Celeste Headlee: 10 ways to have a better conversation | TED

Translator: Hanna Karnei Reviewer: Hanna Baradzina

All right, I want to see a show of hands:

Падыміце рукі тыя,

how many of you have unfriended someone on Facebook

хто выдаляў сяброў з Фэйсбуку

because they said something offensive about politics or religion,

за тое, што яны сказалі штосьці абразлівае наконт палітыкі, рэлігіі,

childcare, food?

догляду за дзецьмі ці ежы?

(Laughter)

(Смех)

And how many of you know at least one person that you avoid

А колькі з вас ведаюць хаця б аднаго чалавека, якога вы пазбягаеце,

because you just don't want to talk to them?

таму што вы проста не хочаце размяўляць з ім?

(Laughter)

(Смех)

You know, it used to be that in order to have a polite conversation,

Раней, каб весці ветлівую размову,

трэба было толькі прытрымлівацца парадаў з "Маёй выдатнай ледзі":

we just had to follow the advice of Henry Higgins in "My Fair Lady":

размаўляй пра надвор'е і здароўе.

Stick to the weather and your health.

But these days, with climate change and anti-vaxxing, those subjects --

Але зараз, са зменай клімату і модай на адмову ад прышчэпак, гэтыя тэмы --

(Laughter)

(Смех)

are not safe either.

небяспечныя таксама.

So this world that we live in,

Гэты свет, у якім мы жывем,

this world in which every conversation

у якім кожная размова

has the potential to devolve into an argument,

мае патэнцыял ператварыцца ў спрэчку,

where our politicians can't speak to one another

у якім нашы палітыкі не могуць размаўляць адзін з адным,

and where even the most trivial of issues

і ў якім нават простыя пытанні распальваюць спрэчкі, --

have someone fighting both passionately for it and against it, it's not normal.

такі свет ненармальны.

Pew Research did a study of 10,000 American adults,

Цэнтр Pew Research правёў апытанне 10 000 дарослых амерыканцаў

and they found that at this moment, we are more polarized,

і выявыіў, што наша грамадства больш палярызаванае,

we are more divided,

больш падзеленае,

than we ever have been in history.

чым калі-небудзь за ўсю гісторыю.

We're less likely to compromise,

Мы менш схільныя да кампрамісу,

which means we're not listening to each other.

што азначае, што мы не слухаем адзін аднаго.

And we make decisions about where to live,

Мы вырашаем, дзе жыць,

who to marry and even who our friends are going to be,

з кім ажаніцца і нават хто будзе нашымі сябрамі,

based on what we already believe.

грунтуючыся на сваіх перакананнях.

Again, that means we're not listening to each other.

І гэта азначае, што мы не слухаем адзін аднаго.

A conversation requires a balance between talking and listening,

Размова патрабуе балансу паміж гаварэннем і слуханнем,

and somewhere along the way, we lost that balance.

але дзесьці на шляху мы згубілі гэты баланс.

Now, part of that is due to technology.

Адна з прычынаў -- развіццё тэхналогій.

The smartphones that you all either have in your hands

Тыя самыя смартфоны, якія вы трымаеце ў руках

or close enough that you could grab them really quickly.

ці дастаткова блізка, каб хутка іх дастаць.

Паводле дадзеных цэнтра Pew Research,

According to Pew Research,

about a third of American teenagers send more than a hundred texts a day.

каля траціны амерыканскіх падлеткаў

дасылаюць больш за сотню паведамленняў на дзень.

And many of them, almost most of them, are more likely to text their friends

І шмат з іх, амаль усе, аддаюць перавагу паведамленням,

than they are to talk to them face to face.

а не размове твар у твар.

There's this great piece in The Atlantic.

У часопісе The Atlantic школьны настаўнік

It was written by a high school teacher named Paul Barnwell.

Пол Барнуэл напісаў цікавы артыкул.

And he gave his kids a communication project.

Ён даў сваім навучэнцам праект,

He wanted to teach them how to speak on a specific subject without using notes.

