How to escape education's death valley | Sir Ken Robinson | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Translator: Ana Dimovska Reviewer: ALEKSANDAR MITEVSKI

Thank you very much.

Ви благодарам многу

I moved to America 12 years ago with my wife Terry and our two kids.

Се преселив во Америка пред 12 години со сопругата Тери и нашите две деца.

Actually, truthfully, we moved to Los Angeles --

Всушност, се преселивме во Лос Анџелес

(Laughter)

(смеа)

thinking we were moving to America, but anyway --

мислевме дека се селиме во Америка, ама...

(Laughter)

(смеа)

It's a short plane ride from Los Angeles to America.

Со авион брзо се стига од Лос Анџелес до Америка.

(Laughter)

(смеа)

I got here 12 years ago,

Стигнав тука пред 12 години.

and when I got here, I was told various things,

и кога стигнав тука, слушнав разни работи,

like, "Americans don't get irony."

како на пример: „Американците не сфаќаат иронија“.

(Laughter)

(смеа)

Have you come across this idea?

Сте помислиле некогаш на ова?

It's not true.

Тоа не е точно.

I've traveled the whole length and breadth of this country.

Ја имам пропатувано земјава од крај до крај

I have found no evidence that Americans don't get irony.

и не сум нашол доказ дека не сфаќаат иронија.

It's one of those cultural myths,

Ова е еден од оние културолошки митови

like, "The British are reserved."

како и: „Британците се воздржани луѓе“.

(Laughter)

(смеа)

I don't know why people think this.

Не знам зошто луѓето го мислат ова.

We've invaded every country we've encountered.

Ја имаме окупирано секоја земја на која сме наишле.

(Laughter)

(смеа)

But it's not true Americans don't get irony,

Не е вистина дека не разбирате иронија,

but I just want you to know that that's what people

сакам само да си знаете што зборуваат луѓето

are saying about you behind your back.

за вас, позади ваш грб.

You know, so when you leave living rooms in Europe,

Кога сте во Европа

people say, thankfully, nobody was ironic in your presence.

луѓето си велат, добро е, никој не беше ироничен.

(Laughter)

(смеа)

Сфатив дека Американците капираат иронија

But I knew that Americans get irony

when I came across that legislation, "No Child Left Behind."

кога слушнав за легислативата „Ниедно дете нема да биде изоставено“.

(Laughter)

(смеа)

Зошто, кој и да го смислил тој наслов, капира иронија.

Because whoever thought of that title gets irony.

(Laughter)

(смеа)

Don't they?

Нели?

(аплауз)

(Applause)

Because it's leaving millions of children behind.

Затоа што милиони деца се изоставени.

Now I can see that's not a very attractive name for legislation:

Ама тоа не е добар наслов:

"Millions of Children Left Behind."

„Милиони деца кои не се опфатени“.

I can see that.

Тоа ми е јасно.

What's the plan?

Што е планот?

We propose to leave millions of children behind,

Предлагаме да изостават милиони деца

and here's how it's going to work.

и тоа изгледа вака.

И одлично функционира.

And it's working beautifully.

(Laughter)

(смеа)

In some parts of the country,

Во делови од земјата,

60 percent of kids drop out of high school.

60% од децата се откажуваат од средно.

Во заедниците со домородно население,

In the Native American communities,

it's 80 percent of kids.

бројката е 80%.

If we halved that number,

Ако го преполовиме овој број,

one estimate is it would create a net gain to the U.S. economy

тоа би значело нето придобивка за американската економија

over 10 years, of nearly a trillion dollars.

од трилион долари за 10 години.

From an economic point of view,

Од економска гледна точка

this is good math, isn't it, that we should do this?

ова е добра математика, нели? И треба да го направиме?

It actually costs an enormous amount

Всушност, чини огромни суми

to mop up the damage from the dropout crisis.

да се поправи штетата од кризата од напуштање на образованието.

But the dropout crisis is just the tip of an iceberg.

Ова е само врвот од сантата мраз.

