How to escape education's death valley | Sir Ken Robinson | TED

Translator: Joseph Geni Reviewer: Morton Bast

Tłumaczenie: Magdalena Stonawska Korekta: Capa Girl

Bardzo dziękuję.

Thank you very much.

I moved to America 12 years ago with my wife Terry and our two kids.

Przeniosłem się do USA 12 lat temu

razem z moją żoną Terry i dwójką dzieci.

Actually, truthfully, we moved to Los Angeles --

Właściwie zamieszkaliśmy w Los Angeles... (Śmiech)

(Laughter)

thinking we were moving to America, but anyway --

Ale myśleliśmy, że to Stany.

W każdym razie z Los Angeles do USA

(Laughter)

It's a short plane ride from Los Angeles to America.

nie jest daleko.

(Laughter)

Przybyłem tu 12 lat temu

I got here 12 years ago,

and when I got here, I was told various things,

i słyszałem na początku różne rzeczy,

like, "Americans don't get irony."

jak "Amerykanie nie łapią ironii".

(Laughter)

Have you come across this idea?

Słyszeliście o tym?

It's not true.

To nieprawda. Zjeździłem cały kraj

I've traveled the whole length and breadth of this country.

i nie potwierdziłem tej teorii.

I have found no evidence that Americans don't get irony.

It's one of those cultural myths,

To jeden z kulturowych mitów,

like, "The British are reserved."

jak ten, że Brytyjczycy nie okazują emocji.

(Laughter)

I don't know why people think this.

Nie wiem, skąd to się bierze.

We've invaded every country we've encountered.

Podbiliśmy każde państwo, na które się natknęliśmy.

(Laughter)

(Śmiech)

But it's not true Americans don't get irony,

To nieprawda, że Amerykanie nie rozumieją ironii,

but I just want you to know that that's what people

ale chcę wam tylko powiedzieć,

are saying about you behind your back.

co inni o was mówią.

You know, so when you leave living rooms in Europe,

Wiecie, w Europie wychodzicie z pokoju

people say, thankfully, nobody was ironic in your presence.

i ludzie wzdychają "na szczęście nikt nie był ironiczny".

(Laughter)

Zrozumiałem, że Amerykanie łapią ironię,

But I knew that Americans get irony

when I came across that legislation, "No Child Left Behind."

gdy natknąłem się na ustawę "No Child Left Behind".

(Laughter)

Because whoever thought of that title gets irony.

Ktokolwiek wymyślił tę nazwę, rozumiał ironię.

(Laughter)

Don't they?

Prawda?

(Applause)

(Śmiech) (Brawa)

Because it's leaving millions of children behind.

Bo miliony dzieci jednak zostają w tyle.

Now I can see that's not a very attractive name for legislation:

Mam lepszą nazwę dla tej ustawy:

"Millions of Children Left Behind."

Miliony Dzieci Zostawimy W Tyle.

I can see that.

What's the plan?

O co chodzi? Proponujemy

We propose to leave millions of children behind,

pozostawienie milionów dzieci w tyle,

w taki oto sposób.

and here's how it's going to work.

Działa świetnie.

And it's working beautifully.

(Laughter)

In some parts of the country,

W niektórych częściach kraju

60 percent of kids drop out of high school.

60% młodzieży rezygnuje ze szkoły średniej.

In the Native American communities,

W społecznościach indiańskich

it's 80 percent of kids.

to 80% dzieci.

If we halved that number,

Szacuje się, że gdyby zmniejszyć tę liczbę o połowę,

one estimate is it would create a net gain to the U.S. economy

amerykańska gospodarka w 10 lat

over 10 years, of nearly a trillion dollars.

zyskałaby bilion dolarów.

Z punktu widzenia ekonomii

From an economic point of view,

this is good math, isn't it, that we should do this?

to dobrze, powinniśmy tak zrobić.

It actually costs an enormous amount

Sporo nas kosztuje

to mop up the damage from the dropout crisis.

naprawianie szkód wynikających z tego rezygnowania.

But the dropout crisis is just the tip of an iceberg.

Ale to tylko szczyt góry lodowej.

