How to escape education's death valley | Sir Ken Robinson | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Аудармашы: Nursultan Aubakirov Редактор: Asqat Yerkimbay

Үлкен рахмет.

Thank you very much.

I moved to America 12 years ago with my wife Terry and our two kids.

Америкаға 12 жыл бұрын әйелім Терри және екі баламмен көшіп келдім.

Actually, truthfully, we moved to Los Angeles --

Шындығында, Амарикаға көштік деп ойлап

(Laughter)

thinking we were moving to America, but anyway --

Лос-Анджелеске көшкен болып шықтық,

(Laughter)

(Күлкі)

It's a short plane ride from Los Angeles to America.

Бірақ, қалай болғанда да Лос-Анджелестен Америкаға дейін ұшу онша ұзақ емес.

(Laughter)

(Күлкі)

I got here 12 years ago,

Мұнда 12 жыл бұрын келдім,

and when I got here, I was told various things,

көшіп келген кезімде, маған, мысалы: «Америкалықтар әзіл түсінбейді»

like, "Americans don't get irony."

деген сияқты әртүрлі нәрселерді айтты.

(Laughter)

(Күлкі)

Have you come across this idea?

Сіздер мұны білесіздер ме?

It's not true.

Бұл шындық емес

I've traveled the whole length and breadth of this country.

Бүкіл әлемді шарладым да, америкалықтар әзілді түсінбейді

I have found no evidence that Americans don't get irony.

дегенді айғақтайтын еш нәрсе кездестірмедім

It's one of those cultural myths,

Мысалы, сондай бір мәдениетті аңыздардың бірі

like, "The British are reserved."

британдықтардың ұстамды екендігі туралы.

(Laughter)

(Күлкі)

I don't know why people think this.

Неге бұлай ойлайтынын білмеймін.

We've invaded every country we've encountered.

Өзімізге тиіп тұрған барлық елдерде болдық.

(Laughter)

(Күлкі)

But it's not true Americans don't get irony,

Америкалықтар әзіл түсінбейді дегендері өтірік

but I just want you to know that that's what people

тек қана сіздердің сырттарыңыздан дәл солай

are saying about you behind your back.

дейтіндігін білгендеріңізді қалаймын.

You know, so when you leave living rooms in Europe,

Білесіз бе, Еуропада сіз қонақ бөлмеден шығар кезіңізде,

people say, thankfully, nobody was ironic in your presence.

сізге: «Аллаға шүкір, сіз бар кезде ешкім келекелемеді» - деп айтады

(Laughter)

(Күлкі)

But I knew that Americans get irony

«Бірде-бір бала қалдырылмады» деген заңмен кездескенде

when I came across that legislation, "No Child Left Behind."

америкалықтарға келекелеу жат емес екендігін түсіндім.

(Laughter)

(Күлкі)

Because whoever thought of that title gets irony.

Себебі, кез келген адам оның атауына көз салған кезде, әзілді сезеді.

(Laughter)

(Күлкі)

Don't they?

Солай емес пе? Өйткені...

(Applause)

(Қол соғу)

Because it's leaving millions of children behind.

өйткені, ол артында миллиондаған баланы тастайды.

Now I can see that's not a very attractive name for legislation:

Заңды «Қараусыз қалған миллион бала» десе

"Millions of Children Left Behind."

жағымсыз боларын түсінемін.

I can see that.

Мен мұны түсінемін.

What's the plan?

Жоспар неде?

We propose to leave millions of children behind,

Енді миллиондаған баланы қалдыруды ұсынамыз —

and here's how it's going to work.

міне, осылай заң да жұмыс істейді.

And it's working beautifully.

Қазір де жақсы жұмыс істейді

(Laughter)

(Күлкі)

In some parts of the country,

Елдің кейбір бөлігінде

60 percent of kids drop out of high school.

жоғары сынып оқушыларының 60%-ы оқуды тастап кетеді.

In the Native American communities,

Тұрғылықты америкалықтардың

it's 80 percent of kids.

80% оқуды тастаған.

If we halved that number,

Кейбір бағалаулар бойынша осы санды екі есеге кемітсе,

one estimate is it would create a net gain to the U.S. economy

АҚШ экономикасы үшін 10 жылдағы таза пайда

over 10 years, of nearly a trillion dollars.

шамамен триллион долларды құрайды.

