Celeste Headlee: 10 ways to have a better conversation | TED

Translator: Albana Telhai Reviewer: Helena Bedalli

All right, I want to see a show of hands:

Ok, dua të shoh disa duar lart:

how many of you have unfriended someone on Facebook

sa prej jush e kanë hequr dikë nga Facebook-u

because they said something offensive about politics or religion,

sepse ka thënë diçka fyese rreth politikës ose fesë,

childcare, food?

kujdesit të fëmijëve, ushqimit?

(Laughter)

(Të qeshura)

And how many of you know at least one person that you avoid

Dhe sa nga ju njihni të paktën një person që e shmangni,

because you just don't want to talk to them?

sepse thjesht nuk doni t’i flisni?

(Laughter)

(Të qeshura)

You know, it used to be that in order to have a polite conversation,

E kini parasysh, për të patur një bisedë të sjellshme,

we just had to follow the advice of Henry Higgins in "My Fair Lady":

duhej vetëm të ndiqnim këshillën e Henry Higgins te "My Fair Lady"

Stick to the weather and your health.

Qëndro te moti dhe shëndeti.

But these days, with climate change and anti-vaxxing, those subjects --

Por këto kohë, me ndryshimet klimatike dhe anti-vaksinimin, këto tema –

(Laughter)

(Të qeshura)

are not safe either.

nuk janë më të sigurta.

So this world that we live in,

Pra, bota në të cilën jetojmë,

this world in which every conversation

kjo botë në të cilën çdo bisedë

has the potential to devolve into an argument,

ka potencialin të shkaktojë debat,

where our politicians can't speak to one another

ku politikanët tanë nuk flasin me njëri-tjetrin

and where even the most trivial of issues

dhe ku edhe çështja më e parëndësishme

have someone fighting both passionately for it and against it, it's not normal.

ka dikë që lufton me pasion pro dhe kundër, nuk është normale.

Pew Research did a study of 10,000 American adults,

Pew Research kreu një studim me 10.000 adultë amerikanë

and they found that at this moment, we are more polarized,

dhe zbuluan se në këtë kohë, jemi më të polarizuar,

we are more divided,

jemi më të ndarë,

than we ever have been in history.

se kurrë më parë në histori.

We're less likely to compromise,

Ka më pak gjasa të biem kompromis

which means we're not listening to each other.

ҫka thotë se nuk po e dëgjojmë njëri-tjetrin.

And we make decisions about where to live,

Dhe e marrim vendimin se ku të jetojmë,

who to marry and even who our friends are going to be,

me kë të martohemi, madje dhe se cilët do të kemi miq,

based on what we already believe.

bazuar në atë që ne tashmë besojmë.

Again, that means we're not listening to each other.

Përsëri, kjo tregon që ne nuk e dëgjojmë njëri-tjetrin.

A conversation requires a balance between talking and listening,

Biseda kërkon ekuilibër mes të folurit dhe të dëgjuarit,

and somewhere along the way, we lost that balance.

dhe diku përgjatë rrugës, e kemi humbur atë ekuilibër.

Now, part of that is due to technology.

Një pjesë e saj ka shkak teknologjinë.

The smartphones that you all either have in your hands

Smartphone-at që të gjithë keni në duar,

or close enough that you could grab them really quickly.

ose aq afër sa mund t’i kapni menjëherë.

According to Pew Research,

Sipas Pew Research,

about a third of American teenagers send more than a hundred texts a day.

rreth 1/3 e adoleshentëve Amerikanë dërgojnë më tepër se 100 tekste në ditë.

And many of them, almost most of them, are more likely to text their friends

Shumica e tyre, thuajse të gjithë, ka më shumë të ngjarë tu dërgojnë mesazhe miqve

than they are to talk to them face to face.

se sa të bisedojnë ballë për ballë.

There's this great piece in The Atlantic.

Është një pjesë e bukur tek The Atlantic.

It was written by a high school teacher named Paul Barnwell.

Shkruar nga një mësues gjimnazi që quhet Paul Barnwell.

And he gave his kids a communication project.

