Richard Turere: My invention that made peace with lions

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Vertaald door: Stefan Bystram Nagekeken door: Rik Delaet

This is where I live. I live in Kenya,

Dit is waar ik woon, ik woon in Kenia

at the south parts of the Nairobi National Park.

aan de zuidelijke kant van het Nairobi National Park.

Those are my dad's cows at the back,

De koeien op de achtergrond zijn van mijn vader

and behind the cows,

en achter de koeien,

that's the Nairobi National Park.

zie je het Nairobi National Park.

Nairobi National Park is not fenced in the south widely,

Het zuidelijke deel van het park is niet helemaal omheind

which means wild animals like zebras

wat ervoor zorgt dat wilde dieren, zoals zebra's,

migrate out of the park freely.

vrij uit het park kunnen migreren.

So predators like lions follow them,

Roofdieren zoals leeuwen volgen hen,

and this is what they do.

met dit als gevolg.

They kill our livestock.

Ze doden ons vee.

This is one of the cows which was killed at night,

Dit is een van onze runderen dat 's nachts gedood werd.

and I just woke up in the morning and I found it dead,

Ik stond 's ochtends op en vond het dood.

and I felt so bad,

Het voelde zo slecht,

because it was the only bull we had.

omdat het onze enige stier was.

My community, the Maasai, we believe that

Mijn volk, de Masaï, wij geloven dat

we came from heaven with all our animals and all the land

we uit de hemel zijn komen met al onze dieren en al ons land

for herding them, and that's why we value them so much.

om het te hoeden. Daarom hechten we veel waarde aan die dingen.

So I grew up hating lions so much.

Ik groeide op met veel haat voor de leeuwen

The morans are the warriors

De Il-Murran zijn de krijgers

who protect our community and the livestock,

die ons volk en ons vee beschermen

and they're also upset about this problem.

en ook zij hebben last van dit probleem.

So they kill the lions.

Dus doden ze de leeuwen.

It's one of the six lions which were killed in Nairobi.

Dit is één van de zes leeuwen die gedood zijn in Nairobi.

And I think this is why the Nairobi National Park lions are few.

Daarom zijn er waarschijnlijk zo weinig leeuwen in het Nairobi National Park.

So a boy, from six to nine years old, in my community

Een jongen tussen 6 en 9 jaar oud is in mijn dorp

is responsible for his dad's cows,

verantwoordelijk voor de koeien van zijn vader.

and that's the same thing which happened to me.

Zo ook ik.

So I had to find a way of solving this problem.

Ik moest een manier zien te vinden om dit probleem op te lossen.

And the first idea I got was to use fire,

Mijn eerste idee was om vuur te gebruiken

because I thought lions were scared of fire.

omdat ik dacht dat leeuwen schrik hebben van vuur.

But I came to realize that that didn't really help,

Maar ik realiseerde mij al snel dat dat niet hielp

because it was even helping the lions

omdat de leeuwen hierdoor

to see through the cowshed.

door de stallen heen konden kijken.

So I didn't give up. I continued.

Maar ik gaf niet op. Ik ging door.

And a second idea I got was

Mijn tweede idee was

to use a scarecrow.

om een vogelverschrikker te gebruiken.

I was trying to trick the lions

Ik wou de leeuwen laten geloven

[into thinking] that I was standing near the cowshed.

dat ik naast de koeienstal stond.

But lions are very clever. (Laughter)

Maar leeuwen zijn heel slim. (Gelach)

They will come the first day and they see the scarecrow, and they go back,

De eerste dag dat ze komen, zien ze de vogelverschrikker en gaan ze weg.

but the second day, they'll come and they say,

Maar op de tweede dag komen ze terug en denken:

this thing is not moving here, it's always here. (Laughter)

"Maar die beweegt helemaal niet, die staat daar altijd." (Gelach)

So he jumps in and kills the animals.

Hij springt en doodt de dieren.

So one night, I was walking around the cowshed with a torch,

Op een nacht liep ik met een toorts rond de stal

and that day, the lions didn't come.

en die dag zijn de leeuwen niet gekomen.

And I discovered that lions are afraid of a moving light.

Ik ontdekte dat leeuwen bang zijn voor bewegend licht.

So I had an idea.

Ik kreeg een idee.

Since I was a small boy,

Omdat ik een kleine jongen was,

I used to work in my room for the whole day,

was ik heel de dag op mijn kamer in de weer.

and I even took apart my mom's new radio,

Ik haalde zelfs mijn moeders nieuwe radio uiteen.

and that day she almost killed me,

Ze kon me die dag wel vermoorden,

but I learned a lot about electronics. (Laughter)

maar ik had veel geleerd over elektronica. (Gelach)

So I got an old car battery,

Ik haalde er een oude autobatterij

an indicator box. It's a small device found in a motorcycle,

en een knipperlicht bij.

and it helps motorists when they want to turn right or left. It blinks.

Een motorrijder gebruikt dat om aan te geven of hij links of rechts wil afslaan.

And I got a switch where I can switch on the lights, on and off.

Ik haalde ook een schakelaar om de lichten aan en uit te zetten.

And that's a small torch from a broken flashlight.

Dit is een lampje van een kapotte zaklamp.

So I set up everything.

Ik zette alles in elkaar.

As you can see, the solar panel charges the battery,

Het zonnepaneel laadt de batterij op

and the battery supplies the power

en de batterij zorgt voor stroom

to the small indicator box. I call it a transformer.

naar het knipperlicht. Ik noem het de transformator.

