Why are we happy? Why aren't we happy? | Dan Gilbert

21 минутын яриатай харьцуулбал

2 сая жил нь үнэхээр урт хугацаа мэт санагдана.

Гэвч хувьслын талаас авч үзвэл, 2 сая жил бол юу ч биш юм.

Гэхдээ л хүний тархи нь 2 сая жилийн дотор

ойролцоогоор 3 дахин хүнд болсон.

Бидний өвөг дээдэс Хабилисын 570 гр тархи одоо

When you have 21 minutes to speak,

two million years seems like a really long time.

бидний 2 чихний хоорондох 1360 гр махлаг эд болтлоо томорсон.

But evolutionarily, two million years is nothing.

And yet, in two million years,

Байгаль хүн бүрт

the human brain has nearly tripled in mass,

ийм том тархи заяасан нь ямар учиртай юм бол?

going from the one-and-a-quarter-pound brain of our ancestor here, Habilis,

Тэгэхээр, тархи 3 дахин томорсон үед,

to the almost three-pound meatloaf everybody here has between their ears.

тархины хэмжээ ихсээд зогсохгүй, шинэ бүтэцтэй болж эхэлдэг байна.

Бидний тархи том болсон гол шалтгаануудын нэг бол

What is it about a big brain

нэгэн шинэ хэсэг бий болсон явдал юм: FRONTAL LOBE

that nature was so eager for every one of us to have one?

Тэр дундаа, PRE FRONTAL гэгддэг зүйл.

Well, it turns out when brains triple in size,

Одоо, тархины гадаргуу нь ямар үүрэгтэйг мэдвэл

they don't just get three times bigger; they gain new structures.

эвалюцийн багахан хугацаанд

хүний тархийний бүтцийг тэр чигт нь өөрчлөх болсон учрыг ойлгох байх.

And one of the main reasons our brain got so big is because it got a new part,

Тархины гадаргуу нь маш олон, чухал үүрэг гүйцэтгэдэг,

called the "frontal lobe,"

particularly, a part called the "prefrontal cortex."

тэр дундаа хамгийн чухал үүрэг бол

What does a prefrontal cortex do for you

төсөөлөн, дууриах явдал юм.

that should justify the entire architectural overhaul of the human skull

Онгоцны нисгэгчид туршилтийн төхөөрөмж дээр бэлтгэл хийн,

in the blink of evolutionary time?

онгоц жолоодохдоо алдаа гаргахаас сэргийлдэг.

Well, it turns out the prefrontal cortex does lots of things,

Хүн төрөлхтөн ямарваа зүйлийг

but one of the most important things it does is it's an experience simulator.

бодитоор хийж үзэхээсээ өмнө

толгой дотроо урьдчилан төсөөлөх гайхалтай чадвартай.

Pilots practice in flight simulators

Энэ бол бидний өвөг дээдсийн хэнд ч,

so that they don't make real mistakes in planes.

өөр ямар ч амьтанд байдаггүй чадвар юм.

Human beings have this marvelous adaptation

Гайхалтай дасан зохицол.

that they can actually have experiences in their heads

Энэ бол бидний эрхий хуруу, босоо явдал, хэл зэрэг

before they try them out in real life.

хүн төрөлхтнийг модноос буун, их дэлгүүрт хүргэсэн

This is a trick that none of our ancestors could do,

хүчин зүйлсийн нэг.

and that no other animal can do quite like we can.

(Инээд.)

Та бүгд үүнийг хийж байсан.

It's a marvelous adaptation.

It's up there with opposable thumbs and standing upright and language

Бэн ба Жэрригийнд элэг-сонгины амттай зайрмаг туршиж үзээд

as one of the things that got our species out of the trees

амтгүй учраас хийгээгүй юм биш.

Та ч гэсэн суудлаасаа өндийлгүй энэ амтыг төсөөлөн бодоод,

and into the shopping mall.

(Laughter)

хийхээсээ өмнө амтгүй гэдгийг нь мэдчихнэ.

All of you have done this.

Ben and Jerry's doesn't have "liver and onion" ice cream,

Таны дүрслэн төсөөлөх чадвар хэрхэн ажилдгийг харцгаая.

and it's not because they whipped some up, tried it and went, "Yuck!"

Яриагаа үргэлжлүүлэхээс өмнө

It's because, without leaving your armchair,

жижиг туршилт хийж үзье.

you can simulate that flavor and say "yuck" before you make it.

Энэ 2 өөр явдлыг өөрийн ирээдүй гэж төсөөлөөд,

алийг нь илүүд үзэж байгаагаа надад хэлнэ үү.

Let's see how your experience simulators are working.

Эхнийх нь сугалаанд 314 сая доллар хожиж байна.

Let's just run a quick diagnostic

before I proceed with the rest of the talk.

Дараагийх нь хоёр хөл мэдээгүй болох.

Here's two different futures that I invite you to contemplate.

(Инээд.)

You can try to simulate them and tell me which one you think you might prefer.

Нэг хором бодоод үзээрэй.

Таньд бодох шаардлагагүй мэт санагдаж магадгүй.

One of them is winning the lottery. This is about 314 million dollars.

Сонирхуулж хэлэхэд, энэ 2 төрлийн хүмүүс

хэр аз жаргалтай талаарх тоо судалгаа байдаг.

And the other is becoming paraplegic.

Энэ бол яг таны хүлээж байсан үр дүн байх?

(Laughter)

Just give it a moment of thought.

Гэхдээ энэ бол жинхэнэ үр дүн биш. Би зохиосон юм.

You probably don't feel like you need a moment of thought.

Энэ нь жинхэнэ үр дүн.

Interestingly, there are data on these two groups of people,

Та бүхэн яриа эхлээд 5 минут хүрээгүй байхад асуултанд бүдэрлээ.

Бодит байдал дээр 2 хөл нь мэдээгүй болсон, сугалаа хожсон

data on how happy they are.

And this is exactly what you expected, isn't it?