Ai u dha fëmijëve një projekt komunikimi.

He wanted to teach them how to speak on a specific subject without using notes.

Donte t'i mësonte si të flisnin për një temë të caktuar pa përdorur shënime.

And he said this: "I came to realize..."

Dhe ai tha këtë: "Kam kuptuar se..."

(Laughter)

(Të qeshura)

"I came to realize that conversational competence

"Kam kuptuar se kompetenca në të biseduar

might be the single most overlooked skill we fail to teach.

mund të jetë aftësia më e anashkaluar me të cilën dështojmë në dhënien mësim.

Kids spend hours each day engaging with ideas and each other through screens,

Fëmijët kalojnë orë çdo ditë në ekrane të përfshirë në ide dhe me njëri-tjetrin,

but rarely do they have an opportunity

por ata rrallë kanë mundësi

to hone their interpersonal communications skills.

të skalitin aftësitë e tyre komunikuese ndërpersonale.

It might sound like a funny question, but we have to ask ourselves:

Mund të tingëllojë si pyetje qesharake, por duhet ta pyesim veten:

Is there any 21st-century skill

A ka ndonjë aftësi të shekullit të 21-të

more important than being able to sustain coherent, confident conversation?"

më të rëndësishme se ajo e të mbajturit të një bisede koherente dhe konfidente?"

Now, I make my living talking to people:

Tani, unë e fitoj jetesën duke folur me njerëz:

Nobel Prize winners, truck drivers,

fitues çmimi Nobel, shoferë kamionash,

billionaires, kindergarten teachers,

miliarderë, mësues kopshti,

heads of state, plumbers.

kryetarë shtetesh, hidraulikë.

I talk to people that I like. I talk to people that I don't like.

Flas me njerëz që më pëlqejnë. Flas me njerëz që s’më pëlqejnë.

I talk to some people that I disagree with deeply on a personal level.

Flas me disa njerëz me të cilët nuk pajtohem thellë në nivel personal.

But I still have a great conversation with them.

Por përsëri bëj një bisedë të shkëlqyer me ta.

So I'd like to spend the next 10 minutes or so teaching you how to talk

Pra do të doja t'i shpenzoja 10 minutat e ardhshme duke ju mësuar se si të flisni

and how to listen.

dhe si të dëgjoni.

Many of you have already heard a lot of advice on this,

Mjaft prej jush kanë dëgjuar plot këshilla, për këtë

things like look the person in the eye,

gjëra të tilla si shih personin në sy,

think of interesting topics to discuss in advance,

mendo tema interesante për të diskutuar në avancë,

look, nod and smile to show that you're paying attention,

shiko, tund kokën dhe buzëqesh për të treguar se je duke i kushtuar vëmendje,

repeat back what you just heard or summarize it.

përsërit atë që sapo dëgjove ose përmblidhe.

So I want you to forget all of that.

Dua që t’i harroni gjithë këto.

It is crap.

Janë broҫkulla.

(Laughter)

(Të qeshura)

There is no reason to learn how to show you're paying attention

Nuk ka arsye të mësosh si të tregosh se po kushton vëmendje

if you are in fact paying attention.

nëse në fakt je duke kushtuar vëmendje.

(Laughter)

(Të qeshura)

(Applause)

(Duartrokitje)

Now, I actually use the exact same skills as a professional interviewer

Unë në fakt përdor fiks të njëjtat aftësitësi si intervistuese profesioniste

that I do in regular life.

që përdor dhe në jetën normale.

So, I'm going to teach you how to interview people,

Prandaj, unë do t'ju mësoj si t'i intervistoni njerëzit,

and that's actually going to help you learn how to be better conversationalists.

dhe kjo do tju ndihmojë të mësoni të bëheni bashkëbisedues më të mirë.

Learn to have a conversation

Mësoni që të bëni një bisedë

without wasting your time, without getting bored,

pa humbur kohën tuaj, pa u mërzitur,

and, please God, without offending anybody.

dhe, Zot të lutem, pa ofenduar askënd.

We've all had really great conversations.

Ne të gjithë kemi patur biseda të shkëlqyera.