From an economic point of view,

Экономикалық көзқарас тұрғысынан

this is good math, isn't it, that we should do this?

осылай істеу пайдалырақ емес пе?

It actually costs an enormous amount

Оның үстіне, оқуды тастау мәселесінен

to mop up the damage from the dropout crisis.

келген шығындарды жою үшін көп қаражат жұмсалады.

But the dropout crisis is just the tip of an iceberg.

Бірақ оқуды тастау — бұл айсбергтің шыңы ғана.

What it doesn't count are all the kids who are in school

Өйткені, мектепті ұнатпағандықтан, одан бөлектенген,

but being disengaged from it, who don't enjoy it,

ешбір айтарлықтай пайдасы жоқ,

who don't get any real benefit from it.

мектепке барып жатқан балаларды есептемейді ғой.

And the reason is not that we're not spending enough money.

Мәселе, біздің жеткілікті ақша жұмсамағанымызда емес.

America spends more money on education than most other countries.

Америка басқа елдерге қарағанда, білім беруге көп қаржы жұмсайды.

Class sizes are smaller than in many countries.

Басқа көптеген елдерге қарағанда, сыныптар азырақ.

And there are hundreds of initiatives every year

Жыл сайын білім беруді жақсарту мақсатында

to try and improve education.

жүздеген бастама ұсынады

The trouble is, it's all going in the wrong direction.

Бірақ, мәселе, теріс бағытта қозғалып бара жатқандығымызда болып отыр.

There are three principles on which human life flourishes,

Адамның өркендеуіне негізделген үш қағидат бар,

and they are contradicted by the culture of education

оларға қарсы білім мәдениеті тұрады,

under which most teachers have to labor

бұл жағдайда көптеген ұстаздарға жұмыс істеуге,

and most students have to endure.

ал оқушылардың көпшілігіне – шыдауға тура келеді.

The first is this, that human beings are naturally different and diverse.

Бірінші қағидаттың мәні -адамдардың табиғатынан әртүрлі болатындығында.

Can I ask you, how many of you have got children of your own?

Рұқсат болса мен сұрайыншы: кімнің баласы бар?

Okay. Or grandchildren.

Жақсы. Ал, немерелер ше?

How about two children or more? Right.

Екі немесе одан көп бала ше? Сонымен.

And the rest of you have seen such children.

Басқаларға балалар жай ғана кездескен.

(Laughter)

(Күлкі)

Small people wandering about.

Ондай адамдар бар.

(Laughter)

(Күлкі)

I will make you a bet,

Бәс тігемін,

and I am confident that I will win the bet.

және бәсте жеңетініме сенімдімін.

If you've got two children or more,

Егер екі немесе одан көп балаңыз болса

I bet you they are completely different from each other.

олар бір-біріне мүлде ұқсамайды деп бәс тіге аламын.

Aren't they?

Солай емес пе? Шын ғой?

(Applause)

(Қол соғу)

You would never confuse them, would you?

Оларды шатастыру мүмкін емес қой?

Like, "Which one are you? Remind me."

«Сен қайсысысың? Еске сап жіберші.

(Laughter)

(Күлкі)

"Your mother and I need some color-coding system

Анам екеуміз бір түсті кодтап алатын шығармыз,

so we don't get confused."

бізді шатастырмас үшін»

Education under "No Child Left Behind"

«Бірде бір бала қалдырылмады» заңы бойынша білім беру

is based on not diversity but conformity.

көптүрлілікке емес, біртүрлілікке негізделген.

What schools are encouraged to do is to find out

Мектептер балалардың өте шектеулі ұмтылыстарының

what kids can do across a very narrow spectrum of achievement.

арасынан қажеттісін анықтауға жағдай жасайды.

One of the effects of "No Child Left Behind"

«Бірде бір бала қалдырылмады» заңының нәтижелерінің бірі

has been to narrow the focus onto the so-called STEM disciplines.

балаларды жаратылыстану ғылымдары мен математикаға көбірек ден қойғызу болатын.

They're very important.

Олар өте маңызды.

I'm not here to argue against science and math.

Жаратылыстану мен математикаға қарсылығым жоқ.

On the contrary, they're necessary but they're not sufficient.

Керісінше, олар өте қажетті пәндер, бірақ олардың өзі ғана жеткіліксіз.

A real education has to give equal weight

Шынайы білім беруде бейнелеу өнеріне,

to the arts, the humanities, to physical education.