хоёр хүн нэг жилийн дараа гэхэд

But these aren't the data. I made these up!

тэдний мэдэрч буй аз жаргал нь тэнцүүхэн байдаг.

These are the data.

You failed the pop quiz, and you're hardly five minutes into the lecture.

Эхний асуултанд бүдэрсэндээ битгий гуниглаарай.

Because the fact is that a year after losing the use of their legs

Учир нь хүн бүр ийм асуултанд бүдэрдэг.

and a year after winning the lotto,

Манай судалгааны багийнхан хийсэн болон эдийн засагч,

lottery winners and paraplegics are equally happy with their lives.

сэтгэл судлаачдын улс даяар явуулсан судалгаанууд

гайхмаар үр дүнд хүрсэн.

Don't feel too bad about failing the first pop quiz,

Үүнийг "үр нөлөөний " гэж нэрлэгддэг зүйл бөгөөд

because everybody fails all of the pop quizzes all of the time.

дүрслэн дуурайх үйлдлийг муутгах хандлагыг хэлнэ.

The research that my laboratory has been doing,

Дүрслэн дууриах явдлын үр дүнгийн ялгаа нь

that economists and psychologists around the country have been doing,

байгаагаас илүү том гэж боддог

has revealed something really quite startling to us,

Газар дээрх судалгаа , туршилтын өрөөндөх судалгаа дээр олж илрүүлсэн нь

something we call the "impact bias,"

сонгуульд нэр дэвшсэн ч дэвшээгүй ч,тахир дутуу биетэй болсон ч

which is the tendency for the simulator to work badly,

ажил дээрээ тушаал дэвшсэн ч дэвшээгүй ч, их сургуулийн шалгалтанд тэнцсэн ч тэнцээгүй ч ,ер нь юу ч болсон

for the simulator to make you believe that different outcomes are more different

уг хүн нь бидний бодож байгаа шиг цочрол аваагүй бол сэтгэл санаанд нь өөрчлөлт ороогүй гэсэн үг

than, in fact, they really are.

From field studies to laboratory studies,

we see that winning or losing an election,

тийм ч их тэрийг бодож шаналаагүй гэсэн үг.

gaining or losing a romantic partner,

сүүлийн үеийн судалгаа - энэ тал дээр амаа хамьхичихдаг-

getting or not getting a promotion,

амьдрал дээрх шок хүнд хэрхэн нөлөөлдөг сүүлийн үеийн судалгаагаар

passing or not passing a college test,

on and on,

have far less impact, less intensity and much less duration

хэрвээ энэ 3 сарийн өмнө болсон бол

бага зэрэг байж болошгүй зүйл байсан ч

than people expect them to have.

тэр хүний аз жаргалд ямарч нөлөө үзүүлдэггүй гэдгийг олж мэдсэн юм.

A recent study -- this almost floors me --

яагаад?

аз жаргалыг хүн өөрөө бий болгож чаддаг болохоор юм

a recent study showing how major life traumas affect people

Томас Браун 1642 онд зохиолдоо ийнхүү өгүүлсэн

suggests that if it happened over three months ago,

Би бол дэлхий дээрх хамгийн аз жаргалтай хүн ядууг баян болгож өөрчлөх чадал ч, эсрэг урсгалийг зөв урсгалруу өөрчлөх чадал ч байгаа учраас.

with only a few exceptions,

it has no impact whatsoever on your happiness.

Би бол тэр Акилэсээс ч илүү үхэшгүй мөнх,ямар ч азтай хүн намайг дийлэшгүй гэж

Why?

Because happiness can be synthesized.

түүний толгойд ямар төрлийн төхөөрөмж байгаа болоод ингэж хэлсэн бол ?

Sir Thomas Brown wrote in 1642, "I am the happiest man alive.

гэтэл , тэр бидэнтэй яг л ижил байсан

I have that in me that can convert poverty to riches, adversity to prosperity.

хүн төрөлхтөнд сэтгэл зүйн дархлаажилтын систем гэдэг юм байдаг

I am more invulnerable than Achilles; fortune hath not one place to hit me."

мэдрэмжгүй үйл явц, бараг ухаангүй үйлдэгддэг систем боловч

What kind of remarkable machinery does this guy have in his head?

энэ нь өөрийн байгаа ертөнцийг илүү сайхнаар мэдрэхийн тулд

Well, it turns out it's precisely the same remarkable machinery that all of us have.

ертөнцийг өөрөөр хардаг болгож өгдөг

Human beings have something

Томас Браунд ч, хэнд ч байдаг систем боловч

that we might think of as a "psychological immune system,"

Томастай адилгүй хэн ч энэ системийг байдгийг анзаараагүй юм шиг байна

a system of cognitive processes, largely nonconscious cognitive processes,

аз жаргалыг өөрсдөө бий болгодог биш,эрж хайх зүйл гэж бодчихдог

that help them change their views of the world,

Хүмүүс бодит амьдрал дээрээ хэрхэн аз жаргалыг бий болгодогын талаар нэг их жишээ дурьдаад хэрэггүй бизээ

so that they can feel better about the worlds

in which they find themselves.

Like Sir Thomas, you have this machine.

Одоо хэдэн туршилт дээр үндэслэсэн нотолгоог үзүүлье

Unlike Sir Thomas, you seem not to know it.

нотолгоо нь хамгийн ойр газар байдаг юм

өөрөө өөртөө тавьсан сорилтонд, миний өмнө нь өөр легц дээр ярьсан

We synthesize happiness, but we think happiness is a thing to be found.

Ню-Ёорк таймз-ийн сурвалжилгааны хувилбарыг хэрэглэн хүмүүс аз жаргалыг бий болгосон бодит жишээг хайж үзсэн

Now, you don't need me to give you

энэ бол аз жаргалыг бий болгосон 3 хүн

too many examples of people synthesizing happiness, I suspect,

"Би бие махбод,эд хөрөнгө, сэтгэл санааны хувьд их сэтгэл хангалуун байна"

though I'm going to show you some experimental evidence.