We've had them before. We know what it's like.

I kemi kryer më parë. E dimë se ç'do të thotë.

The kind of conversation where you walk away feeling engaged and inspired,

Lloji i bisedës ku ikën duke u ndjerë i përfshirë dhe i frymëzuar,

or where you feel like you've made a real connection

ose ku ndjen sikur ke krijuar një lidhje të vërtetë,

or you've been perfectly understood.

apo që je kuptuar në mënyrë perfekte.

There is no reason

Nuk ka asnjë arsye

why most of your interactions can't be like that.

pse shumica e ndërveprimeve tuaja mos të jetë kështu.

So I have 10 basic rules. I'm going to walk you through all of them,

Unë kam 10 rregulla bazë. Do tju prezantoj me secilin,

but honestly, if you just choose one of them and master it,

por sinqerisht, edhe nëse ju zgjidhni vetëm një prej tyre dhe e zotëroni,

you'll already enjoy better conversations.

ju direkt do të shijoni biseda më të mira.

Number one: Don't multitask.

Numri një: ndërsa bisedon mos bëj gjëra të tjera.

And I don't mean just set down your cell phone

Dhe s'dua vetëm të them lini mënjanë celularin

or your tablet or your car keys or whatever is in your hand.

tabletën, çelësat e makinës apo çfarëdo që kini nëpër duar.

I mean, be present.

Dua të them, ji i pranishëm.

Be in that moment.

Ji aty në atë moment.

Don't think about your argument you had with your boss.

Mos mendo për debatin që ke patur me shefin.

Don't think about what you're going to have for dinner.

Mos mendo se çfarë do të hash për darkë.

If you want to get out of the conversation,

Nëse do që të dalësh nga biseda,

get out of the conversation,

dil nga biseda,

but don't be half in it and half out of it.

por mos qëndro gjysëm brenda e gjysëm jashtë.

Number two: Don't pontificate.

Numri dy: Mos dogmatizo.

If you want to state your opinion

Nëse doni të deklaroni mendimin tuaj

without any opportunity for response or argument or pushback or growth,

pa asnjë mundësi për përgjigje, argument, apo përplasje ose për rritje,

write a blog.

shkruani një blog.

(Laughter)

(Të qeshura)

Now, there's a really good reason why I don't allow pundits on my show:

Tani, ka një arsye të fortë se pse nuk lejoj kritikë në emisionin tim:

Because they're really boring.

Sepse ata janë vërtet të mërzitshëm.

If they're conservative, they're going to hate Obama and food stamps and abortion.

Nëse janë konservatorë, do urrejnë Obamën, ndihmat ushqimore dhe abortin.

If they're liberal, they're going to hate

Nëse janë liberalë, do të urrejnë

big banks and oil corporations and Dick Cheney.

bankat e mëdha, korporata nafte e Dick Cheney.

Totally predictable.

Krejt të parashikueshëm.

And you don't want to be like that.

Dhe ju nuk duhet të jeni kështu.

You need to enter every conversation assuming that you have something to learn.

Duhet të hyni në çdo bisedë duke supozuar se keni diçka për të mësuar.

The famed therapist M. Scott Peck said

Terapisti i famshëm M. Scott Peck tha

that true listening requires a setting aside of oneself.

se të dëgjuarit e vërtetë kërkon ta lesh veten jashtë.

And sometimes that means setting aside your personal opinion.

Dhe nganjëherë kjo nënkupton lënien mënjanë të opinionit personal.

He said that sensing this acceptance,

Ai tha se duke ndjerë këtë pranim,

the speaker will become less and less vulnerable

folësi do të bëhet gjithmonë e më pak i prekshëm

and more and more likely to open up the inner recesses

dhe ka shumë më tepër gjasa t'i hapë skutat e brendshme

of his or her mind to the listener.

të mendjes së tij apo të saj, tek dëgjuesi.

Again, assume that you have something to learn.

Përsëri, supozoni se keni diçka për të mësuar.

Bill Nye: "Everyone you will ever meet knows something that you don't."