гуманитарлық ғылымдарға, дене шынықтыруға да теңдей көңіл бөлінуі керек.

An awful lot of kids, sorry, thank you --

Балар өте көп... Рахмет —

(Applause)

(Қол соғу)

One estimate in America currently is that something like 10 percent of kids,

Кейбір есептер бойынша, Америкада

getting on that way,

шамамен балалардың 10% -ында,

are being diagnosed with various conditions

"көңіл бөлу жетіспеушілігі синдромы" дейтін

under the broad title of attention deficit disorder.

сырқат кездесуде.

ADHD.

КБЖС.

I'm not saying there's no such thing.

Мұндай құбылыс жоқ деп отырғам жоқ.

I just don't believe it's an epidemic like this.

Бірақ оның осынша індетке айналғанына сенбей отырмын

If you sit kids down, hour after hour,

Егер балаларыңыз сағаттап,

doing low-grade clerical work,

қағазбасты жұмыс атқарса,

don't be surprised if they start to fidget, you know?

олардың тықырши бастағанына таңғалуға бола ма?

(Laughter)

(Күлкі)

(Applause)

(Қол соғу)

Children are not, for the most part, suffering from a psychological condition.

Балалардың көпшілігі психология синдромымен ауырмайды.

They're suffering from childhood.

Балалық шақ жетіспегендіктен ауырады

(Laughter)

(Күлкі)

And I know this because I spent my early life as a child.

Өмірімнің алғашқы сәттерін бала болып өткіздіктен бұны білемін

I went through the whole thing.

Бұның бәрін де бастан кешірдім.

Kids prosper best with a broad curriculum that celebrates their various talents,

Балалардың оқу бағдарламасы әртүрлі болған сайын, үлгерімі өте жақсы болады

not just a small range of them.

таланттарының әртүрлі қырларының

And by the way, the arts aren't just important

ашылуын қолдайды және гуманитария ғылымдары

because they improve math scores.

математиканы жақсартпайды,

They're important because they speak to parts of children's being

балалар тұлғасының ешбір қозғалмаған тұстарына

which are otherwise untouched.

бағытталған

The second, thank you --

Екінші... Рахмет.

(Applause)

(Қол соғу)

The second principle that drives human life flourishing

Екінші қағидат, адамның өмірін өркендеуге жетелейтін

is curiosity.

нәрсе - қызығушылық.

If you can light the spark of curiosity in a child,

Егер балалардың бойында осы қызығушылық отын тұтандыра алсақ,

they will learn without any further assistance, very often.

одан ары қарай ешбір көмексіз өздері-ақ оқып кетеді.

Children are natural learners.

Таным, әрине, балалар үшін.

It's a real achievement to put that particular ability out,

Нақты осы қабілетті ояту немесе өшіру —

or to stifle it.

бұл үлкен іс.

Curiosity is the engine of achievement.

Қызығушылық — жетістіктерге жеткізетін қозғалтқыш сияқты.

Now the reason I say this

Бұны айтып тұрған себебім,

is because one of the effects of the current culture here,

осында қалыптасқан мәдениет нәтижелерінің бірі,

if I can say so,

осылай айтуға болар болса

has been to de-professionalize teachers.

ұстаз мамандығын төмендету болды.

There is no system in the world or any school in the country

Әлемдегі бірде-бір жүйе, елдегі бірде-бір мектеп,

that is better than its teachers.

өз ұстаздарынан артық бола алмайды.

Teachers are the lifeblood of the success of schools.

Ұстаздар - мектеп жетістігінің қайнар көзі.

But teaching is a creative profession.

Бірақ ұстаздық — шығармашылықты талап етер мамандық.

Teaching, properly conceived, is not a delivery system.

Оқыту дегеніміз — жеткізіп беру жүйесі емес.

You know, you're not there just to pass on received information.

Бұл жай ғана алынған ақпаратты жеткізу емес қой.

Great teachers do that,

Ұлы ұстаздар да осылай істейді,

but what great teachers also do is mentor,

бірақ ұлы ұстаздар жол көрсетер бастаушы болады,

stimulate, provoke, engage.

олар қызықтырады, түрткі салады, қозғайды.

You see, in the end, education is about learning.

Соңғы нәтижесінде, білім беру оқытуға алып келеді

If there's no learning going on, there's no education going on.

Егер оқыту жүргізілмесе, білім беру де болмайды.

