Richard Turere: My invention that made peace with lions

Richard Turere: Aslanlarla barışmamızı sağlayan icadım

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Çeviri: Arsel Acar Gözden geçirme: Hasan Mete

This is where I live. I live in Kenya,

Burası yaşadığım yer. Kenya'da

at the south parts of the Nairobi National Park.

Nairobi Milli Parkı'nın güneyinde yaşıyorum.

Those are my dad's cows at the back,

Arkada görünen inekler babamın

and behind the cows,

ve ineklerin de arkasında

that's the Nairobi National Park.

Nairobi Milli parkı bulunuyor.

Nairobi National Park is not fenced in the south widely,

Nairobi Milli Parkının güneyinde çit yoktur.

which means wild animals like zebras

Bu, zebralar gibi vahşi hayvanların

migrate out of the park freely.

parkın dışına serbestçe göç edebileceği anlamına gelir.

So predators like lions follow them,

Aslanlar gibi yırtıcı hayvanlar da onları takip ederek

and this is what they do.

ve bunları yapıyorlar.

They kill our livestock.

Çiftlik hayvanlarımızı öldürüyorlar.

This is one of the cows which was killed at night,

Bu gece öldürülen hayvanlardan biri,

and I just woke up in the morning and I found it dead,

sabah uyandığımda onu ölü buldum

and I felt so bad,

ve çok kötü hissettim,

because it was the only bull we had.

çünkü o sahip olduğumuz tek boğaydı.

My community, the Maasai, we believe that

Benim halkım, Maasai, inanıyoruz ki

we came from heaven with all our animals and all the land

bizler toprağımız ve hayvanlarımızla beraber onları gütmek için cennetten geldik

for herding them, and that's why we value them so much.

ve bu nedenle onlara çok değer veririz.

So I grew up hating lions so much.

Yani ben aslanlardan bu kadar nefret ederek büyüdüm.

The morans are the warriors

Moranlar

who protect our community and the livestock,

halkımızı ve hayvanlarımızı koruyan savaşçılar,

and they're also upset about this problem.

bu problemler yüzünden sinirliler.

So they kill the lions.

Bu yüzden aslanları öldüyorlar.

It's one of the six lions which were killed in Nairobi.

Bu, Nairobi'de öldürülen 6 aslandan bir tanesi.

And I think this is why the Nairobi National Park lions are few.

Bence Nairobi Ulusal Parkı'nda aslan sayısının az olmasının sebebi budur.

So a boy, from six to nine years old, in my community

Benim toplumumda altı ve dokuz yaş arasındaki bir erkek çocuk

is responsible for his dad's cows,

babasının ineklerinden sorumludur.

and that's the same thing which happened to me.

Bu benim için de böyleydi.

So I had to find a way of solving this problem.

Ben bu sorunu çözmek için bir yol bulmak zorunda kaldım.

And the first idea I got was to use fire,

Ve aklıma gelen ilk fikir ateşi kullanmak oldu,

because I thought lions were scared of fire.

çünkü aslanların ateşten korkacağını düşündüm.

But I came to realize that that didn't really help,

Ancak ateşin işe yaramadığını farkettim.

because it was even helping the lions

hatta aslanlara ahırı görmelerinde

to see through the cowshed.

yardımcı oluyordu.

So I didn't give up. I continued.

Ama ben pes etmedim. Devam ettim.

And a second idea I got was

İkinci fikrim

to use a scarecrow.

bir korkuluk kullanmaktı.

I was trying to trick the lions

Ahırın yakınında durarak

[into thinking] that I was standing near the cowshed.

aslanları kandırmaya çalışıyordum

But lions are very clever. (Laughter)

Ama aslanlar çok akıllıdırlar. (Kahkaha)

They will come the first day and they see the scarecrow, and they go back,

İlk gün gelip korkuluğu gördüler ve geri döndüler,

but the second day, they'll come and they say,

ama ikinci gün gelip şöyle dediler;

this thing is not moving here, it's always here. (Laughter)

bu şey hareket etmiyor, o hep burada.(Kahkaha)

So he jumps in and kills the animals.