Она што не го броиме се сите деца кои остануваат во училиште

What it doesn't count are all the kids who are in school

but being disengaged from it, who don't enjoy it,

но, вистински не се вклучуваат, не уживаат,

who don't get any real benefit from it.

не гледаат никаква вистинска придобивка од училиштето.

And the reason is not that we're not spending enough money.

А, причината за ова не е дека не вложуваме доволно.

America spends more money on education than most other countries.

Америка троши на образование повеќе од другите земји.

Паралелките се помали споредено со многу други земји.

Class sizes are smaller than in many countries.

And there are hundreds of initiatives every year

И имаме стотици иницијативи секоја година

to try and improve education.

обидувајќи се да го подобриме образованието.

The trouble is, it's all going in the wrong direction.

Проблемот е што сѐ оди во погрешен правец.

There are three principles on which human life flourishes,

Постојат 3 принципи врз кои може да цути човечкиот живот,

and they are contradicted by the culture of education

а тие се спротивни на културата на образованието

under which most teachers have to labor

во која наставниците работат

and most students have to endure.

и повеќето ученици треба да издржат.

The first is this, that human beings are naturally different and diverse.

Првиот принцип е дека човечките битија се различни и разнолики.

Can I ask you, how many of you have got children of your own?

Да ве прашам, колку од вас имаат дете?

Okay. Or grandchildren.

Во ред. Или внуци.

How about two children or more? Right.

А, две или повеќе деца? Во ред.

And the rest of you have seen such children.

А, останатите од вас имаат видено деца.

(Laughter)

(смеа)

Small people wandering about.

Мали човечиња кои шетаат наоколу.

(смеа)

(Laughter)

I will make you a bet,

Можам да се опкладам

and I am confident that I will win the bet.

и сигурен сум дека ќе ја добијам кладбата.

If you've got two children or more,

Ако имате две или повеќе деца,

I bet you they are completely different from each other.

Сигурно се сосема различни едно од друго.

Aren't they?

Нели?

(Applause)

(аплауз)

You would never confuse them, would you?

Никогаш не би ги помешале, така?

Like, "Which one are you? Remind me."

На пример: „Потсети ме, кој беше ти?“

(Laughter)

(смеа)

„Со мајка ти треба да смислиме начин да ве разликуваме по бои

"Your mother and I need some color-coding system

so we don't get confused."

да не ве мешаме кој е кој.“

Education under "No Child Left Behind"

Образованието под оваа легислатива

is based on not diversity but conformity.

нема разноликост, туку конформизам.

What schools are encouraged to do is to find out

Училиштата се стремат да дознаат што децата можат

what kids can do across a very narrow spectrum of achievement.

низ тесен спектар постигања.

One of the effects of "No Child Left Behind"

Еден од ефектите на легислативата

has been to narrow the focus onto the so-called STEM disciplines.

е да се стесни фокусот врз математиката, природните науки и технологијата.

They're very important.

Тие се многу важни.

I'm not here to argue against science and math.

Не сум тука да расправам против науката или математиката.

On the contrary, they're necessary but they're not sufficient.

Напротив, тие се неопходни, но не се доволни.

Вистинското образование мора да даде подеднаква тежина на уметност,

A real education has to give equal weight

to the arts, the humanities, to physical education.

хуманистички науки, спорт.

An awful lot of kids, sorry, thank you --

Огромен број деца, извинете, ви благодарам

(Applause)

(аплауз)

One estimate in America currently is that something like 10 percent of kids,

Се смета дека во Америка сега околу 10%

getting on that way,

од децата се на пат

are being diagnosed with various conditions

да бидат дијагностицирани со разни состојби

under the broad title of attention deficit disorder.

наречени Растројства на внимание

ADHD.

или АДХД.

I'm not saying there's no such thing.

Не велам дека тоа не постои.

I just don't believe it's an epidemic like this.

Само не верувам дека е во такви епидемски размери.

If you sit kids down, hour after hour,

Ако ги држите децата седнати со часови

doing low-grade clerical work,

како чиновници во одделението,

don't be surprised if they start to fidget, you know?

ќе се изненадите ако почнат да мрдаат?