What it doesn't count are all the kids who are in school

A co z dziećmi, które chodzą do szkoły,

but being disengaged from it, who don't enjoy it,

ale nie są zaangażowane, nie cieszy to ich,

who don't get any real benefit from it.

nie mają z niej żadnych realnych korzyści.

And the reason is not that we're not spending enough money.

Przyczyną nie jest

niedofinansowanie szkół.

America spends more money on education than most other countries.

Ameryka wydaje na edukację więcej

niż inne kraje.

Class sizes are smaller than in many countries.

Klasy są mniej liczne niż w innych państwach.

And there are hundreds of initiatives every year

Co roku setki inicjatyw

to try and improve education.

próbują ulepszyć edukację.

The trouble is, it's all going in the wrong direction.

Problem w tym, że wszystko zmierza w złym kierunku.

There are three principles on which human life flourishes,

Ludzkie życie w pełni realizuje się

w trzech zakresach.

and they are contradicted by the culture of education

Zaprzecza im edukacja,

under which most teachers have to labor

w której uczestniczą nauczyciele

and most students have to endure.

i którą znosić muszą uczniowie.

Po pierwsze, ludzie z natury

The first is this, that human beings are naturally different and diverse.

są różni.

Can I ask you, how many of you have got children of your own?

Jeśli mogę spytać, ile z was

ma dzieci?

Okay. Or grandchildren.

Albo wnuki.

How about two children or more? Right.

Dwójkę lub więcej?

And the rest of you have seen such children.

A reszta z was widziała dzieci.

(Laughter)

(Śmiech)

Small people wandering about.

Tacy mali ludzie.

(Laughter)

I will make you a bet,

Mógłbym się założyć,

and I am confident that I will win the bet.

na pewno bym wygrał,

If you've got two children or more,

że jeśli macie dwójkę lub więcej dzieci,

I bet you they are completely different from each other.

na pewno widzicie, że są zupełnie różne.

Aren't they?

Prawda? (Brawa)

(Applause)

You would never confuse them, would you?

Nie pomylilibyście ich, co?

Like, "Which one are you? Remind me."

"Którym dzieckiem jesteś? Przypomnij mi.

(Laughter)

Mama i ja wprowadzimy

"Your mother and I need some color-coding system

system kolorów, żeby się nie mylić”.

so we don't get confused."

Ustawa "No Child Left Behind"

Education under "No Child Left Behind"

is based on not diversity but conformity.

zakłada konformizm, nie różnorodność.

What schools are encouraged to do is to find out

Zadaniem szkoły staje się odnalezienie dzieci,

what kids can do across a very narrow spectrum of achievement.

których osiągnięcia mieszczą się w bardzo wąskim spektrum.

One of the effects of "No Child Left Behind"

Jednym ze skutków ustawy

has been to narrow the focus onto the so-called STEM disciplines.

jest ograniczenie zakresu nauczania

do tzw. czterech kategorii STEM. Są bardzo ważne.

They're very important.

I'm not here to argue against science and math.

Nie jestem przeciwnikiem nauk ścisłych.

Wręcz przeciwnie, są niezbędne - ale nie wystarczające.

On the contrary, they're necessary but they're not sufficient.

A real education has to give equal weight

Prawdziwa edukacja powinna kłaść równy nacisk

to the arts, the humanities, to physical education.

na sztukę, przedmioty humanistyczne i sport.

An awful lot of kids, sorry, thank you --

Strasznie dużo dzieci... (Brawa)

(Applause)

One estimate in America currently is that something like 10 percent of kids,

Ocenia się, że obecnie w Ameryce

ok. 10% dzieci jest diagnozowanych

getting on that way,

na podstawie różnych objawów

are being diagnosed with various conditions

under the broad title of attention deficit disorder.

pod szeroką nazwą "zespołu nadpobudliwości".

ADHD.

ADHD. Nie twierdzę, że nie ma czegoś takiego.

I'm not saying there's no such thing.

I just don't believe it's an epidemic like this.

Nie wierzę tylko w epidemię.

If you sit kids down, hour after hour,

Jeśli dzieci godzinami siedzą bez ruchu,

doing low-grade clerical work,

wykonując nudną, biurową pracę,

don't be surprised if they start to fidget, you know?

chyba nic dziwnego, że zaczynają się wiercić, nie?