And people can spend an awful lot of time

Адамдар білім беруді талқыладық деп,

discussing education without ever discussing learning.

оқыту жайлы мүлде айтпастан өте көп уақыттарын өткізеді

The whole point of education is to get people to learn.

Бірақ білім берудің мәні адамдардың оқығанында.

An old friend of mine -- actually very old, he's dead.

Бір досым, шындығында, өте кәрі ескі досым, ол өмірден өтіп кетті.

(Laughter)

(Күледі)

That's as old as it gets, I'm afraid.

Өте кәрі еді.

(Laughter)

(Күлкі)

But a wonderful guy he was, wonderful philosopher.

Бірақ ол керемет адам, керемет философ болатын.

He used to talk about the difference

Ол тапсырма мен жетістіктің айырмасын

between the task and achievement senses of verbs.

етістік тұрғысынан талқылады.

You can be engaged in the activity of something,

Бұл, сіз бір әрекетті істейсіз, бірақ еш нәрсеге

but not really be achieving it, like dieting.

қол жетікізе алмайсыз, мысалы диетада отыру.

(Laughter)

(Күлкі)

It's a very good example.

Бұл өте жақсы мысал.

There he is. He's dieting.

Міне, адам диетада отыр.

Is he losing any weight? Not really.

Ол арықтап жатыр ма? Жалпы алғанда жоқ

(Laughter)

(Күлкі)

Teaching is a word like that.

Оқыту осыған ұқсас.

You can say, "There's Deborah, she's in room 34, she's teaching."

Мысалы: «Мынау Дебора, ол №34 сыныпта сабақ беріп жатыр» - десек.

But if nobody's learning anything,

Бірақ ешкім еш нәрсені оқып жатпаса,

she may be engaged in the task of teaching but not actually fulfilling it.

ол оқытуға тырысып, тапсырма берсе де, іс жүзінде оны орындамаған болады

The role of a teacher is to facilitate learning.

Ұстаздың рөлі — оқуға себепші болу.

That's it.

Бар болғаны осы.

And part of the problem is, I think,

Маған осы мәселе үстем білім беру

that the dominant culture of education has come to focus

мәдениетінің оқыту мен үйретуге бағытталмай,

on not teaching and learning, but testing.

тек қана бақылауға бағытталуында сияқты көрінеді.

Now, testing is important.

Бақылау, әрине маңызды.

Standardized tests have a place.

Стандартты тесттердің өз орны бар.

But they should not be the dominant culture of education.

Бірақ олар білім беру мәдениетінде билік құрмауы керек.

They should be diagnostic. They should help.

Олар анықтау үшін керек. Олар көмектесу керек

(Applause)

(Қол соғу)

If I go for a medical examination, I want some standardized tests.

Егер медициналық тексеруге бара жатсам, тексерудің стандартты болғанын қалаймын.

I do.

Рас айтам.

I want to know what my cholesterol level is

Яғни, стандартты шәкіл бойынша, холестеринім

compared to everybody else's on a standard scale.

өзгемен салыстырғанда қанша болғанын білгім келеді

I don't want to be told on some scale my doctor invented in the car.

Дәрігерім әйтеуір бір шәкіл бойынша аспаннан алған нәтиже керек емес

(Laughter)

(Күлкі)

"Your cholesterol is what I call Level Orange."

«Шәкілім бойынша холостериніңіз «қызғылт сары».

"Really?"

— «Рас па? »

(Laughter)

(Күлкі)

"Is that good?" "We don't know."

Бұл жақсы көрсеткіш пе? Білмейміз.

(Laughter)

(Күлкі)

But all that should support learning.

Бірақ осының бәрі көп жағдайда кедергі болмай,

It shouldn't obstruct it, which of course it often does.

қайта оқытуға негіз болу керек.

So in place of curiosity, what we have is a culture of compliance.

Біз сонда, қызығушылық орнына сәйкестік мәдениетін иемденген боламыз.

Our children and teachers are encouraged to follow routine algorithms

Біздің балаларымыз бен ұстаздарда қиялдау мен қызығушылықты ояту орнына,

rather than to excite that power of imagination and curiosity.

типті алгоритмдерді сақтауға итермелейді.

And the third principle is this: that human life is inherently creative.

Үшінші қағидат,шығармашылықтың адам өмірінің бөлінбес бөлігі екендігінде.