мэтай якога было навучыць іх выступаць без апоры на запісы.

And he said this: "I came to realize..."

І ён напісаў наступнае: "Я зразумеў..."

(Laughter)

(Смех)

"I came to realize that conversational competence

"Я зразумеў, што мы не вучым уменню весці дыялог.

might be the single most overlooked skill we fail to teach.

Гэты навык выпучшаны з-пад увагі.

Kids spend hours each day engaging with ideas and each other through screens,

Кожны дзень вучні праводзяць гадзіны, размаўляючы адзін з адным праз маніторы,

but rarely do they have an opportunity

але ў іх рэдка ёсць магчымасць

to hone their interpersonal communications skills.

адтачыць навыкі міжасабовай камунікацыі.

It might sound like a funny question, but we have to ask ourselves:

Пытанне можа здацца смешным, але мы павінны спытаць сябе:

Is there any 21st-century skill

ці ёсць навык у XXI стагоддзі

more important than being able to sustain coherent, confident conversation?"

больш значны за здольнасць складна і ўпэўнена весці гутарку?

Now, I make my living talking to people:

Размаўляць з людзьмі -- мая праца.

Nobel Prize winners, truck drivers,

З Нобелеўскімі лаўрэатамі і кіроўцамі грузавікоў,

billionaires, kindergarten teachers,

з мільярдэрамі і выхавацелямі ў дзіцячых садках,

heads of state, plumbers.

з палітыкамі і сантэхнікамі.

I talk to people that I like. I talk to people that I don't like.

З людзьмі, якія мне падабаюцца. З людзьмі, якіх я не люблю.

I talk to some people that I disagree with deeply on a personal level.

Я размаўляю з людзьмі, з якімі я нязгодна на асабістым узроўні.

But I still have a great conversation with them.

Але я ўсё роўна магу мець з імі выдатную размову.

So I'd like to spend the next 10 minutes or so teaching you how to talk

Таму я б хацела за наступныя 10 хвілін навучыць вас размаўляць

and how to listen.

і навучыць слухаць.

Many of you have already heard a lot of advice on this,

Многія з вас чулі даволі шмат парад на гэты конт.

things like look the person in the eye,

Напрыклад, глядзіце чалавеку ў вочы,

think of interesting topics to discuss in advance,

загадзя прыдумайце цікавыя тэмы для абмеркавання,

look, nod and smile to show that you're paying attention,

глядзіце, ківайце і ўсміхайцеся, каб паказаць, што ўважліва слухаеце,

repeat back what you just heard or summarize it.

паўтарайце, што вы толькі што пачулі ці падсумоўвайце.

So I want you to forget all of that.

Я хачу, каб вы забылі ўсё гэта.

It is crap.

Гэта лухта.

(Laughter)

(Смех)

There is no reason to learn how to show you're paying attention

Няма сэнсу вучыцца дэманстраваць увагу,

if you are in fact paying attention.

калі вы на самой справе сочыце за гутаркай.

(Laughter)

(Смех)

(Applause)

(Апладысменты)

Now, I actually use the exact same skills as a professional interviewer

Працуючы прафесійным інтэрв'юэрам, я карыстаюся дакладна такімі ж навыкамі,

that I do in regular life.

якія я выкарыстоўваю ў паўсядзённым жыцці.

So, I'm going to teach you how to interview people,

Я навучу вас, як браць інтэрв'ю ў людзей,

and that's actually going to help you learn how to be better conversationalists.

а гэта ўжо дапаможа вам навучыцца быць лепшымі суразмоўцамі.

Learn to have a conversation

Навучыцца весці гутарку

without wasting your time, without getting bored,

без марнавання свайго часу, не паміраючы з нуды,

and, please God, without offending anybody.

і, не дай Божа, нікога пры гэтым не крыўдзячы.

We've all had really great conversations.

У нас ва ўсіх калісьці былі выдатныя размовы.

We've had them before. We know what it's like.