"ямар ч харамсах зүйл байхгүй бахархмаар амьдарлын туршлага байсан гэж бодож байна

You don't have to look very far for evidence.

"хамгийн бест гэдэгт итгэлтэй байна "

I took a copy of the "New York Times"

and tried to find some instances of people synthesizing happiness.

энэ хүртэл аз жаргалыг мэдэрж чаддаг хүн гэж ер нь хэн юм бэ?

эхний хэлэх хүн бол Жим Райт

Here are three guys synthesizing happiness.

энэ дунд түүнийг мартаагүй хүн байгаа байлгүй

"I'm better off physically, financially, mentally ..."

"I don't have one minute's regret. It was a glorious experience."

Нют Гингрич гэдэг Бүгд Найрамдах Намын залуу гишүүнд хуувилдаан бульхаагаа илчлүүлэгдэн

"I believe it turned out for the best."

Who are these characters who are so damn happy?

тэр бульхаагаас болж огцорсон

The first one is Jim Wright.

улс даяар хамгийн хүчтэй гэгддэг байсан Ардчилсан Намын энэ гишүүн

Some of you are old enough to remember:

бүх юмаа алдсан

he was the chairman of the House of Representatives,

мөнгөө ч эрх мэдлээ ч алдсан тэр

and he resigned in disgrace

энэ бүх зүйлийн дараа юу гэж хэлсэн бэ гэвэл

when this young Republican named Newt Gingrich found out about

"бие махбод,эдийн засгын байдал,сэтгэл санааны байдал гээд

a shady book deal that he had done.

He lost everything.

бүх зүйл сайжирлаа"

The most powerful Democrat in the country lost everything:

үүнээс илүү юуг сайжруулж чадах вэ?

he lost his money, he lost his power.

Ургамал? минерал? амьтан? эдгээрээр тэр бүрэн хангагдсан байсан

What does he have to say all these years later about it?

Морис Бэккам гэдэг нэрийг сонсож байгаагүй бизээ

"I am so much better off physically, financially, mentally

Тэр шоронгоос суллагдсан үедээ ийннхүү өгүүлсэн юм

and in almost every other way."

What other way would there be to be better off?

78 насалсныхаа 37 жилийг

Vegetably? Minerally? Animally?

үйлдээгүй хэргийнхээ төлөө Лүйсиана мужын шоронд өнгрөөсөн

He's pretty much covered them there.

DNA шинжилгээний эцсийн хариугаар

Moreese Bickham is somebody you've never heard of.

78 насандаа буруугүй гэж нотлогдсон юм

Moreese Bickham uttered these words upon being released.

тэр энэ амьдралын туршлагаа өгүүлэхгүй байхын аргагүй байсан

He was 78 years old.

He'd spent 37 years in Louisiana State Penitentiary

"харамсах зүйл юуч байхгүй, бахархмаар амьдралын туршлага байсан" гэж

бахархмаар сайхан байна гэвүү,түүний хэлэх ёстой зүйл бол

for a crime he didn't commit.

"шорон бол дандаа муу хүмүүс байдаг газар биш. Фитнес ч байсан юм чинь"

He was ultimately [released for good behavior halfway through his sentence.]

биш харин "бахархмаар сайхан амьдралын туршлага байсан" юм

яг л шашны мөргөлд явж байсан хүний хэлэх үг.

What did he have to say about his experience?

"I don't have one minute's regret. It was a glorious experience."

Хари Лангермэнг мэдэж байгаа хүн байгаа байх

Glorious!

This guy's not saying, "There were some nice guys. They had a gym."

тэр 1949 онд МакДоналд гэдэг ах дүү 2-ын эрхэлдэг

"Glorious" -- a word we usually reserve for something like a religious experience.

Бургерын дэлгүүрийн сурвалжлагыг хараад

Harry S. Langerman uttered these words.

"энэ сайхан санаа байна" гэж бодсон

тэгээд тэр ах дүүтэй уулзахаар явтал 3000 доллараар

He's somebody you might have known but didn't,

"сүлжээний дэлгүүрийн эрхийг олгоё" гэсэн саналыг авсан юм

because in 1949, he read a little article in the paper

Хари Ню-Ёоркт буцан хөрөнгө оруулалтын банкыг эрхэлдэг ах дээрээ очин 3000 долларын

about a hamburger stand owned by these two brothers named McDonald.

зээлийг гуйсан

And he thought, "That's a really neat idea!"

түүний ахын хэлсэн мартагдашгүй үг бол

So he went to find them.

"тэнэг юм битий ярь хэн ч бургер идье гэж бодохгүй" гэсэн юм

тэгээд тэр Харид мөнгө зээлээгүй. тэгтэл 6 сарийн дараа

They said, "We can give you a franchise on this for 3,000 bucks."

Рэй Крок мөн адил санаа сэдсэн юм

Harry went back to New York, asked his brother, an investment banker,

ард иргэд бургер иднэ

to loan him 3,000 dollars, and his brother's immortal words were,

Рэй Крок удалгүй Америкийн баян хүн болсон

"You idiot, nobody eats hamburgers."

He wouldn't lend him the money.

сүүлд --- хамгийн өөдрөгөөр байсан нь

Of course, six months later, Ray Kroc had exactly the same idea.

мэдэж байгаа биз,залуу үеийн Пит Бест

It turns out, people do eat hamburgers,

and Ray Kroc, for a while, became the richest man in America.

тэр Битлесийн анхний бөмбөрчин юм

та бүхэн мэдэж байгаа, учир нь ойлгогдохгүй зүйлээс болж ажлаасаа халагдан

And then, finally,

some of you recognize this young photo of Pete Best,

аялалын замдаа Битлестэй ах дүүгийн холбоо тогтоон

who was the original drummer for the Beatles,

1994 онд Бит Бестийн өгсөн ярилцлагад

until they, you know, sent him out on an errand and snuck away

--тиймээ одоо болтол бөмбөрчин, хөгжмийн зохиолч--

"Битлесд байх үеэс илүү аз жаргалтай байна" гэсэн юм

and picked up Ringo on a tour.