It's why we all have different résumés.

Міне, сондықтан да әркімнің түйіндемесі әртүрлі.

We create our lives,

Біз өз өмірімізді өзіміз құрамыз,

and we can recreate them as we go through them.

өмір сүре отырып, оларды ретке келтіреміз.

It's the common currency of being a human being.

Бұл адам тұрмысының жалпы қағидаты.

It's why human culture is so interesting and diverse and dynamic.

Міне, осыдан да адам мәдениеті қызықты, әртүрлі және қарқынды.

I mean, other animals may well have imaginations and creativity,

Енді, басқа жануарлар да қиялдауы және шығармашылық қабілеттерді иемденуі мүмкін

but it's not so much in evidence, is it, as ours?

бірақ бұл, біздегідей көрінбейді, рас қой?

I mean, you may have a dog.

Айталық, сіздің итіңіз бар.

And your dog may get depressed.

Итте күйзеліс болуы мүмкін.

You know, but it doesn't listen to Radiohead, does it?

Бірақ олар сол үшін Radiohead-ты тыңдамайды ғой?

(Laughter)

(Күлкі)

And sit staring out the window with a bottle of Jack Daniels.

Jack Daniels бөтелкесін ішіп, терезеге қадалмайды.

(Laughter)

(Күлкі)

"Would you like to come for a walk?"

"Серуендегің келе ме?" деп сұрайсыз

"No, I'm fine."

Ит сізге: Жоқ, бәрі жақсы

(Laughter)

(Күлкі)

"You go. I'll wait. But take pictures."

"Серуенде. Күте тұрамын, бір нәрсені суретке түсіріп кел", - деп жауап береді.

(Laughter)

(Күлкі)

We all create our own lives through this restless process

Өз өмірімізді үздіксіз нұсқалар мен

of imagining alternatives and possibilities,

мүмкіндіктер ұсынатын үдерісте өткіземіз,

and one of the roles of education

білім берудің міндеттерінің бірі – осы

is to awaken and develop these powers of creativity.

шығармашылық қабілеттерді ояту мен дамыту.

Instead, what we have is a culture of standardization.

Бұның орнына бізде стандарттау мәдениеті жүріп жатыр.

Now, it doesn't have to be that way.

Бірақ мұның бұлай болуы мүмкін емес қой.

It really doesn't.

Иә, бұлай болмауы керек.

Finland regularly comes out on top in math, science and reading.

Финляндия үнемі математика, әдебиет, жаратылыстану ғылымдары бойынша алда.

Now, we only know that's what they do well at,

Олардың жетістікке жеткендігін осылайша білеміз

because that's all that's being tested.

себебі қазір осыны ғана тексереді.

That's one of the problems of the test.

Тексеру мәселесінің бірі осында.

They don't look for other things that matter just as much.

Олар маңызы аз, басқа көрсеткіштерді есепке алмайды.

The thing about work in Finland is this:

Финляндиядағы істің мәні мынада:

they don't obsess about those disciplines.

олар осы пәндермен ғана шектеліп отырған жоқ.

They have a very broad approach to education,

Олардың құрамына гуманитарлық ғылымдар,

which includes humanities, physical education, the arts.

дене шынықтыру, бейнелеу өнері, кіретін білім беруге көзқарас өте кең.

Second, there is no standardized testing in Finland.

Екіншіден, Финляндияда стандартты бақылау жоқ.

I mean, there's a bit,

Енді, ештеңе жоқ емес, бар ғой,

but it's not what gets people up in the morning,

бірақ олар таңертең төсегінен осы үшін тұрмайды.

what keeps them at their desks.

Сол үшін олар партада отырмайды.

The third thing -- and I was at a meeting recently

Енді, үшіншісі, жақында мен Финляндия

with some people from Finland, actual Finnish people,

адамдарымен, яғни финдермен кездестім,

and somebody from the American system was saying to the people in Finland,

сол кезде америкалық білім беру жүйесінің бір адамы Финляндия адамдарынан:

"What do you do about the drop-out rate in Finland?"

Финляндияда оқуын тастағандармен не істейсіздер?- деп сұрады.

And they all looked a bit bemused, and said,

Бұл оларды аздап тығырыққа тіреді, олар:

"Well, we don't have one.

«Бізде бұндай жоқ.

Why would you drop out?

Оқуды неге тастайды?