Таму вы ведаеце, у чым іх асаблівасці.

The kind of conversation where you walk away feeling engaged and inspired,

Пасля іх вы адчуваеце дачыненне і натхненне,

or where you feel like you've made a real connection

ці адчуваеце, што ў вас атрымалася ўсталяваць сувязь,

or you've been perfectly understood.

ці што вас цалкам зразумелі.

There is no reason

Няма нічога, што можа перашкодзіць

why most of your interactions can't be like that.

усім вашым размовам быць менавіта такімі.

So I have 10 basic rules. I'm going to walk you through all of them,

У мяне ёсць 10 правілаў. Мы з вамі па іх зараз пройдземся.

but honestly, if you just choose one of them and master it,

Калі вы проста абераце адно з іх і авалодаеце ім,

you'll already enjoy better conversations.

вы ўжо зможаце атрымаць асалоду ад лепшай размовы.

Number one: Don't multitask.

Першае: не рабіце некалькі справаў адначасова.

And I don't mean just set down your cell phone

І я маю на ўвазе не толькі вашыя мабільныя тэлефоны,

or your tablet or your car keys or whatever is in your hand.

планшэты ці яшчэ штосьці ў вашай руцэ.

I mean, be present.

Будзьце прысутнымі падчас гутаркі.

Be in that moment.

Будзьце ў тым моманце.

Don't think about your argument you had with your boss.

Не думайце аб спрэчцы з начальнікам.

Don't think about what you're going to have for dinner.

Не думайце аб тым, што прыгатаваць на вячэру.

If you want to get out of the conversation,

Калі хочаце ўстаць і сыйсці,

get out of the conversation,

пакіньце размову і сыдзіце.

but don't be half in it and half out of it.

Але не будзьце прысутнымі толькі напалову.

Number two: Don't pontificate.

Другое: ня трэба мудрагеліць.

If you want to state your opinion

Калі хочаце выказаць сваё меркаванне

without any opportunity for response or argument or pushback or growth,

і вам нецікава меркаванне ці аргументы іншых на гэты конт,

write a blog.

тады проста пішыце ў блог.

(Laughter)

(Смех)

Now, there's a really good reason why I don't allow pundits on my show:

Менавіта таму я не запрашаю да сябе ў эфір разумнікаў.

Because they're really boring.

Таму што яны сумныя.

If they're conservative, they're going to hate Obama and food stamps and abortion.

Калі трапіцца кансерватар, ён абавязкова будзе ненавідзець Абаму і аборты,

If they're liberal, they're going to hate

а калі ліберал -- ён будзе крытыкаваць

big banks and oil corporations and Dick Cheney.

банкі, нафтавыя карпарацыі і Дзіка Чэйні.

Totally predictable.

Цалкам прадказальна.

And you don't want to be like that.

Вы не хочаце быць такімі, як яны.

You need to enter every conversation assuming that you have something to learn.

Кожная размова павінна стаць для вас магчымасцю даведацца штосьці новае.

The famed therapist M. Scott Peck said

Вядомы псіхіятр М. Скот Пек сказаў:

that true listening requires a setting aside of oneself.

"Каб навучыцца слухаць, трэба адгарадзіцца ад самога сябе".

And sometimes that means setting aside your personal opinion.

І часам гэта азначае, што трэба грэбаваць сваім асабістым меркаваннем.

He said that sensing this acceptance,

Ён сказаў, што, усвядоміўшы важнасць гэтага,

the speaker will become less and less vulnerable

суразмоўца стане менш уразлівым,

and more and more likely to open up the inner recesses

і ў яго з'явіцца магчымасць звярнуць

of his or her mind to the listener.

свой розум на ўспрыманне слухача.

Again, assume that you have something to learn.

Памятайце, што вам ёсць чаму павучыцца.

Bill Nye: "Everyone you will ever meet knows something that you don't."

Біл Най: "Кожны, каго вы сустрэнеце, ведае штосьці, чаго не ведаеце вы".