Ve çiti atlayıp hayvanları öldürdüler.

So one night, I was walking around the cowshed with a torch,

Bir gece, elimde bir meşale ile ahırın etrafında yürüyordum,

and that day, the lions didn't come.

o gün, aslanlar gelmedi.

And I discovered that lions are afraid of a moving light.

Ve ben aslanların hareket eden ışıktan korktuğunu farkettim.

So I had an idea.

Böylece aklıma bir fikir geldi

Since I was a small boy,

Küçüklüğümden beri,

I used to work in my room for the whole day,

odamda bütün gün çalışırdım

and I even took apart my mom's new radio,

ve hatta annemin yeni radyosunu parçalara ayırmıştım.

and that day she almost killed me,

O gün neredeyse beni öldürüyordu,

but I learned a lot about electronics. (Laughter)

ama elektronik hakkında çok şey öğrendim. (Kahkaha)

So I got an old car battery,

Çok eski bir araba aküsü buldum.

an indicator box. It's a small device found in a motorcycle,

ve bir endikatör kutusu. Motosiklet içinde bulunan bu küçük cihaz

and it helps motorists when they want to turn right or left. It blinks.

motorcular sağa veya sola dönmek istediklerinde yanıp söner.

And I got a switch where I can switch on the lights, on and off.

Ayrıca ışıkları açıp kapayabileceğim bir anahtar aldım.

And that's a small torch from a broken flashlight.

Ve kırık bir el fenerinden yapılmış küçük bir meşale.

So I set up everything.

Böylece her şeyi ben kurdum.

As you can see, the solar panel charges the battery,

Gördüğünüz gibi güneş paneli aküyü şarj eder,

and the battery supplies the power

ve akü gücü

to the small indicator box. I call it a transformer.

küçük endikatöre gönderir . Ben buna transformatör diyorum.

And the indicator box makes the lights flash.

Ve endikatör işiğın parıldamasını sağlar.

As you can see, the bulbs face outside,

Gördüğünüz gibi ampuller dışarı dönük

because that's where the lions come from.

çünkü aslanlar dışarıdan geliyor.

And that's how it looks to lions when they come at night.

Gece gelen aslanlara işte bu şekilde görünüyor.

The lights flash and trick

Işıklar yanıp sönerek aslanların

the lions into thinking I was walking around the cowshed,

ahırın etrafında dolaştığımı sanmasını sağlıyor,

but I was sleeping in my bed.

ama ben yatağımda uyuyor oluyorum.

(Laughter)

(Kahkaha)

(Applause)

(Alkış)

Thanks.

Teşekkürler.

So I set it up in my home two years ago,

Her şeyi iki yıl önce evimde kendim kurdum

and since then, we have never experienced any problem with lions.

ve o zamandan beri biz aslanlar ile herhangi bir sorun yaşamadık

And my neighboring homes heard about this idea.

Komşularımız bunu gördüler.

One of them was this grandmother.

Bunlardan biri bu büyükanne oldu.

She had a lot of her animals being killed by lions,

Aslan tarafından öldürülmüş pek çok hayvanı vardı.

and she asked me if I could put the lights for her.

Işıkları onun için de yerleştirip yerleştiremeyeceğimi sordu.

And I said, "Yes."

"Evet." dedim.

So I put the lights. You can see at the back, those are the lion lights.

Işıkları yerleştirdim. Bu aslan ışıklarını arkada görebilirsiniz.

Since now, I've set up seven homes around my community,

Bundan sonra, bizim oradaki yedi eve daha ışık ayarladım

and they're really working.

ve onlar gerçekten çalışıyor.