(Laughter)

(Śmiech) (Brawa)

(Applause)

Większość dzieci

Children are not, for the most part, suffering from a psychological condition.

nie ma problemów psychologicznych.

They're suffering from childhood.

Cierpią na dzieciństwo. (Śmiech)

(Laughter)

And I know this because I spent my early life as a child.

Wiem to, bo przez pierwsze lata życia

byłem dzieckiem. Przeszedłem przez to wszystko.

I went through the whole thing.

Kids prosper best with a broad curriculum that celebrates their various talents,

Dzieciom najbardziej odpowiada szeroki zakres aktywności,

realizowanie licznych talentów,

not just a small range of them.

a nie tylko niektórych.

And by the way, the arts aren't just important

Swoją drogą, sztuka nie jest ważna tylko dlatego,

because they improve math scores.

że poprawia zdolności matematyczne.

Jest ważna, bo przemawia do tej części umysłu dziecka,

They're important because they speak to parts of children's being

który w innym przypadku pozostaje bezczynny.

which are otherwise untouched.

The second, thank you --

Po drugie, dziękuję... (Śmiech)

(Applause)

The second principle that drives human life flourishing

Po drugie, ludziom szczęście przynosi

is curiosity.

ciekawość.

If you can light the spark of curiosity in a child,

Jeśli obudzi się w dziecku ciekawość,

they will learn without any further assistance, very often.

będzie się uczyć bez niczyjej pomocy.

Children are natural learners.

Uczenie się jest dla dzieci naturalne.

It's a real achievement to put that particular ability out,

To wielkie osiągnięcie, wyłączyć tę zdolność

or to stifle it.

lub ją zdusić.

Curiosity is the engine of achievement.

Ciekawość napędza sukces.

Now the reason I say this

Mówię o tym, ponieważ

is because one of the effects of the current culture here,

obecna kultura edukacji

if I can say so,

dąży do deprofesjonalizacji nauczycieli.

has been to de-professionalize teachers.

There is no system in the world or any school in the country

W każdym systemie edukacji na świecie

szkoły są takie,

jak ich nauczyciele.

that is better than its teachers.

Teachers are the lifeblood of the success of schools.

Nauczyciele to siła życiowa szkolnego sukcesu.

But teaching is a creative profession.

Ale nauczanie to praca kreatywna.

Teaching, properly conceived, is not a delivery system.

Nauczanie nie jest dostarczaniem.

You know, you're not there just to pass on received information.

Nie jesteś tu tylko po to, by przekazywać i przyjmować informacje.

Dobry nauczyciel to robi,

Great teachers do that,

but what great teachers also do is mentor,

ale jest również mentorem,

stimulate, provoke, engage.

prowokuje, angażuje, pobudza do myślenia.

You see, in the end, education is about learning.

Edukacja opiera się na nauczaniu.

If there's no learning going on, there's no education going on.

Jeśli gdzieś się uczy,

to dzieje się tam edukacja.

And people can spend an awful lot of time

Ludzie są w stanie spędzić masę czasu

discussing education without ever discussing learning.

dyskutując o edukacji bez wspominania o nauczaniu.

The whole point of education is to get people to learn.

Edukacja ma skłonić ludzi do uczenia się.

An old friend of mine -- actually very old, he's dead.

Mój przyjaciel, stary przyjaciel... Bardzo stary,

już nie żyje. (Śmiech)

(Laughter)

That's as old as it gets, I'm afraid.

Już bardziej się nie zestarzeje, obawiam się.

(Laughter)

But a wonderful guy he was, wonderful philosopher.

Był wspaniałym człowiekiem, genialnym filozofem.

He used to talk about the difference

Zwykł mawiać o różnicy między celem

between the task and achievement senses of verbs.

a efektem czasownika.

You can be engaged in the activity of something,

Można się angażować w jakieś działanie,

ale niczego nie osiągać.

but not really be achieving it, like dieting.

Dobrym przykładem jest dieta.

(Laughter)

It's a very good example.

There he is. He's dieting.

On jest na diecie. Ale czy traci wagę? Niezbyt.

Is he losing any weight? Not really.

(Laughter)

Teaching is a word like that.

Uczenie to też takie słowo.

"Deborah jest w sali 34, uczy".

You can say, "There's Deborah, she's in room 34, she's teaching."

