağduyu ya da adalete,

We should have preferences that lead us into one future over another.

ya da zihnimizin sükunetini bozmaya,

But when those preferences drive us too hard and too fast

ya da hatalarımızı hatırlayınca utanmaya,

because we have overrated the difference between these futures,

ya da yaptığımız haksızlık dehşetimizden duyduğumuz pişmanlığa tercih edilmeye değmez."

we are at risk.

Ya da: evet, bazı şeyler diğerlerinden iyidir.

When our ambition is bounded, it leads us to work joyfully.

Bizi bir gelecekten diğerine götürecek olan tercihlere sahip olmak zorundayız.

When our ambition is unbounded,

it leads us to lie, to cheat, to steal, to hurt others,

Fakat ne zaman ki bu tercihler bizi,

to sacrifice things of real value.

bu iki gelecek arasındaki farka, olduğundan daha fazla değer verdiğimizden dolayı

When our fears are bounded,

we're prudent, we're cautious,

bizi çok sert ya da çok hızlı itekliyorsa, o zaman riskteyiz demektir.

we're thoughtful.

When our fears are unbounded and overblown,

Tutkumuz sınırlı olunca, sevinçle çalışıyoruz.

we're reckless, and we're cowardly.

Tutkumuz sınırsız olunca, yalan söylüyoruz, hile yapıyoruz, çalıyoruz, başkalarına zarar veriyoruz,

The lesson I want to leave you with, from these data,

is that our longings and our worries are both to some degree overblown,

gerçek değere sahip şeylerden ödün veriyoruz. Korkularımız sınırlı olursa,

because we have within us the capacity to manufacture the very commodity

ihtiyatlıyız, dikkatliyiz, düşünceliyiz.

Korkularımız sınırsız ve şişkin ise,

we are constantly chasing when we choose experience.

pervasızız ve korkağız.

Thank you.

Bu verilerden size vermek istediğim ders

(Applause)

özlemlerimiz ve kaygılarımız aynı derecede şişkinler,

çünkü içimizde tecrübeyi seçtiğimiz zaman,

sürekli kovaladığımız eşyayı üretme kapasitemiz var.

Teşekkürler.