And my idea is also being used now all over Kenya

Ve benim fikrim şimdi sırtlan, leopar gibi diğer avcıları da

for scaring other predators like hyenas, leopards,

korkutmak için Kenya'nın her yerinde kullanılıyor

and it's also being used

ayrıca filleri de

to scare elephants away from people's farms.

insanların çiftliklerinden uzak tutmak için kullanılıyor.

Because of this invention, I was lucky to get a scholarship

Bu buluş sayesinde Kenya'daki en iyi okula

in one of the best schools in Kenya,

bursla girme şansı kazandım.

Brookhouse International School,

Brookhouse Ulusal Okulu

and I'm really excited about this.

ve bu beni gerçekten heyecanlandırdı.

My new school now is coming in and helping

Yeni okulum farkındalık meydana getirerek

by fundraising and creating an awareness.

ve kaynak oluşturarak bizlere yardım ediyor.

I even took my friends back to my community,

Hatta arkadaşlarımı bizim oralara götürdüm

and we're installing the lights to the homes

ve olmayan evlere ışık düzenekleri yerleştirmeye başladık.

which don't have [any], and I'm teaching them how to put them.

Onlara nasıl kurulacağını öğretiyorum.

So one year ago, I was just a boy in the savanna grassland

Bundan bir yıl önce, Savana çayırlarında sıradan bir oğlan çocuğuydum.

herding my father's cows,

babamın ineklerini otlatırken,

and I used to see planes flying over,

üzerimden uçup giden uçakları seyrederdim

and I told myself that one day, I'll be there inside.

ve bir gün kendime şöyle dedim. "Bir gün onun içinde olacağım."

And here I am today.

Ve ben bugün buradayım.

I got a chance to come by plane for my first time for TED.

TED için gelirken ilk defa uçakla uçma şansını yakaladım.

So my big dream is to become an aircraft engineer and pilot when I grow up.

Hayalim büyüdüğümde uçak mühendisi ve pilot olmak.

I used to hate lions, but now because my invention

Aslanlardan nefret ederdim, ama şimdi buluşum sayesinde

is saving my father's cows and the lions,

babamın ineklerini ve aslanları koruyorum.

we are able to stay with the lions without any conflict.

Aslanlarla herhangi bir çatışma olmaksızın yaşayabiliyoruz.

Ashê olên. It means in my language, thank you very much.

"Ashê olên". Benim dilimde, çok teşekkürler demektir.

(Applause)

(Alkış)

Chris Anderson: You have no idea how exciting it is

Chris Anderson: Seninki gibi bir hikaye duymanın

to hear a story like yours.

nasıl heyecan verici olduğunu bilemezsin.

So you got this scholarship.Richard Turere: Yep.

Burs kazandın. Richard Turere: Evet.

CA: You're working on other electrical inventions.

CA: Yeni elektrikli buluşlar hakkında çalışıyorsun.

What's the next one on your list?

Listendeki bir sonraki buluş nedir?

RT: My next invention is,

RT: Bir sonraki buluşum,

I want to make an electric fence.CA: Electric fence?

ben bir elektrikli çit yapmak istiyorum. CA: elektrikli çit?

RT: But I know electric fences are already invented,

RT: Elektrikli çitlerin zaten icat edildiğini biliyorum,

but I want to make mine.

ama ben benimkini yapmak istiyorum.

(Laughter)

(Kahkaha)

CA: You already tried it once, right, and you --RT: I tried it before,

CA: Zaten daha önce denedin değil mi? RT: Denedim ve çalıştı,

but I stopped because it gave me a shock. (Laughter)

ama durdurmak zorunda kaldım çünkü elektrik çarptı. (Kahkaha)

CA: In the trenches. Richard Turere, you are something else.

CA: Richard Turere, sen başka bir şeysin.

We're going to cheer you on every step of the way, my friend.

Bu yolda her adımda, seni destekliyor olacağız dostum.

Thank you so much.RT: Thank you. (Applause)

Çok teşekkür ederim. RT: Teşekkür ederim. (Alkış)