Kirk Citron: And now, the real news

Translator: sann tint Reviewer: Myo Aung

We are drowning in news.

ကျွန်တော်တို့ဟာ သတင်းတွေထဲမှာ နစ်မြုပ်နေတာပါ။

Reuters alone puts out

Reuters တစ်ခုတည်းတင် တစ်နှစ်ကို

three and a half million news stories a year.

သတင်းဖြစ်ရပ်တွေ ၃သန်းခွဲ ထုတ်လွှင့်ပါတယ်။

That's just one source.

ဒါက သတင်းဌာန တစ်ခုတည်းကပါ။

My question is: How many of those stories

ကျွန်တော်မေးချင်တာက ဒီသတင်းတွေထဲက ဘယ်နှစ်ခုဟာ

are actually going to matter in the long run?

ရေရှည်မှာ တကယ်တမ်း အရေးပါလိမ့်မလဲဗျာ။

That's the idea behind The Long News.

ဒါက The Long News ဆိုတာရဲ့ နောက်ကွယ်က ထင်မြင်ချက်တစ်ခုပါ။

It's a project by The Long Now Foundation,

ဒါက The Long Now Foundation က လုပ်တဲ့ ပရောဂျက်တစ်ခုပါ။

ဒါက Kevin Kelly နဲ့ Stewart Brand အပါအဝင်

which was founded by TEDsters including

TEDsters ကနေ ထူထောင်ထားတာပါ။

Kevin Kelly and Stewart Brand.

ကျွန်တော်တို့ရှာနေကြတာက ယခုကနေ နောင်နှစ်ပေါင်း

And what we're looking for is news stories that might still matter

၅၀ (ဝါ) ၁၀၀ (ဝါ) ၁၀၀၀မှာ အရေးပါကောင်း အရေးပါနေမယ့်

50 or 100 or 10,000 years from now.

သတင်းအဖြစ်အပျက်တွေပါ။

And when you look at the news through that filter,

ဒီတော့ ဒီစစ်တဲ့ကိရိယာကနေ သတင်းတွေကို ကြည့်လိုက်တဲ့အခါ

a lot falls by the wayside.

တော်တော်များများဟာ ချောင်ထိုးခံလိုက်ရတာပေါ့။

မနှစ်တုန်းက A.P မှ ထိပ်တန်း သတင်းတွေထဲက

To take the top stories from the A.P. this last year,

ဒီသတင်းကို ယူကြည့်လိုက်ရင် ဒါဟာ

is this going to matter in a decade?

ဆယ်စုနှစ် တစ်ခုအတွင်းမှာ အရေးပါမှာလား။

Or this?

ဒါရော၊

Or this?

ဒါရောဗျာ၊

Really?

တကယ်လား။

Is this going to matter in 50 or 100 years?

ဒါကနစ် ၅၀ ဒါမှမဟုတ် နှစ် ၁၀၀ အတွင်းမှာ အရေးပါမှာလား။

Okay, that was kind of cool.

ဒါက မိုက်စလိုလိုတော့အရှိသား။

(Laughter)

(ရယ်သံများ)

But the top story of this past year was the economy,

ဒါပေမဲ့ဗျ မနှစ်က ဒါရဲ့ ထိပ်တန်းဖြစ်ရပ်က စီးပွားရေးလေ၊

and I'm just betting that, sooner or later,

ကျွန်တော်ပြောရဲတယ် အနှေးနဲ့အမြန်ဆိုသလိုပဲ

ဒီသီခြားဆန်တဲ့ စီးပွားရေးကျဆင်းမှုဟာ

this particular recession is going to be old news.

သတင်းဟောင်းကြီး ဖြစ်သွားတော့မယ်လေ။

So, what kind of stories might

ဒီတော့ ဘယ်လို ဖြစ်ရပ်မျိုးက အနာဂတ်အတွက်

make a difference for the future?

ထူးခြားမှုတစ်ခု ဖြစ်စေနိူင်လောက်လဲဗျာ။

Well, let's take science.

ကောင်းပြီ၊ သိပ္ပံကို ယူကြည့်ရအောင်ဗျာ။

တစ်နေ့မှာ စက်ရုပ် သေးသေးလေးတွေဟာ

Someday, little robots will go

ကိုယ်တွင်းမှာလှည့်စီးနေတဲ့

through our bloodstreams fixing things.

သွေးထဲဝင်ပြီး ပြင်ဆင်နေလိမ့်မယ်။

ခင်ဗျာဟာ ကြွက်တစ်ကောင် ဆိုရင် အဲဒီတစ်နေ့ဆိုတာက

That someday is already here if you're a mouse.

ဒီမှာရောက်နှင့်ပြီးပြီလေ။

Some recent stories:

မကြားသေးခင်က ဖြစ်ရပ်တွေ

နာနိုပျားတွေဟာ တကယ့်ပျားတွေဆီက အဆိပ်နဲ့

nanobees zap tumors with real bee venom;

အသားပိုတွေကို ဖျက်ဆီးကြတယ်။

they're sending genes into the brain;

သူတို့တွေဟာ ဦးနှောက်ထဲကို မျိုးရိုးဗီဇတွေ ပို့ပေးနေတယ်။

သူတို့တည်ဆောက်ထားတဲ့ စက်ရုပ်တစ်ရုပ်ဟာ

a robot they built that can crawl through the human body.

လူ့ကိုယ်ခန္ဓာတစ်လျှောက်တွားသွားနိုင်တယ်။

အရင်းအမြစ်တွေကျတော့ရော။

What about resources? How are we going to feed nine billion people?

