Kirk Citron: And now, the real news

Translator: Ayan Organization Reviewer: Daban Q Jaff

We are drowning in news.

ئێمە نقوم بووین لەناو هەواڵدا.

Reuters alone puts out

تەنها پێگەی ڕۆیتەرز ساڵانە

three and a half million news stories a year.

سێ ملێۆن و نیو هەواڵ بڵاودەکاتەوە.

That's just one source.

ئەمە تەنها یەک سەرچاوەیە.

My question is: How many of those stories

پرسیارەکەم ئەوەیە: چەندێک لەو هەواڵانە

are actually going to matter in the long run?

بە درێژایی ژیانمان گرنگن؟

That's the idea behind The Long News.

ئەمە بیرۆکەی پشت The Long Newsە.

It's a project by The Long Now Foundation,

ئەمە پڕۆژەیەکی دەزگای The Long Nowە،

which was founded by TEDsters including

کە لەلایەن هەر یەک لە بەشداربوانی TED

Kevin Kelly and Stewart Brand.

کێڤن کێلی و ستووارت براند دامەزراوە.

And what we're looking for is news stories that might still matter

ئێمە بۆ ئەو هەواڵانە دەگەڕێین کە لەوانەیە

50 or 100 or 10,000 years from now.

٥٠ یان ١٠٠ یان ١٠،٠٠٠ ساڵی تر بمێننەوە.

And when you look at the news through that filter,

ئینجا ئەگەر هەواڵەکان لەو فلتەررە بدەین،

a lot falls by the wayside.

زۆرینەیان دەکەونە ئەولاوە.

To take the top stories from the A.P. this last year,

ئەگەر سەیرێکی سەرەکیترین هەوەڵەکانی A.P لە ساڵی ڕابردوودا بکەین،

is this going to matter in a decade?

ئایا گرنگی ئەم هەواڵه تا ١٠ ساڵ دەمێنێتەوە؟

Or this?

یان ئەمە؟

Or this?

یان ئەمە؟

Really?

بە ڕاستی؟

Is this going to matter in 50 or 100 years?

ئایا لە ٥٠ یان ساڵی داهاتوودا گرنگە؟

Okay, that was kind of cool.

باشە، ئەوەیان باش بوو.

(Laughter)

(پێکەنین)

بەڵام سەرەکیترین هەواڵی ساڵی ڕابردوو ئابووری بوو،

But the top story of this past year was the economy,

and I'm just betting that, sooner or later,

من گرەوە دەکەم لەسەر، زوو یان درەنگ،

this particular recession is going to be old news.

ئەم هەواڵەش کۆن دەبێت.

So, what kind of stories might

کەواتە کام جۆری هەواڵە کە ڕەنگە

make a difference for the future?

جیاوازییەک درووست بکات بۆ داهاتوو؟

Well, let's take science.

باشە، با بڵێین هەواڵی زانستی.

Someday, little robots will go

ڕۆژێک دێت، ڕۆبۆتی بچووک دەچنە

through our bloodstreams fixing things.

ناو دەمارەکانمانەوە و چارەسەرمان دەکەن.

That someday is already here if you're a mouse.

ئەو ڕۆژە ئەمڕۆیە ئەگەر تۆ مشک بیت.

Some recent stories:

هەندێک هەواڵی ئەم دواییانە:

nanobees zap tumors with real bee venom;

هەنگە بچوکەکان بە چزوەکانیان وەرەمی شێرپەنجەیی ژەهراوی دەکەن.

they're sending genes into the brain;

جیناتەکان دەنێرن بۆ مێشک؛

a robot they built that can crawl through the human body.

ئەو ڕۆبۆتەی کە درووستیان کردووە، بەناو لاشەی مرۆڤدا هاتوچۆ دەکات.

What about resources? How are we going to feed nine billion people?

ئەی چی سەبارەت بە سەرچاوەکان؟ چۆن نانی ٩ بلیۆن خەڵک بدەین؟

We're having trouble feeding six billion today.

ئەمڕۆ کێشەی نانی ٦ بلیۆنمان هەیە.

As we heard yesterday, there's over a billion people hungry.

وەکو دوێنێ کە بیستمان، زیاتر لە ملیۆنێک خەڵک برسین.

Britain will starve without genetically modified crops.

بەریتانیا برسی دەبێت ئەگەر دەستکاری جیناتی دانەوێڵەکان نەکات.

Bill Gates, fortunately, has bet a billion on [agricultural] research.

خۆشبەختانە، بیڵ گەیتس، بلیۆنێکی داناوە بۆ توێژینەوەیکی کشتوکاڵی.

What about global politics?

ئەی سیاسەتە جیهانییەکان؟

The world's going to be very different when and if China sets the agenda,

جیهان زۆر جیاواز دەبێت ئەگەر چین بەرنامەی کار دابنێت،

and they may.

و لەوانەشە دایبنێت.

They've overtaken the U.S. as the world's biggest car market,

ئەوان سەرکەوتن بەسەر گەورەترین بازاڕی ئۆتۆمبێلی جیهان و ئەمریکا،

they've overtaken Germany as the largest exporter,

سەرکەوتن بەسەر ئەڵمانیادا کە گەورەترین هەناردەکەر بوو،

and they've started doing DNA tests on kids

دەستیان کردووە بە تاقیکردنەوەی DNAی منداڵان

to choose their careers.

بۆ ئەوەی بزانن باشترین پیشە چییە بۆیان.

We're finding all kinds of ways to push back the limits of what we know.

ئێمە هەموو ئەو ڕێگەیانە دوور دەخەینەوە کە سنوور بۆ زانینمان دادەنێن.

Some recent discoveries:

هەندێک لێکۆڵینەوەی ئەم دواییانە:

There's an ant colony from Argentina that has now

ئێستا شانشینێکی مێروو لە ئەرجەنتینەوە

spread to every continent but Antarctica;

بەهەموو دنیادا بڵاوبۆتەوە ؛جگە لە ئەنتراکتیکا

there's a self-directed robot scientist that's made a discovery --

زانایەکی بواری ڕۆبۆتی خۆکار، دەڵێت --

soon, science may no longer need us,

بەم زوانە، چیتر زانست پێویستی بە ئێمە نابێت،

and life may no longer need us either;

و ژیانیش هیچ پێویستی بە ئێمە نامێنێت؛

a microbe wakes up after 120,000 years.

دوای ١٢٠،٠٠٠ ساڵ میکرۆبێک دەردەکەوێت.

It seems that with or without us,

دیارە کە بە ئێمەوە یان بەبێ ئێمەش،

life will go on.

ژیان بەردەوام دەبێت.

But my pick for the top Long News story of this past year

بەڵام هەڵبژاردەی هەواڵی من لە Long News

was this one: water found on the moon.

بۆ ساڵی ڕابردوو، ئەمە بوو: ئاو لەسەر مانگ دۆزرایەوە.

Makes it a lot easier to put a colony up there.

ئەمە ژیان لەسەر مانگ ئاسانتر دەکات.

And if NASA doesn't do it, China might,

ئەگەر ناسا ئەمە نەکات، چین لەوانەیە بیکات،

or somebody in this room might write a big check.

یان لەوانەیە کەسێک پارە بۆ ئەمە تەرخان بکات.

My point is this:

مەبەستم ئەوەیە:

In the long run, some news stories

هەندێک هەواڵ لە ژیانماندا

are more important than others.

گرنگترن لە هەندێک هەواڵی تر.

(Applause)

(چەپڵە ڕێزان)