But if nobody's learning anything,

Ale nikt się niczego nie nauczy.

she may be engaged in the task of teaching but not actually fulfilling it.

Może być zaangażowana w nauczanie,

ale nie odnosi sukcesu.

The role of a teacher is to facilitate learning.

Zadaniem nauczyciela jest ułatwienie uczenia się.

That's it.

And part of the problem is, I think,

Częścią problemu jest to,

that the dominant culture of education has come to focus

że obecna kultura edukacji

on not teaching and learning, but testing.

skupia się nie na nauczaniu czy uczeniu się, ale egzaminowaniu.

Now, testing is important.

Testy są ważne. Standaryzowane testy mają sens.

Standardized tests have a place.

But they should not be the dominant culture of education.

Ale nie powinny być głównym celem edukacji.

They should be diagnostic. They should help.

Powinny diagnozować. Pomagać.

(Applause)

(Brawa)

If I go for a medical examination, I want some standardized tests.

Jeśli pójdziesz do lekarza na badania,

oczekujesz standaryzowanych testów.

I do.

I want to know what my cholesterol level is

Chcesz wiedzieć, jak twój poziom cholesterolu

ma się do średniego poziomu u innych ludzi.

compared to everybody else's on a standard scale.

I don't want to be told on some scale my doctor invented in the car.

Nie chcę zostać oceniony według skali,

którą lekarz wymyślił po drodze.

(Laughter)

"Twój cholesterol jest na poziomie pomarańczowym".

"Your cholesterol is what I call Level Orange."

"Really?"

"To dobrze?” "Nie wiemy".

(Laughter)

"Is that good?" "We don't know."

(Laughter)

But all that should support learning.

Testy powinny wspomagać nauczanie, nie blokować go,

It shouldn't obstruct it, which of course it often does.

a często przecież to czynią.

So in place of curiosity, what we have is a culture of compliance.

Zamiast ciekawości mamy więc

kulturę posłuszeństwa.

Our children and teachers are encouraged to follow routine algorithms

Dzieci i nauczyciele podążać mają

za rutyną,

rather than to excite that power of imagination and curiosity.

a nie cieszyć się potęgą wyobraźni i ciekawości.

Trzecia zasada:

And the third principle is this: that human life is inherently creative.

człowiek jest z natury kreatywny.

Dlatego każda biografia jest inna.

It's why we all have different résumés.

We create our lives,

Sami tworzymy swoje życie

and we can recreate them as we go through them.

i ciągle wprowadzamy zmiany.

It's the common currency of being a human being.

To cecha człowieczeństwa,

It's why human culture is so interesting and diverse and dynamic.

to dlatego ludzka kultura jest tak ciekawa, różnorodna

i dynamiczna.

I mean, other animals may well have imaginations and creativity,

Inne zwierzęta mogą mieć wyobraźnię

i mogą być kreatywne, ale brakuje na to dowodów.

but it's not so much in evidence, is it, as ours?

i mogą być kreatywne, ale brakuje na to dowodów.

I mean, you may have a dog.

Masz psa.

And your dog may get depressed.

Twój pies może być przygnębiony.

You know, but it doesn't listen to Radiohead, does it?

Choć nie słucha raczej Radiohead, nie?

(Laughter)

(Śmiech)

And sit staring out the window with a bottle of Jack Daniels.

Może siedzieć z butelką Jacka Danielsa i patrzeć przez okno.

(Laughter)

(Śmiech)

Mowisz: "Chciałbyś pójść na spacer?".

"Would you like to come for a walk?"

"No, I'm fine."

On na to: "Nie, dzięki.

(Laughter)

"You go. I'll wait. But take pictures."

Idź, ja posiedzę. Zrób zdjęcia".

(Laughter)

We all create our own lives through this restless process

Kreujemy swoje życie poprzez proces nieustannego

of imagining alternatives and possibilities,

wyobrażania sobie możliwości i alternatyw.

and one of the roles of education

Jednym z celów edukacji

powinno być budzenie i rozwijanie kreatywności.

is to awaken and develop these powers of creativity.

Instead, what we have is a culture of standardization.

Zamiast tego mamy kulturę standaryzacji.

Now, it doesn't have to be that way.