(Laughter)

(смеа)

(Applause)

(аплауз)

Children are not, for the most part, suffering from a psychological condition.

Тие, најчесто, немаат психолошки проблем.

They're suffering from childhood.

Тие патат од детство.

(Laughter)

(смеа)

And I know this because I spent my early life as a child.

А ова го знам бидејќи раното детство и јас го поминав како дете.

I went through the whole thing.

Поминав низ целото искуство.

Kids prosper best with a broad curriculum that celebrates their various talents,

Тие просперираат со широка наставна програма,

not just a small range of them.

каде се опфаќаат разни таленти.

And by the way, the arts aren't just important

Патем, учењето уметности е важно не само

because they improve math scores.

за подобри постигања по математика.

They're important because they speak to parts of children's being

Важно е бидејќи допира делови од личноста на детето

which are otherwise untouched.

кои инаку би останале недопрени.

The second, thank you --

Вториот, ви благодарам

(Applause)

(аплауз)

The second principle that drives human life flourishing

Вториот принцип врз кој цути човечкиот живот

is curiosity.

е љубопитноста.

If you can light the spark of curiosity in a child,

Ако ја разгорите кај детето,

they will learn without any further assistance, very often.

тоа понатаму ќе учи без ваша помош, во најголем број случаи.

Children are natural learners.

Кај децата учењето доаѓа природно.

It's a real achievement to put that particular ability out,

Прашањето е дали ќе го поттикнете

or to stifle it.

или ќе го задушите.

Curiosity is the engine of achievement.

Љубопитноста е моторот на успехот.

Причината поради која го велам ова

Now the reason I say this

is because one of the effects of the current culture here,

е бидејќи еден од ефектите на моменталната култура тука,

if I can say so,

ако ми дозволите,

has been to de-professionalize teachers.

е депрофесионализација на наставниците.

There is no system in the world or any school in the country

Нема систем или училиште

that is better than its teachers.

кое е подобро од наставниците во него.

Teachers are the lifeblood of the success of schools.

Тие се крвотокот на училиштето.

But teaching is a creative profession.

Но, подучувањето е креативна професија.

Teaching, properly conceived, is not a delivery system.

Подучувањето, ако се постави правилно, не е систем за пренос.

You know, you're not there just to pass on received information.

Не сте таму само за да пренесете информација.

Great teachers do that,

Одличните наставници тоа го прават,

but what great teachers also do is mentor,

но одличните наставници исто така и менторираат

stimulate, provoke, engage.

стимулираат, провоцираат, ангажираат.

You see, in the end, education is about learning.

Знаете, во крајна смисла, образованието е за да се учи.

If there's no learning going on, there's no education going on.

Ако нема учење, не се случува образование.

And people can spend an awful lot of time

И луѓето поминуваат многу време

discussing education without ever discussing learning.

дискутирајќи за образование, а не за учење.

The whole point of education is to get people to learn.

Поентата е да ги натераш да учат.

An old friend of mine -- actually very old, he's dead.

Еден мој стар пријател, всушност многу стар, сега е мртов.

(Laughter)

(смеа)

That's as old as it gets, I'm afraid.

Тоа е најстар што можеш да бидеш.

(Laughter)

(смеа)

But a wonderful guy he was, wonderful philosopher.

Но, прекрасен човек беше, одличен филозоф.

He used to talk about the difference

Тој зборуваше за разликата помеѓу

between the task and achievement senses of verbs.

глаголските модалитети на задавање и постигање задача.

You can be engaged in the activity of something,

Може да си ангажиран во некоја активност

ама тоа не значи и дека ја реализираш, како на пример, држење диета.

but not really be achieving it, like dieting.

(смеа)

(Laughter)

It's a very good example.

Тоа е многу добар пример.

There he is. He's dieting.

Ете го. Држи диета.

Is he losing any weight? Not really.

Дали ослабнал? Не баш.

(Laughter)

(смеа)

Teaching is a word like that.

Предава лекција е таков глагол.

You can say, "There's Deborah, she's in room 34, she's teaching."