I put it this way:

Перафразую:

Everybody is an expert in something.

кожны з людзей -- эксперт у чымсьці.

Number three: Use open-ended questions.

Трэцяе: задавайце адкрытыя пытанні.

In this case, take a cue from journalists.

Рабіце, як сапраўдныя журналісты.

Пачынайце свае пытанні са словаў "хто", "што", "калі", "дзе", "чаму" і "як".

Start your questions with who, what, when, where, why or how.

If you put in a complicated question, you're going to get a simple answer out.

Калі задаць простае пытанне, вы атрымаеце просты адказ.

If I ask you, "Were you terrified?"

Калі запытаць: "Ці баяліся вы?" --

you're going to respond to the most powerful word in that sentence,

суразмоўца будзе рэагаваць на самае моцнае слова ў пытанні,

which is "terrified," and the answer is "Yes, I was" or "No, I wasn't."

і ў дадзеным выпадку "баяліся", і адказам будзе "так" ці "не".

"Were you angry?" "Yes, I was very angry."

"Вы раззлаваліся?" "Так, я раззлаваўся".

Let them describe it. They're the ones that know.

Дазвольце суразмоўцу распавесці самому. Ён лепш ведае, што адчуваў.

Try asking them things like, "What was that like?"

Спытайце лепш: "Як гэта было?"

"How did that feel?"

"Што вы адчувалі?"

Because then they might have to stop for a moment and think about it,

Суразмоўцу прыйдзецца замаўчаць на хвіліну і сапраўды задумацца,

and you're going to get a much more interesting response.

і тады вы атрымаеце больш цікавы адказ.

Number four: Go with the flow.

Чацвёртае: плывіце па плыні.

That means thoughts will come into your mind

Вам будуць прыходзіць у галаву думкі,

and you need to let them go out of your mind.

і вам трэба навучыцца адпускаць іх.

We've heard interviews often

Часта падчас інтэрв'ю можна пачуць,

in which a guest is talking for several minutes

як госць некалькі хвілін штосьці распавядае,

and then the host comes back in and asks a question

і затым вядучы задае яму пытанне,

which seems like it comes out of nowhere, or it's already been answered.

якое, здаецца, не мае ніякага дачынення да тэмы ці на якое госць ужо адказаў.

That means the host probably stopped listening two minutes ago

Гэта значыць, што вядучы перастаў слухаць некалькі хвілінаў таму,

because he thought of this really clever question,

таму што прыдумляў неверагодна разумнае пытанне

and he was just bound and determined to say that.

і рашуча хацеў запытаць яго.

And we do the exact same thing.

І мы робім такую ж памылку.

We're sitting there having a conversation with someone,

Мы размаўляем з нашым суразмоўцам,

and then we remember that time that we met Hugh Jackman in a coffee shop.

і затым ўзгадваем момант, калі сустрэлі Х'ю Джэкмана ў кафэ.

(Laughter)

(Смех)

And we stop listening.

І мы тут жа перастаем слухаць.

Stories and ideas are going to come to you.

Вам у галаву будуць прыходзіць думкі і ідэі.

You need to let them come and let them go.

Няхай прыходзяць, навучыцеся іх адпускаць.

Number five: If you don't know, say that you don't know.

Пятае: калі вы чагосьці не ведаеце, прызнайцеся ў гэтым.

Людзі, якія працуюць у эфіры, тым больш на Нацыянальным Грамадскім Радыё,

Now, people on the radio, especially on NPR,

are much more aware that they're going on the record,

выдатна ведаюць, што іх запісваюць,

and so they're more careful about what they claim to be an expert in

і таму яны вельмі асцярожныя ў сваіх заявах

and what they claim to know for sure.

і калі кажуць, што ў чымсьці разбіраюцца.

Do that. Err on the side of caution.

Бярыце прыклад з іх. Не рызыкуйце.

Talk should not be cheap.

Размова не павінна быць павярхоўнай.