Well, in 1994, when Pete Best was interviewed --

эдгээр хүмүүсээс ямар нэгэн чухал зүйл суралцаж чадах юм шиг байна

yes, he's still a drummer; yes, he's a studio musician --

энэ чинь л аз жаргалын нууц юм

he had this to say: "I'm happier than I would have been with the Beatles."

энэ байна,арай хийж хүрлээ

нэгт:баялаг, эрх мэдэл болон нэр хүндийг бага багаар гартаа оруулан

OK, there's something important to be learned from these people,

дараа нь бүгдийг нь алдацгаая -- (инээв) --

and it is the secret of happiness.

хоёрт:амьдралдаа аль болох удаан шоронд байцгаая -- (инээв) --

Here it is, finally to be revealed.

First: accrue wealth, power and prestige,

гуравт:өөрөөсөө өөр хэн нэгнийг баян болгоцгооё -- (инээв) --

then lose it.

(Laughter)

тэгээд сүүлд нь юу ч болж байсан Битлест орохгүй байх -- (инээв) --

Second: spend as much of your life in prison as you possibly can.

За тэгээд, Жи Франктай адил би та бүхний дараагын бодох бодлыг мэдэж байна

(Laughter)

Third: make somebody else really, really rich.

та бүхэн "аан тиймүү" гэж бодож байгаа биздээ

And finally: never, ever join the Beatles.

Эдгээр 3 хүн шиг хүмүүс аз жаргалыг бий болгосоныг

(Laughter)

Yeah, right.

Because when people synthesize happiness,

бид нүүрэндээ инээж байгаа ч жоохон залхан

as these gentlemen seem to have done,

we all smile at them, but we kind of roll our eyes and say,

"Тиймүү, үнэндээ тийм ажилыг хиймээргүй байсан байлгүй" зэрэг

"Yeah, right, you never really wanted the job."

"Хүүе,чи тэр эмэгтэйтэй

тийм их адил төстэй зүйл байхгүй байсан юм чинь

"Oh yeah, right -- you really didn't have that much in common with her,

түүнээс сүйн бөгж буцаж ирэхээс өмнө

мэдэх хэрэгтэй байсан юм бишүү гэж хэлнэ"

and you figured that out just about the time

бид эдгээр хиймэл аз жаргалыг ёжтойгоор инээнэ.

she threw the engagement ring in your face."

We smirk,

because we believe that synthetic happiness is not of the same quality

өөрөө бий болчдог аз жаргал шиг үнэ цэнтэй биш гэж боддог учраас юм

эдгээр аз жаргал гэж вэ?

as what we might call "natural happiness."

өөрөө бий болчдог аз жаргал гэдэг нь хүсэж байсан зүйлээ олох явдал

What are these terms?

Natural happiness is what we get when we get what we wanted,

тэгээд хиймэл аз жаргал гэдэг нь хүсэж байсан юмаа олж авж чадаагүй үед өөрөө бий болгодог аз жаргал юм

and synthetic happiness is what we make when we don't get what we wanted.

Бидний оршин буй нийгэмд хиймэл аз жаргалыг

And in our society, we have a strong belief

олиггүй зүйлийн нэг гэж боддог

that synthetic happiness is of an inferior kind.

яагаад тэгж бодчихдог юм бол?

шалтгаан нь маш амархан, хүсэж байсан зүйлээ авсан ч аваагүй ч

Why do we have that belief?

Well, it's very simple.

бид адил аз жаргалыг мэдэрвэл

What kind of economic engine would keep churning

эдийн засгийн мотор нь эргэлдэхгүй болно биз?

if we believed that not getting what we want

найз Матив Рикардаас уулчлалт гуймаар байна

could make us just as happy as getting it?

With all apologies to my friend Matthieu Ricard,

дүүрэн лам нарын хэрэглээний худалдааны төв

тиймч их ашигтай байж чадахгүй

a shopping mall full of Zen monks

яагаад гэвэл тэд тэгж их олон зүйлийг хүсээд байдаггүй учраас

is not going to be particularly profitable,

because they don't want stuff enough.

миний санал болгох хиймэл аз жаргал бол

(Laughter)

яг өөрийн хүсэж байгааг гартаа оруулах гэсэн аз жаргалтай

I want to suggest to you

that synthetic happiness is every bit as real and enduring

бараг адил бодит байж

as the kind of happiness you stumble upon

удаан үргэлжилдэг.

when you get exactly what you were aiming for.

одоо, би шинжлэх ухаан судлаач

хоосон гоёмсог биш тоон үзүүлэлтийг хэрэглэн яриагаа үргэлжлүүлнээ.

Now, I'm a scientist, so I'm going to do this not with rhetoric,

эхлээд насанд хүрсэн жирийн хүний хиймэл аз жаргалыг

but by marinating you in a little bit of data.

нотолох туршилтыг үзүүлье

Let me first show you an experimental paradigm

that's used to demonstrate the synthesis of happiness

энэ бол минийх биш

50 настай хүний жишээ бөгөөд чөлөөт "сонголтод холбоотой"

among regular old folks.

This isn't mine,

туршилт маш амархан

it's a 50-year-old paradigm called the "free choice paradigm."

юу ч байсан болно,6 ширхэгийг аваад

It's very simple.

You bring in, say, six objects,

туршилтанд оролцогчоос тэдгээрийг дуртайгаасаа эхлүүлэн дугаарлуулж авна

энэ удаа би хэрэглэх зүйлийг хэлнэ.

and you ask a subject to rank them from the most to the least liked.

Монетны зураг байна

In this case, because this experiment uses them,

туршилтанд оролцогчидоос эдгээр зурагнуудыг

these are Monet prints.

хамгийн дуртайгаасааа хамгийн дургуй хүртэл дарааллуулан байршуулна

Everybody ranks these Monet prints from the one they like the most

энд нэг сонголтыг олгоё

"илүү зураг хааяа шкафанд үлдсэн байна

to the one they like the least.