Ако речете: „Ене ја Дебора, предава“.

But if nobody's learning anything,

Но, ако никој не научил ништо,

she may be engaged in the task of teaching but not actually fulfilling it.

таа е ангажирана во задачата, но не ја остварила.

Улогата на наставникот е да го насочува учењето.

The role of a teacher is to facilitate learning.

That's it.

Толку.

And part of the problem is, I think,

И дел од проблемот, според мене,

that the dominant culture of education has come to focus

е дека доминантната култура на образованието стигна да се фокусира

on not teaching and learning, but testing.

не на подучување и учење, туку на тестирање.

Now, testing is important.

Тестирањето е важно.

Standardized tests have a place.

Стандардизираните тестови имаат цел.

But they should not be the dominant culture of education.

Ама не треба да бидат доминатната култура во образованието.

They should be diagnostic. They should help.

Тие треба да се дијагностички. Тие треба да помагаат.

(Applause)

(аплауз)

If I go for a medical examination, I want some standardized tests.

Одам на доктор, да направам испитувања.

I do.

Сакам.

I want to know what my cholesterol level is

Сакам да знам кое ми е нивото на холестерол

compared to everybody else's on a standard scale.

споредено со она на другите луѓе, на стандардизирана скала.

I don't want to be told on some scale my doctor invented in the car.

Не според некоја скала што докторот си ја измислил.

(Laughter)

(смеа)

"Your cholesterol is what I call Level Orange."

„Холестеролот ти е на портокалово ниво“

"Really?"

„Навистина?“

(Laughter)

(смеа)

"Is that good?" "We don't know."

„Дали е тоа добро?“ „Не знаеме“.

(Laughter)

(смеа)

But all that should support learning.

Сето тоа треба да го помага учењето.

It shouldn't obstruct it, which of course it often does.

А не да го опструира.

So in place of curiosity, what we have is a culture of compliance.

Наместо љубопитност, имаме култура на сообразност.

Our children and teachers are encouraged to follow routine algorithms

Нашите деца и наставници се принудени да следат рутина

rather than to excite that power of imagination and curiosity.

не ја разгоруваат имагинацијата и љубопитноста.

And the third principle is this: that human life is inherently creative.

И третиот принцип е: човечкиот живот по природа е креативен.

It's why we all have different résumés.

Затоа сите имаме различни биографии.

We create our lives,

Го креираме нашиот живот

и можеме повторно да го креираме додека одиме низ него.

and we can recreate them as we go through them.

It's the common currency of being a human being.

Тоа е заедничка девиза на човечките суштества.

It's why human culture is so interesting and diverse and dynamic.

Затоа нашата култура е толку интересна, шарена и динамична.

I mean, other animals may well have imaginations and creativity,

Можеби и животните имаат имагинација,

but it's not so much in evidence, is it, as ours?

но, не е толку евидентна како нашата, нели?

I mean, you may have a dog.

Да речеме, имате куче.

And your dog may get depressed.

И кучето паѓа во депресија.

You know, but it doesn't listen to Radiohead, does it?

Но, нема да ги слуша Редиохед, така?

(Laughter)

(смеа)

And sit staring out the window with a bottle of Jack Daniels.

Или да зјапа низ прозор со шише „Џек Даниелс“.

(Laughter)

(смеа)

"Would you like to come for a walk?"

„Сакаш да одиме на прошетка?“

"No, I'm fine."

„Не, добро сум“.

(Laughter)

(смеа)

"You go. I'll wait. But take pictures."

„Оди ти. Јас ќе чекам тука. Направи некоја фотка“.

(Laughter)

(смеа)

We all create our own lives through this restless process

Ги креираме своите животи

of imagining alternatives and possibilities,

преку замислување можности

and one of the roles of education

и една од улогите на образованието

is to awaken and develop these powers of creativity.

е да ја разбуди и развие креативноста.

Instead, what we have is a culture of standardization.

Наместо тоа, ние имаме култура на стандардизација.

Now, it doesn't have to be that way.

Е сега, не мора да биде така.

It really doesn't.