Bill Nye: "Çdokush që do të takoni di diçka që ju nuk e dini."

I put it this way:

Unë e shpreh në këtë mënyrë:

Everybody is an expert in something.

Gjithsecili është ekspert në diçka.

Number three: Use open-ended questions.

Numri tre: Përdorni pyetje të hapura.

In this case, take a cue from journalists.

Në këtë rast, merrni shkas nga gazetarët.

Start your questions with who, what, when, where, why or how.

Filloni pyetjet me kush, çfarë, kur, ku, pse apo si.

If you put in a complicated question, you're going to get a simple answer out.

Nëse shtron një pyetje të komplikuar, do të përjashtoni përgjigje të thjeshta.

If I ask you, "Were you terrified?"

Nëse të pyes, "Ishe i tmerruar?"

you're going to respond to the most powerful word in that sentence,

ti do t’i përgjigjesh fjalës më të fuqishme në atë fjali,

which is "terrified," and the answer is "Yes, I was" or "No, I wasn't."

që është "tmerruar", dhe përgjigja është "Po, isha" ose "Jo, s'isha."

"Were you angry?" "Yes, I was very angry."

"Ishe i zemëruar?" "Po, shumë i zemëruar."

Let them describe it. They're the ones that know.

Leri ata ta përshkruajnë. Janë ata që e dinë.

Try asking them things like, "What was that like?"

Provoni t’i pyesni për gjëra të tilla si: "Si ishte?"

"How did that feel?"

"Si të ka bërë të ndjehesh?"

Because then they might have to stop for a moment and think about it,

Sepse vetëm atëherë ata ndalojnë për një moment dhe reflektojnë,

and you're going to get a much more interesting response.

dhe do të merrni një përgjigje shumë më tepër interesante.

Number four: Go with the flow.

Numri katër: Ec me rrymën.

That means thoughts will come into your mind

Kjo do të thotë që mendimet që do të të vijnë ndër mend

and you need to let them go out of your mind.

dhe ti duhet t'i lesh të ikin.

We've heard interviews often

Kemi dëgjuar shpesh intervista,

in which a guest is talking for several minutes

ku i ftuari është duke folur për disa minuta

and then the host comes back in and asks a question

dhe pastaj pritësi hidhet dhe bën një pyetje

which seems like it comes out of nowhere, or it's already been answered.

që duket sikur del nga hiҫi, ose që e ka marrë një përgjigje.

That means the host probably stopped listening two minutes ago

Që tregon se pritësi ka pushuar së dëgjuari dy minuta më parë,

because he thought of this really clever question,

sepse ka qenë duke menduar për këtë pyetjen shumë të zgjuar,

and he was just bound and determined to say that.

dhe ishte i detyruar dhe i vendosur ta thoshte.

And we do the exact same thing.

Dhe ne bëjmë ekzaktësisht të njëjtën gjë.

We're sitting there having a conversation with someone,

Jemi ulur duke biseduar me dikë,

and then we remember that time that we met Hugh Jackman in a coffee shop.

dhe në moment na kujtohet hera kur takuam Hugh Jackman në një kafene.

(Laughter)

(Të qeshura)

And we stop listening.

Dhe pushojmë së dëgjuari.

Stories and ideas are going to come to you.

Tregime dhe ide do tju vijnë ndër mend.

You need to let them come and let them go.

Duhet t’i lini ato të vijnë dhe të ikin.

Number five: If you don't know, say that you don't know.

Numri pesë: Nëse nuk e dini, thoni që nuk e dini.

Now, people on the radio, especially on NPR,

Tani, njerëzit nëpër radio, sidomos te NPR,

are much more aware that they're going on the record,

janë më të vetëdijshëm se janë duke u regjistruar,

and so they're more careful about what they claim to be an expert in

dhe kështu që janë më të kujdesshëm për ҫka pretendojnë se janë ekspert

and what they claim to know for sure.

dhe ҫ'pretendojnë se e njohin me siguri.

Do that. Err on the side of caution.

Bëjni këtë. Veproni bazuar në kujdes.

Talk should not be cheap.