If people are in trouble, we get to them quite quickly

Егер адамдарда қиындық туындаса, тезірек қолдауға

and we help and support them."

және көмектесеміз" деді.

Now people always say,

Бірақ әр уақытта да адамдар:

"Well, you know, you can't compare Finland to America."

Америка мен Финляндияны салыстыруға болмайды дейді.

No. I think there's a population of around five million in Finland.

Жоқ, болмайды. Қателеспесем,Финляндияның халқы шамамен бес миллион.

But you can compare it to a state in America.

Дегенмен оны Американың штаттарымен салыстыруға болады.

Many states in America have fewer people in them than that.

Американың кейбір штаттарындағы халық саны Финляндиядан аз.

I mean, I've been to some states in America

Американың кейбір штаттарында болдым және

and I was the only person there.

менен басқа онда ешкім болмапты.

(Laughter)

(Күлкі)

Really. Really.

Рас, рас. Ол жерден кеткен кезде,

I was asked to lock up when I left.

есікті өзімнің жабуыма тура келді.

(Laughter)

(Күлкі).

But what all the high-performing systems in the world do

Бірақ әлемдегі ең жақсы жүйелер жүзеге асырып отырған әрекет белгілері,

is currently what is not evident, sadly,

қазіргі таңда, өкінішке қарай, америкалық

across the systems in America --

жүйелерде байқалмайды.

I mean, as a whole.

Жалпылай айтып отырмын.

One is this:

Біріншіден, олар

they individualize teaching and learning.

оқыту мен үйретуде өздерінің жеке ұстанымдарын сақтайды.

They recognize that it's students who are learning

Олар нақты оқушылар оқитындығын, жүйе олардың қызығушылығын оятып

and the system has to engage them,

шығармашылығы мен жеке қасиеттерін

their curiosity, their individuality, and their creativity.

тарту керектігін мойындайды.

That's how you get them to learn.

Дәл осылай оқу процессіне тартады

The second is that they attribute a very high status

Екіншіден, олар ұстаз мамандығына

to the teaching profession.

көп мән береді.

They recognize that you can't improve education

Олар талантты адамдарды ұстаздыққа алмай және

if you don't pick great people to teach and keep giving them

оларға үздіксіз қолдау және кәсіби дамуына қолдау көрсетпей,

constant support and professional development.

білім беруді жақсартуға болмайтындығын түсінеді

Investing in professional development is not a cost.

Кәсіби дамуға салынған қаражат — ол шығын емес.

It's an investment,

Бұның инвестиция екендігін,

and every other country that's succeeding well knows that,

Австралия, Канада, Оңтүстік Корея, Сингапур,

whether it's Australia, Canada,

Гонконг немесе Шанхай болсын,

South Korea, Singapore, Hong Kong or Shanghai.

барлық дамыған елдерде жақсы түсінеді. Олар өз табыстарының құпиясы

They know that to be the case.

осында екендігін біледі.

And the third is,

Үшіншіден, олар

they devolve responsibility to the school level

мектептер дәрежесінде істелген жұмыстары үшін

for getting the job done.

жауапкершілік алады.

You see, there's a big difference here

Бұл жерде білім берудегі командалық басқару

between going into a mode of command and control in education --

мен қадағалау арасында айырмашылық бар екендігін түсінесіз бе?

That's what happens in some systems.

Кейбір жүйелерде осылай болады:

Central or state governments decide,

орталық не мемлекеттік үкімет басқалар үшін

they know best and they're going to tell you what to do.

ненің жақсы екендігін, не істеу керектігін көрсетеді.

The trouble is that education doesn't go on

Мұндағы мәселе тек қана білім беру процесінің мәжіліс залдарында

in the committee rooms of our legislative buildings.

және заң қабылдау мекемелерінде өтпеуінде ғана.

It happens in classrooms and schools,

Ол сыныптар мен мектептерде өтеді,

and the people who do it are the teachers and the students,

оны жүзеге асыратын адамдар ұстаздар мен оқушылар, ал егер

and if you remove their discretion, it stops working.

оларды әрекет еркіндігінен айырсақ, бұл жұмыс істеуін тоқтатады.

You have to put it back to the people.

Оны адамдарға қайтару керек.

(Applause)

(Қол соғу).

There is wonderful work happening in this country.

Бұл елде жақсы жұмыс жүргізіліп жатыр.