Now we give you a choice:

өнөөдрийн туршилтын жишээ болгоход

"We happen to have some extra prints in the closet.

3-р болон 4-р зураг үлдэж байна

We're going to give you one as your prize to take home.

жоохон хэцүү сонголт юм яагаад гэвэл

We happen to have number three and number four," we tell the subject.

аль ч зураг бусад зурагтайгаа адил тийм ч дуртай нь биш

This is a bit of a difficult choice,

гэвч өөрийн мэдэлгүй 3-г сонгодог хандлага бий

because neither one is preferred strongly to the other,

but naturally, people tend to pick number three,

4-р зурагнаас илүү дуртай учраас

because they liked it a little better than number four.

цаг хугацаа өнгөрсөний дараа -- 15 минутын дараа эсвэл 15 өдрийн дараа байж магад --

Sometime later -- it could be 15 minutes, it could be 15 days --

туршилтанд орсон хүний урд яг ижил зургыг өрөөд

дахин дугаарлаж авна.

the same stimuli are put before the subject,

"яг одоо хараад ямар байна ? "гэсэнч

and the subject is asked to re-rank the stimuli.

за юу болох бол тэд нарын аз жаргалаа бий болгож буйг харцгаана уу!

"Tell us how much you like them now."

энэ бол үргэлж дахин давтагдаж буй үр дүн юм

What happens?

Watch as happiness is synthesized.

This is the result that's been replicated over and over again.

аз жаргал бол хүний гараар бий болж байна

дахин харах уу? за тэр аз жаргалтай байна

You're watching happiness be synthesized.

Would you like to see it again?

"миний сонгосон зураг бодож байсанаас илүү гоё юм гээч

Happiness!

сонгоогүй нь харин юу л бол"

"The one I got is really better than I thought!

--(инээв)-- энэ л зохиомол аз жаргал гэсэн үг

That other one I didn't get sucks!"

за ингээд та бүхний реакц? "тиймээ"

That's the synthesis of happiness.

(Laughter)

Now, what's the right response to that?

дараагых нь бид бүгдийн хийсэн туршилт бөгөөд , энэ тоон үзүүлэлт нь та бүхний

"Yeah, right!"

хариу үйлдэл ?

Now, here's the experiment we did,

буруу гэж ятган тайлбарлах хэрэгтэй гэж бодож байна

and I hope this is going to convince you

энэ туршилтыг эмнэлэгт хэвтэж байгаа

that "Yeah, right!" was not the right response.

ой тогтоолтын согогтой өвчтөнтэй цуг хийсэн

We did this experiment with a group of patients

who had anterograde amnesia.

өвчтөнгүүдийн ихэнх нь корсакофын синдром гэдэг

These are hospitalized patients.

олон төрлийн мэдрэлийн согог

Most of them have Korsakoff syndrome,

a polyneuritic psychosis.

шинэ ой санамжийг бүрэлдүүлэх чадваргүй юм

They drank way too much, and they can't make new memories.

өөрөөр хэлбэл бага насны дурсамж байгаа боловч, биднийг өрөөнд орж өөрсдийгөө танилцуулаад

They remember their childhood, but if you walk in and introduce yourself

гарч

иргэн орж ирэхэд тэд бид нарыг танихгүй гэсэн үг

and then leave the room,

when you come back, they don't know who you are.

бид Монет-ийн зураг эмнэлэг рүү авч очин

өвчтөн нарт тэдгээр зургуудыг

We took our Monet prints to the hospital.

And we asked these patients to rank them

хамгийн дуртайгаас нь эхлүүлэн өрөн

from the one they liked the most to the one they liked the least.

тэгээд саяхан хийсэн туршилттай адил 3-р эсвэл 4-р зургыг сонгуулсан

We then gave them the choice between number three and number four.

бусад хүмүүстэй адил тэд ч мөн

"баярлалаа багшаа

Like everybody else, they said,

3-р зургыг авч болохуу "гэж хэлсэн

"Gee, thanks Doc! That's great! I could use a new print.

3-р зургыг дараа шуудангаар явуулна гэж хэлээд

I'll take number three."

We explained we would have number three mailed to them.

бүх юмаа аван өрөөнөөс гарсан

We gathered up our materials,

30 минутын дараа

and we went out of the room and counted to a half hour.

өрөөрүү орон "бид ирлээ" гэхэд

(Laughter)

өвчтөн нар

Back into the room, we say, "Hi, we're back."

The patients, bless them, say, "Ah, Doc, I'm sorry,

"би ой тогтоолтын эмгэгтэй болохоор энд байгаа юм.

Өмнө нь уулзсан үгүйгээ ч санаж чададгүй" гэнэ

I've got a memory problem; that's why I'm here.

"Санахгүй байнуу түрүүн Монет-ийн зураг авч ирсэн" гэхэд

If I've met you before, I don't remember."

"Уучлаарай юу ч санахгүй байна"

"Really, Jim, you don't remember? I was just here with the Monet prints?"

"Зүгээрдээ, зүгээр л энэ зурагнуудыг дуртайгаасаа эхлээд

"Sorry, Doc, I just don't have a clue."

өрж чадах уу"

"No problem, Jim.

All I want you to do is rank these for me,

from the one you like the most to the one you like the least."

тэд яах бол хамгийн эхлээд

тэд үнэхээр ой тогтоолтын эмгэгтэй юу үгүй юу гэдгийг нь шалгая

What do they do?

өвтөн нараас өөрсдийн сонгосон зураг аль болохыг асууж үзэхэд

Well, let's first check and make sure they're really amnesiac.

We ask these amnesiac patients to tell us which one they own,

өмнө сонгосон зураг

which one they chose last time, which one is theirs.

тэд таамгаараа хариулж байж магад

And what we find is, amnesiac patients just guess.

энэ ногоон нь эрүүл хүнийх, та бүгдэд адил асуулт тавибал

бүгд өөрийн сонгосон зураг аль болохыг мэднэ

These are normal controls, where if I did this with you,

ой тогтоолтын эмгэгтэй өвтөнгүүдийн ягаанд

all of you would know which print you chose.