Навистина не мора.

Finland regularly comes out on top in math, science and reading.

Финска редовно котира на врвот по математика, природни науки и читање.

Now, we only know that's what they do well at,

Единствено за тоа знаеме дека се добри

because that's all that's being tested.

бидејќи само тоа го тестираме.

That's one of the problems of the test.

Тоа е еден од проблемите на тестовите.

They don't look for other things that matter just as much.

Не мерат други работи кои се подеднакво важни.

The thing about work in Finland is this:

Ситуацијата со работата во Финска е следна:

they don't obsess about those disciplines.

тие не се опседнати со тие предмети.

They have a very broad approach to education,

Имаат широк пристап кон образованието

which includes humanities, physical education, the arts.

кој вклучува хуманистички науки, спорт, уметност.

Second, there is no standardized testing in Finland.

Второ, во Финска не постои стандардизирано тестирање.

I mean, there's a bit,

Мислам, има нешто малку,

but it's not what gets people up in the morning,

ама не е тоа тоа што ги движи луѓето,

what keeps them at their desks.

или што ги држи на работните бироа.

The third thing -- and I was at a meeting recently

Трето, неодамна бев на состанок

with some people from Finland, actual Finnish people,

со едни луѓе од Финска,

and somebody from the American system was saying to the people in Finland,

кога некој од американскиот систем ги праша:

"What do you do about the drop-out rate in Finland?"

„Што правите за децата кои се отпишуваат?“

And they all looked a bit bemused, and said,

И тие се погледнаа збунето и рекоа:

"Well, we don't have one.

„Па, немаме такво нешто“.

Why would you drop out?

Зошто би се отпишале?

If people are in trouble, we get to them quite quickly

Ако имаат проблем, ние веднаш им приоѓаме

and we help and support them."

им помагаме и ги поддржуваме“.

Now people always say,

Луѓето секогаш велат

"Well, you know, you can't compare Finland to America."

„Не можеш да ги споредуваш Финска и САД“.

No. I think there's a population of around five million in Finland.

Не. Мислам дека Финска има околу 5 милиони жители.

But you can compare it to a state in America.

Но, може да се спореди со една сојузна држава.

Many states in America have fewer people in them than that.

Има сојузни држави од САД со помалку жители.

I mean, I've been to some states in America

Мислам, сум бил во некои држави

and I was the only person there.

и јас бев единствениот човек таму.

(Laughter)

(смеа)

Really. Really.

Навистина. Навистина.

I was asked to lock up when I left.

Ми рекоа да заклучам на заминување.

(Laughter)

(смеа)

But what all the high-performing systems in the world do

Тоа што сите успешни системи го прават

is currently what is not evident, sadly,

за жал, моментално не е видливо

across the systems in America --

во системите низ Америка,

I mean, as a whole.

мислам, како целина.

One is this:

Прва работа е следнава:

they individualize teaching and learning.

тие го индивидуализираат подучувањето и учењето.

They recognize that it's students who are learning

Сфаќаат дека учениците се тие кои учат

and the system has to engage them,

и системот треба да ги ангажира нив,

their curiosity, their individuality, and their creativity.

нивната љубопитност, креативност и индивидуалност.

That's how you get them to learn.

Така ќе ги натераш да учат.

The second is that they attribute a very high status

Втора работа, многу високо ја ценат

to the teaching profession.

учителската професија.

They recognize that you can't improve education

Знаат дека не можеш да го подобриш образованието

ако немаш одлични учители на кои им нудиш

if you don't pick great people to teach and keep giving them

постојана поддршка и професионален развој.

constant support and professional development.

Investing in professional development is not a cost.

Професионалниот развој не е трошок.

It's an investment,

Тоа е инвестиција

and every other country that's succeeding well knows that,

и секоја земја која е успешна, го знае тоа

whether it's Australia, Canada,

било да е тоа Австралија, Канада,

South Korea, Singapore, Hong Kong or Shanghai.

Јужна Кореја, Сингапур, Хонгконг или Шангај.

They know that to be the case.

Знаат дека е така.