Number six: Don't equate your experience with theirs.

Шостае: не прыраўноўвайце свой вопыт да вопыту суразмоўцаў.

If they're talking about having lost a family member,

Калі яны загаварылі пра страту блізкіх людзей,

don't start talking about the time you lost a family member.

не пачынайце прыводзіць прыклады на гэту тэму.

If they're talking about the trouble they're having at work,

Калі яны загаварылі пра праблему на працы,

don't tell them about how much you hate your job.

не кажыце, як моцна вы ненавідзеце сваю.

Гэта не адно і тое ж. Няма аднолькавых гісторый.

It's not the same. It is never the same.

All experiences are individual.

Кожны вопыт унікальны.

And, more importantly, it is not about you.

І, што больш важна, гэта не пра вас.

You don't need to take that moment to prove how amazing you are

Не трэба выкарыстоўваць гэты момант, каб даказаць сваю крутасць

or how much you've suffered.

ці колькі вам давялося пакутаваць.

Somebody asked Stephen Hawking once what his IQ was, and he said,

Аднойчы Стывена Хокінга запыталі аб яго IQ, і ён адказаў:

"I have no idea. People who brag about their IQs are losers."

"Не ўяўляю. Тыя, хто выхваляюцца сваім IQ, -- няўдачнікі".

(Laughter)

(Смех)

Conversations are not a promotional opportunity.

Гутарка -- не магчымасць для рэкламавання сябе.

Number seven:

Сёмае правіла:

Try not to repeat yourself.

старайцеся не паўтарацца.

It's condescending, and it's really boring,

Гэта гучыць паблажліва і стамляе.

and we tend to do it a lot.

І мы схільныя рабіць гэта часта.

Especially in work conversations or in conversations with our kids,

Асабліва з калегамі ці з дзецьмі,

we have a point to make,

каб "лепш" зразумелі.

so we just keep rephrasing it over and over.

Для гэтага мы выказваем адну думку рознымі словамі.

Don't do that.

Не рабіце гэтага.

Number eight: Stay out of the weeds.

Восьмае: пазбягайце лішніх дэталяў.

Frankly, people don't care

Шчыра кажучы, людзям бяз розніцы

about the years, the names,

даты, імёны,

the dates, all those details

усе гэтыя дэталі,

that you're struggling to come up with in your mind.

якія вы з цяжкасцю спрабуеце ўзгадаць.

They don't care. What they care about is you.

Ім ўсё роўна. Яны зацікаўлены ў вас.

They care about what you're like,

Ім цікава, што вы за чалавек,

what you have in common.

і што ў вас ёсць агульнага.

So forget the details. Leave them out.

Так што забудзьцеся на дэталі. Апусціце іх.

Number nine:

Нумар дзевяць:

This is not the last one, but it is the most important one.

Гэта не апошні пункт, але самы важны.

Listen.

Слухайце.

I cannot tell you how many really important people have said

Безліч вядомых людзей казалі,

that listening is perhaps the most, the number one most important skill

што ўменне слухаць з'яўляецца, магчыма, самым-самым важным навыкам

that you could develop.

з усіх магчымых.

Buddha said, and I'm paraphrasing,

Буда сказаў, і я перафразую:

"If your mouth is open, you're not learning."

"Калі ваш рот адчынены, вы не вучыцеся".

And Calvin Coolidge said, "No man ever listened his way out of a job."

А Калвін Кулідж сказаў:

"Нікога яшчэ не звольнілі з працы за тое, што яны шмат слухалі".

(Laughter)

(Смех)

Why do we not listen to each other?

Чаму мы не слухаем адзін аднаго?

Number one, we'd rather talk.

Па-першае, нам больш падабаецца размаўляць.

When I'm talking, I'm in control.

Калі я размаўляю, у мяне ёсць кантроль.

I don't have to hear anything I'm not interested in.

Я не павінна слухаць штосьці, што мне нецікава.

I'm the center of attention.

Я ў цэнтры ўвагі.