Fjalimi nuk duhet të jetë i pavlerë.

Number six: Don't equate your experience with theirs.

Numri i gjashtë: Mos barazoni përvojën tuaj me të tyren.

If they're talking about having lost a family member,

Nëse ata flasin për humbjen e një anëtari të familjes,

don't start talking about the time you lost a family member.

mos filloni të flisni për kur ju humbët një anëtar familje.

If they're talking about the trouble they're having at work,

Nëse flasin në lidhje me problemet që kanë në punë,

don't tell them about how much you hate your job.

mos u tregoni se sa e urreni punën tuaj.

It's not the same. It is never the same.

S'është e njëjta. Kurrë s'është e njëjta.

All experiences are individual.

Të gjitha përvojat janë individuale.

And, more importantly, it is not about you.

Dhe, më e rëndësishmja, kjo nuk është për ju.

You don't need to take that moment to prove how amazing you are

Nuk ka nevojë ta merrni atë moment dhe të tregoni se sa të mahnitëshm jeni

or how much you've suffered.

apo se sa keni vuajtur.

Somebody asked Stephen Hawking once what his IQ was, and he said,

Dikush e pyeti Stephen Hawking se sa e kishte IQ, dhe ai tha:

"I have no idea. People who brag about their IQs are losers."

"S'e kam idenë. Njerëzit që mburren me IQ e tyre janë humbës"

(Laughter)

(Të qeshura)

Conversations are not a promotional opportunity.

Bisedat nuk janë mundësi promocioni.

Number seven:

Numri i shtatë:

Try not to repeat yourself.

Mundësisht mos përsërit veten.

It's condescending, and it's really boring,

Është mospërfillëse, dhe vërtet e mërzitshme,

and we tend to do it a lot.

dhe ne priremi ta bëjmë shpesh.

Especially in work conversations or in conversations with our kids,

Sidomos në bisedat e punës ose në bisedat me fëmijët,

we have a point to make,

ne duam të dalim diku,

so we just keep rephrasing it over and over.

kështu që vazhdojmë ta rifrazojmë atë pa pushim.

Don't do that.

Mos e bëni këtë.

Number eight: Stay out of the weeds.

Numri i tetë: Qëndroni larg barërave të këqija.

Frankly, people don't care

Sinqerisht, njerëzit s’e ҫajnë kokën

about the years, the names,

për vitet, emrat,

the dates, all those details

datat, gjitha ato detaje

that you're struggling to come up with in your mind.

që ju përpiqeni të nxirrni nga mendja juaj.

They don't care. What they care about is you.

Nuk iu intereson. Ata interesohen për ju.

They care about what you're like,

Interesohen për atë që jeni,

what you have in common.

për ato çfarë kini të përbashkëta.

So forget the details. Leave them out.

Pra harrojini detajet. Lërini jashtë.

Number nine:

Numri nëntë:

This is not the last one, but it is the most important one.

Kjo nuk është e fundit, por është më e rëndësishmja.

Listen.

Dëgjoni.

I cannot tell you how many really important people have said

Nuk mund t'ju them se sa shumë njerëz të rëndësishme kanë thënë

that listening is perhaps the most, the number one most important skill

se të dëgjuarit është ndoshta, numri një i aftësive më të rëndësishme

that you could develop.

që mund të zhvillohet.

Buddha said, and I'm paraphrasing,

Buda tha, dhe po e perifrazoj:

"If your mouth is open, you're not learning."

"Nëse goja jote është e hapur, nuk je duke mësuar."

And Calvin Coolidge said, "No man ever listened his way out of a job."

Dhe Calvin Coolidge tha: "Askush nuk është hequr nga puna se ka dëgjuar."

(Laughter)

(Të qeshura)

Why do we not listen to each other?

Pse nuk dëgjojmë njëri-tjetrin?

Number one, we'd rather talk.

Numri një, ne preferojmë të flasim.

When I'm talking, I'm in control.

Kur jam duke folur, kam kontrollin.

I don't have to hear anything I'm not interested in.

Nuk më duhet të dëgjoj gjëra që s’jam i interesuar.