And the third is,

И третата работа е

they devolve responsibility to the school level

тие даваат одговорност на училишно ниво

for getting the job done.

за да се заврши работата.

You see, there's a big difference here

Знаете, има огромна разлика

between going into a mode of command and control in education --

помеѓу команда и контрола.

That's what happens in some systems.

Тоа се случува во некои земји.

Central or state governments decide,

Централната власт одлучува

they know best and they're going to tell you what to do.

тие знаат и ќе ти кажат што да правиш.

The trouble is that education doesn't go on

Проблемот е што образованието не продолжува да се одвива

in the committee rooms of our legislative buildings.

во салите за состаноци на законодавните домови.

It happens in classrooms and schools,

Се одвива во училниците и училиштата

and the people who do it are the teachers and the students,

и луѓето кои го спроведуваат се наставници и ученици

and if you remove their discretion, it stops working.

и ако им го одземете правото на слобода, престанува да функционира.

You have to put it back to the people.

Треба да го вратите во рацете на народот.

(Applause)

(аплауз)

There is wonderful work happening in this country.

Се случуваат и прекрасни работи во оваа земја.

But I have to say it's happening

Но, морам да кажам дека се случуваат

in spite of the dominant culture of education,

и покрај доминантната култура во образованието,

not because of it.

а не како резултат од истата.

It's like people are sailing into a headwind all the time.

Тоа е како постојано да пловите наспроти ветрот.

And the reason I think is this:

Мислам дека причината е следна:

that many of the current policies

многу од актуелните политики се базирани

are based on mechanistic conceptions of education.

на механички концепции.

It's like education is an industrial process

Како образованието да е индустриски процес

that can be improved just by having better data,

кој може да се подобри само со подобри податоци.

and somewhere in the back of the mind of some policy makers

Во главите на креаторите на политиките

is this idea that if we fine-tune it well enough, if we just get it right,

постои идеја дека ако го наштелуваме добро, точно,

it will all hum along perfectly into the future.

ќе звучи совршено во иднина.

It won't, and it never did.

Нема, и никогаш така нема да биде.

The point is that education is not a mechanical system.

Поентата е дека образованието не е механички систем.

It's a human system.

Тоа е човечки систем.

It's about people,

Се работи за луѓе,

people who either do want to learn or don't want to learn.

кои или сакаат или не сакаат да учат.

Every student who drops out of school has a reason for it

Секој ученик кој се откажува има причина за тоа

which is rooted in their own biography.

која лежи во неговата лична приказна.

They may find it boring.

Можеби им е здодевно.

They may find it irrelevant.

Не им е релевантно.

They may find that it's at odds with the life they're living outside of school.

Се коси со животот кој го живеат надвор од училиштето.

There are trends, but the stories are always unique.

Има трендови, но приказните се секогаш уникатни.

I was at a meeting recently in Los Angeles of --

Бев на состанок во Лос Анџелес

they're called alternative education programs.

за т.н. програми за алтернативно образование.

These are programs designed to get kids back into education.

Овие програми се дизајнирани за да ги вратат децата назад во училиште.

They have certain common features.

Имаат некои заеднички црти.

They're very personalized.

Доста се персонализирани.

They have strong support for the teachers,

Нудат силна поддршка за наставниците,

close links with the community and a broad and diverse curriculum,

блиски врски со заедницата и широка и разнолична наставна програма

and often programs which involve students outside school as well as inside school.

работат во и надвор од училиште.

And they work.

И функционираат.

What's interesting to me is, these are called "alternative education."

Интересно ми е дека го нарекуваат „алтернативно образование“.

(Laughter)

(смеа)

You know?

Разбирате?

And all the evidence from around the world is,

А, доказите од секаде низ светот ни велат дека

if we all did that, there'd be no need for the alternative.

ако сите го правевме тоа, немаше да има потреба за алтернатива.

(Applause)

(аплауз)

(аплаузот завршува)

(Applause ends)

So I think we have to embrace a different metaphor.

Мислам дека ни треба друга метафора.