သန်း ၉ ထောင်ရှိတဲ့ လူတွေကို ဘယ်လိုကျွေးမှာတုန်း။

We're having trouble feeding six billion today.

ယနေ့ သန်း ၆ ထောင်ကို ကျွေးမွေးဖို့ အခက်အခဲ ဖြစ်နေတယ်လေ။

မနေ့က ကြားတဲ့အတိုင်းဆို

As we heard yesterday, there's over a billion people hungry.

ငတ်မွတ်နေသူတွေက သန်း ၁ ထောင်ကျော်ရှိတယ်။

မျိုးရိုးဗီဇပြုပြင်ထားတဲ့ သီးနှံတွေမရှိရင်

Britain will starve without genetically modified crops.

ဗြိတိန်က ငတ်တော့မှာ။

ကံကောင်းချင်တော့ Bill Gates က စိုက်ပျိုးရေး သုသေသနမှာ

Bill Gates, fortunately, has bet a billion on [agricultural] research.

သန်း တစ်ထောင် လောင်းကြေး ထပ်ထားတယ်။

What about global politics?

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ နိုင်ငံရေးကရော။

တရုတ်ပြည်က အစီအစဉ်ချရင်၊ ချတဲ့အခါ

The world's going to be very different when and if China sets the agenda,

ကမ္ဘာကြီးဟာ အရမ်းကြီးကို ပြောင်းလဲသွားလိမ့်မယ်။

and they may.

ပြီးတော့ သူတို့လုပ်ချင်လုပ်မှာပါ။

သူတို့က အမေရိကန်ကို ကျော်သွားပြီ။

They've overtaken the U.S. as the world's biggest car market,

သူတို့က ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကားစျေးကွက် ဖြစ်တဲ့အတွက်

they've overtaken Germany as the largest exporter,

အကြီးဆုံး ကားတင်ပို့တဲ့ ဂျာမဏီကို ကျော်သွားပြီ။

and they've started doing DNA tests on kids

ပြီးတော့ သူတို့က အလုပ်အကိုင် ရွေးချယ်ဖို့ ကလေးတွေဆီမှာ

to choose their careers.

DNA စမ်းသပ် စလုပ်နေပြီ။

ကျွန်တော်တို့သိတဲ့ အကန့်အသတ်တွေကို ပြန်တွန်းပို့ဖို့

We're finding all kinds of ways to push back the limits of what we know.

နည်းလမ်းမျိုးစုံကို ကျွန်တော်တို့ ရှာနေကြပါတယ်။

Some recent discoveries:

မကြာသေးခင်က ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေ၊

There's an ant colony from Argentina that has now

အာဂျင်တီးနားက ပုရွက်ဆိတ်တစ်စုဟာ အန္တာတိကတိုက်ကလွဲပြီး

spread to every continent but Antarctica;

အခြားတိုက်တွေကို အခုအခါ ပျံ့နှံ့နေပြီ။

ရှာဖွေမှု တစ်ခု လုပ်ထားတဲ့ ၎င်းဘာသာ လမ်းညွှန်တဲ့

there's a self-directed robot scientist that's made a discovery --

စက်ရုပ်သိပ္ပံပညာရှင် တစ်ခုရှိတယ်။

မကြာခင်မှာ သိပ္ပံပညာဟာ ကျွန်တော်တို့ကို

soon, science may no longer need us,

လိုအပ်မှာမဟုတ်တော့ဘူး။

ရှင်သန်မှုဆိုတာလည်း ကျွန်တော်တို့ကို

and life may no longer need us either;

လိုချင်မှလိုတော့မှာပါ။

a microbe wakes up after 120,000 years.

အဏုဇီဝရုပ်တစ်ခုဟာ နှစ်ပေါင်း

၁ သိန်း၂ သောင်းကြာပြီးနောက် နိုးထလာတယ်။

It seems that with or without us,

ကျွန်တော်တို့ ပါပါ၊ မပါပါ ဘဝဟာ

life will go on.

ဆက်ဖြစ်နေမယ့်ပုံပါ။

ဒီမနှစ်က Long News ထိပ်တန်း ဖြစ်ရပ်အတွက်

But my pick for the top Long News story of this past year

ကျွန်တော် ရွေးကောက်ထားတာက ဒါပါ။

was this one: water found on the moon.

လကမ္ဘာပေါ်မှာ ရေကိုတွေ့ရှိပါတယ်။

အဲဒီမှာ ကိုလိုနီတစ်ခု ထူထောင်ဖို့ကို

Makes it a lot easier to put a colony up there.

အများကြီးကို ပိုလွယ်စေတာပေါ့။

ပြီးတော့ တကယ်လို့ ဒါကို NASA ကမလုပ်ရင်တော့

And if NASA doesn't do it, China might,

တရုတ်က လုပ်ချင်လုပ်လိမ့်မယ်။

or somebody in this room might write a big check.

ဒါမှမဟုတ် ဒီအခန်းထဲက တစ်ယောက်ယောက်က

ချက်လက်မှတ်ကြီးတစ်စောင် ရေးချင်ရေးလိမ့်မယ်။

My point is this:

ကျွန်တော် ထောက်ပြချင်တာက

In the long run, some news stories

ရေရှည်မှာတော့ ဖြစ်ရပ်အသစ်တွေဟာ

are more important than others.

အခြားဟာတွေထက်ကို ပိုပြီး အရေးပါသွားတယ်ပေါ့။

(Applause)

(လက်ခုပ်သံများ)