But I have to say it's happening

Бірақ, ол билік құрып тұрған

in spite of the dominant culture of education,

білім беру мәдениетіне қарамастан

not because of it.

жүргізіліп отыр.

It's like people are sailing into a headwind all the time.

Адамдар желге қарсы желкеннің астында жүрген сияқты.

And the reason I think is this:

Мәселе мынада деп ойлаймын:

that many of the current policies

көптеген заманауи әдістер

are based on mechanistic conceptions of education.

білім беру туралы механикалық ұғымдарға негізделген.

It's like education is an industrial process

Құдды бір білім беру — өнеркәсіптік процесс сияқты,

that can be improved just by having better data,

оны жақсарту үшін, керекті мәліметтерің болса болғаны

and somewhere in the back of the mind of some policy makers

және осындай әдістер авторларының кейбірінің миының түкпірінде

is this idea that if we fine-tune it well enough, if we just get it right,

«егер бәрін жақсылап ретке келтірсе, егер бәрін дұрыстап істесе,

it will all hum along perfectly into the future.

бәрі де жақсы реттеліп, болашаққа кетеді» дейді.

It won't, and it never did.

Бірақ болмайды, ешқашан болған емес.

The point is that education is not a mechanical system.

Себебі, білім беру — механикалық жүйе емес.

It's a human system.

Бұл адами жүйе.

It's about people,

Ол адамдарға қатысты,

people who either do want to learn or don't want to learn.

оқығысы келетін немесе оқығысы келмейтін адамдарға қатысты.

Every student who drops out of school has a reason for it

Мектепті тастап кеткен әрбір оқушының оған тамыры

which is rooted in their own biography.

өмір тарихында жатқан себеп бар.

They may find it boring.

Мүмкін, бұл жалықтыратын шығар.

They may find it irrelevant.

Мүмкін, бұл керек емес деп ойлар.

They may find that it's at odds with the life they're living outside of school.

Мүмкін, олардың мектеп сыртындағы өміріне бұл үйлеспейді деп ойлайтын шығар.

There are trends, but the stories are always unique.

Үрдістер бар, бірақ барлық оқиға бірегей.

I was at a meeting recently in Los Angeles of --

Жақында Лос-Анджелесте менің баламалы

they're called alternative education programs.

білім беру бағдарламасы бойынша кездесуім болды.

These are programs designed to get kids back into education.

Бұл бағдарламалар балаларды мектепке қайта тарту мақсатына көзделген.

They have certain common features.

Олардың ортақ ұқсастықтары бар.

They're very personalized.

Олар дербестендірілген.

They have strong support for the teachers,

Олар ұстаздар үшін мықты қолдау, қоршаған

close links with the community and a broad and diverse curriculum,

ортамен тығыз байланыс және кең көлемді, әртүрлі оқу жоспарларын көрсетеді

and often programs which involve students outside school as well as inside school.

және үнемі оқушылардың оқу уақыты мен басқа уақытта қатысатын бағдарламалары бар

And they work.

Бұл жүзеге асып жатыр.

What's interesting to me is, these are called "alternative education."

Маған ең қызықтысы,бұның «балама білім беру» деп аталатындығы.

(Laughter)

(Күлкі)

You know?

Түсінесіздер ме?

And all the evidence from around the world is,

Бүкіл әлемнің мәліметтері,

if we all did that, there'd be no need for the alternative.

егер барлығы осылай жасаса, ешбір балама керек болмас еді.

(Applause)

(Қол соғу)

(Applause ends)

(Қол соғу соңы)

So I think we have to embrace a different metaphor.

Сондықтан, басқаша метафора табу керек сияқты.

We have to recognize that it's a human system,

Бұның адами жүйе екендігін мойындау керек

and there are conditions under which people thrive,

және кейбір адамдар жетістікке жететін жағдайлар

and conditions under which they don't.

және бұған кері жағдайлар болатындығын мойындау керек

We are after all organic creatures,

Нәтижесінде, біз бәріміз биологиялық жаратылыстармыз,

and the culture of the school is absolutely essential.

сондықтан да мектеп мәдениеті біз үшін табиғи нәрсе.

Culture is an organic term, isn't it?

Мәдениет — бұл биологиялық термин емес пе?

Not far from where I live is a place called Death Valley.

Мен тұратын жерден тым алыс емес, Өлім аңғары деген жер бар.