I can bolster my own identity.

Я магу ўмацаваць сваю ўласную ідэнтычнасць.

But there's another reason:

Але ёсць і іншая прычына:

We get distracted.

гэта адцягвае ўвагу.

The average person talks at about 225 word per minute,

У сярэднім, чалавек размаўляе з хуткасцю 225 словаў за хвіліну,

but we can listen at up to 500 words per minute.

а ўспрымаць на слых мы можам да 500 словаў за хвіліну.

So our minds are filling in those other 275 words.

Такім чынам, мозг самастойна запаўняе адсутныя 275 словаў.

And look, I know, it takes effort and energy

Я ведаю, што гэта патрабуе намаганняў і энергіі,

to actually pay attention to someone,

каб сачыць за прамовай суразмоўцы,

but if you can't do that, you're not in a conversation.

але калі не вы робіце гэтага, вы не ведзяце дыялог.

You're just two people shouting out barely related sentences

Вы проста два чалавекі, якія выкрыкваюць ледзь звязаныя сказы

in the same place.

ў адным месцы.

(Laughter)

(Смех)

You have to listen to one another.

Трэба слухаць адзін аднаго.

Stephen Covey said it very beautifully.

Стывен Кові выдатна прыкмеціў:

He said, "Most of us don't listen with the intent to understand.

"Большасць з нас слухаюць не з намерам зразумець,

We listen with the intent to reply."

а з намерам адказаць".

One more rule, number 10, and it's this one: Be brief.

Дзясятае правіла: будзьце кароткімі.

[A good conversation is like a miniskirt; short enough to retain interest,

[Добрая размова як міні-спадніца: дастаткова кароткая, каб зацікавіць,

but long enough to cover the subject. -- My Sister]

але дастаткова доўгая, каб пакрыць самае галоўнае. -- Мая сястра]

(Laughter)

(Смех)

(Applause)

(Апладысменты)

All of this boils down to the same basic concept, and it is this one:

Усё вышэйсказанае можна абагульніць у адзін просты прынцып:

Be interested in other people.

будзьце ўважлівыя да іншых людзей.

You know, I grew up with a very famous grandfather,

Я расла ў сям'і вельмі знакамітага дзеда,

and there was kind of a ritual in my home.

і ў нас дома быў свой рытуал.

People would come over to talk to my grandparents,

Да дзядулі часта прыходзілі паразмаўляць розныя людзі,

and after they would leave, my mother would come over to us,

а калі яны сыходзілі, мая маці падыходзіла да нас

і пытала: "Вы ведаеце, хто гэта быў?

and she'd say, "Do you know who that was?

She was the runner-up to Miss America.

Гэта жанчына -- віцэ-міс Амерыкі.

He was the mayor of Sacramento.

А гэты мужчына -- мэр Сакрамэнта.

She won a Pulitzer Prize. He's a Russian ballet dancer."

Гэта ўладальніца Пулітцэраўскай прэміі, яна -- артыстка рускага балета".

And I kind of grew up assuming

І я вырасла, мяркучы,

everyone has some hidden, amazing thing about them.

што ў кожнага ёсць нейкія дзіўныя сакрэты.

And honestly, I think it's what makes me a better host.

І, шчыра кажучы, гэта тое, што робіць мяне добрай вядучай эфіра.

I keep my mouth shut as often as I possibly can,

Я стараюся часцей трымаць рот зачыненым,

I keep my mind open,

а розум адчыненым,

and I'm always prepared to be amazed,

і я заўсёды гатова быць здзіўленай,

and I'm never disappointed.

і я ніколі не расчароўваюся.

You do the same thing.

Рабіце гэтаксама.

Go out, talk to people,

Ідзіце і размаўляйце з людзьмі,

listen to people,

слухайце іх,

and, most importantly, be prepared to be amazed.

і, самае галоўнае, будзьце гатовыя здзіўляцца.

Thanks.

Дзякуй.

(Applause)

(Апладысменты)