Nie musi tak być. Naprawdę nie musi.

It really doesn't.

Finland regularly comes out on top in math, science and reading.

Finlandia ciągle przewodzi

w matematyce, naukach przyrodniczych, literaturze.

Now, we only know that's what they do well at,

Wiemy, że są w tym dobrzy,

because that's all that's being tested.

bo takie przeprowadza się testy.

That's one of the problems of the test.

To jeden z problemów testowania.

They don't look for other things that matter just as much.

Zwraca uwagę tylko na konkretne obszary.

The thing about work in Finland is this:

Finlandia wyróżnia się tym,

że nie ma obsesji na punkcie dyscyplin.

they don't obsess about those disciplines.

They have a very broad approach to education,

Mają luźne podejście do edukacji,

which includes humanities, physical education, the arts.

w którą wchodzi humanistyka, sport i sztuka.

Nie ma standaryzowanych testów.

Second, there is no standardized testing in Finland.

I mean, there's a bit,

Jakieś tam są,

but it's not what gets people up in the morning,

ale nie kierują ludzkim życiem.

To nie testy przykuwają ich do biurek.

what keeps them at their desks.

The third thing -- and I was at a meeting recently

Byłem ostatnio na spotkaniu z Finami,

prawdziwymi Finami,

with some people from Finland, actual Finnish people,

and somebody from the American system was saying to the people in Finland,

i jakiś Amerykanin

zapytał ich:

"Jak radzicie sobie z młodzieżą rezygnującą z nauki?".

"What do you do about the drop-out rate in Finland?"

And they all looked a bit bemused, and said,

Zdziwieni odpowiedzieli:

"Nie mamy takiego problemu.

"Well, we don't have one.

Why would you drop out?

Dlaczego ktoś miałby rezygnować?

If people are in trouble, we get to them quite quickly

Jeśli ktoś ma problem, szybko zauważamy

i robimy wszystko, by pomóc".

and we help and support them."

Now people always say,

"Jasne, ale nie można przecież

"Well, you know, you can't compare Finland to America."

porównywać Finlandii i Stanów".

No. I think there's a population of around five million in Finland.

Pewnie nie.

Finów jest około 5 milionów.

Ale można porównać do jednego stanu.

But you can compare it to a state in America.

Many states in America have fewer people in them than that.

Wiele stanów ma mniej ludności.

I mean, I've been to some states in America

Odwiedziłem kilka stanów,

and I was the only person there.

gdzie byłem jedynym człowiekiem. (Śmiech)

(Laughter)

Really. Really.

Serio. Mówiono mi, żebym zatrzasnął drzwi, jak będę wyjeżdżać.

I was asked to lock up when I left.

(Laughter)

(Śmiech)

But what all the high-performing systems in the world do

Wszystkie te zaawansowane systemy na świecie

is currently what is not evident, sadly,

robią coś, czego niestety

across the systems in America --

nie widać w Ameryce.

I mean, as a whole.

One is this:

Po pierwsze: indywidualizują nauczanie.

they individualize teaching and learning.

They recognize that it's students who are learning

Zauważają, że chodzi o uczniów,

and the system has to engage them,

że celem jest ich włączenie, zaciekawienie,

their curiosity, their individuality, and their creativity.

pobudzenie indywidualności i kreatywności.

That's how you get them to learn.

Tak się ich zachęca do nauki.

The second is that they attribute a very high status

Po drugie: przypisują wielką wagę

to the teaching profession.

zawodowi nauczyciela.

They recognize that you can't improve education

Wiedzą, że nie można poprawić edukacji,

if you don't pick great people to teach and keep giving them

nie zachęcając wybitnych do nauczania,

nie wspierając ich i nie zachęcając

constant support and professional development.

do ciągłego rozwoju.

Investing in professional development is not a cost.

Inwestowanie w rozwój to nie wydatek.

It's an investment,

To inwestycja.

and every other country that's succeeding well knows that,

Wszyscy, odnoszący sukcesy to wiedzą.

whether it's Australia, Canada,

Australia, Kanada, Korea Południowa, Singapur,

South Korea, Singapore, Hong Kong or Shanghai.

Hongkong, Szanghaj. Wiedzą, że to podstawa.

They know that to be the case.