тэд өөрсдийн сонгосон зургаа аль болохыг мэдэхгүй

But if I do this with amnesiac patients, they don't have a clue.

They can't pick their print out of a lineup.

эрүүл хүн аз жаргалыг бий болгоно гэсэн

Here's what normal controls do: they synthesize happiness. Right?

зурагны ранк хүснэгт

эхнийхээс дараагыхад ийнхүү өөрчлөгдөнө.

This is the change in liking score,

эрүүл хүн нь

the change from the first time they ranked to the second time they ranked.

-- сая үзүүлсэн илбийг

хүснэгтээр үзүүлж байна

Normal controls show -- that was the magic I showed you;

"өөрийн сонгосон зураг бодсоноос илүү гоё байлаа. сонгоогүй нь

now I'm showing it to you in graphical form --

"The one I own is better than I thought.

бодсоноос эсргээр тийм ч сайнгүй байлаа" гэж хэлнэ

The one I didn't own, the one I left behind,

тодотгож хэлэхэд ой тогтоолтын эмгэгтэй өвтөнгүүд ч гэсэн

is not as good as I thought."

Amnesiacs do exactly the same thing. Think about this result.

өөрсдийн сонгосон зургандаа илүү дуртай байсан

өөрийн сонгосон зураг гэж мэдэлгүй

These people like better the one they own,

but they don't know they own it.

зөв хариу гэж байдаггүй юм!

"Yeah, right" is not the right response!

эдгээр өвчтөнгүүд өөрсдийн аз жаргалыг бий болгож чадсан үед

What these people did when they synthesized happiness

тэд үнэхээр

зурганд сэтгэл хангалуун байгаагаа харуулсан юм

is they really, truly changed

their affective, hedonic, aesthetic reactions to that poster.

өөрийн сонгосон зураг болохоор тэгж байгаа юм биш

угаасаа тэд өөрийн сонгосон зураг гэж мэдэхгүй байгаа

They're not just saying it because they own it,

because they don't know they own it.

за ийм хүснэгтийг харсан үед

When psychologists show you bars,

энэ нь ихэнх хүний дундажыг харуулж байна.

you know that they are showing you averages of lots of people.

энэ сэтгэл зүйн дархлаалалтын систем нь , өөрөөр хэлбэл аз жаргалыг бий болгож чадах чадвар бол

And yet, all of us have this psychological immune system,

бид бүгдэд байгаа

this capacity to synthesize happiness,

гэвч энэ чадвараа бусдаас илүү сайн хэрэглэж чаддаг хүн ч байгаа

but some of us do this trick better than others.

мөн энэ чадварыг

And some situations allow anybody to do it more effectively

илүү үр дүнтэйгээр гаргаж ч болно

than other situations do.

эрх чөлөө гэдэг нь

It turns out that freedom,

санаа зорилгоо шийдэн , бас тэр санаа зорилгоо өөрчлөх чадвар гэсэн үг юм.

the ability to make up your mind and change your mind,

хиймэл бус аз жаргалын найз. яагаад гэвэл олон олон нөлөө бүхий ирээдүйгээс

is the friend of natural happiness,

тус бүр хамгийн их хөгжилдөж аз жаргалтай болгохийг нь сонгуулж өгдөг учраас

because it allows you to choose among all those delicious futures

and find the one that you would most enjoy.

гэвч санаа зорилгын шийдвэр болон

But freedom to choose,

өөрчлөлтөөс гарсан сонголтууд нь зохиомол аз жаргалын дайсан юмаа

to change and make up your mind,

is the enemy of synthetic happiness,

яагаад гэдэгийг нь тайлбарлая

and I'm going to show you why.

Дилбартыг мэдэж байгаа биз

миний ярих яриаг комикоос уншиж байсан байлгүй.

Dilbert already knows, of course.

"Dogbert's tech support. How may I abuse you?"

"Догберт-н технологи дэмжлэг.Би хэрхэн довтлох вэ?"гэж

"принтер цагаан л цаас гаргаж ирдэг"

"My printer prints a blank page after every document."

"Why complain about getting free paper?"

"үнэгүй авдаг цаасанд яагаад маргадаг юм?"

"Free? Aren't you just giving me my own paper?"

"үнэгүй? гэхдээ энэ чинь угийн миний цаас шүү дээ"

"Look at the quality of the free paper compared to your lousy regular paper!

"Хүүе залуу минь ! энэ цаасны чанарыг

өөрийнхтэйгээ харьцуулдаа!

мангар эсвэл худалч хүн л адил байна" гэж хэлэх биз

Only a fool or a liar would say that they look the same!"

ъаа нээрээ л хөвөн шиг байна шүүъ

"Now that you mention it, it does seem a little silkier!"

"юу хийгээд байнаа?"

"What are you doing?"

"I'm helping people accept the things they cannot change." Indeed.

"Би хүмүүст өөрчилж чадахгүйг нь хүлээн зөвшөөрүүлэхэд тусалдаг."

сэтгэл зүйн дархаалалтын систем нь бид

The psychological immune system works best

дурласан , хавханд орсон үед сайн ажилладаг

when we are totally stuck, when we are trapped.

This is the difference between dating and marriage.

Болзох гэрлэх хоёрын ялгаатай адил биздээ?

You go out on a date with a guy,

нэг залуутай болзоонд явах үед

and he picks his nose; you don't go out on another date.

тэр хамраа ухалаа: дахиж тэр залуутай болзохгүй

харин таны гэрлэсэн залуу хамраа ухвал?

You're married to a guy and he picks his nose?

мммм, миний нөхөр эелдэг хүн болохоор

He has a heart of gold. Don't touch the fruitcake!

наад гараараа бялуунд хүрвээ гэнэ биз? (инээв)

You find a way to be happy with what's happened.

болсон явдалаас аз жаргалыг олж авч чаддаг.