And the indicator box makes the lights flash.

Het knipperlicht laat het licht knipperen.

As you can see, the bulbs face outside,

Zoals jullie kunnen zien, zijn de lampen naar buiten gericht,

because that's where the lions come from.

want daar komen de leeuwen vandaan.

And that's how it looks to lions when they come at night.

Zo zien de leeuwen het.

The lights flash and trick

De lichten knipperen en laten de leeuw denken

the lions into thinking I was walking around the cowshed,

dat ik rond de koeienstal loop met een zaklamp,

but I was sleeping in my bed.

terwijl ik eigenlijk in bed lig.

(Laughter)

(Gelach)

(Applause)

(Applaus)

Thanks.

Dank u.

So I set it up in my home two years ago,

Dit deed ik 2 jaar geleden

and since then, we have never experienced any problem with lions.

en sindsdien hebben we geen problemen meer gehad met leeuwen.

And my neighboring homes heard about this idea.

Mijn buren hoorden van mijn idee.

One of them was this grandmother.

Eén van hen was deze grootmoeder.

She had a lot of her animals being killed by lions,

Ze had al veel dieren aan leeuwen verloren

and she asked me if I could put the lights for her.

en ze vroeg me of ik voor haar lichten kon installeren.

And I said, "Yes."

Ik zei:" Ja."

So I put the lights. You can see at the back, those are the lion lights.

Ik installeerde de lichten. Dat zijn de leeuw-lichten.

Since now, I've set up seven homes around my community,

Ik heb er zeven huizen in mijn gemeenschap mee uitgerust

and they're really working.

en ze werken echt.

And my idea is also being used now all over Kenya

Mijn idee wordt nu over heel Kenia gebruikt

for scaring other predators like hyenas, leopards,

om roofdieren zoals hyena's en luipaarden weg te jagen.

and it's also being used

Het wordt ook gebruikt

to scare elephants away from people's farms.

om olifanten bij de boerderijen weg te houden.

Because of this invention, I was lucky to get a scholarship

Dankzij deze uitvinding kreeg ik een beurs

in one of the best schools in Kenya,

om in één van de beste scholen van Kenia,

Brookhouse International School,

Brookhouse International School, te gaan studeren.

and I'm really excited about this.

Ik kijk hier echt naar uit.

My new school now is coming in and helping

Mijn nieuwe school schiet hier ook te hulp

by fundraising and creating an awareness.

door fondsen te werven en mensen hierop te wijzen.

I even took my friends back to my community,

Ik nam zelfs mijn vrienden mee naar mijn dorp.

and we're installing the lights to the homes

We installeren lichten op de huizen

which don't have [any], and I'm teaching them how to put them.

die er nog geen hadden. Ik leer hen ze zelf te installeren.

So one year ago, I was just a boy in the savanna grassland

Een jaar geleden was ik nog een jongen op de savanne

herding my father's cows,

die zijn vaders koeien hoedde,

and I used to see planes flying over,

en keek naar overvliegende vliegtuigen.

and I told myself that one day, I'll be there inside.

Ik zei tegen mezelf: “Op een dag zal je daar inzitten.”

And here I am today.

En hier ben ik vandaag.

I got a chance to come by plane for my first time for TED.

Ik kreeg de kans om voor het eerst met een vliegtuig naar TED te komen.

So my big dream is to become an aircraft engineer and pilot when I grow up.

Mijn grote droom is om later vliegtuigingenieur en piloot te worden.

I used to hate lions, but now because my invention

Vroeger haatte ik leeuwen maar nu, dankzij mijn uitvinding,

is saving my father's cows and the lions,

worden mijn vaders koeien én de leeuwen gespaard.

we are able to stay with the lions without any conflict.

Wij kunnen er blijven leven zonder conflict met de leeuwen.

Ashê olên. It means in my language, thank you very much.

Ashê olên. Het betekent 'hartelijk dank' in mijn taal.

(Applause)

(Applaus)

Chris Anderson: You have no idea how exciting it is

Chris Anderson: Je hebt geen idee hoe opwindend het is

to hear a story like yours.

om een verhaal zoals het jouwe te horen.

So you got this scholarship.Richard Turere: Yep.

Je hebt dus een studiebeurs gekregen. Richard Turere: Yep

CA: You're working on other electrical inventions.

CA: Je bent aan de slag met andere elektrische uitvindingen.

What's the next one on your list?

Wat is het volgende op het lijstje?

RT: My next invention is,

RT: Mijn volgende uitvinding is

I want to make an electric fence.CA: Electric fence?

om een elektrisch hek te maken. CA: Een elektrisch hek?

RT: But I know electric fences are already invented,

RT: Ik weet dat elektrische hekken al zijn uitgevonden

but I want to make mine.

maar ik wil het mijne maken.

(Laughter)

(Gelach)

CA: You already tried it once, right, and you --RT: I tried it before,

CA: Je hebt het één keer geprobeerd, juist, en nu... RT: Ik heb het al eens geprobeerd,

but I stopped because it gave me a shock. (Laughter)

maar ik ben gestopt omdat ik een schok kreeg. (Gelach)

CA: In the trenches. Richard Turere, you are something else.

CA: Richard Turere, je bent me er eentje.

We're going to cheer you on every step of the way, my friend.

We moedigen je aan bij elke stap, mijn vriend.

Thank you so much.RT: Thank you. (Applause)

Hartelijk bedank. RT: Dank u. (Applaus)