Po trzecie: to szkoła odpowiada

And the third is,

they devolve responsibility to the school level

za wykonanie powierzonego zadania.

for getting the job done.

You see, there's a big difference here

Jest wielka różnica między

between going into a mode of command and control in education --

łańcuchem dowodzenia a kontrolą nad szkolnictwem.

That's what happens in some systems.

To się czasami dzieje.

Niektóre rządy stwierdzają,

Central or state governments decide,

że wiedzą najlepiej

they know best and they're going to tell you what to do.

i narzucają, co należy robić.

The trouble is that education doesn't go on

Problem w tym, że edukacja

in the committee rooms of our legislative buildings.

to nie komitety i legislacja.

It happens in classrooms and schools,

Nauczanie to szkoły i sale lekcyjne,

and the people who do it are the teachers and the students,

ludzie, nauczyciele i uczniowie.

and if you remove their discretion, it stops working.

Jeśli odbierzesz im wolność, to przestanie działać.

Trzeba oddać edukację ludziom.

You have to put it back to the people.

(Applause)

(Brawa)

There is wonderful work happening in this country.

W tym kraju dzieje się coś wspaniałego.

But I have to say it's happening

Ale muszę powiedzieć, że to się dzieje

in spite of the dominant culture of education,

wbrew dominującej kulturze edukacji,

not because of it.

nie dzięki niej.

It's like people are sailing into a headwind all the time.

To jak żeglowanie pod wiatr.

And the reason I think is this:

Przyczyną jest, moim zdaniem,

that many of the current policies

to, że obecne polityki bazują

are based on mechanistic conceptions of education.

na mechanicystycznej koncepcji szkolnictwa.

It's like education is an industrial process

Edukacja jest postrzegana jako proces produkcji,

that can be improved just by having better data,

który można ulepszyć przez lepsze dane,

and somewhere in the back of the mind of some policy makers

i gdzieś z tyłu głowy

politycy mają przekonanie,

is this idea that if we fine-tune it well enough, if we just get it right,

że jeśli wszystko dobrze się ustawi, to będzie działać,

it will all hum along perfectly into the future.

i nic się nie zatnie w przyszłości.

It won't, and it never did.

To się nie uda.

The point is that education is not a mechanical system.

Szkoła nie jest maszyną.

It's a human system.

To system tworzony przez ludzi,

It's about people,

people who either do want to learn or don't want to learn.

którzy chcą lub nie chcą się uczyć.

Every student who drops out of school has a reason for it

Każdy uczeń rzucający szkołę ma jakiś powód

which is rooted in their own biography.

zakorzeniony w jego biografii.

They may find it boring.

Może im się nudzić. Mogą nie widzieć sensu.

They may find it irrelevant.

Może im przeszkadzać

They may find that it's at odds with the life they're living outside of school.

w życiu pozaszkolnym.

Są pewne trendy, ale każda historia jest inna.

There are trends, but the stories are always unique.

Byłem ostatnio w Los Angeles na spotkaniu

I was at a meeting recently in Los Angeles of --

they're called alternative education programs.

o alternatywnych programach szkolnych.

These are programs designed to get kids back into education.

Powstają programy włączające dzieci z powrotem do edukacji.

They have certain common features.

Mają wspólne punkty:

They're very personalized.

są bardzo spersonalizowane.

They have strong support for the teachers,

Wspierają nauczycieli,

close links with the community and a broad and diverse curriculum,

wiążą się z lokalną społecznością

i mają zróżnicowany program,

and often programs which involve students outside school as well as inside school.

który często angażuje uczniów

nie tylko w szkole, ale i poza nią.

And they work.

I to działa.

What's interesting to me is, these are called "alternative education."

Co ciekawe,

to "alternatywne programy".

(Laughter)

You know?

Alternatywne.

And all the evidence from around the world is,

A cały świat dostarcza dowodów,

if we all did that, there'd be no need for the alternative.

że gdyby je zastosować, niepotrzebne byłyby alternatywy.

(Applause)

(Brawa)

(Applause ends)

Musimy przyjąć inne podejście.

So I think we have to embrace a different metaphor.