(Laughter)

за ингээд одоо үзүүлэх зүйл бол

Now, what I want to show you

is that people don't know this about themselves,

олон нийтэд танигдаагүй зүйл болон

and not knowing this can work to our supreme disadvantage.

мэдэхгүй зүйл нь ихэвчлэн муу үр дагавартай гэсэн үг

Here's an experiment we did at Harvard.

энэ бол Харвард-д хийсэн туршилт.

We created a black-and-white photography course,

фото графын курс нээгээд, хар болон цагаан курс

and we allowed students to come in and learn how to use a darkroom.

оюутнуудыг оролцуулан, харанхуй өрөөний хэрэглэх аргыг заасан

So we gave them cameras, they went around campus,

эхлээд камер аваад,канпусаа тойрч алхана

they took 12 pictures of their favorite professors

дуртай багшийнхаа өрөө, дотуур байрныхаа өрөө, тэжээмэл нохой зэрэг

and their dorm room and their dog,

and all the other things they wanted to have Harvard memories of.

Харвард-д сайхан дурсамж үлдсэн газар эд юмсын 12 зургыг авахуулна

тэгээд камераа буцаан аваад хэвлэн гаргаж

They bring us the camera, we make up a contact sheet,

they figure out which are the two best pictures.

хамгийн сайн авсан 2 зургыг сонгон

Харанхуй өрөөний хэрэглэх аргыг 6 цагийн турш заана.

We now spend six hours teaching them about darkrooms,

2 зургыг угаана

and they blow two of them up.

дурсамж дүүрэн

They have two gorgeous 8 x 10 glossies

гэрэлтсэн зургийг бид тэдэнд

of meaningful things to them, and we say,

"Аль нэгийг нь сонго"

"Which one would you like to give up?"

"I have to give one up?"

оюутан "1 зургыг нь хаях гэжүү?"

"Yes, we need one as evidence of the class project.

"тиймээ, хичээлийн нотолгоо болгоход хэрэгтэй.

So you have to give me one. You have to make a choice.

ганц л зураг авах эрхтэй болохоор сонгоорой

You get to keep one, and I get to keep one."

чамд нэгийг нь, надад нэгийг нь"

Now, there are two conditions in this experiment.

за ингээд туршилтын 2 дахь болзол

In one case, the students are told,

эхлээд оюутанд ингэж хэлнэ

"But you know, if you want to change your mind,

"хэрвээ зургаа сольмоор байгаа бол миний гарт байна шүү"

I'll always have the other one here,

and in the next four days, before I actually mail it to headquarters" --

4 хоногын дараа төв компани руу явуулахаас өмнө

-- (инээв) -- тиймээ төв конпани

yeah, "headquarters" --

(Laughter)

хэзээ ч байсан сольж болно шүү

"I'll be glad to swap it out with you.

In fact, I'll come to your dorm room, just give me an email.

чиний дотуур байр хүртэл чинь хүргэж өгнө

мэйл явуулаарай , за хамтдаа харцгаая

Better yet, I'll check with you.

бодол чинь өөрчлөгдвөл заавал солино шүү

You ever want to change your mind, it's totally returnable."

үлдсэн оюутнуудад шал эсрэг зүйл хэлнэ

The other half of the students are told exactly the opposite:

"шууд сонго"

"Make your choice, and by the way,

the mail is going out, gosh, in two minutes, to England.

2 мин дараа Англи руу явуулна

Your picture will be winging its way over the Atlantic.

чиний зураг Атлантыг даван ниснэ.

энэ зургыг чи дахин хэзээч харахгүй

You will never see it again."

тус бүр өөрт авч үлдсэн зураг,

Half of the students in each of these conditions

орхисон зурагандаа

are asked to make predictions

about how much they're going to come to like

хэр их дуртай болох талаар

the picture that they keep

таамаглаж үзнэ

and the picture they leave behind.

Other students are just sent back to their little dorm rooms

үлдсэн оюутнуудыг оюутны байр луу нь буцаан,

and they are measured over the next three to six days

3-аас 6-н дотор зурагнууддаа

on their satisfaction with the pictures.

Look at what we find.

хэр их дуртай болон сэтгэл хангалуун байгааг нь харъя

First of all, here's what students think is going to happen.

үр дүнг нь хараарай

эхлээд , оюутануудын таамаглал

They think they're going to maybe come to like the picture they chose

тэд өөртөө авч үлдсэн зурагт илүү

a little more than the one they left behind.

дуртай болох боловуу

But these are not statistically significant differences.

стратегээр нэх их өөрчлөлт гарахгүй болов уу

It's a very small increase, and it doesn't much matter

ялгаа нь сольж авч болох, болохгүй л юм

whether they were in the reversible or irreversible condition.

асуудалгүй гэвэл том эндүүрэл,

Wrong-o.

Bad simulators.

яагаад гэвэл энээнэ жинхэнэ болсон явдал

Because here's what's really happening.

Both right before the swap and five days later,

зургаа солих өмнө ч 5 өдрийн дараа ч

people who are stuck with that picture,

гарт байгаа зураг л үлдсэн хүмүүс

who have no choice,

who can never change their mind,

сонголтгүй хүмүүс

ихэнх нь зурагандаа сэтгэл хангалуун байсан

like it a lot.

And people who are deliberating -- "Should I return it?

Харин бодол болон , сэтгэл нь хоёрдсон хүмүүс "сольсон нь дээр юм бол уу?

Have I gotten the right one?

Maybe this isn't the good one. Maybe I left the good one?" --

энэ зургыг авч үлдсэн нь зөв бол уу ? энэ зураг нь дээр юм бол уу?

зөвийг нь орхисон болов уу?" гэх мэт бодолдоо дарагдсан байдаг

have killed themselves.

They don't like their picture.

тэд өөрийн сонгосон зургандаа дуртай биш байсан

In fact, even after the opportunity to swap has expired,

сольж болох хугацаа нь дууссан ч

they still don't like their picture.

тэр зургандаа дуртай биш байсан. Яагаад?