I'm the center of attention.

Jam në qendër të vëmendjes.

I can bolster my own identity.

Mund të forcoj identitetin tim.

But there's another reason:

Por ka dhe një arsye tjetër:

We get distracted.

Ne shpërqëndrohemi.

The average person talks at about 225 word per minute,

Personi mesatar flet rreth 225 fjalë për minutë,

but we can listen at up to 500 words per minute.

por ne mund të dëgjojmë deri në 500 fjalë për minutë.

So our minds are filling in those other 275 words.

Pra, mendjet tona plotësojnë këto 275 fjalë të tjera.

And look, I know, it takes effort and energy

Dhe, e di, që duhet përpjekje dhe energji

to actually pay attention to someone,

për t’i kushtuar vërtet vëmendje dikujt,

but if you can't do that, you're not in a conversation.

por nëse s'mund ta bëni këtë, nuk po zhvilloni një bisedë.

You're just two people shouting out barely related sentences

Jeni vetëm dy njerëz që nxjerrin fjali që mezi lidhen

in the same place.

në të njëjtin vend.

(Laughter)

(Të qeshura)

You have to listen to one another.

Duhet të dëgjoni njëri-tjetrin.

Stephen Covey said it very beautifully.

Stephen Covey e ka thënë shumë bukur.

He said, "Most of us don't listen with the intent to understand.

Ai tha, "Shumica prej nesh nuk dëgjojnë me synimin të kuptojnë.

We listen with the intent to reply."

Ne dëgjojmë me synimin të përgjigjemi."

One more rule, number 10, and it's this one: Be brief.

Edhe një rregull, numri 10, dhe është ky: Jini të përmbledhur.

[A good conversation is like a miniskirt; short enough to retain interest,

[Biseda e mirë është si minifundi; e shkurtër aq sa të zgjojë interes,

but long enough to cover the subject. -- My Sister]

dhe e gjatë aq sa të mbulojë subjektin. -Motra ime]

(Laughter)

(Të qeshura)

(Applause)

(Duartrokitje)

All of this boils down to the same basic concept, and it is this one:

E gjithë kjo bazohet në të njëjtin koncept bazë, që është:

Be interested in other people.

Interesohu për njerëzit e tjerë.

You know, I grew up with a very famous grandfather,

E dini, jam rritur me një gjysh shumë të famshëm,

and there was kind of a ritual in my home.

dhe ishte si lloj rituali në shtëpinë time.

People would come over to talk to my grandparents,

Njerëzit vinin për të biseduar me gjyshërit e mi,

and after they would leave, my mother would come over to us,

dhe pasi ata largoheshin, nëna ime vinte,

and she'd say, "Do you know who that was?

dhe na thoshte: "E dini se kush ishte?

She was the runner-up to Miss America.

Ajo ka qënë konkurente e Miss America.

He was the mayor of Sacramento.

Ai ish Kryebashkiaku i Sacramento.

She won a Pulitzer Prize. He's a Russian ballet dancer."

Ajo ka fituar çmimin Pulitzer. Ai është balerin i baletit Rus."

And I kind of grew up assuming

Dhe unë pothuaj jam rritur me supozimin se

everyone has some hidden, amazing thing about them.

gjithësecili ka një gjë të mrekullueshme, të fshehur.

And honestly, I think it's what makes me a better host.

Dhe sinqerisht, mendoj se kjo më bën një pritëse më të mirë.

I keep my mouth shut as often as I possibly can,

E mbaj gojën mbyllur sa më shpesh të mundem,

I keep my mind open,

e mbaj mendjen të hapur,

and I'm always prepared to be amazed,

dhe jam gjithmonë e gatshme të mahnitem,

and I'm never disappointed.

dhe nuk zhgënjehem kurrë.

You do the same thing.

Bëni të njëjtën gjë.

Go out, talk to people,

Dilni jashtë, bisedoni me njerëzit,

listen to people,

dëgjojini njerëzit,

and, most importantly, be prepared to be amazed.

dhe, më e rëndësishmja, përgatituni që të mahniteni.

Thanks.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)