Death Valley is the hottest, driest place in America,

Өлім аңғары — Америкадағы ештеңе өспейтін,

and nothing grows there.

ең ыстық және құрғақ жер.

Nothing grows there because it doesn't rain.

Ол жерде жаңбырдың жоқтығынан ештеңе өспейді

Hence, Death Valley.

"Өлім аңғары" атауы содан шыққан.

In the winter of 2004, it rained in Death Valley.

Бірақ 2004 жылы Өлім аңғарында жаңбыр жауды.

Seven inches of rain fell over a very short period.

Өте қысқа мерзім ішінде 17 см-лік шамада жауын-шашын түсті.

And in the spring of 2005, there was a phenomenon.

Ал 2005 жылдың көктемінде таңғажайып құбылыс болды.

The whole floor of Death Valley was carpeted in flowers for a while.

Өлім аңғары аз ғана уақытқа түгелдей гүлге көмкерілді.

What it proved is this:

Бұл деген

that Death Valley isn't dead.

Өлім аңғарының өлі еместігін көрсетеді.

It's dormant.

Ол жай ғана ұйықтап жатыр.

Right beneath the surface are these seeds of possibility

Тура үстіңгі жағында жер бетіне шығатын

waiting for the right conditions to come about,

қажетті жағдайын күтіп жатқан мүмкіндіктер дәні бар

and with organic systems, if the conditions are right,

және биологиялық жүйеде дұрыс жағдайда

life is inevitable.

міндетті түрде өмір пайда болады.

It happens all the time.

Үнемі осылай болады.

You take an area, a school, a district,

Аймақты, мектепті, ауданды алыңыз,

you change the conditions, give people a different sense of possibility,

жағдайын өзгертіңіз, адамдарға мүмкіндіктері туралы түсіндіріңіз

a different set of expectations, a broader range of opportunities,

бойларына басқа көп мүмкіндіктер мен сенім ұялатыңыздар,

you cherish and value the relationships between teachers and learners,

егер оқушы мен ұстаз арасындағы қарым-қатынасты бағаласаңыз,

you offer people the discretion to be creative

адамдарға шығармашылық еркіндік беріңіздер,

and to innovate in what they do,

қызметтерінде жаңашылдық орнатыңыздар,

and schools that were once bereft spring to life.

сонда бір кездерде үмітсіз қалған мектептердің бәрі де жанданады.

Great leaders know that.

Ұлы көшбасшылар мұны біледі.

The real role of leadership in education --

Білім берудегі басшылықтың шынайы рөлі —

and I think it's true at the national level,

ұлттық, мемлекеттік және

the state level, at the school level --

мектептер дәрежесінде де —

is not and should not be command and control.

командалық басқаруға алып келмеуі керек.

The real role of leadership is climate control,

Жағдайды басқарудағы басшылықтың шынайы рөлі,

creating a climate of possibility.

мүмкіндіктер үшін қолайлы жағдайды жасау.

And if you do that, people will rise to it

Егер осыны жасаса, адамдар оған тартылады,

and achieve things that you completely did not anticipate

сіз ойламаған және мүлде

and couldn't have expected.

күтпеген жетістіктерге жетеді

There's a wonderful quote from Benjamin Franklin.

Бенджамин Франклиннің керемет сөзі бар:

"There are three sorts of people in the world:

«Өмірде адамдардың үш типі бар:

Those who are immovable,

қозғалмайтын, яғни ештеңесі жоқ,

people who don't get it,

болғанын да қаламайтын,

or don't want to do anything about it;

онысымен күрескісі келмейтін адамдар

there are people who are movable,

қозғалатындар: бұлар өзгерістің

people who see the need for change

қажет екендігін білетіндер

and are prepared to listen to it;

және соған ыңғайлануға бейімділер;

and there are people who move,

және қозғалтатындар бар:

people who make things happen."

бұлар, бәрін жүзеге асыратындар.

And if we can encourage more people, that will be a movement.

Егер де адамдарды көбірек рухтандыратын болсақ, бұл тұтас бір қозғалыс болады.

And if the movement is strong enough,

Ал егер, осы қозғалыс қаттырақ болса,

that's, in the best sense of the word, a revolution.

And that's what we need.

Бізге нақты керегі осы.

Thank you very much.

Үлкен рахмет.

(Applause)

(Қол соғу)

Thank you very much.

Үлкен рақмет.

(Applause)

(Қол соғу)