Why?

Because the [reversible] condition is not conducive

сольж болох нөхцөл бол

to the synthesis of happiness.

хиймэл аз жаргал үүсэхэд тохиромжгүй байдаг учраас,,,

So here's the final piece of this experiment.

ингээд сүүлийн туршилт

We bring in a whole new group of naive Harvard students

түрүүчийн оюутнуудаас өөр Харвардын оюутнуудыг цуглуулан

and we say, "You know, we're doing a photography course,

Фото графын курс бий болгон

and we can do it one of two ways.

2 төрлийн аль нэгэнд нь оролцуулна

We could do it so that when you take the two pictures,

2 ширхэг зураг авсаны дараа

you'd have four days to change your mind,

4 өдрийн бодох хугацаатай курс болон

or we're doing another course where you take the two pictures

2 зураг аваад

and you make up your mind right away and you can never change it.

шууд аль нэгийг нь шийдэж

юу ч болж байсан өөрчилж болохгүй, та алинд нь оролцмоор байна?

Which course would you like to be in?" Duh!

66% оютнуудын 2/3 нь

Sixty-six percent of the students, two-thirds,

prefer to be in the course where they have the opportunity to change their mind.

сольж болох курсыг сонгосон

Hello? Sixty-six percent of the students choose to be in the course

тиймээ 66% нь , хамгийн сүүлд зургандаа

in which they will ultimately be deeply dissatisfied with the picture --

маш сэтгэл хангалуун бус байх курсыг сонгосон.

(Laughter)

because they do not know the conditions under which synthetic happiness grows.

тэд хиймэл аз жаргал гэдгийг мэдэхгүй учраас юм

The Bard said everything best, of course, and he's making my point here

Шекспир бол альваа зүйлийг хамгийн сайнаар илэрхийлдэг

but he's making it hyperbolically:

би яриагаагэсэн ингэж илэрхийлнэ

"'Tis nothing good or bad But thinking makes it so."

"Альваа зүйлд сайн муу гэж үнэндээ бол байдаггүй , бидний бодол санаа л тэгж харуулж байгаа юм"

It's nice poetry, but that can't exactly be right.

Гоё шүлэг боловч 100 % зөв гэсэн үг бол биш

Is there really nothing good or bad?

үнэхээрийн муу сайн зүйл гэж байдаггүй гэжүү

Is it really the case that gall bladder surgery and a trip to Paris

цөсний хүүдийний хагалгаа, парисын аялал үнэхээр адил зүйлүү?

are just the same thing?

(Laughter)

энэ IQ тест шиг

That seems like a one-question IQ test.

They can't be exactly the same.

In more turgid prose, but closer to the truth,

2лаа 100% адил зүйл биш

гэхдээ үнэнтэй ойр.

was the father of modern capitalism, Adam Smith, and he said this.

Капитализмийн эцэг гэгдэх , Адам Смис хэлж байна

This is worth contemplating:

энэ сайн бодох хэрэгтэй

"The great source of both the misery and disorders of human life

"Хүний амьдаралд байдаг шаналал, үймээн самууны ихэнх нь

seems to arise from overrating the difference

үүрд мөнх үргэлжлэх нөхцөл,

between one permanent situation and another.

түүнээс гаднах нөхцөлийн ялгааг

Some of these situations may, no doubt, deserve to be preferred to others,

зарим нөхцөл сэжиг төрүүлэх зүйлгүй бусдаас илүү дээр боловч

but none of them can deserve to be pursued

тэдгээрийн аль нь ч сэтгэлээсээ, тэгш хуулийг бий болгох хүртэл

with that passionate ardor which drives us to violate the rules

either of prudence or of justice,

хүсэл тэмүүлэлтэйгээр

or to corrupt the future tranquility of our minds,

хүсэх үнэ цэнэ байхгүй, мөн

either by shame from the remembrance of our own folly,

or by remorse for the horror of our own injustice."

өөрийн тэнэг явдлаас үүдсэн ичгүүр, өөрийн тэгш бус үйлдэлийн

In other words: yes, some things are better than others.

айдас, харамсалаас болж самуурч болохгүй

өөрөөр хэлбэл бусдаас тод сондгойрсон зүйл байх байна

We should have preferences that lead us into one future over another.

ганц ирээдүйг сонгож чадах чадалтай байх ёстой

But when those preferences drive us too hard and too fast

because we have overrated the difference between these futures,

гэсэн ч тэр сонголт нь өөр өөр ирээдүйн

we are at risk.

ялгааг томоор үнэлэх явдлаар

When our ambition is bounded, it leads us to work joyfully.

аюул нүүрлэнэ

When our ambition is unbounded,

хүсэл хязгаарлагдмал бол хөгжилтөж чадна

it leads us to lie, to cheat, to steal, to hurt others,

гэтэл хөсэл хязгааргүй, бид худлаа ярьж хулгай хийн, бусдыг шархлуулан

to sacrifice things of real value.

When our fears are bounded,

үнэхээр үнэ цэнэтэй зүйлийг золиослодог , мөн айдас хязгаарлагдмал бол

we're prudent, we're cautious,

we're thoughtful.

When our fears are unbounded and overblown,

бид маш болгоймжтойгоор ялган салгаж хөдөлж чадна

we're reckless, and we're cowardly.

гэвч айдас хязгааргүй маш том байдаг бол

The lesson I want to leave you with, from these data,

бид аймхай хулчгар болно

is that our longings and our worries are both to some degree overblown,

миний та бүгдэд энэ тоон үзүүлэлтүүдийг хэрэглэн хэлмээр байгаан

бидний хүсэл болон санаа зоволт , өөр дотроо бие болгогдхийн тулд

because we have within us the capacity to manufacture the very commodity

аль нь ч , үр дүн нь

we are constantly chasing when we choose experience.

Thank you.

альваа зүйлийг сонгосны дараа ч , үргэлж өөр ямар нэгэн зүйлийг хайж байдаг явдал юм.

(Applause)

Баярлалаа.