We have to recognize that it's a human system,

Треба да прифатиме дека е човечки систем

and there are conditions under which people thrive,

и дека има услови во кои луѓето просперираат

and conditions under which they don't.

и услови каде не просперираат.

We are after all organic creatures,

Покрај сè, ние сме органски суштества

and the culture of the school is absolutely essential.

и културата во училиштата е апсолутно важна.

Culture is an organic term, isn't it?

Култура е органски термин, нели?

Not far from where I live is a place called Death Valley.

Недалеку од каде живеам, постои место наречено „Долина на смртта“.

Death Valley is the hottest, driest place in America,

„Долина на смртта“ е најтоплото, најсувото место во Америка

and nothing grows there.

и таму ништо не расте.

Nothing grows there because it doesn't rain.

Ништо не расте бидејќи нема дожд.

Hence, Death Valley.

Значи, Долина на смртта.

In the winter of 2004, it rained in Death Valley.

Во зимата во 2004 год. во Долината на смртта заврна.

Seven inches of rain fell over a very short period.

18 сантиметри дожд за краток период.

And in the spring of 2005, there was a phenomenon.

И во пролетта 2005 год. се појави феномен.

The whole floor of Death Valley was carpeted in flowers for a while.

Целото тло беше покриено со цвеќе.

What it proved is this:

Тоа докажува дека

Долината на смртта не е мртва.

that Death Valley isn't dead.

It's dormant.

Заспана е.

Right beneath the surface are these seeds of possibility

Веднаш под површината има семиња

waiting for the right conditions to come about,

кои чекаат поволни услови

and with organic systems, if the conditions are right,

и со органски системи, ако условите се погодни,

life is inevitable.

ќе се појави живот.

It happens all the time.

Тоа се случува постојано.

You take an area, a school, a district,

Земете една област или училиште,

you change the conditions, give people a different sense of possibility,

сменете ги условите, дајте им на луѓето различни можности,

a different set of expectations, a broader range of opportunities,

различни очекувања, избор на можности,

you cherish and value the relationships between teachers and learners,

негувајте гo односот наставник-ученик,

you offer people the discretion to be creative

дајте им на луѓето право на креативност

and to innovate in what they do,

и иновација во својата работа

and schools that were once bereft spring to life.

и училиштата кои биле оголени, повторно ќе се вратат во живот.

Great leaders know that.

Вистинските водачи тоа го знаат.

The real role of leadership in education --

Вистинската улога на лидерство во образование

and I think it's true at the national level,

мислам истото важи и на државно ниво

the state level, at the school level --

и на училишно ниво,

is not and should not be command and control.

не е команда и контрола.

The real role of leadership is climate control,

Улогата на лидерот е контрола на климата

creating a climate of possibility.

создавање клима на можности.

And if you do that, people will rise to it

Тогаш луѓето ќе се придвижат

and achieve things that you completely did not anticipate

ќе постигнуваат работи кои воопшто не сте ги предвиделе

and couldn't have expected.

и не сте можеле да ги очекувате.

There's a wonderful quote from Benjamin Franklin.

Има еден цитат од Бенџамин Френклин.

"There are three sorts of people in the world:

„Постојат 3 типа на луѓе на овој свет:

Those who are immovable,

Оние кои се неподвижни,

people who don't get it,

кои не разбираат

or don't want to do anything about it;

или не сакаат да преземат ништо.

there are people who are movable,

Постојат луѓе кои се подвижни,

people who see the need for change

кои ја гледаат потребата за промена

and are prepared to listen to it;

и сакаат да ја чујат.

and there are people who move,

И постојат луѓе кои се движат,

people who make things happen."

кои ги прават работите“.

And if we can encourage more people, that will be a movement.

Ако охрабриме повеќе луѓе, ќе прерасне во движење.

And if the movement is strong enough,

И ако движењето е доволно силно,

that's, in the best sense of the word, a revolution.

тоа е револуција.

And that's what we need.

Тоа е тоа што ни треба.

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Applause)

(аплауз)

Thank you very much.

Ви благодарам многу.

(Applause)

(аплауз)