We have to recognize that it's a human system,

Musimy zrozumieć, że to system tworzony dla ludzi,

and there are conditions under which people thrive,

którzy potrzebują pewnych warunków, by się rozwijać,

a w innych tego nie robią.

and conditions under which they don't.

We are after all organic creatures,

Jesteśmy bytami organicznymi

and the culture of the school is absolutely essential.

i szkolnictwo jest kluczowe.

Culture is an organic term, isn't it?

Kultura jest organiczna.

Not far from where I live is a place called Death Valley.

Mieszkam niedaleko Doliny Śmierci.

Death Valley is the hottest, driest place in America,

To najsuchsze, najgorętsze miejsce w USA.

and nothing grows there.

Nic tam nie rośnie.

Nic nie rośnie, bo nie ma wody.

Nothing grows there because it doesn't rain.

Hence, Death Valley.

Dolina Śmierci.

In the winter of 2004, it rained in Death Valley.

W zimie 2004 spadł tam deszcz.

Seven inches of rain fell over a very short period.

18 cm wody.

Wiosna 2005 była niezwykła.

And in the spring of 2005, there was a phenomenon.

The whole floor of Death Valley was carpeted in flowers for a while.

Cała Dolina Śmierci była pokryta kwiatami.

Przez chwilę.

What it proved is this:

To dowód na to, że Dolina Śmierci nie jest martwa.

that Death Valley isn't dead.

Jest uśpiona.

It's dormant.

Right beneath the surface are these seeds of possibility

Tuż pod powierzchnią istnieje możliwość

czekająca na odpowiednie warunki.

waiting for the right conditions to come about,

and with organic systems, if the conditions are right,

Tak jest z systemami organicznymi. Jeśli warunki są właściwe,

system działa. To się powtarza ciągle.

life is inevitable.

It happens all the time.

You take an area, a school, a district,

Obszar, szkoła, okręg.

you change the conditions, give people a different sense of possibility,

Zmiana warunków, danie ludziom poczucia szansy,

a different set of expectations, a broader range of opportunities,

nowych oczekiwań,

szerszej puli możliwości,

you cherish and value the relationships between teachers and learners,

podkreślenie wagi i wartości relacji ucznia i nauczyciela,

zaoferowanie szansy rozwijania kreatywności

you offer people the discretion to be creative

and to innovate in what they do,

i wprowadzania innowacji.

and schools that were once bereft spring to life.

Szkoły, dotychczas uśpione, rozkwitną.

Great leaders know that.

Wiedzą o tym wielcy liderzy.

The real role of leadership in education --

Władza powinna dbać o edukację.

and I think it's true at the national level,

Na poziomie państwa, stanu,

the state level, at the school level --

szkoły.

is not and should not be command and control.

To nie powinna być władza i kontrola.

The real role of leadership is climate control,

Władza powinna kreować klimat,

creating a climate of possibility.

klimat możliwości,

And if you do that, people will rise to it

w którym ludzie będą mogli wzrastać

and achieve things that you completely did not anticipate

i odnosić niespodziewane sukcesy.

and couldn't have expected.

i odnosić niespodziewane sukcesy.

There's a wonderful quote from Benjamin Franklin.

Benjamin Franklin wypowiedział wspaniałe słowa:

"There are three sorts of people in the world:

"Na świecie są trzy rodzaje ludzi:

Those who are immovable,

ci, których nie da się ruszyć,

którzy nie rozumieją, nie chcą zrozumieć

people who don't get it,

or don't want to do anything about it;

i nic nie robią.

there are people who are movable,

Ludzie, którzy potrafią zmienić zdanie,

people who see the need for change

którzy widzą potrzebę zmian,

and are prepared to listen to it;

i są gotowi słuchać.

and there are people who move,

I ludzie, którzy działają,

people who make things happen."

wprowadzają zmiany”.

And if we can encourage more people, that will be a movement.

Jeśli uda nam się zachęcić ludzi,

powstanie ruch.

And if the movement is strong enough,

Jeśli ruch będzie silny,

that's, in the best sense of the word, a revolution.

to będzie rewolucja w najlepszym znaczeniu tego słowa.

And that's what we need.

O to właśnie chodzi.

Thank you very much.

Bardzo dziękuję.

(Applause)

(Brawa)

Bardzo dziękuję. (Brawa)

Thank you very much.

(Applause)